Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 16 MEI 2014 F F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. F F GEMEENTE PONT-A-CELLES, Mr. John Kirkpatrick, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen MOBISTAR nv, Mr. Johan Verbist, advocaat bij het Hof van Cassatie. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Bergen van 1 juni Advocaat-generaal André Henkes heeft op 22 april 2014 een conclusie neergelegd op de griffie. Raadsheer Sabine Geubel heeft verslag uitgebracht en advocaat-generaal André Henkes heeft geconcludeerd.

2 16 MEI 2014 F F/2 II. CASSATIEMIDDELEN De eiseres voert een middel aan. Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 1 en 2 van het belastingreglement van de gemeente Pont-à-Celles van 29 mei 2007 tot vaststelling van een jaarlijkse belasting op zendpylonen en -masten voor het wereldwijd systeem voor mobiele communicatie (G.S.M.); - artikel 2 Burgerlijk Wetboek en in dat artikel neergelegd algemeen rechtsbeginsel dat wetten en verordeningen geen terugwerkende kracht hebben; - artikel 159 Grondwet. Aangevochten beslissingen Het arrest stelt eerst vast dat de gemeenteraad van de eiseres bij een reglement van 29 mei 2007 voor de jaren 2007 tot 2010 een jaarlijkse belasting heeft vastgesteld op zendpylonen en -masten voor het wereldwijd systeem voor mobiele communicatie (G.S.M.) die op 1 januari van het aanslagjaar op het grondgebied van de gemeente staan; dat die belasting verschuldigd is door de eigenaar van de pyloon of van de mast op 1 januari van het betrokken aanslagjaar (de artikelen 1 en 2 van het belastingreglement); dat de eiseres met toepassing van het belastingreglement voor het jaar 2007 twee heffingen heeft ingekohierd ten name van de verweerster; dat het bezwaar van de verweerster tegen die aanslagen door een beslissing van 14 mei 2008 van de gemeenteraad van de eiseres werd verworpen die door de eerste rechter werd bevestigd; vervolgens wijzigt het arrest de beslissing van de eerste rechter, doet de beslissing van 14 mei 2008 van de gemeenteraad van de eiseres teniet, beveelt de ontheffing van de litigieuze heffingen en veroordeelt de eiseres tot teruggave van alle onterecht ontvangen bedragen. Het arrest grondt die beslissing op de volgende redenen: 1. De directe belasting belast een duurzame of blijvende toestand terwijl de indirecte belasting een alleenstaande handeling of feit beoogt (...); Voor gemeentebelastingen valt het belastbaar tijdperk samen met het fiscale aanslagjaar. Elk gemeentereglement dat een directe belasting invoert kan terugwerkende kracht hebben tot 1 januari van het jaar waarbinnen en waarvoor zij werd goedgekeurd en vastgesteld (...) ; Een gemeentereglement dat een indirecte belasting invoert kan daarentegen slechts worden toegepast op feiten die zich voordoen nadat genoemd reglement verbindende kracht heeft verkregen. 2. De litigieuze belasting is van toepassing op de pyloon of de mast die op 1 januari van het aanslagjaar op het grondgebied van de gemeente staat. Zo ook is degene die de belasting verschuldigd is de eigenaar van de pyloon of van de mast op 1 januari van het aanslagjaar ;

3 16 MEI 2014 F F/3 Het gaat hier om alleenstaande feiten en niet om duurzame toestanden; Het belastingreglement doelt in geen enkel geval op de uitoefening van enige activiteit of op de exploitatie van een installatie voor mobilofonie; Er is hier dus sprake van een indirecte belasting; (De eiseres) houdt in die context tevergeefs staande dat, wanneer de mast of de pyloon opgetrokken is, hij dan bestemd is ter plaatse te blijven staan ; Een mast of een pyloon waarop een antenne staat, kan immers op elk ogenblik (en eventueel na 1 januari van het betrokken aanslagjaar) afgebroken, buiten gebruik geplaatst of voor iets anders gebruikt worden; Zo ook kan de eigendom van een dergelijke installatie op elk ogenblik aan een derde worden overgedragen; (De eiseres) betoogt eveneens tevergeefs dat (de verweerster) de eigenaar is gebleven van de litigieuze installaties na de inwerkingtreding van het belastingreglement. De wettigheid van een reglement moet immers in abstracto worden beoordeeld en niet in het licht van de specifieke toestand van een gedingpartij. 3. In deze zaak dateren de litigieuze belastbare feiten van voor de inwerkingtreding van het op 29 mei 2007 goedgekeurde belastingreglement; Het hof (van beroep) moet met toepassing van artikel 159 Grondwet weigeren dat reglement toe te passen in zoverre het betrekking heeft op het aanslagjaar 2007 aangezien het, in zoverre, strijdig is met het in artikel 2 Burgerlijk Wetboek neergelegde beginsel van non-retroactiviteit. Grieven De aanhef van het belastingreglement van 29 mei 2007 vermeldt: de inning van die belasting zorgt voor een billijke spreiding van de belastingdruk onder de verschillende categorieën belastingplichtigen; de belasting slaat op de masten en zend- en ontvangstinstallaties voor het gsm-netwerk wegens de draagkracht van de telecomoperatoren en de omvang van de winsten uit de exploitatie van dergelijke netwerken is algemeen bekend en heeft niets gemeen met die van de overige communicatienetwerken. Het arrest beweert dus ten onrechte dat het belastingreglement in geen enkel geval doelt op de uitoefening van enige activiteit of op de exploitatie van een installatie voor mobilofonie. Het arrest van het Hof van Cassatie van 30 maart 2012 (F F inzake de provincie Namen tegen Mobistar) steunt trouwens op de overweging dat een met het reglement van de eiseres vergelijkbaar provinciereglement belasting heft op de economische activiteit van de telecomoperatoren die op het grondgebied van de provincie verwezenlijkt wordt door de aanwezigheid op publiek of privaat domein van gsm-masten, -pylonen of - antennes die voor die activiteit worden aangewend. De litigieuze belasting is een met het patent analoge jaarlijkse directe belasting, namelijk een belasting die de belastingplichtige treft wegens de uitoefening van zijn beroep, nij-

4 16 MEI 2014 F F/4 verheid of handel, op grond van indiciën waaruit een dergelijke beroepsactiviteit blijkt. In deze zaak is de indicie de eigendom van zendpylonen of -masten zoals ze door het belastingreglement worden bedoeld op 1 januari van het aanslagjaar en de eigenaar wordt belast volgens die indicie over zijn activiteit in de loop van het aanslagjaar, dat overeenstemt met het belastbaar tijdperk. Een gemeentereglement dat een directe belasting invoert kan echter, zoals het arrest erop wijst, terugwerkende kracht hebben tot 1 januari van het aanslagjaar waarin en waarvoor de belasting is vastgesteld, zonder artikel 2 Burgerlijk Wetboek te schenden noch het algemeen rechtsbeginsel te miskennen zoals ze worden vermeld in de aanhef van het middel. Wil men verantwoorden dat het om een indirecte belasting gaat, dat wil zeggen een belasting die slaat op een alleenstaand feit dat zich opnieuw moet voordoen om opnieuw aanleiding te geven tot betaling van de belasting, is het niet voldoende dat wordt aangevoerd, zoals het arrest dat doet, dat een op 1 januari van het aanslagjaar bestaande mast of pyloon na die datum kan worden afgebroken, buiten gebruik gesteld of verkocht. Het zou om een indirecte belasting gaan indien zij, bij voorbeeld, het feit zou belasten dat er op het grondgebied van de gemeente een mast of pyloon wordt opgetrokken, in welk geval de belasting vanzelfsprekend niet had kunnen worden toegepast op het optrekken van een mast of pyloon vóór de inwerkingtreding van het reglement. Het arrest dat met toepassing van artikel 159 Grondwet weigert het belastingreglement van de eiseres van 29 mei 2007 toe te passen op de litigieuze belastingen van het aanslagjaar 2007 schendt die bepaling, alsook de overige bepalingen en het algemeen rechtsbeginsel die in de aanhef van het middel worden vermeld. III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling De directe belastingen worden niet geheven op, van de belastingplichtige uitgaande, alleenstaande handelingen of feiten, die uit hun aard tijdelijk zijn, maar wel op een toestand van duurzame aard waarin de belastingplichtige zich door zijn activiteit of door zijn vermogen bevindt. Artikel 1 van het op 29 mei 2007 door de gemeenteraad van de eiseres goedgekeurde belastingreglement voert ten voordele van laatstgenoemde, voor de aanslagjaren 2007 tot 2012, een jaarlijkse belasting in op de zendpylonen en -masten voor het wereldwijd systeem voor mobiele communicatie (G.S.M.) die op 1 januari van het aanslagjaar op het grondgebied van de gemeente staan. Krachtens arti-

5 16 MEI 2014 F F/5 kel 2 van dat reglement is de belasting verschuldigd door de eigenaar van de pyloon of van de mast op dezelfde datum. Volgens de aanhef van het reglement slaat de belasting op de masten en zend- en ontvangstinstallaties voor het gsm-netwerk wegens de draagkracht van de telecomoperatoren; de omvang van de winsten uit de exploitatie van dergelijke netwerken is algemeen bekend en heeft niets gemeen met die van de overige communicatienetwerken zodat het aldus gemaakte onderscheid in de behandeling verantwoord is in het licht van de artikelen 10, 11 en 172 Grondwet. Daaruit volgt dat de belasting die de economische activiteit treft van de telecomoperatoren, die op het grondgebied van de gemeente verwezenlijkt wordt door de aanwezigheid van voor die activiteit bestemde pylonen of masten, niet op alleenstaande of tijdelijke feiten wordt geheven, maar op een toestand, die uit haar aard duurzaam is en dat die belasting bijgevolg direct is. Een belastingreglement kan, zonder terugwerkende kracht te hebben, een directe belasting invoeren waarvan het belastbaar tijdperk begint op de eerste januari van het aanslagjaar tijdens hetwelk het in werking is getreden. Het arrest dat overweegt dat het op 29 mei 2007 goedgekeurde en op 14 juli 2007 in werking getreden belastingreglement in geen enkel geval doelt op de uitoefening van enige activiteit of op de exploitatie van een installatie voor mobilofonie, dat met betrekking tot de pylonen of masten die op 1 januari van het aanslagjaar op het grondgebied van de gemeente staan, en de identiteit van de eigenaars ervan op die datum, het voornoemd reglement slaat op alleenstaande feiten en niet op duurzame toestanden, dat een dergelijke belasting een indirecte belasting is en dat, bijgevolg de belastbare feiten [betreffende het aanslagjaar 2007, dateren] van voor de inwerkingtreding van het op 29 mei 2007 goedgekeurde belastingreglement zodat het strijdig is met het in artikel 2 van het Burgerlijk Wetboek neergelegde beginsel van non-retroactiviteit, schendt de wettelijke bepalingen en miskent het algemeen rechtsbeginsel die in het middel zijn vermeld. Het middel is gegrond.

6 16 MEI 2014 F F/6 Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest behalve in zoverre dat het het hoger beroep ontvankelijk verklaart. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het gedeeltelijk vernietigde arrest. Houdt de kosten aan en laat de uitspraak daaromtrent aan de feitenrechter over. Verwijst de aldus beperkte zaak naar het hof van beroep te Luik. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door afdelingsvoorzitter Christian Storck, de raadsheren Martine Regout, Gustave Steffens, Marie-Claire Ernotte en Sabine Geubel, en in openbare terechtzitting van 16 mei 2014 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Christian Storck, in aanwezigheid van advocaat-generaal André Henkes, met bijstand van griffier Patricia De Wadripont. Vertaling opgemaakt onder toezicht van raadsheer Geert Jocqué en overgeschreven met assistentie van griffier Kristel Vanden Bossche. De griffier, De raadsheer,