De Minister van Justitie D.t.v. mw. mr. drs. J. Kok Postbus EH Den Haag. Geachte heer Hirsch Ballin,

Transcriptie

1 De Minister van Justitie D.t.v. mw. mr. drs. J. Kok Postbus EH Den Haag datum 5 juni 2008 van Ontwikkeling contactpersoon Mr. R.H. Kroon doorkiesnummer faxnummer r.kroon@rechtspraak.nl kamernummer K3.28 uw /07/6 onderwerp Advies Ontwerp-voorstel van Wet herziening kinderbeschermingsmaatregelen ons Afdeling Ontwikkeling Bezoekadres Kneuterdijk EM Den Haag Correspondentieadres Postbus LP Den Haag T F Geachte heer Hirsch Ballin, Bij brief van 19 november 2007 met hierboven vermeld verzocht u, mede namens de Minister voor Jeugd en Gezin, de Raad voor de rechtspraak (de Raad ) advies uit te brengen over de ontwerp- Wet met bijbehorende memorie van toelichting houdende Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering en de Wet op de jeugdzorg in verband met de herziening van de maatregelen van kinderbescherming (het wetsvoorstel ). Het wetsvoorstel is gebaseerd op het rapport Kinderen eerst (augustus 2006), waarin het advies van de werkgroep wetgeving voor de aanpassing van de kinderbeschermingswetgeving is opgenomen, en maakt onderdeel uit van het programma Beter Beschermd. Het wetsvoorstel doet voorstellen om de kinderbeschermingswetgeving te herzien. Het wetsvoorstel stelt onder meer een verruiming van de grond voor de ondertoezichtstelling voor, waardoor ook kinderen met relatief lichte problemen onder toezicht kunnen worden gesteld. Daarnaast introduceert het wetsvoorstel een nieuwe gezagsbeëindigende maatregel in plaats van de huidige kinderbeschermingsmaatregelen van (gedwongen) ontheffing en ontzetting. Voorts bevat het wetsvoorstel voorstellen om de taken van met name het bureau jeugdzorg en de raad voor de kinderbescherming te verduidelijken door een hiërarchie in te voeren voor het indienen van verzoekschriften. Ook beoogt het wetsvoorstel de huidige toetsende taak bij ondertoezichtstelling van de raad voor de kinderbescherming aan te scherpen en wordt een vergelijkbare taak met betrekking tot de uitoefening van de voogdij geïntroduceerd. Ook regelt het wetsvoorstel de invoering van een geschillenregeling naar analogie van de geschillenregeling bij gezamenlijk gezag. Daarnaast beoogt het wetsvoorstel de gegevensuitwisseling tussen instellingen in de jeugdzorg bij een lopende ondertoezichtstelling te vereenvoudigen.

2 pagina 2 van 5 Gehoord de gerechten, adviseert de Raad als volgt. 1 Algemeen De Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (de NVvR ) heeft bij brief van 21 februari jl. over het wetsvoorstel advies uitgebracht. De Raad onderschrijft dit advies, met de bijzonderheid dat voor wat betreft het in dat advies genoemde aspect van specialisatie nadere discussie binnen de Rechtspraak nodig is om te kunnen bepalen in hoeverre ten aanzien van dit aspect bij het advies van de NVvR kan worden aangesloten. Zoals reeds in het advies van de NVvR gesignaleerd, heeft het wetsvoorstel consequenties voor de werklast van de gerechten. Deze consequenties worden hieronder uiteengezet. Werklast Het wetsvoorstel zal gevolgen hebben voor de werklast van de gerechten, zowel voor wat betreft de aantallen zaken als de werklast (bewerkelijkheid) per zaak. Voor beide wordt een toename verwacht. De werklastconsequenties van het wetsvoorstel zijn naar verwachting van de Raad als volgt. Zaaksaantallen 1. Met het wetsvoorstel worden de gronden op basis waarvan een ondertoezichtstelling kan worden opgelegd, verruimd. Hierdoor zal ook bij lichtere gevallen een verzoek worden gedaan. Nieuw is de voorlopige ondertoezichtstelling bij een ernstig vermoeden. Ingrijpen in een bedreigende situatie zal eerder aan de orde zijn. Dit zal leiden tot een toename van het aantal zaken. In navolging van een schatting die is gemaakt door de Directie Justitieel Jeugdbeleid van uw ministerie, wordt als gevolg hiervan een instroomtoename van 20% verwacht. Tegelijkertijd wordt een instroomremmend effect verwacht, omdat vaker dan nu het geval is direct een voogdij-maatregel zal worden gevraagd in plaats van ondertoezichtstelling. Dit effect wordt, eveneens in navolging van genoemde beleidsdirectie van uw ministerie, geraamd op -3%. 2. Het wetsvoorstel introduceert een geschillenregeling ingeval het kind dat 12 jaar of ouder is, ouders, pleegouders en zorgaanbieders van mening verschillen over de aanpak. Naar verwachting zal niet in grote mate van deze regeling gebruik worden gemaakt, omdat het gebruik ervan de onderlinge verhoudingen verscherpt. In ieder geval de zorgaanbieders zullen 1 De Raad voor de rechtspraak heeft op grond van artikel 95 Wet op de rechterlijke organisatie een wettelijke adviestaak met betrekking tot nieuwe wets- en beleidsvoorstellen die gevolgen hebben voor de rechtspraak. De adviezen worden vastgesteld na overleg met de gerechten. De Raad voor de rechtspraak is een adviescollege in de zin van artikel 79 en 80 van de Grondwet. Bij het opstellen van zijn adviezen beoordeelt de Raad de voorgenomen wet- en regelgeving in het bijzonder op de gevolgen voor de organisatie en de werklast van de gerechten en op de (praktische) toepasbaarheid en uitvoerbaarheid. Rechters zijn bij de behandeling van individuele zaken niet gebonden aan de inhoud van de wetgevingsadviezen van de Raad voor de rechtspraak.

3 pagina 3 van 5 dat willen voorkomen. De geschillenregeling zal dan ook leiden tot een lichte toename van het aantal zaken. Vooralsnog wordt deze toename niet gekwantificeerd. 3. Indien blijkt dat ouders, binnen een voor de ontwikkeling van de minderjarige aanvaardbare termijn, de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding van hun kind niet op zich kunnen nemen, dient blijkens de memorie van toelichting de nieuwe maatregel tot gezagsbeëindiging te worden overwogen waarbij het gezag zo mogelijk wordt overgedragen aan de feitelijke opvoeders zoals bijvoorbeeld de pleegouders. Als gevolg hiervan acht de Raad het aannemelijk dat het aantal verlengingen zal afnemen. Deze afname wordt geraamd op -8%. Als gevolg van de afname van het aantal verlengingen zal het aantal beëindigingszaken stijgen, naar verwachting met 3%. Verwacht mag worden dat daardoor op termijn ook het aantal verzoeken om in het gezag hersteld te worden, zal stijgen. Van deze toename kan op dit moment nog geen kwantificering worden gegeven. 4. Als gevolg van het wetsvoorstel zal, vaker dan nu het geval is, direct om een voogdijmaatregel gevraagd worden in plaats van een ondertoezichtstelling. Daarnaast zal een ondertoezichtstelling, eveneens vaker dan nu het geval is, opgevolgd worden door een voogdijmaatregel. Als gevolg van het direct vragen om een voogdijmaatregel in plaats van een ondertoezichtstelling, daalt het aantal ondertoezichtstellingen met 3%. Het aantal voogdijmaatregelen stijgt navenant met het equivalent daarvan (3% van het aantal ondertoezichtstellingen). De toename van het aantal voogdijmaatregelen dat volgt op een ondertoezichtstelling wordt geschat op 20% van het aantal beëindigde ondertoezichtstellingen (inclusief afloop van de termijn). Het gaat daarmee in absolute zin om een effect van ruim 2700 zaken. Met betrekking tot deze ramingen bestaat op ambtelijk niveau overeenstemming met de Directie Justitieel Jeugdbeleid van uw ministerie. 5. Als gevolg van het wetsvoorstel wordt een toename van het aantal hoger beroepen geraamd van 4% van het extra aantal familiezaken bij de rechtbank. Voor deze berekening wordt uitgegaan van het appelpercentage van 4% zoals dit geldt voor alle familiezaken. Het aantal hoger beroepen wordt met ingang van het tweede jaar geraamd. De verwachte toename van het aantal zaken als gevolg van het wetsvoorstel komt omgerekend neer op een kostentoename van ongeveer 2,2 miljoen voor het eerste jaar na invoering en 4 miljoen per jaar vanaf het tweede jaar.

4 pagina 4 van 5 Werklast per zaak Het wetsvoorstel heeft niet alleen gevolgen voor de aantallen zaken, maar ook voor de bewerkelijkheid per zaak. In dit advies worden de naar verwachting meest relevante factoren, die deze bewerkelijkheid beïnvloeden, weergegeven. 1. Als gevolg van het wetsvoorstel nemen naar verwachting zittingen meer tijd in beslag en is meer tijd nodig voor het uitwerken van de zitting en voor de beslissing. Zo wordt het toetsingskader verruimd. Dit zal van invloed zijn op de zitting en de motivering. Daarnaast schrijft het wetsvoorstel voor dat de doelen van de ondertoezichtstelling op de zitting besproken worden en door de kinderrechter worden vastgesteld en gemotiveerd. Ook moet door de kinderrechter een afweging wordt gemaakt of de ouders binnen een aanvaardbare termijn de zorg voor het kind weer zelfstandig op zich kunnen nemen. Bij de berekening van de werklast per zaak gaat het om verwachte benodigde minuten per zitting en voor het uitwerken van een zitting door rechters en ondersteuning. De huidige totaaltijd voor een kinderrechtzaak (Lamicie-categorie 203) bedraagt op basis van TNO-tijdschrijfonderzoeken 45 minuten voor een rechter en 225 minuten voor ondersteuning, waarvan 45 minuten juridische ondersteuning en 180 minuten adminstratieve ondersteuning. De door het wetsvoorstel veroorzaakte verwachte toename van de werklast per zaak is als volgt geraamd. Er wordt van deze werklast een toename geraamd van 50% (instructie, zitting en uitspraak) zowel rechterlijke ambtenaar (RA) als juridische ondersteuning. Dit betekent een toename voor RA en gerechtelijk ambtenaar (GA) met 22 minuten (10 minuten ten behoeve van de zitting en 12 minuten (6+6) voor zwaardere instructie en nabehandeling minuten). De administratieve werkzaamheden blijven naar verwachting gelijk. De genoemde 22 minuten kunnen worden gecorrigeerd met 19% voor het aantal uithuisplaatsingen die ook in deze categorie zijn opgenomen. Per saldo wordt het effect op de bewerkelijkheid per zaak dan ook geraamd op 18 minuten RA en 18 minuten GA. De verwachte toename van de werklast per zaak (in termen van minuten per zaak RA en GA) als gevolg van het wetsvoorstel, komt omgerekend neer op een kostentoename van ongeveer 2,7 miljoen per jaar. 2. Mede als gevolg van de hiervoor genoemde verwachte toename van het aantal benodigde minuten per zaak, zal er in de voorbereiding eveneens meer behoefte zijn aan meer diepgaande juridisch-inhoudelijke ondersteuning. Dit betekent dat er meer voorbereiding door duurdere medewerkers zal moeten plaatsvinden. Naar verwachting gaat het gemiddeld om een verschuiving van schaal 7 naar schaal 9. De verwachte toename van de werklast per zaak, in termen van meer voorbereiding door duurdere medewerkers, komt omgerekend neer op ongeveer per jaar. Dit effect zal in de komende prijsonderhandeling worden meegenomen in de herijking van de kosten.

5 pagina 5 van 5 Ten slotte Indien na het uitbrengen van dit advies het wetsvoorstel op belangrijke onderdelen wordt gewijzigd of indien uit nadere uitvoeringsregelgeving belangrijke werklastgevolgen voortvloeien, wordt de Raad graag in de gelegenheid gesteld daarover aanvullend te adviseren. Met het oog op de informatievoorziening aan en de voorbereiding van de gerechten op de invoering van de onderhavige regeling verzoekt de Raad u hem te informeren over de indiening van het wetsvoorstel bij de Tweede respectievelijk de Eerste Kamer en de plaatsing van de definitieve wettekst in het Staatsblad. Hoogachtend, T. Groeneveld Lid Raad voor de rechtspraak