Waarheidsvinding in de justitiële jeugdketen. Aanvullende aanbevelingen verkregen tijdens het landelijk congres

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Waarheidsvinding in de justitiële jeugdketen. Aanvullende aanbevelingen verkregen tijdens het landelijk congres"

Krista van den Velde
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Waarheidsvinding in de justitiële jeugdketen Aanvullende aanbevelingen verkregen tijdens het landelijk congres

INLEIDING Goed feitenonderzoek met de focus op wat goed is voor het kind. Dat vormt het uitgangspunt bij Waarheidsvinding in de justitiële jeugdketen.

2 INLEIDING Goed feitenonderzoek met de focus op wat goed is voor het kind. Dat vormt het uitgangspunt bij Waarheidsvinding in de justitiële jeugdketen. De Jeugdwet zegt hierover dat relevante feiten volledig en naar waarheid in de rapportage moeten staan. Het is dan ook niet een vraag of jeugdbeschermingsorganisaties aan waarheidsvinding moeten doen, maar hoe zij dat doen. Dat organisaties zeggen niet aan waarheidsvinding te kunnen doen is aan de andere kant begrijpelijk: zij zijn geen rechercheurs die op zoek moeten naar de absolute waarheid. Immers, als de veiligheid van het kind in gevaar is moet er gehandeld worden. Dat raakt een duivels dilemma: onterecht ingrijpen is vreselijk maar te laat ingrijpen ook. De waarheid is lang niet altijd eenduidig. Het belang van het kind ook niet. Dat is voortdurend onderhevig aan onder andere culturele verschillen en verschil in opvatting en beleving. Essentieel is dat (ingrijpende) besluiten gebaseerd moeten zijn op onderzoek dat zorgvuldig is uitgevoerd, met kwalitatief goede rapportages waarin het besluit is onderbouwd en waarbij de juridische procedure volledig en transparant is uitgevoerd. Ouders mogen rekenen op onderbouwing van besluiten. Regels veranderen klinkt als een oplossing maar dat is niet het enige. Het gaat ook om het gesprek van mens tot mens. Voelen ouders en kinderen zich gehoord en begrepen? Is er sprake van hoor en wederhoor en kunnen alle partijen samenwerken? Kortom, moeten we het veld van jeugdhulpverlening juridiseren en/of humaniseren? En is het systeem goed genoeg maar moeten we processen anders of beter optuigen? Of zijn er daadwerkelijk systeemveranderingen nodig? 1

3 Ouders mogen rekenen op onderbouwing van besluiten 2

4 Unieke samenwerking tussen jongeren, ouders en professionals 3

5 AANVULLENDE AANBEVELINGEN Onderstaande aanbevelingen zijn onderverdeeld volgens de vijf categorieën die gehanteerd zijn in het document Waarheidsvinding in de justitiële jeugdketen. Bevindingen regiobijeenkomsten juni t/m oktober Samenwerking gezinnen & professionals: De machtsongelijkheid tussen professionals en gezinnen vraagt om een sterkere belangenbehartiging voor de positie van jongeren en ouders. Als zij vanaf het begin een gelijkwaardige plek in het gesprek krijgen, zorgt dat bij de (eventuele) uitvoering van maatregelen voor meer draagvlak. Dat kan door cliënten standaard bij jeugdbeschermingstafels aan te laten sluiten. Waarin ook met hen wordt besproken waarom een maatregel wordt ingezet. Dat gebeurt nu nog veel te weinig; Draag met elkaar in de keten zorg voor mensen die minder welbespraakt of laaggeletterd zijn. Dit vraagt om een andere manier van dossieropbouw (taalniveau) en meer aandacht voor de culturele, sociale en economische achtergrond van cliënten. Zowel bij jeugdbeschermers en raadsonderzoekers als bij kinderrechters; Veel meldingen bij Veilig Thuis zijn onnodig belastend voor gezinssituaties. Er moet daarom de komende jaren worden gekeken naar een professioneel afwegingskader voor meldingen bij Veilig Thuis. Professionals moeten op basis daarvan elke keer overwegen of een situatie in een vrijwillig kader opgepakt kan worden. Dit staat los van de aanscherping van de Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling; In de dossieropbouw bij complexe echtscheidingssituaties moeten beide ouders een gelijkwaardige rol krijgen. Dit betekent dat vaders een sterkere positie moeten krijgen in het proces. Zodat de rapportages meer recht doen aan de relatie van het kind met de vader. En dat de relatie van het kind met beide ouders wordt gerespecteerd en wordt meegenomen in de besluitvorming. 4

6 Rapportages: Een ondertoezichtstelling is een noodzakelijke maatregel die de veiligheid van kinderen moet veiligstellen. In de afspraken tussen ouders en jeugdbeschermers moet duidelijk zijn aan welke voorwaarden beide partijen moeten voldoen om de veiligheid te creëren. Als aan deze voorwaarden wordt voldaan, moet de OTS stoppen. Dit vraagt ook om een duidelijke motivatie van beide partijen om aan te geven waarom doelen wel of niet gehaald zijn; Oude informatie speelt vaak een rol bij het doen van een risicoanalyse en besluitvorming voor een maatregel. De legitieme vraag is of dat nog recht doet aan iemand zijn situatie en/of dossiers niet opgeschoond moeten worden als iets niet meer behoort tot de huidige werkelijkheid; Dit levert in het vrijwillig kader een dilemma op: oude informatie kan soms wel relevant zijn, omdat situaties ook op basis van herkenbare patronen worden beoordeeld. Informatievoorziening: Rechtsbijstand moet voor cliënten met een ondertoezichtstelling of een uithuisplaatsing altijd mogelijk zijn en aangeboden worden op het moment dat het gedwongen kader in beeld komt bij jeugdbeschermingstafels of vergelijkbare overlegvormen; Bij complexe echtscheidingen wordt de mogelijkheid van een bijzonder curator voor de belangen van het kind standaard bij zowel ouders als kinderen aangeboden; In 2013 heeft het Kinderrechtencomité een richtlijn vastgesteld over de manier waarop het belang van het kind wordt onderzocht en hoe dat in juridische procedures geïmplementeerd wordt. Deze richtlijn dient structureel toegepast te worden. 5

7 Samenwerking ketenpartners: Kinderrechters moeten beoordelen of zij op basis van de rapportage en het dossier een besluit kunnen nemen. In de rapportage en in het dossier staan feiten die een mogelijk besluit onderbouwen waarmee er wordt recht gedaan aan de visie van kind, de jongere en ouder(s) en andere betrokkenen. Is dit niet het geval, dan heeft een kinderrechter de mogelijkheid om de jeugdbeschermer terug te sturen om voor een goede rapportage te zorgen. Het besluit wordt tot nader order uitgesteld; Binnen de justitiële jeugdketen zijn verschillende organisaties actief. Deze hebben elk hun eigen rol, maar de overdracht van gezinnen tussen de organisaties verloopt niet altijd zoals het hoort. Dit vraagt om een helder werkproces aan het begin van een hulpverleningstraject, waarin gezamenlijke afspraken worden gemaakt indien een gezin wordt overgedragen. Hierin is meer communicatie noodzakelijk tussen organisaties als wijkteams, Veilig Thuis, GIs en RvdK; Gemeenten moeten hun verantwoordelijkheid als inkoper en toezichthouder oppakken en - indien nodig - aanvullende eisen stellen om beter feitenonderzoek te realiseren; Aanpak Veilig Thuis: primaire inzet moet zijn de veiligheid. Daarna risico gestuurde zorg inzetten en daarna inzetten op herstel. Met als belangrijk uitgangspunt: partnership. Dus zoveel als dat kan ouders en kinderen betrekken; De deelnemers van het congres vinden het wenselijk dat de taakopvatting van Gecertificeerde Instellingen in de komende jaren wordt onderzocht. Om te kijken of het onderzoek doen naar veiligheid in complexe echtscheidingssituaties onder hun taken valt. Deskundigheidsbevordering: In de justitiële jeugdketen komen valse positieven regelmatig voor. Dit betekent dat mensen (naar wat later blijkt onterecht) beschuldigd worden van zaken die niet bewezen zijn. En toch blijven deze zaken onderdeel van dossiers. Uitgangspunt in de keten moet zijn om valse negatieven zoveel als mogelijk te voorkomen en daarbij gebruik te maken van gevalideerde interventies; Maak in de beroepspraktijk meer gebruik van gedragsdeskundigen in de justitiële jeugdketen. Deze beroepsgroep is opgeleid om feiten en meningen te scheiden, is bevoegd om diagnoses bij cliënten te stellen en kan met die specifieke expertise de volledigheid van rapportages verbeteren; Kinderrechters besteden in hun bij- en nascholing regelmatig aandacht aan de invulling het kindgesprek en de terugkoppeling daarvan aan kind en jongere en bekijken op welke manier zij hierover structurele feedback kunnen krijgen; Jeugdprofessionals dienen tijdens hun bij- en nascholing geregeld aandacht te besteden aan de wijze van rapporteren, om daarmee de kwaliteit van rapportages zoveel als mogelijk te garanderen; Investeer meer in de deskundigheidsbevordering van wijkteams. Zowel wat betreft het schrijven van goede rapportages als het inhoudelijk oplossen van zaken. Jeugdbeschermers kunnen in complexe situaties ondersteuning bieden aan wijkteammedewerkers en binnen deze samenwerking meer preventieve ondersteuning bieden aan kind, jongere en gezin. Dit laatste voorkomt dat een hele keten en het betreffende gezin onnodig betrokken en belast wordt. 6

8 LOC is een netwerk van mensen die betrokken zijn bij de zorg. We willen dat elk mens een waardevol leven kan leiden. Ook als die zorg nodig heeft. We hebben dat verwoord in een visie: waardevolle zorg. Die vind je op net als de mogelijkheden om je aan LOC te verbinden. Zo kun je bijvoorbeeld lid, vriend, ambassadeur of vrijwilliger worden. youtube youtube.com/c/loczeggenschapzorg facebook @loc_jong

Vergelijkbare documenten

Waarheidsvinding in de justitiële jeugdketen

Waarheidsvinding in de justitiële jeugdketen Bevindingen regiobijeenkomsten juni t/m oktober 2017 LOC Zeggenschap in zorg 30 november 2017 Waarheidsvinding gaat in de kern om artikel 3.3 in de Jeugdwet