Restore4Stroke: behandeling van stemmingsklachten na CVA. Joyce Kootker

Transcriptie

1 A5 Restore4Stroke: behandeling van stemmingsklachten na CVA Joyce Kootker

2 Kwaliteit van leven na een CVA Joyce Kootker, Onderzoeker in opleiding Hersenletselcongres, Nijmegen, 5 november 2013

3 Landelijk onderzoeksprogramma: Een prospectieve cohort studie RCT: Depressie en angst na CVA RCT : Zelfmanagement Economische evaluatie van alle projecten

4 Augmented Cognitive Behavioural Therapy for Post Stroke Depression with or without Anxiety

5 Outline van vandaag: Introductie Overzicht literatuur Restore: Het onderzoek Restore: Het behandelprotocol Tot zover: Resultaten en implicatie

6 Introductie 70% van mensen na beroerte: Cognitieve, emotionele en gedragsproblemen 30-50% hiervan ontwikkelt depressieklachten binnen het jaar Negatieve invloed op revalidatie proces = Meer (revalidatie)zorg nodig = Hogere ziektekosten

7 Introductie Depressie na CVA in de chronische fase leven is niet meer zoals het was; verschil toen en nu Secundaire depressie klachten Ook: Angstklachten

8 Introductie Secundaire stemmingsklachten (angst en depressie) Initiatiefloosheid, somberheid, passiviteit

9 Introductie Dit heeft tevens effect op partners! Ik Het Hij voel heeft hangt mij veel verantwoordelijk meer blijdschap aan me, en Dat ik mijn maatje kwijt ben, heeft voor levensvreugde me man, het gezin liefst doen thuis alles bij dat vind ik erg. verdwijnen erom zich. heen Stemmingsklachten Ervaren burden

10 Overzicht literatuur Momenteel behandeling voor PSDA in de praktijk: Reguliere depressie behandeling Antidepressiva Non-evidence based behandeling Naar huis met boodschap: dit hoort erbij

11 Overzicht literatuur Mensen (met depressie) na CVA ervaren: sensorimotore problemen Cognitieve problemen Gedragsproblemen Reguliere CGT behandelprotocollen voor Depressie (zonder CVA) zijn mogelijk te veeleisend.

12 Overzicht literatuur Onderzoek naar Post Stroke Depression: Studies naar effecten antidepressiva Studies naar behandelingen zonder psychologische achtergrond

13 Overzicht literatuur Onderzoek naar Post Stroke Depression: studies naar effecten antidepressiva Wisselende effecten geen overeenstemming of dit écht effect heeft (Hackett, 2005) Studies naar behandelingen zonder psychologische achtergrond Geen effecten gevonden: Behandelingen bestonden uit informatieverstrekking: of telefonische contacten met verpleegkundigen.

14 Overzicht literatuur Onderzoek naar Post Stroke Depression 2 Pilot studies met positief effect van behandelingen Cognitieve Gedrags Therapie (CGT). 1. Lincoln Lincoln, Flannaghan, Sutcliffe & Rother (1997) Evaluation of cognitive behavioural treatment for depression after stroke: a pilot study; clin reh. 2. Rasquin Rasquin, Van De Sande, Praamstra & Van Heugten (2008) Cognitive-behavioural intervention for depression after stroke: Five single case studies on effects and feasibility; neuropsych reh.

15 Overzicht literatuur 1. Lincoln & Flannaghan (2003): Ná pilot study: Cognitive Behavioral psychotherapy for Depression Following Stroke: A Randomized Controlled Trial; Stroke. Geen effect kunnen vinden: - Kleine steekproef - Te vroeg gestart bij patiënten - Cognitieve problemen deelnemers - Scholing behandelaars - Inhoud protocol

16 Overzicht literatuur Ondanks resultaten onderzoek: Cognitieve gedragstherapie: hulp bij negatieve/irrationele gedachten Positieve effecten van CGT bij vermoeidheid na CVA uitdagen van denkpatronen (voelen-denken-doen) (Zedlitz, 2012) verbetering van coping strategien

17 Overzicht literatuur Onderzoek naar Post Stroke Depression 2 Pilot studies met positief effect van behandelingen Cognitieve Gedrags Therapie (CGT). 1. Lincoln Lincoln, Flannaghan, Sutcliffe & Rother (1997) Evaluation of cognitive behavioural treatment for depression after stroke: a pilot study; clin reh. 2. Rasquin Rasquin, Van De Sande, Praamstra & Van Heugten (2008) Cognitive-behavioural intervention for depression after stroke: Five single case studies on effects and feasibility; neuropsych reh.

18 Overzicht literatuur Om een behandeling succesvol toe te passen in een populatie met post stroke depression, moeten huidige protocollen specifiek worden aangepast op de beperkingen van de CVA patiënt.

19 Restore: Het Onderzoek Doel van huidig onderzoek: Ontwikkelen en evalueren van een, op CVA aangepast- behandelprotocol voor patiënten die na doormaken van een CVA Augmented Cognitive Behavioural Therapy Depressie en/of angstklachten ervaren. for Post Stroke Depression with or without Anxiety

20 Restore: Het Onderzoek Multicenter Randomized Controlled Trial: In elk deelnemend centrum: Behandelprotocol BEROERT Vs. CogniPlus Cognitieve training op de computer

21 Restore: Het Onderzoek Experimental group (4months): 10/12 sessions: Experienced health care psychologist. 3/4 sessions: Occupational Therapist / Movement therapist Control group (4 months): sessions: Assistance using the computer program

22 Restore: Het Onderzoek Via Reva Groot Klimmendaal Het Roessingh St Maartenskliniek Tolbrug Viecuri Adelante

23 Restore: Het Onderzoek Deelnemers: CVA Patienten (N=55) Chronische fase, inclusie >3mnd Na CVA Depressieklachten met of zonder angstklachten Score >7 HADS depressie subschaal

24 Restore: Het Onderzoek T0 Baseline & randomisation 4 T1 post treatment 4 T2 4mnd Follow up 4 T3 8 mnd Follow up T0 Compleet: Juli 2013 Totale duur: 12 maanden

25 Outcome measures (overall Restore4Stroke): Restore: Het Onderzoek

26 Restore: Het Onderzoek Overige parameters: - Post Stroke Depression Rating Scale (PSDRS) - Coping (UPCC) - Goal Attainment Scaling (GAS) - Kostenvragenlijst Partners: - Betrokkene Evaluatie Schaal - HADS

27 Restore: Het Onderzoek

28 Auteurs: J.Kootker, P.Smits, L.Fasotti In samenwerking met: S. Rasquin, P. van de Sande & J. Hoekstra Restore: Het behandelprotocol

29 Restore: Het behandelprotocol Behandelaars: Psycholoog en Ergotherapeut of Bewegingsagoog. Samenwerking & overleg psycholoog is leidend in overige beslismomenten behandeling Vrijheidsgraden behandelaars Protocol is individueel - per pt anders

30 Restore: Het behandelprotocol Mensen met depressie na CVA ervaren sensorimotore problemen Cognitieve problemen Gedragsproblemen Reguliere behandelprotocols voor Depressie (zonder CVA) zijn mogelijk te veeleisend.

31 Restore: Het behandelprotocol Behandelprotocol CGT: Cognitief deel: Registreren en herkennen en veranderen van: negatieve gedachten, stemming en cognities om klachten te verminderen. (Psycholoog) Gedrag deel: Nadenken over doelen, activiteitgerelateerde doelen stellen (Psycholoog i.s.m. Ergotherapeut & bewegingsagoog)

32 Restore: Het behandelprotocol Behandelprotocol CGT: Individueel Aangepast op CVA patiënten (CRASS) Concrete, Repetitive, Accessible, Slow, Structured. - Duidelijkheid - Veel herhaling - Toegankelijkheid - Tempo aanpassingen - Structuur

33 Restore: Het behandelprotocol Cognitieve Gedragstherapie: Cognitief deel: Registreren en herkennen en veranderen van: negatieve gedachten, stemming en cognities om klachten te verminderen. (Psycholoog)

34 Restore: Het behandelprotocol Cognitieve therapie: Van 3G naar 4G Gebeurtenis Mensen nemen je dingen uit handen Gevoel Ellendig, verdrietig Gedrag Niets meer ondernemen

35 Restore: Het behandelprotocol Cognitieve therapie: Van 3G naar 4G Gebeurtenis Mensen nemen je dingen uit handen Gevoel Ellendig, verdrietig Gedrag Niets meer ondernemen verborgen Gedachte: Ze vinden me niets meer waard

36 Restore: Het behandelprotocol Gebeurtenis Gevoel Gedrag Mensen nemen je dingen uit handen Ellendig, verdrietig Niets meer ondernemen Gebeurtenis Mensen nemen je dingen uit handen verborgen Gedachte: Ze vinden me niets meer waard Gevoel Ellendig, verdrietig Gedrag Niets meer ondernemen

37 Restore: Het behandelprotocol Cognitieve Gedragstherapie: Cognitief deel: Registreren en herkennen en veranderen van: negatieve gedachten, stemming en cognities om klachten te verminderen. Gedrag deel: Nadenken over doelen, activiteitgerelateerde doelen stellen daadwerkelijk in actie komen

38 Activity Card Sort Restore: Het behandelprotocol

39 Restore: Het behandelprotocol Fase onderwerp sessie inhoud 1 kennismaking 1 kennismaking en probleemanalyse 2 klachtinventarisatie & erkennen verliezen 3 relatie activiteiten & stemming 2 intensiveren van het activiteitenniveau 4 doelen stellen met ACS 5 multidisciplinaire planning van de gestelde doelen * 3 4 Cognitieve therapie: onderkennen van blokkerende gedachten Cognitieve therapie: veranderen van cognities en consolideren van het geleerde 6 introductie 4G model 7 terugkoppeling 4G model 8 Denkpatronen doorbreken 9 verdieping denkpatronen doorbreken 10 verdieping 2 denkpatronen doorbreken 5 Terugvalpreventie 11 signalen van terugval & toekomst strategieën 12 afsluiting en evaluatie

40 Restore: Het behandelprotocol Fase onderwerp sessie inhoud 1 kennismaking 1 kennismaking en probleemanalyse 2 klachtinventarisatie & erkennen verliezen 3 relatie activiteiten & stemming 2 intensiveren van het activiteitenniveau 4 doelen stellen met ACS 5 multidisciplinaire planning van de gestelde doelen * 3 4 Cognitieve therapie: onderkennen van blokkerende gedachten Cognitieve therapie: veranderen van cognities en consolideren van het geleerde 6 introductie 4G model 7 terugkoppeling 4G model 8 Denkpatronen doorbreken 9 verdieping denkpatronen doorbreken 10 verdieping 2 denkpatronen doorbreken 5 Terugvalpreventie 11 signalen van terugval & toekomst strategieën 12 afsluiting en evaluatie

41 Restore: Het behandelprotocol onderwerp ET/BA sessie inhoud Bij HADS angst >7 0 Ontspanningsoefening Hartstichting 1 2 3

42 Goal Attainment Scaling: casus -2 Veel lager dan verwacht -1 Lager dan verwacht 0 Verwacht +1 Hoger dan verwacht +2 Veel hoger dan verwacht Doel 1: Vrijwilligerswerk met kinderen Complete intolerantie voor geluid van kinderen; niet in staat 1 op 1 met het oppas-kind te zijn Paar minuten geluid tolerantie; maar bij opschrikken van geluid een freeze reactie; uitgeput en niet van kunnen praten. Zeker hoog geluid van kinderen ; sporadisch dit kunnen doen T0/1/2/3 1 op 1 met oppas kind kunnen zijn. Maar dan in een rustige T1 situatie waar er niet gespeeld of hard gelachen/gegild kan worden 1 op 1 situatie waar er vrijuit gespeeld kan worden T2/T3 Met het oppas kind spelen in eigen speelomgeving. De omgevingsprikkels kunnen tolereren en hier niet van uitgeput raken. T0

43 Goal Attainment Scaling: casus -2 Veel lager dan verwacht -1 Lager dan verwacht 0 Verwacht +1 Hoger dan verwacht +2 Veel hoger dan verwacht Doel 3: helpen in de keuken; partner bijstaan in de keuken Hierin niet bij kunnen staan en partner helpen Eens iets ondernemen: stofzuigen;aardappels schillen;boontjes doppen Meerdere kleinere zaken dagelijks kunnen ondernemen Partner goed kunnen ondersteunen zonder daarbij extra moe te worden Naast kleine klusjes ook alleen het eten koken T0/1/2/3 T0 T1 T2

44 Restore: Het Onderzoek T0 Baseline & randomisation 4 T1 post treatment 4 T2 4mnd Follow up 4 T3 8 mnd Follow up N=55 Totale N=46 duur: 12 maanden N= 29 N=13

45 Tot zover: Resultaten en implicatie feasibility vragenlijst op een schaal van 1-10: 1) Patiëntenpopulatie: Was het behandelprotocol voldoende toepasbaar voor mensen na een CVA? 2) Behandelaars: Was het behandelprotocol voldoende bruikbaar voor u als psycholoog? 3) Samenwerking: Hoe waardevol is de samenwerking met de ergotherapeut / bewegingsagoog in het protocol volgens u?

46 Tot zover: Resultaten en implicatie survey: feasibility questions (scale 1-10) 7,5 7,7 7,2 FQ1 FQ2 FQ3

47 Tot zover: Resultaten en implicatie Implicaties: Bij een Positief effect: Evidence based protocol & standaard behandeling Internationale implementatie

48 Projectteam: Prof. dr. A.C.H. Geurts Prof. dr. L. Fasotti dr. S. Rasquin Prof. dr. C.M. van Heugten J.A. Kootker, MSc

49 Bedankt voor jullie aandacht! Joyce Kootker: