Logisch(tiek) opslaan van materiaal en materieel

Transcriptie

1 TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Logisch(tiek) opslaan van materiaal en materieel Ontwikkeling van Materiaalplaats Wevers, R.G.G De ontwikkeling van het concept van Materiaalplaats, wat verricht is naar aanleiding van onderzoek naar de logistieke eisen bij het opslaan van materiaal en materieel op de bouwplaats bij Janssen Aannemers, ter bevordering van de veiligheid op de bouwplaats, de efficiëntie van het bouwproces, het behoud van kwaliteit van het materiaal en materieel, en een reducering van de bouwkosten.

2 Dit rapport is het verslag van een eindstudie die is gedaan voor het doctoraal examen van de Masteropleiding Architecture, Building and Planning. Het rapport heeft daarbij mede gediend als toetssteen voor de beoordeling van de studiepresentatie. In het rapport voorkomende conclusies, resultaten, berekeningen, en dergelijke kunnen verder onderzoek vereisen alvorens voor extern gebruik geschikt te zijn. Wij beschouwen dit rapport daarom als een intern rapport dat niet zonder onze toestemming voor externe doeleinden mag worden gebruikt. Master of Science opleiding Architecture, Building and Planning Mastertrack Construction Technology Faculteit Bouwkunde Technische Universiteit Eindhoven 1

3 Logisch(tiek) opslaan van materiaal en materieel Ontwikkeling van Materiaalplaats Student: Studentnummer: Onderwijsinstelling: Faculteit: Master: Master track: Afstudeerrichting: Vaknaam: Vakcode: Gastbedrijf: Afstudeercommissie: Voorzitter: Hoofdbegeleider: Medebegeleider: Bedrijfsbegeleider: Technische Universiteit Eindhoven Bouwkunde Architecture, Building and Planning Building Technology Construction Technology Afstudeertraject Building Technology 7TT37 Janssen Aannemers Moergestel Prof.dr.ir. T.A.M. Salet Ing. C.M. de Bruijn dr. ir. E.W. Vastert Dhr. J.L. van der Weijst Datum:

4 3

5 Voorwoord Voor u ligt het afstudeerrapport Logisch(tiek) opslaan van materiaal en materieel dat onderdeel vormt van het afstudeertraject van de mastertrack Building Technology. In dit verslag is er een concept voor een hulpmiddel ontwikkeld (Materiaalplaats) naar aanleiding van een onderzoek naar de knelpunten omtrent de opslag van materiaal en materieel op de bouwplaats bij het gastbedrijf, die geconstateerd zijn ten tijde van een participerende observatie bij dit bedrijf. Dit verslag beschrijft het onderzoek dat heeft plaatsgevonden en de resultaten van dit onderzoek, en het ontwerp en concept van Materiaalplaats. Het gastbedrijf waar ik mijn afstudeeronderzoek verricht is het bedrijf Janssen Aannemers, gelegen in het Brabantse Moergestel. Zoals beschreven is dit afstudeerrapport het gevolg van een participerende observatie die verricht is bij Janssen Aannemers. Tijdens deze participerende observatie is er namelijk geconstateerd dat materiaal en materieel lang op de bouwplaats ligt opgeslagen, dat er informatie vanuit de werkvoorbereiding aan de uitvoering over het opslaan van materiaal en materieel op de bouwplaats ontbreekt, en dat de opslag van materiaal en materieel niet goed geconditioneerd wordt. Hierdoor ontstaat er een onveilige bouwplaats, verloopt het bouwproces inefficiënt, en vermindert de kwaliteit van het materiaal en materieel gedurende de opslag. In dit verslag is er onderzoek gedaan naar de logistieke eisen waaraan voldaan zou moeten worden, zodat deze knelpunten niet meer optreden. Vervolgens is er een hulpmiddel ontwikkeld waarmee er voor gezorgd dat er aan deze logistieke eisen voldaan kan worden. In de eerste plaats wil ik dhr. P. Janssen (directeur Janssen Aannemers) bedanken voor de mogelijkheid die hij mij geboden heeft om bij het gastbedrijf mijn afstudeertraject te volgen. Daarnaast wil ik dhr. J. van der Weijst bedanken voor de begeleiding die hij mij tijdens deze periode geboden heeft, en voor het creëren van de juiste omstandigheden waaronder ik dit onderzoek kon verrichten. Tevens wil ik mijn begeleiders dhr. ing. C.M. de Bruijn en dhr. dr. ir. E.W. Vastert ontzettend bedanken voor de begeleidingssessies en de energie die zij in mij gestoken hebben. Met vriendelijke groet, 4

6 5

7 Samenvatting Dit document is een afstudeerrapport, waarin de ontwikkeling van het concept van Materiaalplaats is beschreven. Materiaalplaats is een softwareprogramma, wat ontwikkeld is zodat Janssen Aannemers kan voldoen aan de ontbrekende logistieke eisen van het proces van het opslaan van materiaal en materieel op de bouwplaats. Het concept van Materiaalplaats is ontwikkeld naar aanleiding van een afstudeerstage die heeft plaats gevonden bij Janssen Aannemers te Moergestel. Gedurende deze afstudeerstage is geconcludeerd dat Janssen Aannemers problemen heeft met de opslag van materiaal en materieel op de bouwplaats, waardoor er een onveilige bouwplaats ontstaat, het bouwproces inefficiënt verloopt, en de kwaliteit van het opgeslagen materiaal en materieel vermindert. Uit onderzoek naar de problemen met de opslag van materiaal en materieel op de bouwplaats bij Janssen Aannemers, is gebleken dat 42% van het materiaal en materieel te lang op de bouwplaats ligt opgeslagen, dat 76% van het materiaal en materieel dat ligt opgeslagen onvoldoende wordt geconditioneerd, en dat er informatie vanuit de werkvoorbereiding aan de uitvoering over de locatie en afmetingen voor de opslag van materiaal en materieel ontbreekt. Deze probleemanalyse leidde tot de volgende doelstelling van dit afstudeerrapport: Een concept voor een hulpmiddel ontwikkelen voor Janssen Aannemers, zodat het bedrijf kan voldoen aan de logistieke eisen van het logistieke proces van de opslag van materiaal en materieel op de bouwplaats, zodat een veilige bouwplaats en een efficiënt bouwproces ontstaat, en de kwaliteit van het materiaal en materieel behouden blijft. Nadat het huidige logistieke proces van Janssen Aannemers in kaart is gebracht, is er een checklist ontwikkeld waarmee het materiaal en materieel dat op de bouwplaats lag opgeslagen in kaart kon worden gebracht. Deze checklist is 2 keer per week, gedurende een observatieperiode van 5 weken, ingevuld bij het project Nieuwbouw villa Oisterwijk. Op deze checklist is onder andere genoteerd welk materiaal en materieel er op de bouwplaats lag opgeslagen, de hoeveelheden opgeslagen materiaal en materieel, de oppervlaktes van de opslagplaatsen en of het betreffende materiaal of materieel op het moment van observeren werd verwerkt. Naast onderzoek met behulp van de checklist heeft er een interview plaats gevonden met de uitvoerder van het project. Op basis van het interview en analyses van de checklist, is geconstateerd dat materiaal en materieel lang op de bouwplaats bij Janssen Aannemers ligt opgeslagen, doordat restmateriaal en materieel na verwerking lang op de bouwplaats opgeslagen blijft liggen. De belangrijkste reden hiervoor is dat de uitvoerder vaak niet weet of hij het restmateriaal of materieel moet bewaren, en zo ja waar hij deze moet opslaan. Vervolgens is er onderzocht welke informatie er voor de uitvoering beschikbaar dient te worden gesteld, wil Janssen Aannemers voldoen aan de logistieke eisen van het opslaan van materiaal en materieel op de bouwplaats. Hiervoor hebben er in eerste instantie interviews plaats gevonden met de uitvoerders van Janssen Aannemers. Hieruit bleek dat er bij Janssen Aannemers behoefte is aan het maken van terreinplannen (welke in het huidige logistieke proces ontbreken), en dat er informatie beschikbaar dient te worden gesteld over de benodigde, de gebruikte, en de beschikbare afmetingen voor de opslag van materiaal en materieel op de bouwplaats. Vervolgens hebben er literatuurstudies plaats gevonden naar de wijze waarop deze informatie beschikbaar kan worden gesteld. Geconcludeerd is de werkvoorbereider en de uitvoerder gezamenlijk gefaseerde 6

8 terreinplannen dienen te maken. Daarnaast is gebleken dat de methodes uit de literatuur om de afmetingen van de beschikbare, de gebruikte, en de benodigde ruimte voor de opslag van materiaal en materieel niet voldoende geschikt zijn, waardoor er een nieuwe methode ontwikkeld is op basis van type transporteenheid, afmetingen transporteenheid, benodigde werkruimte voor transportmiddel, en benodigde vrije ruimte rondom de opslag. Uit onderzoek is gebleken dat het opgeslagen materiaal en materieel op de bouwplaats onvoldoende wordt geconditioneerd tegen weersinvloeden (wind, neerslag, vocht, vorst) en mechanische invloeden (vallen, stoten, breken, vervormen). Hiervoor heeft er een literatuurstudie plaats gevonden naar de aandachtpunten voor de conditionering van het opgeslagen materiaal en materieel. Niet alle aandachtpunten zijn voor al het materiaal en materieel van belang. Zodoende is er een manier ontwikkeld waarmee bepaald kan worden welke aandachtspunten van belang zijn voor ieder willekeurig materiaal of materieel. Deze methode is gevonden door materiaal en materieel te categoriseren (weersgevoelig/mechanisch gevoelig, weersongevoelig/mechanisch gevoelig, weersgevoelig/mechanisch ongevoelig, weersongevoelig/mechanisch ongevoelig). Vervolgens is bepaald welke aandachtspunten voor welke categorie van belang zijn. Tot slot is onderzocht welke hulpmiddelen Janssen Aannemers kan gebruiken om op de juiste manier te conditioneren. Aan de hand van de bevindingen uit het onderzoek is er een programma van eisen opgesteld waaraan het hulpmiddel minimaal moet voldoen. Dit heeft tot het concept van Materiaalplaats geleidt. Materiaalplaats is een web-based softwareprogramma, ontwikkeld voor tablets, laptops en vaste computers. Met behulp van Materiaalplaats kunnen gefaseerde terreinplannen worden gemaakt, en kunnen de benodigde, de beschikbare, en de gebruikte afmetingen voor de opslag van materiaal en materieel worden bepaald. Daarnaast helpt Materiaalplaats het bedrijf bij de bepaling of restmateriaal en materieel moet worden weggegooid of bewaard, en bij het bepalen van de locatie waar het materiaal en materieel zou moeten worden bewaard. Tot slot kan met Materiaalplaats de aandachtpunten ten behoeve van de conditionering van de opslag van materiaal en materieel worden bepaald, en kan de uitvoerder de juiste hulpmiddelen voor de conditionering van het opgeslagen materiaal en materieel bepalen. Het concept van Materiaalplaats is getoetst naar de functionele werking (door middel van enquêtes met een leidinggevende, een uitvoerder, en een werkvoorbereider van Janssen Aannemers), en naar de technische werking (door middel van een interview met een softwareontwikkelaar). Omdat Materiaalplaats slecht een concept is, kunnen er geen harde conclusies worden getrokken, maar wordt er gesproken over de verwachtingen. Men verwacht dat het percentage opgeslagen materiaal en materieel dat te lang op de bouwplaats ligt opgeslagen, met behulp van Materiaalplaats van 42% wordt teruggedrongen naar 8,3%. Daarnaast verwacht men dat het percentage opgeslagen materiaal en materieel dat onvoldoende geconditioneerd wordt, wordt teruggedrongen van 76% naar 15%. Uit de toetsing naar de technische werking van Materiaalplaats is gebleken dat het concept van Materiaalplaats daadwerkelijk ontwikkeld zou kunnen worden tot een functionerend programma. Hiervoor zal er echter nog wel aanvullend onderzoek verricht dienen te worden. De ontwikkeltijd wordt hierbij geschat op 50 dagen, met een geschatte kosten van , -. 7

9 Summary This document is a final report, in which the development of the concept of "Materiaalplaats" is described. "Materiaalplaats" is a software program, designed so that Janssen Aannemers can fulfill the logistic requirements of the process of storing material on site. The concept of "Materiaalplaats" has been developed with the help of an internship that took place at Janssen Aannemers Moergestel. During this internship, it was concluded that Janssen Aannemers has problems with the storage of materials on site, creating an unsafe construction site, an inefficient construction process and a reduction of the quality of the stored materials. Research into the problems with the storage of materials on site, showed that 42% of the materials are stored on site for too long, 76% of the materials stored on site are inadequately conditioned and that information from the planning department, on the implementation of the location and space for storage of materials, is nonexistent. This problem led to the following objective of this final report: Developing a concept for a tool for Janssen Aannemers, so the company can meet the logistic requirements of the process of storage of materials on site, so a safe construction site and efficient construction process is created and the quality of the materials is maintained. After the current logistic process at Janssen Aannemers had been researched, a checklist was developed that so the stored materials on the construction site could be checked. This checklist was used twice weekly, during an observation period of 5 weeks, at the project Nieuwbouw villa Oisterwijk. On these checklists are materials listed which were stored at the building site, the quantities of the stored materials, the surface area size of the stored materials and whether the material, at the time of the observation, was necessary, in use or over complete. In addition to this research with the checklists, an interview took place with the site supervisor of the project. Based on this interview and analyses of the checklists, it was found that materials are being stored too long on site and that residual material remains too long on site. The main reason is that the site supervisor often does not know whether he should keep the residual materials, and if so, where to store it. Also an investigation took place as to what information should be available to the site supervisor, so that he could meet the logistic requirements of storing materials on site. To find an answer to this, interviews with the site supervisor have taken place. This revealed that Janssen Aannemers need to create site plans (which are missing in the current logistic process) and that there should be information about the necessary, the used and the available space for storing materials on site. After that, literature studies have taken place on the ways this information can be made available. The conclusion was that the planner and site supervisor should create site plans together. In addition, it had been found that the methods described in the literature about the necessary, the used, and the available space for storing materials are not sufficiently suitable, so that a new method has been developed, based on the type of transport unit, the dimensions of the transport unit, required workspace and clearance around the storage area. Research has also shown that the stored materials on the construction site are insufficiently conditioned against influences of the weather (wind, rain, humidity, frost) and mechanical influences (drop, bump, break, deform). For this, a literature study took place to establish the points of 8

10 attention for the conditioning of the stored materials. Not all points of attention are important to all materials. Thus, there was a method developed that determined which points of attention are important for any given material. This method is found by categorizing materials (weather sensitive / mechanical sensitive, weather insensitive / mechanical sensitive, weather sensitive / mechanical insensitive, weather insensitive / mechanical insensitive). After that, determination as to which points of attention correspond to which category. Finally, investigation took place as to which resources Janssen Aannemers can use to condition materials the right way. Based on the findings from this research, a program of requirements was created for the tool. This has led to the concept of "Materiaalplaats". "Materiaalplaats" is a web-based software program, designed for tablets, laptops and fixed computers. With "Materiaalplaats" phased site plans can be made, and dimensions for used, needed, and available storage can be determined. In addition, "Materiaalplaats" helps the company in determining whether residual materials should be discarded or stored and determining the location for the storage of the residual material. Finally, the points of attention can be determined for the storage of material on site, and the right resources can be found for the conditioning of the stored materials. The concept of "Materiaalplaats" was tested on its functional operation (through surveys with a supervisor, a site supervisor, and a planner from Janssen Aannemers) and on its technical operation (through an interview with a software developer). Because, at this moment, "Materiaalplaats" is a concept, no firm conclusion can be taken. Instead of that, expectations were discussed. It is expected that, with the use of "Materiaalplaats", the percentage of materials that are stored too long on the construction site will be reduced from 42% to 8,3%. In addition, it is expected that the percentage of stored materials being insufficiently conditioned, will be reduced from 76% to 15%. A review of the technical operation of "Materiaalplaats" showed that the concept of "Materiaalplaats" could actually be developed into a functioning program. However, to do this, additional research should be conducted. The development time is hereby estimated at 50 days, with an estimated cost of , -. 9

11 Inhoud Voorwoord... 4 Samenvatting... 6 Summary... 8 H1. Inleiding Aanleiding Janssen Aannemers Probleemveld Probleemstelling Doelstelling Project Leeswijzer H2 Logistieke proces van het opslaan van materiaal en materieel Dataverzameling Calculatiefase Inkoopfase Afroepfase Opslagfase Afvoerfase Deelconclusie H3 Opslagtijd materiaal en materieel op de bouwplaats Dataverzameling Opslagtijd materiaal en materieel Reden van opslagtijd Maatregelen Deelconclusie H4 Informatie vanuit de werkvoorbereiding Dataverzameling Huidige situatie Benodigde informatie vanuit de werkvoorbereiding Terreinplan Afmetingen opslag

12 4.6 Maatregelen Deelconclusie H5 Conditioneren van het materiaal en materieel Dataverzameling Negatieve invloeden op de kwaliteit van het materiaal en materieel Aandachtspunten conditionering Categorisatie aandachtspunten Maatregelen Stimuleren van de conditionering Deelconclusie H6 Programma van eisen en wensen Programma van eisen Programma van wensen Concept hulpmiddel H7 Het ontwerp van het hulpmiddel Dataverzameling Processchema s hulpmiddel Lay-out interface Materiaalplaats Materiaalplaats H8 Toetsing van Materiaalplaats Toetsing functionele werking Materiaalplaats Toetsing technische werking Materiaalplaats Toetsing Materiaalplaats aan het PvE H9 Aanbevelingen voor vervolgonderzoek Conclusie Aanbevelingen Literatuurlijst Bijlagen

13 H1. Inleiding In dit eerste hoofdstuk is begonnen met het geven van de inleiding van het onderzoek. In eerste instantie is de aanleiding besproken die heeft geleidt tot het onderzoek. Vervolgens is het gastbedrijf geïntroduceerd waar het onderzoek heeft plaats gevonden. Daarna is een onderzoek besproken, wat de basis is geweest voor de probleemstelling en de doelstelling van dit onderzoek. Tot slot is het project waar het onderzoek plaats heeft gevonden besproken, en is er een leeswijzer worden gegeven. 1.1 Aanleiding De aanleiding van dit onderzoek was het Participerend Observeren dat in een eerdere fase verricht is bij het bedrijf Janssen Aannemers. Tijdens deze periode is er bij het bedrijf op de bouwplaats meegewerkt aan het project GOED Wonen Oisterwijk. Tijdens deze participerende observatie is er geconstateerd dat het bedrijf problemen op de bouwplaats heeft met het opslaan van materiaal en materieel. Om te verifiëren dat het probleem niet alleen op de onderzochte bouwplaats heerste, maar dat het een structureel probleem bij het bedrijf is, zijn er vervolgens meerdere observaties bij meerdere bouwplaatsen van Janssen Aannemers gedaan. De conclusie was dat het bedrijf inderdaad structureel problemen heeft met het opslaan van materiaal en materieel op de bouwplaats. Uit analyses is gebleken dat deze problemen met de opslag van materiaal en materieel leidde tot een onveilige bouwplaats, een inefficiënt bouwproces en een vermindering van de kwaliteit van het materiaal en materieel gedurende deze opslag. Tijdens de participerende observatie is geconstateerd dat de opslag van materiaal en materieel bij Janssen Aannemers zorgt voor onveilige situaties op de bouwplaats. Het verkeerd opslaan van materiaal en materieel resulteert in onveilige situaties. Vooral vallen over, en stoten tegen, materiaal en materieel is een groot potentieel gevaar. Daarnaast is geconstateerd dat het verkeerd opslaan van materiaal en materieel in een inefficiënt bouwproces resulteert. Deze inefficiëntie gaat direct gepaard met verhoogde bouwkosten. Bij Janssen Aannemers streeft men er naar zo efficiënt mogelijk te werken, maar men wordt hierbij tegengewerkt door problemen met de opslag. Grote hoeveelheden opgeslagen materiaal en materieel zorgen er bijvoorbeeld voor dat de opslag niet of nauwelijks te bereiken is. Looppaden raken geblokkeerd, en er kunnen minder eenheden per transportbeweging vervoerd worden. Het resultaat is dat het personeel om moet lopen, of dat ze meer transportbewegingen moeten uitvoeren. Tot slot is geconstateerd dat het materiaal en materieel op de bouwplaats onvoldoende wordt beschermd tegen wind, regen en/of vorst. Kortom, er wordt niet voldoende en niet goed geconditioneerd. Dit resulteert er in dat de kwaliteit van materiaal en materieel tijdens de opslag op de bouwplaats wordt verminderd, wat resulteert in een verminderd bouwproduct of in materiaalverliezen. Beide gevallen zorgen voor onnodige bouwkosten. Figuur 1.1 toont een schematische weergave van de conclusie van de PO. 12

14 Verkeerd opslaan van materiaal en materieel op de bouwplaats Gevaarlijke situaties op de bouwplaats Inefficiëntie van het bouwproces Verminderde kwaliteit van het materiaal en materieel Figuur 1.1 Schematische weergave conclusie PO 1.2 Janssen Aannemers Het participerend observeren heeft plaatsgevonden bij het gastbedrijf Janssen Aannemers (JA). JA is een middelgroot aannemersbedrijf gevestigd in het Brabantse dorp Moergestel. Het bedrijf wordt al meer dan eeuw overgedragen van vaders op zoons, en is zodoende een echt familiebedrijf. Het werkgebied van Janssen Aannemers bevindt zich vooral in Brabant, maar ook buiten de provinciegrenzen is het bedrijf actief. Janssen Aannemers werkt bij enkele projecten in een samenwerkingsverband met aannemersbedrijf A.M.J. op t Hoog en Zn. B.V., eveneens gevestigd in Moergestel. Deze bedrijven vormen in dat geval samen Aannemers Combinatie Moergestel (ACM). Janssen Aannemers richt zich op diverse markten in de bouw; villabouw, woningbouw, appartementen, utiliteitsbouw en sport & recreatie. Bij JA zijn gemiddeld 30 werknemers in dienst. Naast directeur Dhr. P. Janssen werken er nog 5 mensen op kantoor. Zij zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de werkvoorbereiding (calculatie, planning, inkoop, etc.) en fungeren daarnaast als projectleiding. Verder bestaat het bedrijf uit 3 uitvoerders, die ieder één of soms meerdere (kleine) projecten op zich nemen. De rest van het personeel bestaat vooral uit timmerlieden en uit een aantal metselaars. Omdat JA niet alle bouwdisciplines in huis heeft besteden zij regelmatig werk uit. Dit betekent dat JA bij veel bouwprojecten naast een bouwende rol, ook vooral een sturende en coördinerende rol heeft. De organisatiestructuur tijdens een bouwproject is zoals geschetst in figuur Administratie Opdrachtgever Aannemer (directeur) Werkvoorbereiders/ projectleiders Uitvoerders Bedrijfsleider Eigen personeel (Onder)aannemers ZZP-ers Janssen Aannemers Extern 1.2. Figuur 1.2 Organisatiestructuur Janssen Aannemers 13

15 1.3 Probleemveld Tijdens de participerende observatie is gebleken dat de problemen die Janssen Aannemers heeft met het opslaan van materiaal en materieel op de bouwplaats leidt tot een onveilige bouwplaats, een inefficiënt bouwproces en een vermindering van de kwaliteit van het materiaal en materieel. De knelpunten, ofwel de oorzaken die leidde tot deze negatieve effecten, waren hierbij echter nog niet bekend Verdiepend onderzoek probleemveld Om deze reden is er na de participerende observatie een verdiepend onderzoek verricht naar de problemen die JA heeft met het opslaan van materiaal en materieel op de bouwplaats. Hiervoor is er een literatuurstudie gedaan naar eisen waaraan de opslag van materiaal en materieel op de bouwplaats zou moeten voldoen. Deze eisen zijn vervolgens toetsbaar gemaakt in de vorm van een checklist. Vervolgens zijn deze checklists ingevuld bij 4 verschillende projecten van JA, waarbij verschillende uitvoerders betrokken waren. In dit hoofdstuk is enkel ingegaan op de resultaten die voor dit onderzoek van belang zijn. Voor een beschrijving van alle resultaten, en de manier waarop het onderzoek heeft plaatsgevonden, wordt verwezen naar bijlage A. De totaaltabel in bijlage B toont dat bijna iedere gestelde eis uit het vooronderzoek in meer of mindere mate negatief is beantwoord. Dit wil echter niet zeggen dat wanneer een eis negatief is beantwoord, gesteld kon worden dat JA structureel problemen heeft met de gestelde eis. Het was daarom zinvol om het probleemveld af te bakenen tot de eisen die de meeste problemen geven bij de opslag van materiaal en materieel bij JA. Er is voor gekozen om onderzoek te doen naar het probleemveld met de eisen waarbij er in >40% van de gevallen negatief is geantwoord Analyse van het probleemveld Vervolgens is er door middel van een stroomanalyse volgens Porras een analyse verricht op deze eisen uit het probleemveld (figuur 1.3). 14

16 Overige Veiligheid Efficiëntie Kwaliteit 1 2 Geen informatie vanuit werkvoorbereiding over locatie en afmeting opslag materiaal/materieel Opslag materiaal/ materieel niet beschermd tegen wind, regen en/of vorst 3 Materiaal/materieel wordt niet op korte termijn verwerkt 4 Materiaal/materieel ligt lange tijd op de bouwplaats opgeslagen 5 Grote hoeveelheid materiaal/materieel op de bouwplaats 6 Materiaal/materieel lange tijd onbeschermd tegen wind, regen en/of vorst opgeslagen 7 Opslag vermindert toegankelijkheid van andere opslag Opslag niet veilig bereikbaar voor personeel en transportmiddelen Opslag niet bereikbaar voor personeel en transportmiddelen Materiaal/materieel beschadigd door stoten of vallen 11 Bouwafval wordt niet voldoende afgevoerd 12 Het bouwterrein is onvoldoende begaanbaar 13 Onveilige situaties op de bouwplaats Inefficiëntie van het bouwproces Vermindering kwaliteit van het materiaal en materieel Figuur 1.3 Schematische weergave probleemveld 15

17 1.3.1 Beschrijving van het probleemveld Na analyse van de resultaten uit bijlage B zijn er 3 hoofdoorzaken geconstateerd, die leiden tot onveilige situaties op de bouwplaats, een inefficiënt bouwproces en een vermindering van de kwaliteit van het materiaal en materieel. Deze 3 hoofdoorzaken zijn: Materiaal en materieel ligt lange tijd op de bouwplaats opgeslagen Geen informatie vanuit werkvoorbereiding over locatie en afmeting opslag materiaal en materieel Opslag materiaal en materieel niet beschermd tegen wind, regen en/of vorst Materiaal en materieel lange tijd op de bouwplaats opgeslagen Uit het kwantitatief onderzoek met behulp van de checklist is gebleken dat 42% van het onderzochte materiaal en materieel dat op de bouwplaats ligt opgeslagen, niet op korte termijn wordt verwerkt. Dit kan betekenen dat enerzijds het materiaal en materieel een geruime tijd voordat het wordt verwerkt al op de bouwplaats wordt aangeleverd, en/of dat materiaal en materieel wat niet meer gebruikt wordt niet (tijdig) wordt afgevoerd. In dit laatste geval gaat het hierbij in de meeste gevallen om restanten materiaal dat over is na verwerking van het materiaal (restanten), of om materieel dat in een eerdere fase van het bouwproces gebruikt is en later niet meer gebruikt gaat worden. Het gevolg van het feit dat materiaal en materieel lang op de bouwplaats ligt opgeslagen, is dat er grote hoeveelheden materiaal en materieel op de bouwplaats liggen. Gedurende de bouw wordt immers steeds ander materiaal en materieel aangeleverd. Het aantal materiaal en materieel in opslag stapelt zich hierdoor naarmate de bouw vordert op. Hierdoor wordt het voor de uitvoerder steeds moeilijker om voor het materiaal en materieel een geschikte locatie voor de opslag te vinden. Dit heeft er in geresulteerd dat in 46% van de onderzochte gevallen de opslag van het materiaal en materieel de toegankelijkheid van andere opslag vermindert. Geen informatie vanuit werkvoorbereiding over locatie en afmeting opslag materiaal en materieel Uit het onderzoek is verder gebleken dat bij geen van de projecten tijdens de uitvoering informatie vanuit de werkvoorbereiding aanwezig was over de locatie en de afmetingen van de opslag van het materiaal en materieel. Tijdens de werkvoorbereiding is er bijvoorbeeld geen terreinplan of gefaseerde planning van de opslagplaatsen van het materiaal en materieel gemaakt. Dit resulteerde er in dat tijdens de uitvoering, wanneer het materiaal en materieel aangeleverd werd op de bouwplaats, de locatie van de opslag bepaald moest worden. Doordat tijdens de uitvoering onbekend is hoe groot de ruimte voor de opslag moet zijn, ontstaan er grote hoeveelheden materiaal en materieel op de bouwplaats doordat de uitvoerder geen zicht heeft op de benodigde ruimte dat het geleverde materiaal en materieel in zal nemen. Het ontbreken van informatie over de locatie van de opslag van materiaal en materieel resulteert er in dat er verkeerde keuzes worden gemaakt ten aanzien van de locatie van de opslag, waardoor het materiaal en materieel dusdanig wordt opgeslagen dat het de toegankelijkheid van andere opslag vermindert. Ook het vorige hoofdknelpunt resulteerde er in dat de toegankelijkheid van de opslag werd verminderd. Het verminderen van de opslag van materiaal en materieel heeft ook op zijn beurt weer negatieve gevolgen. Doordat de looppaden dusdanig klein zijn of in sommige gevallen zelfs 16

18 verdwijnen, en de werkruimte rondom de opslag klein is, is de opslag niet of nauwelijks te bereiken voor het personeel en de transportmiddelen. Uit het onderzoek is gebleken dat 61% van het opgeslagen materiaal en materieel nauwelijks of niet te bereiken is. Het niet goed bereikbaar zijn van opgeslagen materiaal en materieel resulteert er vervolgens in dat het personeel meer handelingen moet verrichten voor het verwerken van het materiaal en materieel, doordat ze bijvoorbeeld niet gebruik kunnen maken van een transportmiddel of doordat ze om moeten lopen om de opslag te bereiken. Het verrichten van meer handelingen dan nodig resulteert in inefficiëntie van het bouwproces. Doordat de opgeslagen afvalcontainers niet of nauwelijks te bereiken zijn, is de bereidheid van het personeel om hun afval weg te gooien minder dan wanneer deze afvalcontainers wel goed te bereiken zijn. Dit resulteert in het knelpunt dat het bouwafval op de bouwplaats niet voldoende wordt afgevoerd. Bij slechts 1 van de 4 onderzochte bouwplaatsen van JA is geconstateerd dat het bouwafval regelmatig werd afgevoerd. De overige 3 bouwplaatsen blijven hierbij ernstig in gebreken. Grote hoeveelheden rondslingerend afval draagt bij aan de verminderde begaanbaarheid van het bouwterrein. Bij 3 van de 4 bouwplaatsen blijkt de begaanbaarheid dus ook onvoldoende te zijn. Een onvoldoende begaanbaar bouwterrein heeft directe negatieve gevolgen voor de efficiëntie van het bouwproces en zorgt voor onveilige situaties op de bouwplaats. Wanneer bouwafval de looppaden van het personeel en de transportwegen van transportmiddelen blokkeert, betekent dit dat er langere afstanden moeten worden afgelegd om van A naar B te komen. Al deze extra meters zijn extra handelingen en dus inefficiëntie. Daarnaast kan bouwafval, zeker wanneer zich dat op looppaden en transportwegen bevindt, resulteren in potentieel struikelgevaar. Het verminderen van de toegankelijkheid van de opslag heeft daarnaast als gevolg dat er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan wanneer werknemers de opslag, al dan niet met een transportmiddel, proberen te bereiken. Doordat de looppaden smal zijn of dat er materiaal en materieel op de looproute is opgeslagen, is geconstateerd dat de opslag in 65% van de onderzochte gevallen niet veilig bereikbaar is voor het personeel en transportmiddel. Men zou immers kunnen struikelen over de opslag van ander materiaal en materieel wanneer ze de opslag willen bereiken. Daarnaast bestaat er nog het gevaar van het stoten tegen opgeslagen materiaal en materieel doordat de werkruimte rondom de opslag is verminderd. Dit alles resulteert in onveilige situaties op de bouwplaats. Doordat de toegankelijkheid van de opslag wordt verminderd en daardoor looppaden en de werkruimte kleiner worden, is de kans op beschadigingen van materiaal en materieel groter doordat er tegen gestoten wordt, al dan niet met transportmiddelen. Uit het onderzoek met de checklists is gebleken dat de helft van de onderzochte materialen/materieel enigszins beschadigd is geraakt doordat er tegen gestoten is of doordat het materiaal/materieel gevallen is. De beschadigingen die op kunnen treden door stoten tegen, of vallen van, materiaal en materieel zorgen er voor dat de kwaliteit van het materiaal/materieel wordt verminderd. Wanneer de beschadigingen minimaal zijn zullen enkel de optische eigenschappen van een materiaal of materieel zijn verminderd. Bij grotere beschadigingen kan het echter ook zo zijn dat belangrijke mechanische en/of fysische eigenschappen worden verminderd. 17

19 Opslag materiaal en materieel niet beschermd tegen wind, regen en/of vorst Uit het onderzoek is verder gebleken dat 76% van het opgeslagen materiaal en materieel niet (voldoende) beschermd is tegen de weersinvloeden wind, regen en vorst. Het materiaal en materieel dat wordt geleverd, wordt in de meeste gevallen niet opgeslagen op de manier dat de fabrikant of de leverancier dat aanbeveelt. Daarnaast worden materialen, waarvan de sealing verbroken is doordat een gedeelte reeds verwerkt is, niet op een dusdanige manier geconditioneerd dat ze beschermd worden tegen weersinvloeden. De uitvoerders hebben op de bouwplaats de beschikking over afdekzeilen, maar geconstateerd is dat hier zelden gebruik van gemaakt wordt. Veel materiaal en materieel vermindert in kwaliteit wanneer ze gedurende een lange periode worden blootgesteld aan weersinvloeden. Wanneer bijvoorbeeld bakstenen gedurende lange tijd onbeschermd liggen opgeslagen, en deze niet voldoende kunnen ventileren, zullen er vochtplekken op de stenen gaan ontstaan. Door dit vocht kunnen de bakstenen een ander uiterlijk krijgen, en kunnen de fysische en mechanische eigenschappen van de steen worden verminderd. Bij vorst zouden de stenen zelfs kunnen gaan scheuren. Op deze manier kunnen weersinvloeden diverse negatieve gevolgen hebben voor verschillende materialen en materieel. Figuur 1.4 toont een vereenvoudigde schematische weergave van het probleemveld. Geen informatie vanuit werkvoorbereiding over locatie en afmeting opslag materiaal/materieel Materiaal/materieel ligt lange tijd op de bouwplaats opgeslagen Opslag materiaal/ materieel niet beschermd tegen wind, regen en/of vorst Oorzaak Onveilige situaties op de bouwplaats Inefficiëntie van het bouwproces Vermindering kwaliteit van het materiaal en materieel Gevolg Figuur 1.4 Vereenvoudigde schematische weergave probleemveld Gevolgen Zoals uit de analyse van het probleemveld blijkt, hebben de knelpunten die geconstateerd zijn uiteindelijk negatieve gevolgen op de veiligheid op de bouwplaats, de efficiëntie van het bouwproces, en de kwaliteit van het materiaal en materieel. Vervolgens is door middel van een aantal voorbeelden aangegeven wat de gevolgen (kunnen) zijn voor JA en waarom deze gevolgen niet gewenst zijn. Veiligheid Onveilige situaties kunnen het bedrijf niet alleen financiële schade toebrengen maar, belangrijker nog, het kan er ook voor zorgen dat het welzijn van het personeel in het geding is. Om deze redenen is het van belang dat de bouwplaats zo veilig mogelijk is. Tijdens het onderzoek is geconcludeerd dat er regelmatig situaties zijn geconstateerd waarbij de manier waarop materiaal en materieel is opgeslagen, en de plaats van opslag gevaarlijke situaties met zich mee brengt. Het gevaar dat het vaakst geconstateerd is tijdens het onderzoek is struikelgevaar en stoten. Diverse literatuur, zoals de 18

20 sectorreportage uit 2011 Arbeidsomstandigheden in de bouw van het Ministerie van SZW 1, ondersteunen deze observatie. Het rapport stelt dat een groot deel van de ongevallen op de bouw wordt veroorzaakt door struikelen. Volgens het rapport Monitor arbeidsongevallen in de bouw van de ARBOUW is struikelen/uitglijden verantwoordelijk voor 9,1% van het ziekteverzuim in Iedere aannemer is verplicht een inventarisatie bij te houden van (bijna-)ongelukken die zich hebben voorgedaan op de bouwplaats. Bij JA zijn er echter sinds 2011 geen (bijna-)ongelukken meer gemeld. Dit wil echter niet zeggen dat er zich geen potentieel gevaarlijke situaties hebben voorgedaan op de bouw. Veelal worden bijna-ongelukken niet gemeld door de het personeel. Uit vraaggesprekken met het personeel blijkt dat de meeste werknemers bijna-ongelukken niet herkennen en zich er daardoor niet van bewust zijn dat er een gevaarlijke situatie heeft voorgedaan. Wanneer zij zich wel bewust zijn geweest van een gevaarlijke situatie, is het vooral laksheid dat hen weerhoudt om een bijnaongeval te melden. Gezien de cijfers uit het rapport van de ARBOUW, lijkt het zeer onwaarschijnlijk dat in ruim 3 jaar tijd zich geen (bijna) ongevallen bij JA hebben voorgedaan. Aannemelijker is dat de (bijna) ongevallen niet geregistreerd worden. Hierdoor kan er geen gedegen uitspraak worden gedaan over hoe groot het probleem is bij Janssen. Feit blijft echter wel dat er te allen tijden gestreefd moet worden naar een zo veilig mogelijke bouwplaats. Efficiëntie Verder is gebleken dat de grote hoeveelheid materiaal en materieel er in resulteert dat personeel niet op een efficiënte manier bij de opslag van materiaal en materieel kan. Ieder bedrijf wil dat zijn werknemers zo efficiënt mogelijk werken, en ook bij JA is dit niet anders. Iedere handeling dat personeel meer moet verrichten kost het bedrijf onnodig geld. Bijvoorbeeld in het geval van de afvalcontainers bij het project nieuwbouw woning Berkel-Enschot (figuur 1.5 en 1.6). Figuur 1.5 Afvalcontainers Figuur 1.6 Locatie afvalcontainers Bij dit project waren de afvalcontainers nauwelijks te bereiken voor het personeel. Over het algemeen wordt op de bouwplaats afvalmateriaal verzameld in kruiwagens, en worden deze wanneer ze vol zijn naar de afvalcontainers getransporteerd. In dit geval konden de kruiwagens de containers niet bereiken, wat betekent dat het bouwafval handmatig moest worden 1 Inspectie SZW (2012). Arbeidsomstandigheden in de bouw: sectorrapportage Rijksoverheid: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 2 Arbouw. (2013). Monitor arbeidsongevallen in de bouw Harderwijk: Arbouw 19

21 getransporteerd. In plaats van dat het opslaan van bouwafval in containers enkele seconde duurde, duurde het in dit geval enkele minuten. Er moeten meer handelingen worden verricht dan nodig. De gemiddelde afstand van de werkplek tot de containers bedroeg 21 meter. Doordat er bij het afvoeren van het bouwafval niet gebruik gemaakt kon worden van kruiwagens, moest het bouwafval met de hand worden verplaatst. Het kost de werknemer gemiddeld 5 extra handelingen van de werkplek naar de afvalcontainers om dezelfde hoeveelheid bouwafval te transporteren als hij dat met een kruiwagen had kunnen doen. Gemiddeld betekent dit dus dat het personeel 5 x 21 meter = 105 meter per keer moest lopen. Gemiddeld herhaalde dit proces zich 4 keer per dag, wat neer komt op 4 x 105 meter = 420 meter. De gemiddelde loopsnelheid bedraagt 5 km/h, wat overeen komt met ongeveer 1,4 m/s. 420 meter / 1,4 m/s = 300 seconde. 300 seconde = 5 minuten. Wanneer we uitgaan van gemiddeld 4 werknemers, betekent dit dat er dus 4 x 5min is 20min, ofwel 0,33 manuur per dag verloren gaat aan deze extra handelingen. Per week betekent dit dat er 5 x 0,33 is 1,66 manuur verloren ging. Wanneer er van uit wordt gegaan dat een werknemer gemiddeld 40, - per manuur kost, betekent dit dus dat JA 40,- x 1,66 is 66,40 kwijt was aan extra handelingen op de bouwplaats per week. Dit bedrag lijkt niet erg hoog, maar wanneer dergelijke situaties zich voor doen bij de opslag van meerdere materialen en materieel tegelijk, kunnen de extra kosten die gemaakt worden door inefficiëntie op de bouwplaats behoorlijk oplopen. Kwaliteit van het bouwproduct Het gedurende een lange periode onnodig en verkeerd opslaan van materiaal of materieel op de bouwplaats kan er toe leiden dat het materiaal of materieel niet meer bruikbaar is voor bouwdoeleinden. De onnodige kosten die hiermee gemaakt worden kunnen hoog oplopen, zeker wanneer het gaat om kostbaar materiaal. Als voorbeeld worden isolatiepanelen van het merk Jackodur gebruikt. JA maakt namelijk regelmatig gebruik van dit materiaal. Zeker voor een dergelijk materiaal is het dus belangrijk dat deze op een geschikte locatie worden opgeslagen. Als voorbeeld worden 2 situaties genoemd die geconstateerd zijn bij het invullen van de checklists. Figuur 1.7 toont een opslag van dit materiaal zoals geconstateerd bij het project nieuwbouw villa in Oisterwijk (1). Figuur 1.8 toont de opslag van het materiaal geconstateerd bij het project nieuwbouw villa Oisterwijk (2). In beide gevallen zijn de isolatiepanelen dusdanig bevuild en beschadigd dat ze kunnen, en ook zullen, worden weggegooid. Figuur 1.7 Opslag isolatiepanelen Oisterwijk (1) Figuur 1.8 Opslag isolatiepanelen Oisterwijk (2) Volgens de begroting van de nieuwbouw villa Oisterwijk (2) kostte deze isolatiepanelen 14,15 per m 2. De panelen hebben een afmeting van 1250mm x 600mm is 0,75 m 2. In het geval van de opslag van de isolatiepanelen bij het project nieuwbouw villa Oisterwijk (1) ging het om 6 panelen. Een 20

22 simpele rekensom leert dat er voor 6 x 0,75 m 2 x 14,15 per is 63,68 aan materiaal moest worden weggegooid doordat deze dusdanig in kwaliteit zijn verminderd dat deze niet meer verwerkt konden worden. In het geval van het project nieuwbouw villa Oisterwijk (2) gaat het zelfs om 25 panelen, wat neerkomt op 25 x 0,75 m 2 x 14,15 per is 265,31. Dit zijn alleen al de materiaalkosten, de onnodige bouwkosten doordat er manuren verloren gaan is hier nog niet bijgerekend. Hierbij gaat het dus alleen om het materiaal dat op figuur 1.7 en figuur 1.8 te zien is, terwijl er op deze bouwplaatsen meerdere van dit soort situaties geconstateerd zijn. Wanneer het materiaal dat in kwaliteit is verminderd toch in het bouwproces verwerkt wordt, kan dit tot een verminderde kwaliteit van het bouwproduct leiden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een kletsnatte baksteen dat gebruikt wordt voor binnenmuren. Wanneer deze steen geplaatst is terwijl deze vochtig is, en er vervolgens een afwerking tegen deze muur is geplaatst, kan deze steen voor de nodige vochtschade zorgen. Het herstellen van dergelijke schade zijn onnodige bouwkosten voor JA. 1.4 Probleemstelling De probleemstelling die volgt vanuit de 3 hoofdoorzaken en gevolgen is als volgt gedefinieerd: Doordat er bij Janssen Aannemers tijdens de uitvoering van een bouwproject geen informatie beschikbaar is vanuit de werkvoorbereiding over de locatie en de afmeting van de opslag van materiaal en materieel, en doordat 42% van het materiaal en materieel lang op de bouwplaats ligt opgeslagen doordat deze te vroeg op de bouwplaats wordt aangeleverd en/of te laat wordt afgevoerd, en doordat 76% van het opgeslagen materiaal en materieel onvoldoende wordt beschermd tegen weersinvloeden, ontstaan er onveilige situaties op de bouwplaats, ontstaat er een inefficiënt bouwproces en wordt de kwaliteit van het materiaal en materieel verminderd. 1.5 Doelstelling De doelstelling van het afstuderen was er op gericht om een hulpmiddel voor Janssen Aannemers te ontwikkelen zodat de 3 hoofdknelpunten verdwijnen, waardoor er een veiligere bouwplaats ontstaat, het bouwproces efficiënter wordt en de kwaliteit van het materiaal en materieel behouden blijft. De informatiestroom over de locatie en de afmetingen van de opslag van materiaal en materieel, de tijd van opslag en de wijze van opslag van materiaal en materieel zijn aspecten die behoren bij een overkoepelend begrip, namelijk de logistiek van de opslag van materiaal en materieel. Er is geconcludeerd dat er bij Janssen Aannemers problemen zijn met het logistieke proces van de opslag van materiaal en materieel op de bouwplaats. Het logistieke proces van het opslaan van materiaal en materieel op de bouwplaats bij Janssen Aannemers voldoet niet aan de eisen die gesteld zouden moeten worden ten behoeve van de veiligheid op de bouwplaats, de efficiëntie van het bouwproces en behoudt van kwaliteit van materiaal en materieel. De doelstelling van het afstudeeronderzoek liet zich dan ook als volgt formuleren: 21

23 Een concept voor een hulpmiddel ontwikkelen voor Janssen Aannemers, zodat het bedrijf kan voldoen aan de logistieke eisen van het logistieke proces van de opslag van materiaal en materieel op de bouwplaats, zodat een veilige bouwplaats en een efficiënt bouwproces ontstaat, en de kwaliteit van het materiaal en materieel behouden blijft. In de doelstelling staan een aantal termen die enige toelichting verdienen. Deze termen zijn hieronder toegelicht: Hulpmiddel: Een door middel van processchema s en afbeeldingen uitgewerkt concept van een, in deze fase, nog niet werkend softwareprogramma voor tablets. Logistiek: Bouwlogistiek is het geheel van maatregelen om het juiste materieel, de juiste materialen en het juiste personeel met de juiste kwaliteit, op het juiste moment, op de juiste bouwplaats te krijgen tegen minimale kosten. Materiaal: Verzamelnaam van grondstoffen, bouwstoffen en bouwprodukten. Materieel: Met materieel is in dit onderzoek de hulpconstructies bedoeld die op de bouwplaats worden opgeslagen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bekistingsschotten, steigerplanken, houten onderslagen van vloerbekistingen, stempels en steigermaterieel. In de bouw is het gebruikelijk om hijskranen, verreikers en andere transportmiddelen ook materieel te noemen. Deze vorm van materieel vormen echter geen onderwerp van het onderzoek. In dit verslag zijn deze voertuigen transportmiddelen genoemd worden om verwarring te voorkomen. Veilige bouwplaats: Met veiligheid wordt in dit verslag de veiligheid van het personeel op de bouwplaats bedoeld. Onder veiligheid wordt verstaan; de mate van afwezigheid van potentiële oorzaken van een gevaarlijke situatie. Efficiënt bouwproces: Met efficiëntie wordt de mate waarin iets veel en snel resultaat heeft. In dit onderzoek ging het vooral over de relatie tussen het bouwend personeel en de opslag van het materiaal en materieel. Efficiënt opslaan betekent dat het personeel zodanig gebruik van de opslag kan maken, zodat zo min mogelijk handelingen nodig zijn voor het transporteren en verwerken van het opgeslagen materiaal of materieel. De handelingen die verricht moeten worden moeten dusdanig uitgevoerd kunnen worden dat er in zo min mogelijk tijd een zo groot mogelijk resultaat gehaald kan worden. Kwaliteit van het materiaal en materieel: Het behouden van de kwaliteit van het materiaal en materieel betekent dat de eigenschappen die het bouwproduct bezit niet verslechterd worden. Belangrijke eigenschappen zijn mechanische en thermische eigenschappen. Maar ook chemische, fysische en optische eigenschappen spelen een rol. 22

24 Om aan deze doelstelling te kunnen voldoen, zijn er taakstellingen gedefinieerd. Deze taakstellingen zijn: In kaart brengen hoe het logistieke proces van het opslaan van materiaal en materieel op de bouwplaats bij Janssen Aannemers er uit ziet. In kaart brengen van de tijd dat materiaal en materieel op de bouwplaats ligt opgeslagen, onderzoeken waarom het materiaal en materieel gedurende deze periode ligt opgeslagen, en onderzoeken welke maatregelen Janssen Aannemers kan nemen om de tijd dat materiaal en materieel op de bouwplaats ligt opgeslagen te verkorten. Onderzoeken welke informatie over de locatie en afmetingen van de opslag van materiaal en materieel Janssen Aannemers vanuit de werkvoorbereiding beschikbaar moet stellen aan de uitvoering, hoe de werkvoorbereiding aan deze informatie kan komen, en hoe de informatiestroom tussen de werkvoorbereiding en de uitvoering er uit moet zien. Onderzoeken op welke manier het materiaal en materieel geconditioneerd moet worden, welke maatregelen Janssen Aannemers kan nemen ten behoeve van de conditionering van opgeslagen materiaal en materieel, en op welke manier het gebruik van deze maatregelen kan worden gestimuleerd. Opstellen van een Programma van Eisen van het hulpmiddel. Het ontwikkelen van een hulpmiddel. Het toetsen van het hulpmiddel. 1.6 Project In paragraaf 1.2 is reeds vermeld dat JA zich richt op diverse markten in de villa-, woning-, utiliteits-, sport-, en recreatiebouw. Het overgrote deel van de projecten van JA betreft echter villabouw. Vooral op dit gebiedt ligt de expertise van het bedrijf. Er is er zodoende voor gekozen om het onderzoek te verrichten bij een villabouw project van het bedrijf. Daarnaast was het van belang om het onderzoek te verrichten bij een project wat zich in de ruwe afbouwfase bevindt. Op dat moment van het bouwproces is er namelijk veel verschillend materiaal en materieel op de bouwplaats aanwezig. In de afbouwfase is dit ook het geval, maar op dat moment is er op de bouwplaats vooral materiaal en materieel van onderaannemers aanwezig, en in mindere mate van JA zelf. Het onderzoek is verricht bij het project Nieuwbouw villa te Oisterwijk. In overleg met de opdrachtgever is er voor gekozen om dit project zo veel mogelijk anoniem te benaderen. Bij dit project is tijdens het participerend observeren een observatie verricht, waaruit is gebleken dat er bij dit project problemen waren met het opslaan van materiaal en materieel. Figuur 1.9 en 1.10 tonen respectievelijk een aanzicht van de voor- en achtergevel. 23