Chinese proverb. 13 april2015 Kredietunie in Ede. Too big to fail: Kredietverlening MKB krimpt. Financieringsprobleem MKB

Transcriptie

1 13 april2015 Kredietunie in Ede Chinese proverb Maatschappelijk kredietverlenen en coachen van, voor en door ondernemers versterken economische structuur De Kredietunie bv 1 Too big to fail: 2001 Enron $ 90 miljard fraude-mislukte diversificatiestrategie 2003 Parmalat 8 miljard fraude 2006 SNS Property Finance 2,4 miljard verlies op vastgoedportefeuille 2008 Bernard Madoff $ 40 miljard piramide spel 2008 Lehman Brothers failliss. $ 639 miljard activa, $ 613 miljard schulden 2011 Bouwfonds Klimop Symphony 250 miljoen fraude 2012 Libor Scandal $ 800 biljard 2012 Vestia 2,6 miljard speculaties derivaten De Kredietunie bv 3 De Kredietunie bv 4 Kredietverlening MKB krimpt Financieringsprobleem MKB Cijfers die De Nederlandsche Bank vorige week online zette, tonen de omvang van het probleem van teruglopende bancaire financiering in Nederland In een jaar tijd nam het totaal aan mkb-krediet af met 8,3 miljard euro tot 135 miljard euro in het vierde kwartaal van vorig jaar, een krimp van bijna zes procent. Dat betekent dat kleine en middelgrote ondernemers niet alleen lastig aan nieuw krediet komen, maar ook dat zij per saldo flink (moeten) aflossen op bestaande leningen. NLII investeert 2 miljard in MKB? De Kredietunie bv 5 Bron: Verkenning MKB Financiering, Commissie Hoek 1

2 Europa bezorgd over krediet voor Nederlands MKB 26 november 2013: Europese Commissie in jaarlijkse rapport over het Europese MKB: 2013 zorgwekkende trend van verslechtering in Nederland; Afnemende bereidheid banken tot verstrekken krediet gestegen tot 43% in 2013, twee jaren daarvoor 32%; Afgewezen kredietaanvragen 32%, 29% in 2012, 15% gemiddeld in de EU; ECB: Nederlandse MKB scoort slecht1 Nog maar 12% van MKB ondernemers vroegen een krediet bij de bank, tegenover 25% gemiddeld in Europa. 66% van alle aanvragen van MKB ondernemers in Europa wordt volledig gehonoreerd; 25% in Nederland. Griekenland 33%, Duitsland 82% en Finland 83%. Financieringsverzoeken die geheel worden afgewezen komen in 42% van de aanvragen in Nederland voor, versus 27% in Griekenland, 3% in Oostenrijk en 1% in Duitsland. Nederland 4 systeembanken, Duitsland banken 1 per 30 april 2014 De Kredietunie bv 7 De Kredietunie bv 8 Falende ondernemers zijn kostbaar Marktanalyse Failliete ondernemers kosten de samenleving elk jaar 4,8 miljard1. Gemiddeld zo n per ondernemer. Alleen al aan uitkeringen, als direct gevolg van het stoppen van een onderneming, is de overheid jaarlijks 1,5 miljard kwijt. Een groot aantal van deze gevallen is makkelijk te voorkomen door betere voorbereiding en begeleiding op maat. Jaarlijks stoppen ruim ondernemers met hun bedrijf 52% konden het financieel niet bolwerken, 14% was leeftijd de oorzaak, ziekte (11%) en de keus om over te stappen naar loondienst (11%) Zelfs een jaar na het beëindigen van de onderneming krijgt 18% nog steeds een uitkering 1 Onderzoek IMK Panteia 2011 Banken terughoudend bij financiering MKB-ondernemers 99% van alle bedrijven in Nederland zijn MKB bedrijven, zorgen voor 60% van alle werkgelegenheid Financieringen < ,- niet rendabel Financieringsbronnen opgedroogd ondanks overheidsgaranties en subsidies Investeringen MKB blijven daardoor achter De werkgelegenheid in het MKB, de motor van de economie, stagneert De Kredietunie bv 9 De Kredietunie bv 10 Financieringsbronnen MKB Stapelfinanciering 3 tips voor mkb'ers op het gebied van gestapeld financieren: Bankkrediet grootste bron; geen relatiebankieren meer Nieuwe bronnen Crowd Funding, MKB obligaties etc. Qredits tot ,- goed bedrijfsplan, coaching Kredietunies tot ,- goed bedrijfsplan, coaching door leden Kredietunies met co-financieringsfondsen: bedragen boven ,-, goed bedrijfsplan, coaching Kredieten van kredietunies kunnen worden gegarandeerd onder de BMKB regeling, er is binnen deze regeling een ruimte van 25 miljoen gereserveerd Zorg ervoor dat het doel van de financiering en financieringsvorm goed bij elkaar passen. Bij het opzetten van een nieuwe vestiging werkt een financiering met onder meer crowdfunding beter omdat je zo niet alleen investeerders, maar ook ambassadeurs aan je bindt. Stem de verdeling van de zekerheden van de financieringen bij de verschillende financiers goed af. De investering en de looptijd van de financieringen moeten niet te veel afwijken (en pas op voor toekomstige herfinancieringen). De Zaak, gestapeld financieren: Paul Overwater van Flynth De Kredietunie bv 11 De Kredietunie bv 12 2

3 Ontwikkeling Crowdfunding FD: Crowdfunding vergt Professionele aanpak Tabb, in a recent report, estimates that the crowdsourcing market could hit around $17 billion globally by 2015, with more than 1,000 funding organizations formed to raise money. That would represent an eye-popping 200% increase in crowd-funding and an 88% increase in the number of lending venues throughout the world De Kredietunie bv 13 Trend = Near Banking IMF: Credit Crunch Basel III balans, < 4% Minder krediet naar MKB, want te hoge kosten en risico s, te lage rendementen Traditionele alternatieven voor bankfinanciering: Factoring, leasing, Oligatie- en aandelenemissies Securitisatie MinEZ stelt per 30 juni ,5 miljard ter beschikking voor MKB financiering De Kredietunie bv 15 Maatschappelijk Bankieren Juist in tijden van crisis stellen mensen zich open voor nieuwe ideeën Kredietunies zijn veilige, maatschappelijk betrokken, zelf financierende kredietverenigingen van, voor en door ondernemers en particulieren Zij bevorderen de gemeenschapszin, de onderlinge solidariteit tussen kredietgevers en kredietnemers, de menselijke maat zij versterken het sociale weefsel van branche of regio De Kredietunie bv 16 Ambitie kredietunie initiatief MKB Ondernemers (circa ) structureel toegang bieden tot financiering bedrijfsactiviteiten Onder het motto: not for profit, not for charity, but for mutual service Kennis en ervaring oudere ondernemers mobiliseren om jonge ondernemers te sponsoren coachen Kredietgevers en -nemers persoonlijk belang bieden bij succesvolle kredietverlening Alléén krediet verlenen. Geen betalingsverkeer, derivaten, effecten, valuta zaken etc. Wat zijn Kredietunies Coöperatieve verenigingen zonder winstoogmerk; van, voor en door de leden Leden zijn ondernemers, kredietgevers en kredietnemers; zij zijn en blijven eigenaren van de gemeenschappelijke Kredietuniekas, zij vormen een Common Bond, sectoraal of regionaal De leden kiezen het bestuur en krediecommissie De leden bepalen hoogte van rente en provisies en de verdeling van een batig saldo Evenwicht tussen vrijwilligers en professionals De Kredietunie bv 17 De Kredietunie bv 18 3

4 Werking van een kredietunie 5 Kernwaarden Kredietunie Zelfredzaamheid: 1864 Raiffeisen ondernemers leren zichzelf te helpen Common Bond: Gemeenschapszin, lotsverbondenheid, menselijke maat, sociale weefsel versterken Kwaliteit: Professioneel, prudent, veilig en transparant kredietproces, degelijke organisatie; Integriteit: Governance, compliance, gedragscode, regels van een behoorlijke bedrijfsvoering en Soevereiniteit en subsidiariteit: Leden bepalen wat zij zelf willen en kunnen doen, wat efficiënter of goedkoper samen kan worden gedaan, wordt gedelegeerd aan VKN De Kredietunie bv 20 Common Bond 1852: Hermann Schulze-Delitzsch : your own selves and character must create your credit, and your collective liability will require you to choose your associates carefully, and to insist that they maintain regular, sober and industrious habits, making them worthy of credit. 1898: Pater Gerlacus van den Elsen zag boerenleenbanken als een maatschappelijke instelling, als een instrument Om de woeker te weren, den landman in zijn nood bij te staan, maar ook de spaarzaamheid, naastenliefde, arbeidzaamheid en matigheid te bevorderen. Grondslag: verbinding A. de Tocqueville (Democracy in America): de common bond ; wat we bij elkaar willen houden; wij sluit in, maar ook uit. Zonder zij geen wij. Gedisciplineerd vertrouwen bouwen in omgeving van georganiseerd wantrouwen Kennis van ondernemers en waardeketens in de reële economie in de regio of community verbinden Prof. dr ir Gert van Dijk, Ledenvergadering VKN, 26 juni 2014 De Kredietunie bv 22 Coaching Kredietgevers bepalen aan wie geld wordt uitgeleend voegen vakinhoudelijke kennis toe beoordelen het ondernemerschap van de kredietnemer, daarna de zekerheden hebben belang bij betaling van rente en aflossing coachen kredietnemers bij hun bedrijfsvoering doen dat op basis van vrijwilligheid en in het gemeenschappelijk belang van de Kredietunie zicht op hoger rendement op ingelegde geld De Kredietunie bv 23 Governance Regels Externe Governance: zich op een transparante manier houden aan de wettelijke en prudentiële voorschriften daarover verantwoording afleggen aan toezichthouders en aan de omgeving Interne Governance: omvat het ontwerpen en instellen van een passende bestuursstructuur, het behoud van de continuïteit van de bedrijfsvoering, het creëren van evenwicht binnen de organisatie en het dragen van verantwoordelijkheid voor ieders daden. Individuele Governance: Bestuursleden en managers dienen, om hun collectieve taken uit te voeren, ethisch hoge standaarden te voeren, zich professioneel te gedragen en naar buiten toe met één stem te spreken. Gedragscode: het belang van de leden altijd boven het eigen belang stellen; geen misbruik maken van functie, positie, kennis, vertrouwelijkheid van klantgegevens en andere informatie waarborgen De Kredietunie bv 24 4

5 Publiek Belang van Kredietunies 1. Bevordering werkgelegenheid (in de VS levert ieder kredietunie-krediet van $ ,- aan een MKB-lid één FTE op) 2. Versterking sociaal economische weefsel in krimpgebieden, steden, wijken 3. Voorkomen van leegloop van economische bedrijvigheid in krimpgebieden, steden, wijken 4. Lagere faalkansen voor MKB ondernemers door coaching, minder vernietiging van kapitaal en arbeid (defaultrate VS < 1%) 5. Overdracht van kennis en ervaring door oudere MKB ondernemers op jongere ondernemers door coaching 6. Opvullen van de ruimte/markten die door systeembanken niet meer wordt/worden bediend 7. Relatiebankieren (de menselijke maat, d.m.v. coaching) in plaats van onpersoonlijk transactiebankieren via intelligente computersystemen 8. Community banking (nutsbankieren, het nut van het algemeen) in plaats van systeembankieren: het omdenken in veranderende maatschappelijke verhoudingen 9. Zelfredzaamheid in plaats van bankafhankelijkheid; creëren van een degelijke structurele financiële basis voor de financiering van het MKB 10. Publieke en private samenwerking, het hogere ideële (private én publieke) doel (versterking van de branche of regio) in combinatie met het weloverwogen eigenbelang van de leden (goed voor onze spaarcentjes zorgen), op basis van het principe not for profit, not for charity, but for mutual service. Financiering van kredietunies De WfT verbiedt iedereen in Nederland om spaargeld van derden aan te trekken, zonder bankvergunning Iedereen in Nederland mag krediet verstrekken aan MKB ondernemers (consumenten worden beschermd) Standpuntenbrief DNB-AFM 16 januari 2013: voor kredietunies is uitgifte van perpetuele ledencertificaten/obligaties toegestaan + coaches Initiatiefwet Mulder-Nijboer: opvorderbare gelden nu aangenomen in tweede Kamer: kredietunies met een totaal < 10 miljoen aan opvorderbare gelden mogen spaargeld aantrekken, > 100 miljoen bankvergunning. Obligaties nominaal 1.000,- tot 5.000,-; looptijden tot 3, of 5 jaar Rente marktconform, te bepaling door Kredietunie De Kredietunie bv 26 Wet Toezicht Kredietunies Definitie kredietunie Common Bond Geen toezicht tot totaal bedrag van 10 miljoen aan opvorderbare gelden, zoals spaargeld Kredietunies kunnen spaargeld aantrekken Toezicht vanaf totaal bedrag > 10 miljoen Liquiditeit Solvabiliteit Integriteit bestuur en organisatie Totaal bedrag > 100 miljoen: bankvergunning Perpetuals (geen opvorderbare gelden) blijven buiten WTK WTK Definitie kredietunie Een coöperatieve kredietvereniging van ondernemers, zonder winstoogmerk met zetel in Nederland, die haar bedrijf maakt van a. het in ontvangst nemen van opvorderbare gelden van haar leden, die op grond van hun beroep, bedrijf, of vestigingsplaats zijn toegelaten tot het lidmaatschap van de coöperatie, en b. het voor rekening van de coöperatie verrichten van kredietuitzettingen aan de leden, die het krediet aanwenden voor de uitoefening van hun beroep of bedrijf. Aanbeveling om de volgende prudentiële regels op te nemen: a. waar ieder lid van de coöperatie, onafhankelijk van het door hem of haar opgenomen, of toevertrouwde bedrag, één stem heeft in de Algemene Ledenvergadering en zich verkiesbaar kan stellen voor een bestuursfunctie. b. waar het bestuur onbezoldigd is en toe ziet op naleving van gedragsregels, Governance en compliance. De Kredietunie bv 27 De Kredietunie bv 28 Hoofdlijnen kredietbeleid Eisen aan kredietnemers Ondernemer binnen werkgebied Document met beschrijving van de bedrijfsactiviteiten en t.o.v. de markt Investeringsbegroting met toelichting, c.q. businessplan Liquiditeitsprognose voor komende jaren; Jaarcijfers 2011, 2012 en (concept) cijfers 2013, exploitatiebegroting voor aankomende jaren, Kredietnemers moeten open staan voor advisering/ondersteuning/ coaching Bij voorkeur normale lening, in bijzondere gevallen is achtergestelde lening Er worden zekerheden gevraagd ter beoordeling van de kredietcommissie Kredietnemer kán meerdere kredieten vanuit Kredietunie ontvangen tot een maximum van Aflossing binnen maximaal 5 jaar Debet en credit rentepercentages marktconform Bij voordelig jaarresultaat lager/hoger dan marktconform! De Kredietunie bv 29 Kredietproces: 1. Aanvraag intakegesprek kredietunie 2. Eerste externe toets, geen gelukzoekers 3. Coach/sponsor en kredietvrager formuleren voorstel voor kredietcommissie, die beoordeelt 4. Externe toetsing, due diligence, rating, extern 5. Kredietcommissie formuleert voorstel Bestuur 6. Bestuur beslist en benoemd coach 7. Zekerheden bij Kredietunie 8. Daarna kredietbeheer door coach en extern (jaarlijkse revisie) i.o.m. kredietcommissie 9. Rente en aflossing naar kredietunie 10. Incasso door kredietunie i.s.m. Extern De Kredietunie bv 30 5

6 Ambitie Kredietunie Initiatief MKB Ondernemers (circa ) structureel toegang bieden tot financiering bedrijfsactiviteiten Kennis en ervaring van oudere ondernemers mobiliseren om jonge ondernemers te coachen Kredietunies oprichten, kredietgevers en -nemers hebben persoonlijk belang bij succesvolle kredietverlening Onder het motto: not for profit, not for charity, but for mutual service Alleen krediet verlenen, geen betalingsverkeer, derivaten, effecten, valuta zaken etc. Co-financieringsfondsen Regionale en sectorale cofinancieringsfondsen voor hogere bedragen en langere looptijden Kleine (sectorale) pensioenfondsen, publieke en professionele beleggers investeren een bedrag van circa 10 miljoen per fonds dat in Vijf jaar ter beschikking gesteld wordt In tien jaar wordt terugbetaald tegen een maatschappelijk verantwoord rendement van 5% à 6% Deze fondsen kunnen samen werken met BMKB fonds, Europese Investerings Fonds e.a. De Kredietunie bv 31 De Kredietunie bv 32 Waardepropositie Investeerders: betrouwbare lening en redelijk rendement (ook maatschappelijk) Kredietnemers: beschikbaar krediet < 250k Alle leden: Geen winstoogmerk Geen strijkstok Professioneel en betrouwbaar kredietproces Zeggenschap in kredietunie Deel uitmaken van lokale ketens en netwerken Delen van rendement, risico en het jaarlijks resultaat Communities en overheden: versterken lokale economie en kleinschalig ondernemerschap, werkgelegenheid ( 100k lening levert 1 fte op) Modellen en spelers 1. Bakkenist (model crowdfunding) 2. Berenschot (beleggers coöperatie, v.a ,- per sparend lid) 3. CopVeluwe en Noaberkrediet (CB kredietunies) 4. Milk (kredietverenigingen van beleggers) 5. Samenwerkende Kredietunies (verscheidenheid aan modellen) 6. VKN (Internationaal CB model, Governance, compliance): De Kredietunie bv 34 Lopende Projecten VKN Partners VKN Opgericht: MKB Kredietunie Noord Limburg Kredietunie Eemsregio Kredietunie Friesland Kredietunie Stad Amsterdam Kredietunie Oostland Kredietunie Regio Tilburg In Oprichting Binnenschippers Kredietunie Nederland Kredietunie Noord Drenthe Kredietunie Gooi en Vechtstreek Kredietunie Haaglanden Kredietunie Rotterdam Kredietunie Veenkoloniën Kredietunie Westland Kredietunie Gouda Kredietunie Utrecht Kredietunie Duurzame Ondernemers Kredietunie Eemvallei-Heuvelrug Kredietunie Eindhoven Kredietunie HighTech Ondernemers Kredietunie Zaandam Kredietunie Transvaal Kredietunie Almere Kredietunie Bodegraven Bank of the Future BarensKrans Advocaten & Notarissen Claassen Moolenbeek & Partners Compliance & Legal Consultancy Services Experian Finan Topicus IMK NPEX, MKB Beurs Social Enterprise NL Vesting Finance De Ondernemers Coöperatie Univé Verzekeringen u.a. Fonds 1818 StartFoundation HVR Group Communicatie De Kredietunie bv 36 6

7 Samenwerking met VKN Naast culturele fit ook win-win perspectief Doel voor de Samenwerking VKN-Univé Ondersteunen van landelijke merkpositionering Univé in de MKB markt; Bieden van een alternatief voor bankkredieten; Concurrentiepositie bij eigen klanten/leden versterken; Bijdrage aan interne mindset : Univé als ondernemer tussen ondernemers; Toegang tot lokaal netwerk van de ondernemers. Credit Unions in Europe Kredietunies in Europa (bron: European Network of Credit Unions) Member No Members Savings Loans Reserves Assets Penetration* Estonia 21 4,06 $10,973,204 $12,704,973 $3,697,677 $18,090,635 0,48% Great Britain 397 1,025,819 $1,305,109,277 $1,013,722,196 $188,891,402 $1,579,548, % Ireland** 487 3,200,000 $15,210,180,646 $6,369,510,922 $2,530,625,190 $17,919,205, % Macedonia 1 7,299 $2,948,977 $4,086,514 $1,921,413 $5,076, % Poland 55 2,590,713 $5,017,770,855 $3,588,866,662 $472,369,522 $5,472,939, % Romania 19 58,311 $40,070,934 $32,085,211 $6,502,795 $46,958, % Latvia $22,452,830 $19,811,321 $1,320,755 $26,415, % Lithuania ,92 $605,276,853 $358,362,677 $66,273,268 $646,255,236 5,55% Moldova ,746 $11,057,851 $22,636,364 $8,000,000 $27,644, % Ukraine 617 1,095,883 $171,925,466 $341,782,609 $44,770,186 $330,049, % Total All 2,1 8,270,751 $22,397,766,896 $11,736,569,449 $3,324,372,208 $26,072,183,843 *Penetration rate is calculated by dividing the total number of reported credit union members by the economically active population. 37 De Kredietunie bv 38 Nutsbankieren in VS Professor Piet Duffhues in MAB (oktober 2014): De complementaire functie van kredietunies in het Nederlandse financiële bestel credit unions; 90 miljoen leden, 900 miljard spaargeld (= 10% van totale spaarmarkt) Total Member Business Loans (MBL s, leningen van Credit Unions aan leden die een bedrijf hebben) = $42 billion (6% of total SME-loans outstanding) Average Size MBL= $217,214 Bill S.2231 to raise the Cap for MBL s from 12,25% of CU-Balance Sheet Total to 27,5%; heeft Congress gepasseerd en wordt thans behandeld door de Senaat. Removing the Cap: Up to $14 billion additional MBL s in first year and 157,000 new jobs in the first year De Kredietunie bv 39 De Kredietunie bv 40 World Council of Credit Unions Improving people's lives through credit unions In pursuit of its vision to improve people's lives through credit unions, the mission of World Council of Credit Unions (WOCCU) is to be the world's leading advocate, platform, development agency and good governance model for credit unions Vereniging Kredietunies Nederland is lid van WOCCU Kredietunies in Buitenland (bron: WOCCU, World Council of Credit Unions, FYE 2013) World Concil of Credit Unions FYE 2013 FYE 2012 FYE 2011 Aantal kredietuniestelsels 56,904 55, Leden Landen Activa $ $ $ Spaargeld $ $ $ Leningen $ $ $ Internationale Gedragscode voor kredietunies Governance en Compliance Regels Regels voor Behoorlijke Bedrijfsvoering De Kredietunie bv 41 De Kredietunie bv 42 7

8 Oprichten kredietunie o Initiatief o Formeren initiatiefgroep. o Oprichten van de kredietunie bij notariële akte, openen bankrekening. o Financiering opstartkosten bij publieke/private partijen. o Opstellen van businessplan en plan van aanpak (inclusief voorstellen voor marketing, communicatie en ledenwerving). o Ontwikkelen o Formeren (voorlopig) bestuur, regelen van de juridische, bestuurlijke, financieel administratieve en toezichteisen) met De Vereniging van Kredietunies in Nederland. o Ledenwerving en fondswerving; inventariseren van bereidheid van aspirant-leden om geld te investeren, werven van kredietaanvragen. o Regelen van kredietproces via VKN. o Oprichten o Voorbereiden van de oprichtingsvergadering (eerste ALV) o Storting op aandelen/ledenrekening en storting op certificaten/obligaties van de kredietunie o Verstrekken eerste krediet. De Kredietunie bv 43 Kosten oprichting Kredietunie Eenmalige Oprichtingskosten hoog laag Projectontw ikkelingskosten tot aan opening (externe begeleiding) Kosten Fundraising Kosten Ledenw erving Out of Pocket, kantoor-, reis- en verblijfkosten tot aan opening Kosten Toolkit (Businessplan, Statuten, Prospectus etc.) Juridische en Notariele kosten oprichting Promotie, brochure, drukw erk, porti Website functioneel ontwerp, hosting, management Kosten opstellen, uitvoeren communicatie en marketing plan Ontw ikkeling Kredietproces analyse en beheer Regelen bankrekeningen, bew aarsysteem obligaties NPEX Ontw ikkeling huisstijl, formulieren en contracten IT & Telecom hardw are (PC, Printer, Mobiel, softw are) Onvoorzien Totale Oprichtingskosten Belang Regionale kredietunies Kleinschalig ondernemen is essentieel voor de regio In omvang en groei Duurzame toekomst: 40-50% MKB heeft innovatief karakter (rapport K+V) Versterking economische structuur van de regio Kredietunies: Verbinden regionale economie met financiering Spin-of: relaties tussen ondernemers in netwerken Onderzoek USA: elke $100k krediet aan MKB-lid levert 1 Fte werkgelegenheid op Propositie MKB ondernemers: wie doet mee? We zoeken publieke en private ondersteuning met geld, faciliteiten én persoonlijke inzet van: Tenminste een 50-tal maatschappelijk geëngageerde MKB ondernemers, als verstrekkers van spaargelden (Oud)ondernemers als vrijwilligers voor de bestuursorganen van de kredietvereniging, als ervaren coaches voor de krediet vragende leden alsmede een (oud)notaris, (oud)accountant, (oud)bankier, (oud)advocaat e.d. voor de RvT en de RvA. Betrokken Gemeentelijke/Provinciale overheid, die dit initiatief ondersteunt met een startsubsidie, promotie, faciliteiten en de beschikbaarstelling van matching funds, voor grotere bedragen dan ,-, voor de langere looptijden dan 5 jaar en voor financiering van innovatieve en jonge starters. Ruimte om te ondernemen De Kredietunie bv 47 De Kredietunie bv 48 8