Handreiking landbouwverkeer. Een korte impressie

Transcriptie

1 Handreiking landbouwverkeer Een korte impressie

2

3 Handreiking landbouwverkeer Een korte impressie

4 Groot landbouwvoertuig 2 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

5 Wegbeheerders moeten iets met landbouwverkeer Schaalvergroting in de landbouw, minder voorzieningen op het platteland en meer recreatie en toerisme leiden tot een intensiever gebruik van wegen in het buitengebied. Deze ontwikkelingen rond ruimte en mobiliteit beïnvloeden de leefbaarheid en verkeersveiligheid. Wegbeheerders zien de gevolgen van het intensievere verkeer voor het aantal verkeersslachtoffers en de kwaliteit van wegen en bermen. Zij staan voor de opgave om de verkeersveiligheid ten minste gelijk te houden en het liefst te vergroten. Uit onderzoek blijkt dat wegbeheerders behoefte hebben aan informatie over landbouwverkeer. Zij worstelen met de verkeersproblemen die voortkomen uit schaalvergroting in de landbouw en recreatieve ontwikkelingen in het buitengebied. Vaak vinden ze hun eigen oplossingen. Met de Handreiking landbouwverkeer bieden de kenniscentra CROW en KpVV graag een helpende hand. In die handreiking zijn kennis en ervaring praktisch en overzichtelijk gebundeld. Het is een aanzet voor eenduidiger beleid en maatregelen in landelijk gebied. Deze brochure geeft een korte impressie van de Handreiking landbouwverkeer, zodat u gemakkelijker kunt beoordelen of deze handreiking u van dienst kan zijn. Achter in deze brochure staat waar en hoe u deze kunt bestellen. 3 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

6 Plattelandsweg met aan weerszijden kapot gereden bermen 4 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

7 Wegen zijn niet berekend op grotere landbouwvoertuigen Het aantal verkeersslachtoffers daalt de laatste jaren fors. Het wordt dus veiliger op de Nederlandse weg. In het buitengebeid stijgt het aantal verkeersslachtoffers. De oorzaak ligt in de stroomversnelling van ontwikkelingen, zoals schaalvergroting in de landbouw en meer recreatie en toerisme in het buitengebied. De wegen zijn niet berekend op grotere landbouwvoertuigen, meer vrachtwagens en meer recreatief verkeer. Ze zijn de laatste decennia niet veel veranderd. Er ligt bijna overal asfalt en er zijn wegen bijgekomen. Maar de wegen zijn nog even smal als in de tijd dat mensen zich verplaatsten met paard en wagen. Naar verwachting raakt het wegennet in het buitengebied alleen maar zwaarder belast. De gevolgen: meer verkeersslachtoffers en bermen die zichtbaar lijden onder de verkeersdruk. 5 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

8 De andere weggebruiker loopt het meeste gevaar 6 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

9 Ongevallen met landbouwverkeer worden steeds ernstiger Bij ongevallen met landbouwverkeer vallen jaarlijks gemiddeld 18 doden en 93 ziekenhuisgewonden. Relatief is dat 2 respectievelijk 1 procent van het totaal aantal verkeersslachtoffers. Absoluut gezien is dat een te groot aandeel, want landbouwverkeer maakt relatief weinig kilometers. Bovendien worden de ongevallen ernstiger en vallen de meeste slachtoffers bij de tegenpartij. Landbouwvoertuigen zijn dus gevaarlijker voor andere weggebruikers dan voor de bestuurders. 7 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

10 Een duurzame oplossing tegen kapot gereden bermen 8 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

11 Wegbeheerders zoeken naar slimme bermconstructies Op smalle wegen van 3,0 tot 4,5 meter kunnen brede voertuigen (landbouwvoertuigen, vrachtwagens, personenauto s) elkaar alleen passeren als ze met de rechter kant door de berm rijden. Gevolg: stuk gereden bermen die veel onderhoud vragen. Verbreding van de weg is geen optie: dat staat haaks op de principes van Duurzaam Veilig. Wegbeheerders zoeken dus naar bermconstructies die niet uitnodigen tot hogere snelheden, oncomfortabel zijn voor gemotoriseerd verkeer en tegelijk geen onveilige situaties opleveren voor bijvoorbeeld fi etsers die naast het asfalt komen. De inrichting moet bij voorkeur duurzaam zijn en makkelijk te onderhouden. In de Handreiking landbouwverkeer staan voorbeelden van maatregelen die dat mogelijk maken. 9 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

12 Groot landbouwvoertuig 10 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

13 Duurzaam Veilig staat op gespannen voet met landbouwverkeer In het Startprogramma Duurzaam Veilig zijn afspraken gemaakt om de verkeersveiligheid een extra impuls te geven. Een ambitieus streven dat grote inzet vraagt van gemeenten, provincies, waterschappen en Rijk. De eerste fase van Duurzaam Veilig liep van 1997 tot en met Deze fase is inmiddels afgerond. De tweede fase van Duurzaam Veilig behelst integrale uitvoering van Duurzaam Veilig. Die fase is in 2004 van start gegaan. Dit Project Decentralisatie Duurzaam Veilig 2 (DDV2) is onderdeel van het regionale verkeers- en vervoerbeleid. Duurzaam Veilig pleit voor smalle wegen met veel bochten. Zo voorkom je dat de weg een racebaan wordt die uitnodigt tot te hard rijden. Smalle bochtige wegen staan haaks op de behoeften van groot en log landbouwverkeer. Een dilemma voor de wegbeheerder: smalle wegen zijn veiliger voor personenauto s, maar onveiliger door landbouwvoertuigen en vrachtwagens. 11 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

14 12 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

15 Handreiking bundelt ervaringen, kennis, regels en richtlijnen De ontwikkelingen op het platteland en binnen Duurzaam Veilig leiden bij wegbeheerders tot een grote behoefte aan informatie over de inrichting van erftoegangswegen buiten de bebouwde kom, wetten en regels voor landbouwvoertuigen en slimme bermconstructies. Dat was de reden om ervaringen, kennis, regels en richtlijnen toegankelijk te maken voor wegbeheerders en beleidsmedewerkers. Een werkgroep van CROW en KpVV heeft het initiatief genomen voor de Handreiking landbouwverkeer. Die handreiking leidt hopelijk eenduidiger beleid en maatregelen in het landelijk gebied. Het gaat over landbouwverkeer in brede zin: trekkers, andere landbouwvoertuigen en vrachtwagens voor aan- en afvoer van goederen en dieren. Landbouwverkeer staat niet los van ander verkeer in het landelijk gebied. Ook daar besteedt de handreiking aandacht aan. De handreiking informeert de gebruikers over ontwikkelingen in het landelijk gebied rond landbouwverkeer, geeft inzicht in wetten, regels en richtlijnen voor wegontwerp en biedt handreikingen voor oplossingen. Het geeft niet alleen de stand van zaken, maar deelt ook ervaringen van gemeenten, waterschappen en provincies. Niet alleen de techniek, maar ook communicatie, gedrag en handhaving. Verder behandelt de handreiking verschillen tussen wetten en regels en de praktijk. 13 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

16 14 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

17 Stap 4b. Notitie oplossingenpakket Stel een notitie Oplossingenpakket op. Dit is een inhoudelijk document van de stappen 2 tot en met 4. Om door te gaan naar de volgende stap is het belangrijk dat alle actoren overeenstemming hebben bereikt over de oplossingen. Bepaal opnieuw of de aanpak kan doorgaan of niet. Als het plan door alle partijen onderstreept wordt, dan gaat het oplossingenpakket inclusief een kredietaanvraag ter vaststelling naar college van B&W en indien nodig naar de gemeenteraad. Praktisch stappenplan voor een gebiedsgerichte aanpak De Handreiking landbouwverkeer bevat een praktisch stappenplan. Wegbeheerders kunnen dat toepassen voor zowel Bepaal welke concrete maatregelen en acties bij de oplossing of het oplossingenpakket horen. Schrijf deze maatregelen gebiedsgerichte en acties op projecten als incidentele situaties. Het stappenplan hier ook noemt aandacht voor de verschillende fases de aandachts- om tot een concreet maatregelen- en actieprogramma te komen. Besteed aan de procedures, zoals punten. procedures Zo die is eventueel moeten worden doorlopen om de maatre- er in de eerste fase veel aandacht voor het in kaart brengen van partijen en het creëren van draagvlak. wat doen en waar liggen de verantwoordelijkheden. Stap 5b. Uitvoering In deze stap worden de acties uitgevoerd. Hierbij is het belangrijk de uitvoeringsplanning te volgen en indien nodig bij te sturen. Stap 5c. Evaluatie en bijsturing Na enkele maanden is het belangrijk de uitgezette acties te evalueren. In de evaluatie is het van belang om zowel het proces als de inhoud van de acties te evalueren. Ook is het belangrijk aandacht te schenken aan de effecten van de maatregelen. 4 S t a p p e n p l a n g 4.5 Stap 5: Opstellen en uitvoeren maatregelenprogramma Stap 5a. Maatregelenprogramma Figuur 24. Stappenplan gebiedsgerichte aanpak, stap 5 1 start het project op 2 bepaal de belangrijkste knelpunten 3 onderzoek en bepaal de mogelijke oplossingen 4 maak een afweging/ keuzemoment 5 opstellen en uitvoeren maatregelenprogramma plan van aanpak oplossingenpakket Handreiking landbouwverkeer, een impressie

18 Voorbeelden van infrastructuur, communicatie en handhaving De Handreiking landbouwverkeer biedt een scala aan voorbeeldmaatregelen voor verkeerssituaties in het buitengebied. Deze voorbeeldmaatregelen zijn onderverdeeld in drie categorieën: Infrastructuur Communicatie en gedrag Handhaving 16 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

19 P240_Handr-Landb-verkeer :28 Pagina 68 Voorbeeld 1: infrastructuur Omschrijving Hoe 1.6 Passeerplaats verplicht op plaatsen fysiek verbreden of extra rijstrook aanleggen voor landbouwverkeer P u b l i c a t i e : H a n d r e i k i n g l a n d b o u w v e r k e e r W e g e n m e t g e m e n g d v e r k e e r b u i t e n d e b e b o u w d e k o m Toepassingsgebied Uitvoering Effect Combinatiemogelijkheden Voorbeeld (foto/schets) Referenties gebiedsontsluitingsweg - op wegvak: aanleg om de circa 3 à 4 km - bij verplicht gebruik is een verkeersbesluit nodig - op kruispunt: gelijk na het kruispunt, zodat bij roodlicht het landbouwvoertuig weer kan invoegen - inhalen door niet-landbouwverkeer wordt eenvoudiger en veiliger - langere rijtijd landbouwverkeer door wachten op passeerplaats - Herinrichting N273 en N271 (Napoleonroute), Wegendistrict Venlo, Rijkswaterstaat Limburg - Kosten Effectieve Maatregelen (KEM) aanpak Overijssel Handreiking landbouwverkeer, een impressie

20 P240_Handr-Landb-verkeer :28 Pagina 76 Voorbeeld 2: communicatie en gedrag 5.2 Maatregelen gericht op gedrag en communicatie Omschrijving Hoe 2.1 Onderling afspraken maken overleg P u b l i c a t i e : H a n d r e i k i n g l a n d b o u w v e r k e e r W e g e n m e t g e m e n g d v e r k e e r b u i t e n d e b e b o u w d e k o m Toepassingsgebied Uitvoering Effect Combinatiemogelijkheden Voorbeeld (foto/schets) Referentie - gebiedsontsluitingsweg - erftoegangsweg type I - erftoegangsweg type II - workshops - betrekken van verschillende partijen afhankelijk van gemaakte afspraken Attentieborden op een smalle dijkweg als landbouwroute met aangrenzende woningen. Partijen hebben gezamenlijk afspraken gemaakt. Deze zijn onder andere op attentieborden beschreven en op de betreffende weg geplaatst. De eerste is gericht op het gedrag van bewoners, de tweede is gericht op landbouwers. gemeente Werkendam, zie: Handreiking landbouwverkeer, een impressie

21 P240_Handr-Landb-verkeer :28 Pagina 78 Voorbeeld 3: handhaving 5.3 Maatregelen op het gebied van handhaving en regelgeving Omschrijving Hoe 3.1 Landbouwverkeer toestaan op gebiedsontsluitingswegen regelgeving en bebording aanpassen P u b l i c a t i e : H a n d r e i k i n g l a n d b o u w v e r k e e r W e g e n m e t g e m e n g d v e r k e e r b u i t e n d e b e b o u w d e k o m Toepassingsgebied Uitvoering Effect Combinatiemogelijkheden Voorbeeld (foto/schets) Referenties gebiedsontsluitingsweg - plaatsen van verkeersborden - nemen van verkeersbesluit - informeren van weggebruikers - minder conflicten tussen landbouwverkeer en fietsverkeer - meer verkeer over brede wegen, dus behoud van bermen langs erftoegangswegen - meer routemogelijkheden voor landbouwverkeer - Proef op de oude Rijksweg van Franeker naar Dronrijp (vlakbij Leeuwarden) waarbij landbouwverkeer van de ventweg wordt verdreven om de veiligheid van (brom)fietsers te verhogen. Deze route is ook een fietsroute voor scholieren. Aanvankelijk was het plan de maximumsnelheid te verlagen van 80 naar 60 km/h, maar dat vonden vele statenfracties een te magere oplossing. Bij de proef wordt goed gekeken naar de gevolgen voor de doorstroming van het autoverkeer. - Voor de Kiltunnel bij Dordrecht is na uitvoerige discussies besloten het landbouwverkeer op de hoofdrijbaan te houden in plaats van op de parallelweg. Dit besluit is erop gericht conflicten tussen fietsen landbouwverkeer zoveel mogelijk te vermijden. De grootste voertuigen waren al uitgeweken naar de hoofdrijbaan, maar ook iets minder groot verkeer past nauwelijks op de fietspaden. In de tunnel zijn voorzieningen getroffen om het landbouwverkeer veilig gebruik te laten maken van de hoofdrijbaan. - Provincie Gelderland: beleids- en afwegingskader (zie paragraaf 3.2) - Provincie Friesland: parallelle voorzieningen (paragraaf 3.2) Handreiking landbouwverkeer, een impressie

22 Bestellen? De Handreiking landbouwverkeer is te bestellen bij CROW (Publicatie 240): Internet : Fax : (0318) Post : postbus 37, 6710 BA Ede Colofon Kennisplatform Verkeer en Vervoer (KpVV) Postbus BA Rotterdam Boompjes XD Rotterdam Tel.: Fax: info@kpvv.nl Internet: Contactpersoon: KpVV, Bram van Luipen, tel Vormgeving en productie: KpVV, Ruud Overweg Publicatie: December 2006 Het Kennisplatform Verkeer en Vervoer ondersteunt de decentrale overheden bij het ontwikkelen en realiseren van hun verkeers- en vervoerbeleid. Het KpVV doet dit door het aanbieden van praktijkgerichte kennis en door het organiseren van ontmoetingen en netwerken. 20 Handreiking landbouwverkeer, een impressie

23

24 Deze brochure is tot stand gekomen in samenwerking met het CROW