ONTVANGEN 2 6JUKI2C13

Transcriptie

1 ONTVANGEN 2 6JUKI2C13 Gedeputeerde Staten p r ļ HOLLAND ZUID Contact drs. S.J. Fraikin T sj.fraikin@pzh.nl P.J. Hofman T pj.hofman@pzh.nl Aan de dijkgraaf en heemraden van het Waterschap Hollandse Delta Postbus GC Ridderkerk Postadres Provinciehuis Postbus LP Den Haag T Datum 2 1 JUN 2013 Ons kenmerk PZH Uw kenmerk Onderwerp Resultaten gedetailleerde toets regionale keringen West-Nederland Bijlagen 1 Geacht college, Met waardering hebben wij kennisgenomen van het door uw waterschap toegezonden rapport van 8 mei 2013, waarin de resultaten van de detailtoets van de regionale keringen zijn weergegeven en toegelicht. De resultaten van de gedetailleerde toetsing van de regionale keringen van alle betrokken waterschappen in West Nederland, de betekenis hiervan en de vervolgstappen hebben wij in een brochure samengevat en aan Provinciale Staten van drie provincies aangeboden. Kortheidshalve verwijzen wij u naar de bijgevoegde brochure. Bezoekadres Zuid-Hollandplein AW Den Haag Tram 9 en de buslijnen 90, 385 en 386 stoppen dichtbij het provinciehuis. Vanaf station Den Haag CS is het tien minuten lopen. De parkeerruimte voor auto's is beperkt. Ons oordeel is dat de toetsing naar behoren is uitgevoerd, in overeenstemming met de door ons vastgestelde voorschriften en afspraken. De resultaten geven een realistisch beeld van de veiligheid van het stelsel van regionale keringen in West-Nederland. Wij stellen u voor om aan de hand van de resultaten van de gedetailleerde toetsing, na het zomerreces, in gezamenlijk overleg te komen tot: een onderzoeksvoorstel als input voor het Ontwikkelingsprogramma Regionale Keringen voor de benodigde aanpassingen in leidraden en handreikingen; afspraken voor de opzet van toekomstige toetsrapportages; afspraken over het aanpakken van de keringen met het oordeel "Nader onderzoek"; herziening van het Uitvoeringsbesluit regionale waterkeringen West-Nederland 2009 om te komen tot realistische afspraken met betrekking tot toetsmomenten en het op orde hebben van regionale keringen.

2 m Ons kenmerk PZH provincie H o L L A N D ZUID Overige onderwerpen die u in uw brief en/of rapportage aanstipt zullen in bovengenoemd overleg aan de orde komen. Wij hechten grote waarde aan het huidige samenwerkingsverband en willen deze samenwerking in de toekomst continueren. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, secretaris, voorzitter,» mw. drs. J.A.M. Hilgersom J. Franssen Bijlagen: - Brochure "Regionale keringen getoetst, resultaten West-Nederland" 2/2

3 p REG KERINGEN GETOETST 9 13' 2 erland Regionale keringen bieden bescherming tegen overstromingen door regionale wateren. In WestNederland werken de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht samen met de waterschappen aan de veiligheid van deze keringen. Om te weten hoe de keringen er voor staan, zijn deze tussen 2007 en 2013 getoetst: eerst globaal, daarna gedetailleerd. Een primeur voor Nederland! Uit de resultaten blijkt dat bijna 40 procent van de waterkeringen aan de veiligheidsnormen voldoet. Van ongeveer een kwart van de keringen (27 procent) is de veiligheid nog niet goed te beoordelen, bijvoorbeeld omdat er nog technische kennis ontbreekt of omdat bouwwerken het inzicht in de opbouw van de kering belemmeren. De overige keringen (34 procent) voldoen nog niet aan het niveau om ons in de toekomst veilig te houden. Om ervoor te zorgen dat alle regionale keringen het predicaat 'veilig genoeg' krijgen, blijven provincies en waterschappen hun verantwoordelijkheid nemen. Daarbij is en blijft samenwerking de sleutel tot succes.

4 Ir B E L A N G VAN REGIONALE KERINGEN Het is een typisch Hollands landschap: polders omgeven door vaarten m e t dijken erlangs, ook w e l boezemkaden g e n o e m d. In West-Nederland liggen ruim kilometer van deze kaden. Ze w o r d e n gerekend t o t de regionale keringen. Daarnaast bestaan er primaire waterkeringen, die het ' b u i t e n w a t e r ' van zee, IJsselmeer, M a r k e r m e e r en grote rivieren m o e t e n t e g e n h o u d e n. Lange tijd heeft de veiligheid van regionale keringen veel minder aandacht gekregen dan die van de primaire keringen. Maar het bezwijken van de veenkade bij Wilnis enterbregge (zie kader) en de dreigende dijkdoorbraak in Groningen begin 2012 drukte iedereen m e t de neus op de feiten: regionale keringen zijn onmisbaar voor de bewoonbaarheid van laag Nederland. DE VEILIGHEID VAN V E E N K A D E N In de uiterst droge zomer van verschoof eind S A M E N OP W E G NAAR VEILIGE KERINGEN augustus in Wilnis een veenkade. Een veenkade is een In 2004 spraken het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de waterkering die geheel of gedeeltelijk is o p g e b o u w d uit Unie van Waterschappen af dat de regionale keringen op v e e n. Enkele dagen later volgde de afschuiving van een orde zouden w o r d e n gebracht, m e t 2020 als s t r e e f d a t u m. veenkade bijterbregge. Deze gebeurtenissen hebben In West-Nederland gingen de provincies Zuid-Holland, de aandacht gevestigd op de stabiliteit van veenkaden. Noord-Holland en Utrecht en de acht daarbinnen gelegen Deze zijn gevoelig voor uitdroging, o m d a t veen de waterschappen samen aan de slag o m deze ambitieuze klus eigenschap heeft bij droogte sterk t e krimpen en te klaren. De provincies vanuit de verantwoordelijkheid o m gewicht te verliezen, waardoor er scheuren of ver kennishiaten in te vullen en o m kaders te stellen in de v o r m zakkingen in de kades kunnen ontstaan. van provinciale waterverordeningen, uitvoeringsbesluiten en O m m e e r inzicht te krijgen in de stabiliteit van veen leidraden. De waterschappen vanuit de verantwoordelijkheid vindt er onderzoek plaats. Dit g e b e u r t onder andere op o m de keringen te toetsen en te verbeteren en hierover aan initiatief van de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland de provincie te rapporteren. en Utrecht, de Stichting Toegepast Onderzoek Water beheer (STOWA) en de w a t e r s c h a p p e n. In 2006 legden de provincies de veiligheidsnormen vast in Recente studies laten zien dat veen zich inderdaad de provinciale Verordening Waterkeringen West-Nederland. anders gedraagt dan klei en zand, maar toch sterker is Het veiligheidsniveau is daarin uitgedrukt in vijf klassen (zie dan w e dachten. Tegelijkertijd blijft het moeilijk o m de tabel). Bij het toekennen van normen gold in principe: hoe stabiliteit van veendijken te modelleren. Voor de toetsing hoger de mogelijke schade als gevolg van een dijkdoorbraak, en doelmatig beheer en onderhoud blijft het daarom hoe hoger de veiligheidsklasse van een kering. Dat bete nodig o m te investeren in de kennisontwikkeling. kent bijvoorbeeld dat een weiland vaker mag o v e r s t r o m e n dan een dorpskern. Bij de normering hielden de provincies ook rekening m e t andere factoren, zoals de o m v a n g van de schade die een dijkdoorbraak aan het w a t e r s y s t e e m zelf en directe o m g e v i n g (funderingen van gebouwen) kan veroor zaken. Na het in w e r k i n g treden van de W a t e r w e t in 2009, zijn de n o r m e n vastgelegd in w a t e r v e r o r d e n i n g e n van de

5 Veiligheidsklasse regionale voor boezemkaden waterkeringen). waterstanden Keringen in de boezem uit klasse I tegenhouden die Keringen met het eens in de 10 jaar voorkomen. veiligheidsniveau (bron: IPO, Visie (klasse V) moeten kunnen keren, die gemiddeld moeten gemiddeld hoogste waterstanden eens in 1000 jaar Hoe hoger de klasse: hoe strenger dus de LEIDRAAD E N ONDERZOEK optreden. norm. De wijze waarop de regionale keringen m o e t e n wor den getoetst, is beschreven in de Leidraad Toetsen Veiligheid Regionale Waterkeringen. op Provincies, STOWA en waterschappen o n t w i k k e l d e n deze gezamenlijk en baseerden zich op de laatste stand van onderzoek. De eerste versie verscheen in Bij het w e r k e n m e t de Veiligheidsklasse leidraad bleek dat s o m m i g e onderdelen konden w o r d e n Dijken moeten veilig zijn bij een waterstand van eens in de: Economische schade bij een dijkdoorbraak in miljoen euro: I 10 jaar Minder dan 8 II 30 jaar 8-25 zal de Leidraad nog verder w o r d e n verbeterd, t o t een III 100 jaar definitieve versie. IV 300 jaar V 1000 jaar meer dan 250 verbeterd. Dat leidde in 2010 t o t een a d d e n d u m m e t aanpassingen. Dit a d d e n d u m w a s nog beter t o e g e sneden op de praktijk, waardoor de waterschappen de keringen 'scherper' konden t o e t s e n. In de t o e k o m s t In de loop der jaren is er veel geld en tijd geïnvesteerd in onderzoek. Dankzij het onderzoek konden de kerin gen op een o n d e r b o u w d e wijze w o r d e n g e t o e t s t en zijn GLOBALE TOETSING verbeteringen efficiënter en goedkoper te realiseren. O m te bepalen of de keringen hoog en sterk genoeg w a r e n o m aan de n o r m te voldoen, voerden waterschappen tussen 2007 en 2009 een eerste globale toetsing uit. Zij maakten daarbij gebruik van de Leidraad Toetsen op Veilig heid Regionale Keringen (zie kader). De resultaten van deze toetsing gaven een eerste beeld van de veiligheid van ruim kilometer regionale keringen in West-Nederland. De waterschappen namen de keringen die als slechtste uit de toetsing k w a m e n direct op in hun 'kadeverbeteringsprogramma's'. Deze keringen zijn in 2015 op orde. Afspraken tot 2030 Naar aanleiding van de resultaten van de globale toetsing in 2009, maakten de bestuurders van provincies en water schappen in West-Nederland de volgende afspraken over de planning van toetsingen en v e r b e t e r w e r k e n :» In 2015 m o e t e n de m e e s t risicovolle keringen op orde zijn;» In 2020 m o e t e n de g e t o e t s t e grondlichamen op orde zijn;» In 2020 dienen ook keringen te zijn getoetst waarop b o m e n staan evenals keringen m e t (niet-waterkerende) objecten erin of erop. Dat geldt tevens voor 'kunst werken', zoals sluizen; «In 2024 m o e t e n alle regionale waterkeringen o p n i e u w zijn g e t o e t s t ; * In 2030 m o e t e n alle keringen op orde zijn, inclusief keringen m e t b o m e n / objecten erop en k u n s t w e r k e n. ^1 ÿ

6 G E D E T A I L L E E R D E TOETSING categorie zijn grote verschillen. S o m m i g e keringen zijn Vanaf 2010 gingen de waterschappen aan de slag m e t een bijvoorbeeld maar een paar c e n t i m e t e r te laag. Andere m e e r gedetailleerde toetsing van hun regionale keringen. keringen zijn op meerdere faalmechanismen afgekeurd. Zij beoordeelden daarbij niet alleen de hoogte van de kering, Het predicaat 'onvoldoende' betekent niet dat de dijk acuut maar ook andere eigenschappen die er voor kunnen zorgen dreigt te bezwijken, maar w e l dat er maatregelen nodig zijn dat een dijk kan bezwijken (faalmechanismen) zoals stabili o m het beschermingsniveau ook in de t o e k o m s t te kunnen teit, bekleding en de kans op 'piping': het ontstaan van een behouden. holle pijpvormige ruimte onder de kering, doordat k w e l w a t e r Resultaten zand meevoert uit de ondergrond. van de toetsing in West-Nederland. tage van de keringen meekregen. overslag 'onvoldoende' niet voldeed, (weergegeven het percentage keringen niet kon worden macroinstabiliteit buitenwaarts de waterschappen beoordeeld al hebben verbeteringsprogramma's microinstabiliteit Overzicht van faalmechanismen piping (bron: van de kering normen. Waar één kreeg de kering het oordeel in rood). De gele kleur geeft weer waarvan de veiligheid en waarvoor nodig is. Tenslotte is gearceerd rnacroinstabiliteit binnenwaarts percen 'voldoende' de hoogte ervan aan de gestelde van deze factoren waterkeringen welk het veiligheidsoordeel In dat geval voldeden en de stabiliteit overloop van de regionale In groen is aangegeven aangegeven opgenomen nader nog onderzoek welke keringen in hun ďųk- en in 2015 op orde zullen zijn. Resultaten gedetailleerde toets voldoende waterschaprivierenland.nl/dijkverbetering/waarom) Het bleef niet bij deze technische toetsing alleen. De water onvoldoende maar op orde in 2015 schappen beoordeelden de keringen ook op grond van hun onvoldoende ervaring. De combinatie van dit beheerdersoordeel én de nader onderzoek technische toetsresultaten leverde het uiteindelijke 'veiligheidsoordeeľ op. Het afgelopen half jaar brachten de water schappen hierover rapport uit aan de provincies (zie figuur). Uit de resultaten blijkt dat 39 procent van de keringen aan HOE V E R D E R? de norm voldoet. Over 27 procent van de keringen kon Er is nog veel w e r k aan de winkel o m alle keringen op orde nog geen veiligheidsoordeel w o r d e n gegeven. Over deze te brengen. Keringen, die nu nog niet konden w o r d e n beoor keringen is weliswaar al veel bekend, maar nog niet alle deeld, zullen m o e t e n w o r d e n getoetst. Dat betekent vooral: faalmechanismen konden w o r d e n g e t o e t s t. Dat w a s onder kennis vergaren door onderzoek, t o e t s m e t h o d i e k e n ver m e e r het geval voor veendijken (zie kader) en voor keringen beteren én het o p n i e u w aanpassen van de Leidraad. m e t w e g e n of b e b o u w i n g erop. Deze constructies b e l e m In het onderzoek m o e t e n ook de kennisvragen w o r d e n m e e m e r e n het inzicht in de o p b o u w van de ondergrond en in g e n o m e n die bij de toetsing van 2012 naar voren k w a m e n. de sterkte van de keringen waardoor t o e t s e n lastig is. Verder zullen de waterschappen ervoor zorgen dat de Tenslotte voldoet 34 procent van de keringen nog niet aan afgekeurde keringen aan de norm gaan voldoen, de m e e s t de veiligheidsnorm. Waterschappen gaan op korte termijn risicovolle het eerst. Meestal zullen zij daarvoor maatregelen aan de slag m e t het verbeteren van elf procent hiervan, n e m e n o m de kering te verhogen of te versterken, door het zodat deze in 2015 aan de norm voldoen. Binnen die aanbrengen van grond. S o m s is er een goede reden voor

7 het plaatsen van een stalen damwand, bijvoorbeeld om water, of het wegpompen van water uit de boezem door het bebouwing te ontzien, Of voor het (deels) verplaatsen van uitbreiden van de bemalingscapaciteit. Voor uitvoering zal, in een dijk om bijvoorbeeld natuur te sparen. De waterschap- het licht van de benodigde veiligheid, de huidige financiële pen kunnen ook kiezen voor innovatieve methoden, zoals situatie en de gewenste lastendrukontwikkeling voor de bur- het inspuiten van de grond met bindmiddel of het vastzet- ger, worden bezien of de planning van 2009 nog actueel is. ten van de dijk met grondkolommen. Dat zorgt voor extra Ook in de toekomst zal de overheid voortdurend waakzaam sterkte. Tenslotte zijn er maatregelen mogelijk die de hoe- moeten blijven om ons land te beschermen tegen het water. veelheid water die tegen de dijk aandrukt te verminderen. Daarvoor is het noodzakelijk dat provincies en waterschap- Voorbeelden daarvan zijn de aanleg van 'waterbergingen', pen hun verantwoordelijkheid voor deze veelomvattende waarheen het water kan stromen in perioden met hoog taak blijven nemen! SAMEN STERK VOOR VEILIGE REGIONALE KERINGEN an Weber (gedeputeerde provincie Zuid-Holland) k ben tevreden over de resultaten van de gedetailleerde toets. We hebben nu goed inzicht in de veiligheid n circa 4000 kilometer regionale keringen in West-Nederland. Het was zeker geen eenvoudige opgave om zover te komen. Met het normeren en toetsen van regionale keringen was nog maar weinig ervaring en er ontbrak de nodige kennis. Toch is het samen met de provincies Noord-Holland en Utrecht en de acht ìngelelen waterschappen gelukt om een beeld van de veiligheid te krijgen. Ook in de toekomst blijven we intensief menwerken aan het op orde brengen én houden van onze regionale keringen. Een uitdagende opgave!" Foto: W e b s i t e provincie Zuid-Holland Ralph de Vries (gedeputeerde provincie Utrecht) "De toetsing van de regionale waterkeringen in West-Nederland is een goed voorbeeld van samenwerking tussen provincies en waterschappen. Door als provincies gezamenlijk op te trekken, hebben w e voor de waterschappen een uniform kader geschapen waarbinnen de toetsing uitgevoerd is. De resultaten brengen goed in beeld hoe de keringen er voor staan. De provincie Utrecht blijft zich er ook in de toekomst voor inzetten om samen met de andere provincies en de waterschappen te werken aan veilige regionale waterkeringen. Want samenwerking is de sleutel tot succes!" Foto: Fotoarchief p r o v i n c i e U t r e c h t Joke Geldhof (gedeputeerde provincie Noord-Holland) "Dat we in Nederland de waterveiligheid goed op orde hebben, komt vooral doordat we een systeem van onderzoek, toetsen en waar nodig aanpassen van de keringen hebben ontwikkeld. De toetsrapportages over de periode van van de regionale keringen in West Nederland zijn nu beschikbaar. We hebben veel onderzoek gedaan, weten weer meer en kunnen beter een oordeel over de werking van de kering V vellen. En tegelijkertijd is de conclusie: blijf onderzoeken, toetsen en aanpassen. Dat doen we in Nederland continu, en daarom blijven we zo goed beschermd tegen het water!" Foto: W e b s i t e provincie N o o r d - H o l l a n d han de Bondt (dijkgraaf Amstel, Gooi en Vecht) ied dat de veiligheid van regionale keringen op dit moment volop in de picture staat. Want het in wordt nog wel eens onderschat. Daarom ben ik er blij mee dat de gedetailleerde toetsn de regionale keringen in West-Nederland er nu liggen. Een primeur in Nederland! als waterschap ervaren dat de samenwerking met de betrokken provincies en andere en bijzonder constructief is. De ambitieuze afspraken die we samen hebben gemaakt zijn een groot deel waargemaakt." Foto: W e b s i t e H o o g h e e m r a a d s c h a p A m s t e l, Gooi en Vecht

8 M E E R INFORMATIE Voor vragen of opmerkingen kunt u contact o p n e m e n m e t d e volgende c o n t a c t p e r s o n e n : provincie Zuid-Ho lland: Sandra Fraikin O * provincie No o rd-ho lland: Conny van Zuijlen provincie Utrecht: Marlies Verhoef s Deze b rochure is een gezamenlijke uitgave van de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht. Teksten: M o n i e k Löffler, Bureau Landwijzer Opmaak S drukwerk: Grafisch vormgevers Pier19, Utrecht Foto's: provincie H o L L A N ZUID Uitgave: datum PROV N C IE m, 4 ĩ i " Noord PROVINCIE olland UTRECHT