PREVENTIE VAN DIABETISCHE VOET DOOR ZORGKUNDIGEN BINNEN WOONZORGCENTRA

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "PREVENTIE VAN DIABETISCHE VOET DOOR ZORGKUNDIGEN BINNEN WOONZORGCENTRA"

Norbert Geert Eilander
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 PREVENTIE VAN DIABETISCHE VOET DOOR ZORGKUNDIGEN BINNEN WOONZORGCENTRA Dhr. Cappelier Paul Legal manager CNC Lid federale raad verpleegkunde Voorzitter BEFEZO Postgraduaat wondzorg Lector verpleegkunde HBO5 Vesalius Brugge Hoe staat u tegenover zorgkundigen? Kijk je neer op hen? Partner binnen de zorg? Bron: Bron: 1

Postgraduaat wondzorg Lector verpleegkunde HBO5 Vesalius Brugge Hoe staat u tegenover

Enkele cijfers België telde op eind 2013 171.792VPK België telde op eind 2013 94.

2 Enkele cijfers België telde op eind VPK België telde op eind zorgkundigen Binnen de gezondheidszorgberoepen vertegenwoordigen VPK 40 % en ZK 22,5 % Op 2010 bedroeg de verhouding ZK/VPK binnen WZC 67 % ZK en 33 % VPK Bronnen: FOD Volksgezondheid & Sectorfiche PC Toekomst WZC Ziekenhuizen Gezinszorg Thuis VPK Verpleegkundigen Zorgkundigen WZC Ziekenhuizen Gezinszorg Thuis VPK Verpleegkundigen Zorgkundigen Bron: Werk maken van werk in de zorgsector. Actieplan ter bevordering van de werkgelegenheid in de zorgsector, Conceptnota Min. Vandeurzen, 21/05/2010 2

Volksgezondheid & Sectorfiche PC 330 250 Toekomst 200 150 100 50 0 2000 2010 2015 2020 WZC 100 152 175 194 Ziekenhuizen 100 105 107 110 Gezinszorg 100 142 153 163 Thuis VPK 100 123

Totaal Evolutie aantal VPK versus ZK in België 200000 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 VPK 153219 157032 162387 166659 171792 ZK 59058 67459

3 Totaal Evolutie aantal VPK versus ZK in België VPK ZK Bron: FOD Volksgezondheid STATAN Wat mogen zorgkundigen binnen wondzorg? KB 12 januari 2006 Het observeren en signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen op fysisch,psychisch en sociaal vlak binnen de context van de activiteiten van het dagelijkse leven (ADL); het verwijderen en heraanbrengenvan kousen ter preventie en/of behandeling van veneuze aandoeningen, met uitsluiting van compressietherapie met elastische verbanden; hygiënische verzorging van een geheeld stoma, zonder dat wondzorg noodzakelijk is; toepassen van maatregelen ter voorkoming van lichamelijke letsels, conform het zorgplan toepassen van maatregelen ter voorkoming van decubitusletsels, conform het zorgplan. 3

KB 12 januari 2006 Het observeren en signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen op fysisch,psychisch en sociaal vlak binnen de context van de activiteiten van het dagelijkse leven (ADL);

4 Kunnen zorgkundigen vandaag een rol spelen binnen wondzorg? JA! We zullen hen moeten betrekken willen we kwaliteit van zorg blijven leveren! VPK in toekomst zullen minder ADL-activiteiten op zich nemen! Aandeel zorgkundigen zal blijven stijgen! Even terug naar KB 2006 Het observeren en signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen op fysisch vlak bij ADL- activiteiten toepassen van maatregelen ter voorkoming van lichamelijke letsels, conform het zorgplan toepassen van maatregelen ter voorkoming van decubitusletsels, conform het zorgplan. Prevalentie van diabetes Volgens schattingen heeft 8 % diabetes in België inwoners lijden aan diabetes Tegen 2030 zou 9,6 % van de volwassen Belgen diabetes zal hebben. Cijfers over prevalentie binnen WZC? 4

Even terug naar KB 2006 Het observeren en signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen op fysisch vlak bij ADL- activiteiten toepassen van maatregelen ter voorkoming van lichamelijke

Prevalentie diabetes WZC Steekproef 766 WZC in 2013 215 respondenten Wie zijn de respondenten?

5 Prevalentie diabetes WZC Steekproef 766 WZC in respondenten Wie zijn de respondenten? Directie Hoofd bewonerszorg Hoofdverpleegkundige Kwaliteitscoördinator Zorgcoördinator Andere 11% 11% 23% 6% 16% 33% 5

RESULTATEN VAN DE STEEKPROEF Geen diabetes Diabetes 17 19 22 20 21 20 83 81 78 80 79 80 VL Brabant Antwerpen Limburg Oost Vlaanderen West Vlaanderen Totaal n= 3148 n= 4169 n= 3379 n= 6421 n= 3917 n=

6 RESULTATEN VAN DE STEEKPROEF Geen diabetes Diabetes VL Brabant Antwerpen Limburg Oost Vlaanderen West Vlaanderen Totaal n= 3148 n= 4169 n= 3379 n= 6421 n= 3917 n= Incidentie in % van aantal bewoners met diabetes per provincie in Vlaamse WZC. Bron: Cappelier P. (2014) Preventie en analyse van diabetische voet en educatie voor zorgkundigen binnen WZC Hoeveel bewoners hebben een diabetische voet met wondzorg? Geen wondzorg Wel wondzorg VL Brabant Antwerpen Limburg Oost Vlaanderen West Vlaanderen Totaal 6

7 Kostprijs diabetes? IWGDF stelt dat 5 % van diabetici een diabetisch voetulcus zullen ontwikkelen % van budget van GZ voor diabetes gaat naar gevolgen van diabetische voet volgens IWGDF Nederlandse Diabetes Federatie berekende de kostprijs van diabetes in 2010 op 2,5 miljard of 7% van totale gezondheidszorguitgaven de kostprijs voor ulcus tussen en Prompers & al. De kosten voor amputatie liggen 3 à 4 maal hoger Geschatte kost binnen België? Cijfers RIZIV ,6 mld. uitgaven voor geneeskundige verstrekkingen Wat als je cijfers NDF extrapoleert naar België: 7 % 1,8 miljard voor diabetes IWGDF zegt dat 12 à 15 % gaat naar diabetische voet = 216 à 270 mln. in België 7

Nederlandse Diabetes Federatie berekende de kostprijs van diabetes in 2010 op 2,5 miljard of 7% van totale gezondheidszorguitgaven de kostprijs voor ulcus tussen 10.

8 Hoeveel bewoners hebben een amputatie achter de rug? Geen amputatie Wel amputatie VL Brabant Antwerpen Limburg Oost Vlaanderen West Vlaanderen Totaal Bron: Journal of Foot & Ankle surgery 8

2 2 VL Brabant Antwerpen Limburg Oost Vlaanderen West

9 Waar wil ik heen? IWGDF bij 85 % van alle amputaties is een er voetulcus aan voorafgegaan Bild & al. 44 à 85 % van de amputaties kan vermeden worden na invoering van betere preventie, educatie en wondzorgprogramma s Goede voetzorg en dagelijkse inspectie door zorgkundigen kan het aantal diabetes ulcussen en amputaties verminderen! Richtlijnen Wound Repair en Regeneration (Armstrong & al.): Goede voetzorg met dagelijkse inspectie van de voeten zal de incidentie van diabetes voetwonden verminderen. Het kan nodig zijn een familielid of zorgverlener in te schakelen voor deze taak. (niveau II) ADA American Diabetes Association Position document : Onderstreept het belang van dagelijkse voetcontrole door de patiënt, andere mensen of familieleden 9

diabetes ulcussen en amputaties verminderen! Richtlijnen Wound Repair en Regeneration (Armstrong & al.

IWGDF International Consensus 5 belangrijke elementen die een goed voetmanagement onderlijnen: 1. Regelmatige inspectie en onderzoek van risicovoet 2.

10 IWGDF International Consensus 5 belangrijke elementen die een goed voetmanagement onderlijnen: 1. Regelmatige inspectie en onderzoek van risicovoet 2. Identificatie van risicovoet 3. Educatie van patiënt, familie en zorgverleners 4. Goed aangepast schoeisel 5. Behandeling van niet ulceratieve pathologie. In samenwerking met CNC 10

Identificatie van risicovoet 3. Educatie van patiënt, familie en zorgverleners 4.

11 Preventie Voetonderzoek Schoenonderzoek Voetverzorging A B C ONDERDELEN VAN DE PREVENTIE A. Het voetonderzoek Stap 1. Controleer de boven-en onderzijde van de voet Is er eelt aanwezig? Is er likdoorn aanwezig? Droge huid en schilfering? Zwelling? Gebarsten huid of kloven? Blaren? Wondjes? Roodheid? 11

Controleer de boven-en onderzijde van de voet Is er eelt aanwezig?

12 A. Het voetonderzoek Stap 2. Controleer de nagels Ingegroeide teennagel? Schimmelnagels? Wondjes onder de nagels? Nagel drukt op teen ernaast? Bloeding onder de nagel? A. Het voetonderzoek Stap 3. Controleer tussen de tenen Schilfering? Schimmelinfectie? Kloofjes? Wondjes? 12

B. Het schoenonderzoek Macfarlane& Jeffcoate(1997) hebben aangetoond dat slecht schoeisel de meest voorkomende oorzaak is van ulcera. Mc Gil & al.

13 B. Het schoenonderzoek Macfarlane& Jeffcoate(1997) hebben aangetoond dat slecht schoeisel de meest voorkomende oorzaak is van ulcera. Mc Gil & al. (2005) tonen aan binnen hun onderzoek dat schoenen voor 54 % de rechtstreekste oorzaken zijn voor ontstaan van diabetische voetulcera. B. Het schoenonderzoek Stap 4. Onderzoek de schoenen Druk ontlastende schoenen? Te klein of knellen? Oneffenheden in de schoen? Vreemd voorwerp? 13

(2005) tonen aan binnen hun onderzoek dat schoenen voor 54 % de rechtstreekste oorzaken zijn voor ontstaan

C. Voetverzorging Guidelines The American College of Foot and Ankle Surgeons : Dagelijks de voeten wassen met lauw water Gebruik zachte washand of spons Droog de voet al deppend

14 C. Voetverzorging Guidelines The American College of Foot and Ankle Surgeons : Dagelijks de voeten wassen met lauw water Gebruik zachte washand of spons Droog de voet al deppend i.p.v. te schuren Goed drogen tussen de tenen C. Voetverzorging Geen voetbadjes geven! International Consensus on de management and prevention of the Diabetic Foot 2011 (IWGDF) 14

i.p.v. te schuren Goed drogen tussen de tenen C. Voetverzorging Geen voetbadjes geven!

Xerosis bij diabetici Neuropatische huid is harder, minder elastisch en heeft meer kans om vocht te verliezen (TEWL) Grotere kans op ontstaan van scheurtjes en microverwondingen Eerste toegangspoort

15 Xerosis bij diabetici Neuropatische huid is harder, minder elastisch en heeft meer kans om vocht te verliezen (TEWL) Grotere kans op ontstaan van scheurtjes en microverwondingen Eerste toegangspoort voor infecties Xerosis is belangrijke huidaandoening bij diabetici Bron: Aanpak Xerosis Onderzoek (Suico JD) heeft aangetoond, dat bij patiënten met diabetische voetwonden, 82,1% van deze patiënten een droge huid had met barsten of scheuren. Ditzelfde onderzoek toont ook aan dat patiënten, die hun voeten zelden insmeerden, een verhoogd risico hadden op het ontwikkelen van voetulceraties. Bron: 15

org/ Aanpak Xerosis Onderzoek (Suico JD) heeft aangetoond, dat bij patiënten met diabetische voetwonden, 82,1% van deze patiënten een droge huid had met barsten of

16 Rol van Stratum Corneum Buitenste van de 5 lagen van epidermis Cellen van deze laag liggen heel dicht tegen elkaar Sterk hydrofoob en belangrijke barrièrefunctie Bron: Bron: Rol van Stratum Corneum 16

hydrofoob en belangrijke barrièrefunctie Bron: http://www.

Invloed diabetes op Stratum Corneum Door autonome neuropathie vermindert de zweetsecretie met epidermale droogheid tot gevolg Elasticiteit vermindert door niet enzymatische glycosylering van eiwitten

17 Invloed diabetes op Stratum Corneum Door autonome neuropathie vermindert de zweetsecretie met epidermale droogheid tot gevolg Elasticiteit vermindert door niet enzymatische glycosylering van eiwitten binnen stratum corneum Bron: C. Voetverzorging Uit onderzoek blijkt dat het aanbrengen van hydraterende crème niet alleen dient voor de verbetering van de kwaliteit van de huid. Het ontwikkelt ook een preventief gedrag voor het vroegtijdig opsporen van diabetische voetwonden. We geven dus onze zorgkundigen best mee dat ze dit dagelijks moeten doen bij hun bewoners met diabetes Bron: 17

Voetverzorging Uit onderzoek blijkt dat het aanbrengen van hydraterende crème niet alleen dient voor de verbetering van de kwaliteit van de huid.

C. Voetverzorging Geen eensgezindheid binnen de literatuur wanneer aan te brengen s avonds (Bristow 2013) of in de ochtend (Holden 2002). Geen wetenschappelijke evidentie aanwezig.

18 C. Voetverzorging Geen eensgezindheid binnen de literatuur wanneer aan te brengen s avonds (Bristow 2013) of in de ochtend (Holden 2002). Geen wetenschappelijke evidentie aanwezig. Er zou geen verschil zijn in éénmalig of tweemaal insmeren per dag. (Loden 2013) Bristow (2013) stelt een dosering van 4-8 g per paar voeten. 1 gram = één keer pompen dispenser. Hoe hydraterende crémes aanbrengen? Zelf voorstander om dit s morgens aan te brengen onmiddellijk na het wassen van de voeten. Zo goed als alle guidelines geven aan om geen hydraterende crèmes tussen de tenen aan te brengen. Best een combinatie van meerdere ingrediënten in één hydraterende crème. (Occlusieven, humectans, emollients) 18

(Loden 2013) Bristow (2013) stelt een dosering van 4-8 g per paar voeten. 1 gram = één keer pompen dispenser. Hoe hydraterende crémes aanbrengen?

19 In samenwerking met CNC DOELSTELLINGEN PROJECT Kant en klaar les en promotiemateriaal aanbieden voor WZC, thuiszorg, thuisverpleging en opleidingscentra 19

Extra hulpmiddelen project HAPPY FEET Website: WWW.BEFEZO.

20 Extra hulpmiddelen project HAPPY FEET Website: Didactisch filmpje Volledige PWP presentatie Scoringslijst voor preventie van diabetische voet Affiche die kan gebruikt worden op afdeling Sjabloon voor stickers die kunnen gebruikt worden Kant en klare persnotavoor WZC en scholen Extra hulpmiddelen project HAPPY FEET 20

diabetische voet Affiche die kan gebruikt worden op afdeling Sjabloon voor

21 Extra hulpmiddelen project HAPPY FEET 21

BESLUIT Zorgkundigen kunnen WEL een rol spelen binnen wondzorg Ze kunnen bijdragen tot een betere kwaliteit van zorgverlening in het bijzonder op het preventieve vlak

22 BESLUIT Zorgkundigen kunnen WEL een rol spelen binnen wondzorg Ze kunnen bijdragen tot een betere kwaliteit van zorgverlening in het bijzonder op het preventieve vlak binnen wondzorg Het is aan ons verpleegkundigen om hen bij te scholen en te coachen Zorgkundigen zijn partners in de multidisciplinaire zorgverlening BEDANKT VOOR UW AANDACHT 22

Vergelijkbare documenten

Project HAPPY FEET. Positieve imagocampagne voor zorgkundigen door preventie van diabetische voet.

Project HAPPY FEET. Positieve imagocampagne voor zorgkundigen door preventie van diabetische voet. Project HAPPY FEET Positieve imagocampagne voor zorgkundigen door preventie van diabetische voet. Inleiding. Recent onderzoek van Pacolet (2014) berekende dat er in de Vlaamse WZC 26.161 zorgkundigen actief