Gemeente Hengelo. Koopstromenonderzoek 2005 Deelrapport Hengelo

Transcriptie

1 Gemeente Koopstromenonderzoek 2005 Deelrapport

2 Gemeente Koopstromenonderzoek 2005 Deelrapport Datum 7 februari 2006 KRZ001/Gfr/0170 Kenmerk Eerste versie

3 Documentatiepagina Opdrachtgever(s) Gemeente Titel rapport Koopstromenonderzoek 2005 Deelrapport Kenmerk KRZ001/Gfr/0170 Datum publicatie 7 februari 2006 Projectteam opdrachtgever(s) mevrouw A. Scholtens en de heer W. Nieuwenhuis Projectteam Goudappel Coffeng de heren R.J. de Graaf en P. van Beek (projectleider) Projectomschrijving Onderzoek naar het consumentengedrag in de provincie Overijssel en delen van Drenthe en Gelderland. Trefwoorden Koopstromenonderzoek, consumentengedrag, draagvlak, bezoekmotief en beoordeling winkelgebieden

4 Inhoud Pagina 1 Inleiding Kracht van het koopstromenonderzoek Doelstelling van het onderzoek Opbouw van het rapport 2 2 De huidige koopstromen Koopkrachtbinding en -toevloeiing Onderzoeksgebied Herkomst vreemde koopkracht Koopkrachtafvloeiing 7 3 De ontwikkeling van de koopstromen Ontwikkeling koopkracht Beoordeling en bezoekmotief consument Inleiding Beoordeling winkelgebieden Bezoekmotief winkelgebieden 14 5 Belangrijke aankoopplaatsen Koopstromen Marktaandelen 16 6 Resumé 18 Bijlagen 1 Begeleidingscommissie 2 Verklarende woordenlijst 3 Koopkrachtoriëntatie inwoners per artikelgroep

5 Pagina 1 1 Inleiding De provincies Overijssel en Drenthe en de Kamers van Koophandel in Overijssel en Drenthe hebben in samenwerking met een groot aantal gemeenten reeds viermaal een koopstromenonderzoek laten uitvoeren, in 1986, 1990, 1995 en In 2005 is dit vijfjaarlijkse onderzoek voor de vijfde achtereenvolgende keer verricht. Daarbij is het onderzoeksgebied in 2005 uitgebreid met enkele gemeenten uit de Stedendriehoek. De eerdere koopstromenonderzoeken hebben veel inzicht opgeleverd in het gedrag van de consument in de twee provincies. Dit inzicht heeft in veel gevallen geleid tot bouwstenen voor beleid. Ook nu staat de vergelijkbaarheid met het vorige onderzoek voorop. Voor de opdrachtgevers zal hierdoor een reeks van twintig jaar beschikbaar zijn; een steeds waardevoller databestand. Dit omvangrijke project is gerealiseerd in nauwe samenwerking tussen de begeleidingscommissie en Goudappel Coffeng. In de begeleidingscommissie zaten vertegenwoordigers van onder andere de Kamers van Koophandel Zwolle, Veluwe en Twente en Drenthe, de provincie Overijssel en ambtenaren van enkele grote gemeenten. In bijlage 1 van dit rapport is een opsomming weergegeven van alle partijen die zitting hadden in de begeleidingscommissie Kracht van het koopstromenonderzoek Koopstromenonderzoek vormt sinds jaar en dag een essentiële basis voor distributieplanologisch onderzoek en detailhandelsbeleid. Het koopstromenonderzoek geeft inzicht in de wijzigingen in het consumentengedrag en in het functioneren van de winkelgebieden. Het koopgedrag van de consument kent constanten maar verandert ook continu. Dit veranderende gedrag is onder andere het gevolg van de nog immer toenemende mobiliteit, de ontwikkeling van nieuwe en perifere detailhandelsconcentraties, de opkomst van nieuwe concepten zoals het Factory Outlet Centre en de combinatie van detailhandel- en leisurebezoek. Door deze ontwikkelingen is het koopgedrag van de consument steeds diffuser geworden. Dit maakt het belangrijk te beschikken over metingen die met een bepaalde frequentie herhaald worden. Het vijfjaarlijks herhaald koopstromenonderzoek in Overijssel en omstreken vormt een betrouwbare basis voor detailhandelsonderzoek en beleid. Een beleid waarmee optimaal op de actuele trends en ontwikkelingen in de detailhandel en in het consumentengedrag kan worden ingespeeld Doelstelling van het onderzoek De hoofddoelstelling voor het koopstromenonderzoek Overijssel 2005 hebben wij als volgt geformuleerd:

6 Pagina 2 Het verkrijgen van inzicht in (de wijzigingen in) het ruimtelijk gedrag ten aanzien van de winkelgebieden en aankoopplaatsen in Overijssel, op een zodanige wijze (volgens een zodanige methodiek) dat vergelijkbaarheid met eerdere koopstromenonderzoeken is gegarandeerd en herhaling van het onderzoek over vijf jaar kan plaatsvinden. De basis van het onderzoek is net als voorgaande andere jaren een telefonische enquête onder de huishoudens in Overijssel, Drenthe en de Stedendriehoek. In totaal zijn maar liefst huishoudens gevraagd naar hun koopgedrag, bezoekreden en mening over de aankoopplaatsen in het onderzoeksgebied. In de gemeente Zwolle zijn in totaal 800 telefonische enquêtes afgenomen. 1.2 Opbouw van het rapport In het rapport worden de volgende onderdelen behandeld. Hoofdstuk 2: De huidige koopstromen In dit hoofdstuk zijn de gemeten koopstromen in 2005 gepresenteerd, oftewel de koopkrachtbinding en -toevloeiing. Daarmee wordt duidelijkheid verkregen over de mate waarin de consument is georiënteerd op haar winkelaanbod, en wat de regiopositie van de betreffende aankoopplaats is. Hoofdstuk 3: De ontwikkeling van de koopstromen In dit hoofdstuk zijn de onderzoeksresultaten uit 2005 vergeleken met Resultaat is een trendanalyse, waarmee inzicht is verkregen in de dynamiek in het consumentengedrag. Hoofdstuk 4: Beoordeling en bezoekmotief consument. De geïnterviewde huishoudens is in het koopstromenonderzoek niet alleen gevraagd naar het koopgedrag. Ook is gevraagd de winkelgebieden te beoordelen op onderdelen als kwaliteit van het aanbod, parkeermogelijkheden en sfeer en gezelligheid. Daarnaast is aan de huishoudens gevraagd waarom zij voor een bepaald winkelgebied kiezen. In hoofdstuk 4 zijn de resultaten gepresenteerd. Hoofdstuk 5: Belangrijke aankoopplaatsen In hoofdstuk 5 wordt ingezoomd op de belangrijke aankoopplaatsen in de kern. Er is niet alleen aandacht voor de koopstromen maar ook voor de marktaandelen die worden behaald. Hoofdstuk 6: Resumé Het onderzoek wordt afgesloten met een korte uiteenzetting van de belangrijkste onderzoeksresultaten.

7 Pagina 3 2 De huidige koopstromen Dit hoofdstuk beschrijft het koopgedrag van de consument in. Gestart is met een analyse van de huidige oriëntatie, de koopkrachtbinding. Hier is allereerst onderscheid gemaakt naar dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen. De kooporiëntatie in nietdagelijkse artikelen is tevens verbijzonderd naar de volgende zeven artikelgroepen: kleding; schoenen; woninginrichting; huishoudelijke artikelen; elektro; doe-het-zelfartikelen; bloemen, planten en tuinartikelen. Ten opzichte van 2000 betekent dit dat de artikelgroepen zijn uitgebreid met bloemen, planten en tuinartikelen. In paragraaf 2.2 is nader op het aandeel vreemde koopkracht, de koopkrachttoevloeiing, ingegaan. Met deze analyse wordt inzicht verkregen in de herkomst van de consument van buiten. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een analyse van de koopkrachtafvloeiing. Met deze analyse wordt duidelijk naar welke gebieden en aankoopplaatsen koopkracht weglekt. 2.1 Koopkrachtbinding en -toevloeiing Onderzoeksgebied Conform het koopstromenonderzoek uit 2000 is de omvang van de gemeente bepaald aan de hand van postcodegebieden. Voor zijn dit de postcodegebieden Het inwoneraantal bedraagt (peildatum 1 januari 2004, bron CBS Statline). Ten opzichte van het onderzoek uit 2000 betekent dit een bevolkingstoename van 3%. In tabel 2.1 is de koopkrachtbinding voor gepresenteerd.

8 Pagina 4 Tabel 2.1: Koopkrachtbinding dagelijkse- en niet-dagelijkse artikelen binding toevloeiing artikelgroep draagvlak absoluut % absoluut % oriëntatie-index dagelijks % % 109 niet-dagelijks % % 153 kleding % % 144 schoenen % % 124 woninginrichting % % 291 huishoudelijke artikelen % % 154 electro % % 189 doe-het-zelf % % 110 bloemen, planten en tuinartikelen % % 53 De koopkrachtbinding in de dagelijkse sector in de gemeente bedraagt 96%. In de niet-dagelijkse sector wordt 78% van de koopkracht gebonden. Dit is in vergelijking met andere gemeenten een fractie lager dan gemiddeld. In Almelo is de nietdagelijkse binding 80% en in Deventer 81%. Grote gemeenten als, Apeldoorn en Zwolle behalen een hogere koopkrachtbinding. In Apeldoorn is deze 90%, in 89% en in Zwolle 88%. Consumenten uit zijn het sterkst georiënteerd op de artikelgroepen doe-hetzelf en huishoudelijk. Het is de branche woninginrichting die er duidelijk uitspringt, zodra naar de koopkrachttoevloeiing wordt gekeken. Maar liefst 78% van het totale draagvlak is afkomstig van buiten, oftewel standaardconsumenten. De IKEA-vestiging op Plein Westermaat draagt niet verrassend fors bij aan dit aandeel vreemde koopkracht. In totaal komt ruim 80% van het draagvlak van buiten naar Plein Westermaat. Overigens is dit niet de enige branche die een belangrijk deel van het draagvlak van buiten trekt. Ook in de branche electro en kleding is ongeveer de helft van het draagvlak toevloeiing (zie ook figuur 2.1).

9 Pagina 5 Figuur 2.1: Draagvlak per artikelgroep Inwoneraant al Dagelijkse artikelen Niet -dagelijkse artikelen Kleding Schoenen Woninginricht ing Huishoudelijk Elect r o Doe-het -zelf Bloemen, plant en en t uinart ikelen Draagvlak t oevloeiing Draagvlak binding De oriëntatie-index geeft de verhouding weer tussen het draagvlak (binding + toevloeiing) en het inwoneraantal. Een index van meer dan 100 duidt op een (sterke) verzorgingsfunctie van het winkelaanbod in de betreffende branche. Het draagvlak is dan immers groter dan het inwoneraantal van de gemeente. De oriëntatie-index is in alle artikelgroepen, met uitzondering van bloemen, planten en tuinartikelen hoger dan 100. Niet verwonderlijk is dat de oriëntatie-index in de woninginrichtingbranche het hoogst is. Figuur 2.2 toont de verdeling van het totale draagvlak (koopkrachtbinding en -toevloeiing) voor de dagelijkse artikelen en niet-dagelijkse artikelen. Voor de dagelijkse artikelen wordt 88% van het draagvlak lokaal gebonden. Dit aandeel is vergelijkbaar met bijvoorbeeld steden als Almelo, en Apeldoorn. Voor de niet-dagelijkse goederen is bijna de helft van het draagvlak (49%) afkomstig van buiten. Daarmee behaalt het hoogste aandeel vreemde koopkracht van de grote kernen in de regio. Figuur 2.2: Aandeel draagvlak koopkrachtbinding in totale draagvlak 12% 49% 51% 88% Aandeel dagelijks binding Aandeel dagelijks toevloeiing Aandeel niet-dagelijks binding Aandeel niet-dagelijks toevloeiing

10 Pagina Herkomst vreemde koopkracht In totaal is 12% van het draagvlak dagelijkse artikelen afkomstig van buiten. Figuur 2.3 toont dat de gemeente Dinkelland het belangrijkste herkomstgebied buiten is; 3% van het draagvlak komt hier vandaan. Overige herkomstgebieden zijn Tubbergen, en Borne. Per kern vloeit 2% van het dagelijkse draagvlak naar toe. Ook de Duitse consument gaat voor de dagelijkse aankopen naar. Het aantal in het draagvlak is met 1% echter beperkt. Voor het niet-dagelijkse draagvlak zijn de kernen Borne en de voornaamste herkomstgebieden. Uit iedere kern is 5% van het draagvlak afkomstig. Overige belangrijke herkomstgebieden zijn Almelo en Delden, waar 3% van het draagvlak vandaan komt. Figuren 2.3 en 2.4: Herkomst draagvlak dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen Dagelijks Niet-dagelijks Dinkelland Borne Tubbergen Almelo Borne Delden 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Figuren 2.5 en 2.6 tonen de belangrijkste herkomstgebieden voor de artikelgroepen woninginrichting en electro. Het is interessant om waar te nemen dat 13% van het draagvlak in de woninginrichtingartikelen uit Duitsland komt. Nordhorn en Gronau (kreis Borken) zijn de belangrijkste herkomstgebieden in Duitsland. Ook uit de gemeente is 13% van het draagvlak afkomstig. Daarnaast is een belangrijk deel van het draagvlak afkomstig uit kernen en gemeenten in de regio, zoals Borne (4%), Almelo (3%) en Oldenzaal (3%). Ook voor de artikelgroep electro is het draagvlak van buiten primair afkomstig uit de omliggende gemeenten en kernen. De meeste klanten komen voornamelijk uit Borne (6%), Almelo (5%), (4%) en Oldenzaal (4%.). In deze artikelgroep is het aantal klanten uit Duitsland beperkt.

11 Pagina 7 Figuren 2.5 en 2.6: Herkomst draagvlak artikelgroepen woninginrichting en electro Woninginrichting Electro Duit sland Gemeent e Borne Devent er Almelo Oldenzaal Dinkelland Haaksbergen Goor 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Borne Almelo Oldenzaal Devent er Dinkelland Goor Haaksbergen Rijssen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 2.3 Koopkrachtafvloeiing Consumenten uit zijn voor aankopen niet alleen gericht op het eigen winkelaanbod. Gezien de hoge koopkrachtbindingen in een groot aantal artikelgroepen is de afvloeiing echter beperkt. De koopkrachtafvloeiing is het hoogst in de artikelgroepen woninginrichting en bloemen, planten en tuinartikelen. Figuren 2.7 en 2.8 toont de koopkrachtafvloeiing voor deze twee artikelgroepen. Figuren 2.7 en 2.8: Kooporiëntatie inwoners : woninginrichtingartikelen en bloemen, planten en tuinartikelen Woninginrichting Bloemen, planten en tuinartikelen Oldenzaal Dinkelland Almelo Oldenzaal Dinkelland Delden 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

12 Pagina 8 Ondanks het ruime winkelaanbod in de woninginrichtingartikelen vloeit 36% van de lokale koopkracht af naar omliggende winkelwinkelgebieden. De meeste koopkracht vloeit af naar Oldenzaal; hier is onder andere Woonpromenade Van Gils gevestigd. Nog eens 8% van de inwoners van zijn voor deze artikelen op het winkelaanbod in georiënteerd; hier vloeit 8% van de koopkracht naartoe. In mindere mate zijn de inwoners georiënteerd op aankoopplaatsen in Almelo en Dinkelland. In de gemeente is thans geen grote aanbieder in de artikelgroep bloemen, planten en tuinartikelen gevestigd. Meer dan de helft van alle koopkracht in deze artikelgroep vloeit af naar winkelgebieden buiten. Consumenten zijn sterk gericht op het winkelaanbod in de gemeente Dinkelland (38%); hier zijn onder andere twee grote tuincentra gevestigd. In mindere mate vloeit koopkracht af naar kernen in de omgeving, zoals, Oldenzaal en Delden.

13 Pagina 9 3 De ontwikkeling van de koopstromen De koopstromen zoals die zijn gemeten in 2005 zijn vastgesteld. Het is nu interessant te analyseren hoe deze koopstromen zich in ten opzichte van 2000 hebben ontwikkeld. In dit hoofdstuk is de ontwikkeling in de koopkrachtbinding en - toevloeiing beschreven. 3.1 Ontwikkeling koopkracht Tabel 3.1 geeft de ontwikkeling van de koopkrachtbinding en -toevloeiing weer voor de periode Net als in het vorige hoofdstuk is ook nu onderscheid gemaakt naar dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen. De ontwikkelingen sinds 2000 zijn tot slot doorvertaald naar het draagvlak (tabel 3.2 en figuur 3.1). Tabel 3.1: Koopstromen binding toevloeiing artikelgroep dagelijks 95% 96% 9% 12% niet-dagelijks 75% 78% 37% 49% kleding 73% 78% 50% 46% schoenen 83% 78% 40% 37% woninginrichting 52% 64% 47% 78% huishoudelijke artikelen 92% 91% 29% 41% electro 88% 88% 39% 53% doe het zelf 80% 92% 18% 16% bloemen, planten en tuinartikelen 0% 43% 0% 19% In tabel 3.1 wordt de ontwikkeling van de koopstromen getoond. De dagelijkse sector maakt ten opzichte van 2000 een positieve ontwikkeling door. Zowel de percentages koopkrachtbinding als koopkrachttoevloeiing nemen beide in lichte mate toe. Dezelfde trend is waargenomen in de niet-dagelijkse sector, daar is de koopkrachtbinding met 3% gestegen. Het aandeel vreemde koopkracht in de niet-dagelijkse artikelen is sinds 2000 met 12% toegenomen. Per artikelgroep zijn de ontwikkelingen echter meer verschillend. In de artikelgroep kleding is een daling te constateren in zowel de koopkrachtbinding als de -toevloeiing. In de artikelgroep woninginrichting is daarentegen een sterke groei waargenomen. De koopkrachtbinding is met 12% toegenomen en de koopkrachttoevloeiing zelfs met 31%. De aanwezigheid van een consumententrekker als IKEA op Plein Westermaat heeft geleid tot een forse toename van de koopkrachttoevloeiing in deze artikelgroep. In de groep electro is eveneens sprake van een flinke toename van de koopkrachttoevloeiing (14%). De koopkrachtbinding is in deze groep gelijk gebleven op het hoge niveau van 88%.

14 Pagina 10 Tabel 3.2: Ontwikkeling draagvlak in de periode draagvlak binding toevloeiing artikelgroep totaal % absoluut % absoluut % dagelijkse artikelen % % % niet-dagelijkse artikelen % % % kleding % % % schoenen % % % woninginrichting % % % huishoudelijke artikelen % 700 1% % electro % % % doe-het-zelf % % 700 5% Uit de tabel is af te leiden dat het draagvlak in de dagelijkse sector is toegenomen met 7%. Vertaald naar standaardconsumenten is dit een toename van In de nietdagelijkse sector is het draagvlak zelfs toegenomen met 32%, oftewel een stijging van het draagvlak met standaardconsumenten. Zoals ook uit figuur 3.1 blijkt, is in vrijwel alle artikelgroepen het draagvlak sinds 2000 toegenomen. Deze ontwikkeling is allereerst te verklaren uit een groeiende bevolking. Zo is in de branche huishoudelijke artikelen, dat een afname liet zien in de koopkrachtbinding, toch sprake van een groeiend draagvlak. De andere oorzaak van een toenemend draagvlak voor de hele kern zijn de recente detailhandelsontwikkelingen in. Dit betreft de versterking en uitbreiding van de binnenstad en vooral de realisatie van Plein Westermaat. Deze ontwikkeling is het duidelijkst in de artikelgroep woninginrichting, waar het draagvlak met standaardconsumenten is toegenomen. In de artikelgroep schoenen is het draagvlak, ondanks de herstructurering van het centrumwinkelgebied, afgenomen. Het betreft zowel de koopkrachtbinding van de inwoners van als de toevloeiing uit de regio. Voor de andere modische artikelgroep kleding geldt dat de binding is toegenomen, maar de toevloeiing is afgenomen.

15 Pagina 11 Figuur 3.1: Ontwikkeling draagvlak (binding, toevloeiing en totaal) Dagelijkse artikelen Niet -dagelijkse artikelen Kleding Schoenen Woninginricht ing Huishoudelijke artikelen Elect r o Doe-het -zelf Toevloeiing Binding Tot aal

16 Pagina 12 4 Beoordeling en bezoekmotief consument 4.1 Inleiding Belangrijk onderdeel van het onderzoek is de beoordeling van de winkelgebieden door de consument. Aan de huishoudens is daarom gevraagd het winkelgebied dat het vaakst wordt bezocht te beoordelen op een tiental criteria. Deze criteria zijn dezelfde als in 2000 en betreffen: 1. het aantal winkels; 2. de kwaliteit van de winkels; 3. het aanbod van daghoreca; 4. de inrichting en de aankleding van het winkelgebied; 5. de sfeer/gezelligheid; 6. de veiligheid van de winkelomgeving; 7. de bereikbaarheid per auto; 8. de parkeermogelijkheden voor de auto; 9. de bereikbaarheid per fiets; 10. de stallingsmogelijkheden voor de fiets. In dit hoofdstuk zijn de resultaten van dit enquêteonderdeel gepresenteerd. Omdat niet alleen de mening van de eigen consument telt, is tevens de beoordeling van de regionale consument gepresenteerd. Als laatste onderdeel van de telefonische enquête is de huishoudens gevraagd naar het bezoekmotief om voor een bepaald winkelgebied te kiezen. In paragraaf 4.3 zijn de resultaten van dit onderdeel gepresenteerd. 4.2 Beoordeling winkelgebieden In figuur 4.1 is de beoordeling door de consument van de winkelvoorzieningen in opgenomen. De inwoners en bezoekers zijn eensgezind en beoordelen de bereikbaarheid per fiets en de kwaliteit van de winkels het best. Het minst zijn zij te spreken over de inrichting en aankleding van het winkelgebied. Dit aspect scoort overigens met een krappe 7 wel een voldoende.

17 Pagina 13 Figuur 4.1: Waardering winkelvoorzieningen door inwoners en regiobezoekers Aant al winkels Kwalit eit winkels Aanbod daghoreca Inricht ing en aankleding winkelgebied Sf eer/ gezelligheid Veiligheid winkelomgeving Bereikbaarheid per aut o Parkeermogelijkheden aut o Bereikbaarheid per f iet s Stallingmogelijkheden f iet s 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0 8,5 Inwoners Regiobezoekers De verandering van waardering van de winkelvoorzieningen tussen 2000 en 2005 is te zien in figuur 4.2. De consument is veiligheid van de winkelomgeving beter gaan waarderen, maar is de bereikbaarheid per fiets en de sfeer en gezelligheid minder gaan waarderen. Figuur 4.2: Verandering gemiddelde waardering winkelvoorzieningen Aant al winkels Kwalit eit winkels Aanbod daghoreca Inricht ing en aankleding winkelgebied Sf eer/ gezelligheid Veiligheid winkelomgeving Bereikbaarheid per aut o Parkeermogelijkheden aut o Bereikbaarheid per f iet s Stallingmogelijkheden f iet s 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0 8,

18 Pagina Bezoekmotief winkelgebieden De consument is gevraagd naar de belangrijkste redenen om een bepaald winkelgebied te bezoeken. Voor levert dit voor de inwoners en regiobezoekers het volgende beeld op (figuur 4.3). Figuur 4.3: Bezoekmotief inwoners en regiobezoekers 1 Nabijheid Gewoont e Bepaalde winkels en product en Veelheid winkels Lage prijs Kwalit eit winkelaanbod Bereikbaarheid en parkeergelegenheid Sf eer Overig 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Inwoners Regio bezoekers Belangrijkste bezoekreden voor de inwoners van is de nabijheid, gevolgd door de veelheid aan winkels. Consumenten van buiten kiezen voor vanwege de nabijheid, uit gewoonte en ook vanwege de veelheid aan winkels. 1 De totalen voor inwoners en regiobezoekers hoeven niet 100 procent te zijn.

19 Pagina 15 5 Belangrijke aankoopplaatsen Voor de gemeente is het consumentengedrag ook in beeld gebracht naar de verschillende aankoopplaatsen. Dit zijn naast het centrum en Plein Westermaat, ook de wijk- en buurtcentra. In dit hoofdstuk zijn de zowel de koopstromen als de marktaandelen opgenomen. 5.1 Koopstromen Inwoners van doen de dagelijkse aankopen met name in de grotere wijkwinkelcentra. Het hoogst is de oriëntatie op wijkwinkelcentrum Groot Driene. 18% van de lokale dagelijkse bestedingen worden hier gedaan. De winkelcentra Esrein, Hasselo en de binnenstad binden ieder 14% van de dagelijkse bestedingen. Het centrum van is de aankoopplaats voor de niet-dagelijkse goederen. De niet-dagelijkse koopkrachtbinding bedraagt voor het centrum 49%. Dit percentage is vergelijkbaar met bijvoorbeeld steden als en Zwolle, waar 51% van de nietdagelijkse bestedingen in het centrum worden gedaan. In Deventer is de binding aan het centrum 43% en in Almelo 42%. Buiten het centrum is Plein Westermaat de belangrijkste aankoopplaats voor niet-dagelijkse artikelen. In totaal wordt 9% van de lokale niet-dagelijkse bestedingen hier gebonden. De overige koopkracht is gelijkmatig verdeeld over de resterende winkelcentra in. In de binnenstad van worden voornamelijk kleding, schoenen en huishoudelijke artikelen gekocht. Meer dan de helft van alle bestedingen in deze artikelgroepen komt in het centrum terecht. Daarnaast is een zeer belangrijk deel van de omzet uiteraard afkomstig van buiten. De niet-dagelijkse koopkrachttoevloeiing bedraagt 40%. Ondanks de ontwikkelingen in de binnenstad van, is de koopkrachtafvloeiing van bestedingen aan niet-dagelijkse artikelen vanuit naar sinds 2000 stabiel gebleven. Op Plein Westermaat worden voornamelijk artikelen uit de groepen woninginrichting, huishoudelijk en electro gekocht. Dat de winkelvoorzieningen op Plein Westermaat een sterke aantrekkingskracht hebben op de (boven)regionale consument blijkt wel uit het percentage niet-dagelijkse koopkrachttoevloeiing van 87%. De oriëntatie van de inwoners van in de artikelgroep electro is voor Westermaat iets hoger dan voor het centrum. De aanwezigheid van twee consumententrekkers in de artikelgroep electro op het plein verklaren dit beeld. In vergelijking met het voorgaande onderzoek heeft het centrum in deze specifieke artikelgroepen (electro en woninginrichting) lokale koopkracht verloren aan het plein.

20 Pagina 16 Buiten de onderscheiden winkelgebieden valt het hoge percentage doe-het-zelf artikelen op in elders. Vestiging van enkele (solitaire) bouwmarkten en breedpakketzaken verklaren echter de koopkrachtbinding van 20% op elders. Tabel 5.1: Koopkrachtbinding per aankoopplaats naar artikelgroep artikelgroepen aankoopplaatsen dagelijks nietdagelijks kleding schoenen woninginrichting huishoudelijke artikelen electro doe-hetzelf bloemen, planten en tuinartikelen Berflo Es 3% 1% 1% 0% 1% 0% 0% 1% 1% Beukweg 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 1% 1% Breemarsweg 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 1% 1% Centrum 14% 49% 72% 56% 23% 55% 33% 17% 9% Deurningerstraat 0% 2% 0% 1% 3% 0% 2% 5% 5% Geerdinksweg 0% 1% 0% 0% 0% 0% 1% 2% 1% Klein Driene 5% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 1% 2% Oelerweg 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 1% 0% Oldenzaalsestraat 0% 1% 1% 0% 1% 1% 4% 0% 0% Plein Westermaat 0% 9% 0% 0% 23% 14% 37% 10% 2% Seahorseterrein 0% 1% 0% 0% 0% 0% 1% 5% 0% Sloetsweg 1% 3% 0% 8% 0% 0% 1% 11% 1% Westermaat Zuid 0% 1% 0% 0% 4% 1% 1% 0% 0% Winkelcentrum Slangenbeek 10% 1% 0% 0% 0% 3% 0% 3% 1% Winkelcentrum Esrein 14% 2% 0% 3% 0% 4% 1% 4% 3% Winkelcentrum Groot Driene 18% 1% 1% 0% 0% 5% 0% 0% 5% Winkelcentrum Hasselo 14% 2% 1% 4% 0% 1% 2% 2% Winkelcentrum se Es 10% 2% 0% 0% 1% 2% 0% 6% 2% elders 4% 2% 1% 5% 5% 4% 7% 20% 5% totaal 96% 78% 78% 78% 64% 91% 88% 92% 43% elders in onderzoeksgebied 4% 22% 22% 22% 36% 9% 12% 8% 57% eindtotaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 5.2 Marktaandelen Tabel 5.2 toont de marktaandelen per aankoopplaats. De marktaandelen geven het aandeel draagvlak van een aankoopplaats weer (binding + toevloeiing) in het totale draagvlak in (binding + toevloeiing). De marktaandelen bevestigen het beeld dat in voorgaande tabel is getoond. Het centrum is de belangrijkste aankoopplaats als het gaat om de niet-dagelijkse goederen. De binnenstad behaalt een marktaandeel van 48%, waarbinnen met name de modische artikelen (kleding en schoenen) een hoog marktaandeel behalen. Plein Westermaat heeft inmiddels ook een prominente plek ingenomen in de se detailhandelsstructuur. Van alle niet-dagelijkse bestedingen (binding + toevloeiing) komt 9% op het plein. Plein Westermaat is de dominante aankoopplaats waar het artikelgroepen woninginrichting en electro betreft. De koopkrachtbinding in de artikelgroep electro is voor het centrum en Plein Westermaat redelijk vergelijkbaar (zie tabel 5.1). Van het totale draagvlak in deze artikelgroep komt echter meer dan de helft terecht op Plein Westermaat en slechts een kwart in de binnenstad. Dit wordt veroor-

21 Pagina 17 zaakt door een veel hogere koopkrachttoevloeiing vanuit de regio naar Plein Westermaat dan naar het centrum van. Door deze ontwikkelingen is het marktaandeel van het centrum in de groep electro min of meer gehalveerd en sinds 2000 afgenomen van 54% naar 22%. Dat het marktaandeel van het centrum in deze artikelgroep zo fors is afgenomen, komt voor een deel ook doordat het totale draagvlak in deze groep flink is toegenomen. Anderzijds laten de koopstroommetingen zien dat de koopkrachtbinding van de inwoners van aan het centrum wat de electro-aankopen betreft, sinds 2000 zijn gedaald van 67% naar 33% (zie tabel 5.1). In de modische branches kleding en schoenen is het centrumwinkelgebied nog steeds aankoopplaats nummer 1 met marktaandelen van respectievelijk 92% en 72%. Ten opzichte van 2000 is het aandeel van het centrum in de modische aankopen min of meer stabiel gebleven Tabel 5.2: Marktaandelen per aankoopplaats naar artikelgroep artikelgroepen Aankoopplaatsen dagelijks nietdagelijks kleding schoenen woninginrichting electro doe-hetzelf Berflo Es 3% 1% 0% 0% 1% 0% 0% 1% 2% Beukweg 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 1% 2% Breemarsweg 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 2% Centrum 19% 48% 92% 72% 17% 50% 22% 20% 25% Deurningerstraat 0% 2% 0% 2% 2% 0% 1% 4% 14% Geerdinksweg 0% 1% 0% 0% 0% 2% 2% Klein Driene 5% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 1% 4% Oelerweg 1% 0% 0% 1% 0% Oldenzaalsestraat 0% 1% 1% 2% 1% 1% 2% 0% 2% Plein Westermaat 0% 29% 1% 1% 66% 29% 58% 14% 6% Seahorseterrein 0% 1% 0% 1% 0% 1% 6% Sloetsweg 1% 3% 0% 9% 1% 0% 0% 11% 2% Westermaat Zuid 0% 1% 0% 1% 4% 1% 2% 1% 2% Winkelcentrum Slangenbeek 10% 1% 0% 0% 0% 2% 3% 3% Winkelcentrum Esrein 13% 2% 0% 2% 1% 3% 1% 4% 7% Winkelcentrum Groot Driene 18% 1% 1% 0% 0% 4% 0% 0% 8% Winkelcentrum Hasselo 14% 1% 1% 3% 0% 1% 2% 5% Winkelcentrum se Es 9% 1% 0% 1% 0% 2% 0% 6% 5% elders 4% 4% 2% 6% 6% 5% 9% 21% 11% eindtotaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% huishoudelijke artikelen bloemen, planten en tuinartikelen

22 Pagina 18 6 Resumé Het in 2005 uitgevoerde koopstromenonderzoek Overijssel, Drenthe en de Stedendriehoek geeft inzicht in het actuele consumentengedrag in dit gebied. Evenals voorgaande onderzoeksjaren heeft ook dit onderzoek weer waardevolle informatie opgeleverd. De belangrijkste uitkomsten voor de kern zijn in dit laatste hoofdstuk samengevat. Voor de dagelijkse aankopen zijn de inwoners van sterk georiënteerd (96%) op het eigen winkelapparaat. Daarnaast is 12% van het draagvlak (= klanten) afkomstig van buiten. Het totale draagvlak in de dagelijkse artikelen heeft een omvang van standaardconsumenten. In vergelijking met 2000 is het draagvlak met 7%, oftewel standaardconsumenten toegenomen. In de niet-dagelijkse sector wordt 78% van de lokale bestedingen gebonden. Dit percentage is vergelijkbaar met bijvoorbeeld Deventer en Almelo. Een belangrijk deel van het draagvlak is toevloeiing, klanten (49%) komt van buiten. Het totale niet-dagelijkse draagvlak bedraagt standaardconsumenten. In vergelijking met 2000 is het draagvlak met 32%, oftewel standaardconsumenten toegenomen. Deze sterke toename van het draagvlak wordt veroorzaakt door recente detailhandelsontwikkelingen in en dan in het bijzonder de ontwikkeling van Plein Westermaat. In de artikelgroepen woninginrichting en electro vloeit de meeste vreemde koopkracht toe. Duitsland is het belangrijkste herkomstgebied voor de woninginrichtingartikelen, gevolgd door, Borne, Deventer en Almelo. Voor de artikelgroep electro komt de vreemde koopkracht voornamelijk uit gemeenten in de omgeving, zoals Borne, Almelo, en Oldenzaal. De koopkrachttoevloeiing vanuit Duitsland is in de artikelgroep electro beperkt. Het centrum van is de belangrijkste aankoopplaats voor de nietdagelijkse goederen. De koopkrachtbinding aan het centrum bedraagt 49%, daarnaast komt een substantieel deel van het draagvlak (40%) van buiten. In het centrum zijn het de modische branches en huishoudelijke artikelen die de meeste lokale koopkracht binden. De prominente positie van de se binnenstad wordt bevestigd met een marktaandeel van bijna 50%. Plein Westermaat behaalt in de niet-dagelijkse artikelen een koopkrachtbinding van 9%. Dit plein vervult een zeer krachtige (boven)regionale functie. Bijna 90% van de omzet is koopkrachttoevloeiing! In de artikelgroepen woninginrichting en electro haalt Westermaat van de winkelgebieden in de hoogste marktaandelen. De koopkrachtbinding van de se bevolking aan het centrum is in deze twee artikelgroepen fors afgenomen. In de modische branches kleding en schoenen is het centrumwinkelgebied nog steeds aankoopplaats nummer 1 binnen. Ten opzichte van 2000 is het marktaandeel van het centrum in de modische aankopen min of meer stabiel ge-

23 Pagina 19 bleven. Wel is in deze branches de koopkrachttoevloeiing in enige mate afgenomen. Inwoners van kopen bloemen, planten en tuinartikelen het minst lokaal (43%). Consumenten zijn sterk gericht op het winkelaanbod in de gemeente Dinkelland (38%). In deze gemeente zijn onder andere twee grote tuincentra gevestigd; De inwoners en bezoekers zijn eensgezind in de waardering van de winkelvoorzieningen in. Zij beoordelen de bereikbaarheid per fiets en de kwaliteit van de winkels het best. Het minst zijn zij te spreken over de inrichting en aankleding van het winkelgebied. Dit aspect scoort overigens met een krappe 7 wel een voldoende. Van de inwoners van noemt ruim 70% nabijheid als belangrijkste bezoekmotief. In veel mindere mate worden aspecten als veelheid aan winkels en de aanwezigheid van specifieke winkels genoemd. Consumenten van buiten noemen de aspecten nabijheid en gewoonte als belangrijkste bezoekmotief. Daarnaast kiezen zij ook voor vanwege de veelheid aan winkels en de sfeer.

24 Bijlage 1: Begeleidingscommissie Het koopstromenonderzoek Overijssel en delen van Drenthe en Gelderland is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met een enthousiaste begeleidingscommissie. De volgende personen maakten deel uit van deze commissie: De heer L.G. Hoksbergen Kamer van Koophandel en Fabrieken regio Zwolle (voorzitter) De heer J. Bosma Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Drenthe De heer T. Ten Vergert Kamer van Koophandel en Fabrieken Veluwe en Twente De heer M. Ellenbroek Provincie Overijssel De heer B.R. Smid Provincie Overijssel De heer J. Oelen Gemeente Almelo De heer J. Barink Gemeente Deventer Mevrouw K. Ligthart Gemeente Mevrouw A. Scholtens Gemeente (Ov.) De heer W.F. Nieuwenhuis Gemeente (Ov.) Mevrouw I. Saris Gemeente Hof van Twente Mevrouw A.M. van Oss Gemeente Oldenzaal De heer F.J.M. Colsen Gemeente Zwolle

25 Bijlage 2: Verklarende woordenlijst Aankoopplaats Artikelgroep, dagelijks Artikelgroep, nietdagelijks Draagvlak Koopkrachtafvloeiing Koopkrachtbinding Koopkrachttoevloeiing Koopstromen Marktaandeel Oriëntatie-index Standaardconsument Winkelgebied Winkelcentrum of winkelgebied. Levensmiddelen en persoonlijke verzorging. Alle artikelgroepen behalve levensmiddelen en persoonlijke verzorging. Aantal klanten. In dit rapport gebruikt om draagvlak uit de eigen kern/gemeente weer te geven (koopkrachtbinding), draagvlak van buiten kern/gemeente weer te geven (koopkrachttoevloeiing) en als draagvlak totaal (de som van koopkrachtbinding en koopkrachttoevloeiing). Mate waarin inwoners van een kern of gemeente hun bestedingen verrichten bij gevestigde winkels buiten dat gebied. Mate waarin inwoners van een kern of gemeente hun bestedingen verrichten bij winkels die in dat gebied gevestigd zijn. Mate waarin inwoners van buiten een bepaald gebied bestedingen verrichten bij winkels die in dat gebied gevestigd zijn. Koopkrachtbewegingen door binding, afvloeiing en toevloeiing van koopkracht. Positie van een aankoopplaats in de detailhandelsstructuur van een plaats. De marktaandelen zijn bepaald door het totale draagvlak voor een winkelgebied (draagvlak binding + draagvlak toevloeiing) te delen door het totale draagvlak (binding + toevloeiing) in een gemeente/kern. De oriëntatie-index geeft de verhouding weer tussen het draagvlak (binding + toevloeiing) en inwoneraantal. Een index van meer dan 100 duidt op een (sterke) verzorgingsfunctie van het winkelaanbod in de betreffende branche. Het draagvlak is dan immers groter dan het inwoneraantal van een kern/gemeente. Rekeneenheid om aantal consumenten uit te drukken die 100% van zijn bestedingen in een bepaalde kern/winkelgebied besteed. Het feitelijke aantal consumenten is groter. Concentratie van winkels die voor de consument waarneembaar als eenheid te onderscheiden is; synoniem voor winkelcentrum of aankoopplaats.

26 Bijlage 3: Koopkrachtoriëntatie inwoners per artikelgroep dagelijks niet-dagelijks Delden Dinkelland Oldenzaal overig overig 0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% kleding schoenen Oldenzaal Borne Losser Buit enland Delden overig overig 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% woninginrichting huishoudelijke artikelen Oldenzaal Borne Almelo Oldenzaal Dinkelland overig overig 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

27 Pagina B3-2 electro doe-het-zelf Almelo Borne Delden Almelo overig overig 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 0% 20% 40% 60% 80% 100% bloemen, planten en tuinartikelen Dinkelland Oldenzaal Delden overig 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%