Het Belgisch una via-model in fiscale strafzaken

Transcriptie

1 Het Belgisch una via-model in fiscale strafzaken Een vervolging en een beteugeling langs één weg? Ragheno Business Park, Motstraat 30, 2800 Mechelen tel fax

2 Verantwoordelijke uitgever: Hans Suijkerbuijk, Ragheno Business Park, Motstraat 30, B-2800 Mechelen Redactie: Wim Putzeys 2012 Wolters Kluwer België Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever. Wettelijk depot : D/2012/2664/649 ISBN : BP/UNAVIAN-DO12001

3 INHOUD VOORWOORD UNA VIA IN HET SPOOR VAN DON QUIJOTE 9 HOOFDSTUK I GESCHIEDENIS BELGISCHE FISCALE STRAFVERVOLGING Een eerste grondige hervorming van de fiscale fraudebestrijding ( ) Het Charter van de belastingplichtige (1986) Wetgevend ingrijpen tijdens de jaren negentig Het Protocol ter bestrijding van mechanismen van grote en georganiseerde fiscale fraude (2007) De parlementaire onderzoekscommissie ( ) Werkgroepen en wetgevende initiatieven ( ) 17 HOOFDSTUK II NON BIS IN IDEM: EEN ONTDUBBELING VAN STRAF- EN ADMINISTRATIEVE SANCTIES Rechtsbronnen van het (grond)recht om geen twee keer voor dezelfde feiten te worden bestraft Cumulatie van de fiscale (straf)sancties volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens De rechtspraak van het Hof m.b.t. het artikel 4 van het zevende Protocol De strafrechtelijke procedure De gelijkheid van de kenmerkende gedragingen De dubbele beschuldiging Mijlpaalarresten van het EHRM inzake het non bis in idem-beginsel De zaak Zolotukhin versus Rusland 24 3

4 Het Belgisch una via-model in fiscale strafzaken Kluwer In fiscalibus: de zaak Ruotsalainen versus Finland De zaak Tomasovic versus Kroatië Cumulatie van de fiscale (straf)sancties volgens de achterhaalde Belgische rechtspraak Combinatie van de fiscale (straf)sancties volgens het Hof van Cassatie Samenloop van strafsanctie en administratieve sanctie (met strafrechtelijk karakter) Samenloop van fiscaal administratieve sancties (met een strafrechtelijk karakter) Combinatie van de fiscale (straf)sancties volgens het Grondwettelijk Hof Non bis in idem : wel voor het Vlaamse meststoffendecreet Non bis in idem : niet voor het WIB Het Grondwettelijk Hof zet een stap verder dan het Hof van Cassatie 32 HOOFDSTUK III GENESE VAN HET UNA VIA-MODEL IN BELGIË Parlementaire onderzoekscommissie naar de grote fiscale fraudedossiers Dossiers betreffende het forfaitair gedeelte van de buitenlandse belasting Pijnpunten fiscale afhandeling 34 A. De procedurele diversiteit tussen de verschillende belastingen 34 B. Het gebrek aan centralisatie van fraudedossiers binnen één administratie 35 C. Het scharnierpunt inzake de strafrechtelijke aangifte van fiscale fraude 35 D. De diversiteit van de fiscaal administratieve sancties 36 E. Het genaderecht van de minister van Financiën met betrekking tot de fiscaal-administratieve sancties Pijnpunten strafrechtelijke afhandeling 37 A. Het gebrek aan een wettelijke overlegstructuur tussen de FOD Financiën en de gerechtelijke autoriteiten 37 B. Het gebrek aan eenheid in het vervolgingsbeleid van het parket 38 C. De niet-afdoende aanwending van fiscale en strafrechtelijke expertise bij de fiscale strafvervolging Het dossier Beaulieu De afhandeling van het fiscale luik van het Beaulieu-dossier Het scharnierpunt inzake de strafrechtelijke aangifte van fiscale fraude De extreem lange duur van de strafrechtelijke procedure Dossiers betreffende kasgeldvennootschappen Aanbeveling una via Schema Schema Schema 3. Strafklacht door de fiscale administratie (uitz. BBI) 46 4

5 Kluwer Inhoud Schema 4. Strafklacht door de BBI Schema 5. Indiciën van fraude in lopend strafonderzoek Verslag van de Werkgroep van het Charter van de belastingplichtige Wanneer wordt de kwalificatie bepaald? Het onderzoek vangt aan bij de belastingadministratie Het onderzoek vangt aan bij het parket Wie bepaalt de kwalificatie? Besluit Wetsvoorstel van 20 oktober 2009 tot invoering van de una via-regel in fiscale strafzaken, de oprichting van een Fiscaal auditoraat en de oprichting van een Comité F Overname schematische uitwerking una via-regel in fiscale strafzaken De oprichting van een federale beleidsstructuur van de strijd tegen de fiscale fraude Vervanging van het bestaande systeem van cumulatieve fiscale sanctionering door een systeem van alternatieve fiscale sanctionering Het vastleggen van een uniform sanctioneringmodel Overige maatregelen Advies van de Raad van State nr /2 van 9 december Oprichting van een federale beleidsstructuur voor de strijd tegen de fiscale fraude Beleidsorgaan fiscale fraude Una via Slotbemerking Wetsvoorstel van 19 november 2010 tot invoering van de una via-regel in fiscale strafzaken, de oprichting van een fiscaal auditoraat en de oprichting van een comité F Eindnota van de Werkgroep una via van 15 december Inleiding Opsporing en vaststelling Onderscheid tussen nalatigheid en gewone fraude enerzijds en ernstige en georganiseerde fraude anderzijds Rol van het Antifraudecomité (AFC) en onderzoek naar de opportuniteit om een nieuw orgaan op te richten De strafrechtelijke weg 73 5

6 Het Belgisch una via-model in fiscale strafzaken Kluwer HOOFDSTUK IV WET TOT INSTELLING VAN HET UNA VIA-PRINCIPE IN DE VERVOLGING VAN OVERTREDINGEN VAN DE FISCALE WETGEVING EN TOT VERHOGING VAN DE FISCALE PENALE BOETES VAN 20 SEPTEMBER Algemeen Artikelsgewijze bespreking Artikel Artikel 3 en Artikel Artikel Artikel Artikel Artikel Artikelen 10, 11, 12 en Artikel 14 t.e.m Artikel 22 t.e.m Artikel 28 t.e.m Artikel 30 t.e.m HOOFDSTUK V FISCALE EN STRAFRECHTELIJKE FRAUDEBESTRIJDING IN NEDERLAND Het instellen en het uitoefenen van de fiscale strafvervolging bij de noorderburen De fiscale opsporingsregeling in Nederland Het instellen en het uitoefenen van de fiscale strafvordering in Nederland De ATV-richtlijnen De eigenlijke organisatie van de fiscale strafvervolging in Nederland Doelstelling van de ATV-richtlijnen Opzet van de ATV-richtlijnen 92 A. Fase 1: de aanmelding 93 B. Fase 2: het selectieoverleg 93 C. Fase 3: het tripartite overleg Slotbemerking m.b.t. de ATV-richtlijnen Het una via-beginsel in Nederland Voorafgaande beschouwing De wettelijke bepaling van de una via-gedachte Achtergrond van deze wettelijke bepaling Het ontstaan van het una via-principe 97 6

7 Kluwer Inhoud 2.5. Oorsprong en draagwijdte van de Nederlandse una via-regeling België-Nederland (0-1) 99 HOOFDSTUK VI DE WET KRITISCH BEKEKEN Una via of een louter vermijden van een dubbele bestraffing? Artikel 2 Una via Artikel 3, 4 en 14 Non bis in idem sensu stricto bij geen overleg art. 29, lid 3 Sv In overeenstemming met de Europese rechtspraak? Grondwetsconform? Artikel 151, 1, tweede zin Grondwet Schending gelijkheidsbeginsel Actieve deelname strafonderzoek voortaan mogelijk voor fiscale ambtenaren? Wat met de minnelijke schikking? Wat met de rechten van de belastingplichtige? 116 HOOFDSTUK VII UNA VIA EN DE PRAKTIJK Actieplan van het College voor de Strijd tegen de Fiscale en Sociale Fraude Operationeel overleg Strategisch overleg Omzendbrief nr. 11/2012 van het College van Procureurs-generaal bij de hoven van beroep van 22 oktober Schema van de nieuw te volgen regels inzake fiscale fraude Hypothese 1: eenvoudige fiscale fraude Hypothese 2: Ernstige en/of georganiseerde fiscale fraude en/of waarvoor specifieke maatregelen nodig zouden zijn Te volgen regels tijdens het overleg in de zin van artikel 29, lid 3 Wetboek van Strafvordering Te volgen (praktische) regels wanneer voor de gerechtelijke procedure werd gekozen 125 7

8 Het Belgisch una via-model in fiscale strafzaken Kluwer HOOFDSTUK VIII VOORZIET HET BELGISCH UNA VIA-MODEL IN FISCALE STRAFZAKEN IN EEN VERVOLGING EN EEN BETEUGELING LANGS ÉÉN WEG? 127 BIJLAGE 129 8