Reformatie kapitaal of minuscuul?
|
|
- Martina Claes
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Reformatie kapitaal of minuscuul? Wat is reformatie? Schrijven we dat zelfbewust met een hoofdletter, een kapitaal (na het succes van het Calvijn-jaar) of met zelfverloochening in minuscuul kleine letter? We schrijven Refo500 met een hoofdletter, en toch hebben we het begrip reformatie niet gedefinieerd. Niet afgegrensd. We haken wel aan bij het begin van dé Reformatie in 1517 (de 95 stellingen van Martin Luther) en hebben een opmaat van zeven jaren lang naar de viering in Waarom nemen we dan geen stellingen in (het hoeven er niet per se 95 te zijn) tégen het Rooms-katholicisme, tegen de bewegingen die de eenheid van de Reformatie braken, tegen andere religies zelfs? Maken we reformatie klein omdat er dan meer mensen mee kunnen doen? Of is het kapitaal gewoon groter dan de ene confessie? In de eerste plaats, de Reformatie is een kapitale beweging omdat ze de overgang naar een nieuw tijdperk vormde. Binnen de grotere gehelen (rijk en kerk) kwam de mens als individu in beeld. Er komt economische ontwikkeling en nationale diversiteit. De wetenschappen gaan zich vermenigvuldigen. Aan de ene kant grijpen we terug op de oude talen en boren we de bronnen van de cultuur aan. Aan de andere kant vertalen geleerden die kennis naar de volkstaal, zodat ook gewone mensen in die kennisverrijking delen. Kernpunt zou worden: hoe om te gaan met religieuze diversiteit? Na de Reformatie is het met de macht van het ene instituut gedaan. Soms bepaalt de overheid welk type religio geldt, maar dat slechts in een bepaalde regio. De religieuze diversiteit in of tussen staten heeft de vraag naar tolerantie en vrijheid op de agenda gezet. Ging het lange tijd om het samenleven van verschillende confessies, het heeft ons voorbereid op het samenleven van religies. Het Jodendom heeft altijd een plaats gehad in het oude Europa. Hoe vervolgd en gemarginaliseerd ook, steeds opnieuw gingen we bij de Joden te leen én in de leer. De Islam dreunde op de deuren van Europa, in het Oosten en in het Zuiden. Zelfstandige studie en vertaling van de Kor an begon in de 16 e eeuw. Tenslotte, de Reformatie heeft in Europa van alles losgemaakt. Dat sluit ook de bewegingen in die op punten eigen stellingen innamen (Anabaptisme, Remonstrantisme). Zelfs de beweging van wat vanuit protestants gezichtspunt de Contra-reformatie heet. Nu we in Nederland onze plaats in Europa innemen, zijn we tot onze verrassing al aardig voorbereid door de Reformatie als Europese beweging. Daarin ligt allerlei kapitaal die het rechtvaardigt om Reformatie te vieren en met grote letter te schrijven. Maar ook om die erfenis met kleine letter te schrijven en tot eigen ontdekking uit te nodigen. dr. E.A. de Boer voorzitter Stichting Refo500 1
2 De achtergronden bij het project Refo500 Refo500 is geboren vanuit de ervaringen van het Calvijnjaar en met het oog op het jaar Het Calvijnjaar heeft laten zien dat er belangstelling is voor de combinatie van geschiedenis, kunst en godsdienst als deze combinatie maar toegankelijk, attractief en relevant wordt gemaakt. Het Calvijnjaar heeft ook laten zien dat mensen van verschillende achtergronden, en dat universiteiten, kerken, scholen, steden, musea, muziek, radio en tv etc. heel wat kunnen bereiken als zij tot samenwerking komen. Dat wil Refo500 de komende acht jaren doen. Refo500 bereidt niet slechts de herdenking van de 500 e geboortedag van de Reformatie voor, maar wil in de jaren daarvoor een veelheid van activiteiten organiseren door een grote variatie aan organisaties met elkaar te verbinden. Refo staat niet voor een subcultuur in Nederland, maar voor een reformatie die heel Nederland en heel de Westerse wereld veranderd heeft en beïnvloedt tot op de dag van vandaag. Refo staat wel voor rewind en forward, van omzien om vooruit te zien. De Reformatie was een beweging van vernieuwing en verandering, een beweging die kunst en politiek, school en kerk, geloof en samenleving ingrijpend en blijvend veranderde. Refo500 is een project dat deze veranderingen wil laten zien en horen, een project dat ook in aard van de evenementen vernieuwend wil zijn. dr. Herman J. Selderhuis directeur Refo500 Refo500, een project dat verbindt Met deze slogan geven we aan dat we graag verbindingen willen leggen tussen thema s uit de tijd van de Reformatie en onze tijd. Als het gaat om het project, dan is daar ook de verbinding, namelijk tussen partijen in het project onderling en tussen partijen en elkaars netwerken. Bedoeling van het project is: In de aanloop naar 2017 nationaal en internationaal breed aandacht geven aan de 500 e geboortedag van de Reformatie en de relevantie daarvan vanuit het beginsel van vernieuwing en verandering in verleden, heden en voor de toekomst, waarbij de focus o.a. historisch, theologisch, religieus, politiek, sociaal en cultureel is. Het project Refo500, ondergebracht in een stichting met dezelfde naam, is vooral een platform en een paraplu. Bij platform denken we aan een omgeving waarin projectpartners aan de doelstelling van Refo500 kunnen werken en waarbij er onderling samenwerking, overleg en informatieuitwisseling plaatsvindt tussen de verschillende projectpartners. De paraplufunctie van Refo500 wordt vooral zichtbaar, doordat partners hun eigen projecten en projecten waarin zij als partner fungeren kunnen verbinden aan Refo500, daarbij gebruik makend van de faciliteit en van het platform. 2
3 Partners In de afgelopen vijf maanden hebben zich, gevraagd en ongevraagd, meer dan 40 partners en sponsoren gemeld uit Nederland, Vlaanderen, Duitsland, Zwitserland en de Verenigde Staten van Amerika. Hieronder bevinden zich commerciële bedrijven, onderwijsinstellingen, reisorganisaties, mediapartners, een koor etc. Met een aantal geïnteresseerde instanties, waaronder steden die een relatie hebben met de Reformatie, staan we nog in contact. De eerste stedenpartner heeft zich overigens vorige week gemeld: de gemeente Dordrecht. Het aantal internationale partners is groeiende. In Duitsland wordt op 4 maart a.s. een consultatie voor Duitstalige instellingen gehouden en begin juni eenzelfde bijeenkomst in Noord-Amerika. Refo500 is uitgegroeid tot een internationaal project. Katholieke hervorming Refo500 definieert het begrip Reformatie niet inhoudelijk. Iedere partner mag dat op zijn eigen manier doen en partners respecteren dat van elkaar. Dat betekent dat er ook aandacht voor de contra-reformatie of katholieke hervorming is. Aan Refo500 doet een katholieke partner mee, de Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord. Deze vereniging heeft daartoe een eigen projectgroep opgericht. Een van de leden van die projectgroep is Mgr. dr. G.J.N. de Korte, bisschop van Groningen Leeuwarden en voor de katholieke Kerk secundus in de Raad van Kerken in Nederland. Refo500 draaischijf als hulpmiddel voor het ontwikkelen van het programma Projectpartners zorgen er met elkaar voor dat er een mooi programma komt voor Refo500. Als hulpmiddel is daarvoor de zgn. Refo500-draaischijf ontwikkeld. De draaischijf laat zien wat Refo500 belangrijk vindt: de kernwoorden vernieuwing, verandering en relevantie; de brede focus: o.a. historisch, theologisch, religieus, politiek, sociaal en cultureel; de thema s: onderwijs en wetenschap; belijden en strijden; geld en macht; leer en kerk; leven en sterven; kunst en cultuur; vrijheid en verkondiging; vernieuwing en vroomheid; Bijbel en taal; de doelgroepen; de jaartallen van ; en de vele mogelijkheden die partners hebben om deelprojecten in te brengen. en op de achterzijde de visie, missie en het doel van Refo500. Programma Het programma van Refo500 is in ontwikkeling. In 2017 zal 500 jaar Reformatie grootschalig herdacht worden, en in de aanloop daarnaar toe valt er veel te beleven voor een breed publiek, dat wil zeggen voor wetenschappers en gewone mensen, voor jong en voor oud. Partners werken inmiddels aan zo n 20 deelprojecten: reizen en dagtochten. studiedagen, conferenties, tentoonstellingen en concerten, lesbrieven, boeken, reisgidsen etc. Enkele voorbeelden: Een tentoonstelling over de reformator Philippus Melanchthon in Emden eind 2010 en in Gouda begin Een wetenschappelijke conferentie over Philippus Melanchthon in Emden november Een lesbrievenserie over de Reformatie voor verschillende soorten onderwijs. 3
4 Een serie debatavonden in 2011 naar aanleiding van 450 jaar Nederlandse Geloofsbelijdenis over de verhouding tussen christenen en islamieten, christenen en joden, christenen en nieuw-humanisten, christenen en nieuwe religieuzen. Reisgidsen met informatie over steden van de Reformatie in Europa. Een tentoonstelling op drie locaties in Duitsland en Nederland naar aanleiding van 450 jaar Heidelbergse Catechismus in 2013 van april tot oktober Eveneens in 2013 een tentoonstelling naar aanleiding van 450 jaar Concilie van Trente in (in voorbereiding). Een groot aantal reizen en dagtochten naar steden die een rol hebben gespeeld in de Reformatie, bijv. Genève, Rome, Bretten, Wittenberg, Rotterdam, Roermond en Witmarsum. Activiteiten voor jongeren, die zo mogelijk in samenwerking met een aantal kerkelijke jongerenorganisaties worden georganiseerd. De HGJB gaat hier waarschijnlijk een voortrekkersrol in vervullen. In 2014 viert het Nederlands Bijbelgenootschap zijn 200-jarig bestaan. Het NBG is partner in Refo500 en overweegt verschillende activiteiten, tentoonstellingen etc. n.a.v. dit jubileum onder te brengen in Refo500. De grote officiële openingsbijeenkomst van Refo500 met sprekers, workshops muziek etc. vindt plaats op 30 oktober 2010 in de Gouda. Daarnaast hopen we op nog heel veel andere bijdragen van de projectpartners. Het programma van Refo500 is te vinden op Website Refo500.nl De belangrijkste onderdelen van deze website zijn: een nieuwspagina, waarop projectpartners al hun nieuws kwijt kunnen over hun projecten die zij in Refo500 onderbrengen; een historische tijdlijn met informatie over de Reformatie vanaf 1483 tot en met 1648; een actuele tijdlijn met de agenda van Refo500 voor de komende jaren. Vandaag gaat Refo500.nl online, in de komende weken volgen Duitstalige en Engelstalige versies. Er wordt gewerkt aan Refo500 community, een 2.0 website met een interactief karakter, waarop alle mogelijke kennis en informatie op het gebied van de Reformatie gedeeld kan worden. De community is straks te bereiken via de website van Refo500. Karla Apperloo Projectleider Refo500 4
5 KATHOLIEKE PARTICIPATIE AAN REFO 500 ALS VRUCHT VAN OECUMENISCHE TOENADERING In de afgelopen halve eeuw is er op oecumenisch terrein veel gebeurd. De oude muren tussen rooms- katholieke en protestantse christenen zijn steeds meer afgebroken. De papen en ketters van gisteren zijn vandaag de dag broeders en zusters in de ene Heer geworden. Persoonlijk zie ik deze ontwikkeling als het werk van Gods Geest. Natuurlijk zijn er nog steeds theologische verschillen. Persoonlijk denk ik dat veel verschillen zich concentreren rond het thema sacramentaliteit, meer in het bijzonder rond de visie op de Kerk, de sacramenten, de ambten en Maria. Naast theologische verschillen zijn voor de gemiddelde parochiaan of het gemiddelde gemeentelid de nestgeurverschillen van minstens even groot belang. Onze subculturen werken veelal nog wederzijdse vervreemding in de hand. Het is niet zinvol om dat alles te ontkennen of te negeren. Maar steeds meer beseffen wij onze roeping om te zoeken naar onderlinge eenheid. Alleen zo beantwoorden wij aan het verlangen van onze Heer dat zijn volgelingen één zijn ( vgl. Johannes 17). In de laatste halve eeuw leggen wij liever de nadruk op datgene wat Rome en de Reformatie verbindt dan op de zaken die ons nog steeds verdelen. Als gemeenschappelijke erfenis noem ik de H.Schrift en de verbondenheid met de God van de Schriften; de 10 geboden; de relatie met Jezus Christus, in wie God op het hoogtepunt van de tijd zichtbaar is geworden; de geloofsbelijdenissen van de vroege Kerk; het belijden van de drieëne God en de theologische en spirituele erfenis van de eerste 1500 jaar van de Kerk. De katholieke participatie aan Refo 500 zie ik als een vrucht van de oecumenische beweging. 500 jaar geleden stonden rooms- katholieken en protestanten vaak fel en onverzoenlijk tegenover elkaar. Wij hebben zelfs wederzijds, uit naam van ons geloof, geweld gebruikt. Gelukkig kunnen wij nu in een meer irenische sfeer terugkijken op het ontstaan van de Reformatie. Historici en theologen van verschillende tradities proberen met een nieuwe en minder bevooroordeelde blik zicht te krijgen op de tijd van de Hervorming. Op weg naar het Lutherjaar 2017 hoop ik op veel nieuwe historische en theologische publicaties. Maar Refo 500 is hopelijk niet alleen een zaak van geschiedkundigen en godgeleerden. Een goed zicht op het verleden kan iedere christen helpen bij de verdere oecumenische dialoog. In Nederland leven wij in een liberale en seculiere meerderheidscultuur. Belijdende christenen zijn een minderheid geworden. Een en ander maakt de oecumenische ontmoeting tussen christenen van verschillende tradities van nog groter belang. Alleen als wij steeds meer onze onderlinge verdeeldheid overwinnen, kunnen wij immers een geloofwaardig getuigenis omtrent Christus en zijn evangelie geven. Wij staan voor de uitdaging om te laten zien dat het werkelijk verschil maakt om in vriendschap met Christus te mogen leven. Mgr. Dr. G.J.N. De Korte Bisschop van Groningen Leeuwarden 5
Refo500 is het internationale platform dat kennis, deskundigheid, ideeën, producten en activiteiten aanbiedt naar aanleiding van 500 jaar reformatie.
Refo500 is het internationale platform dat kennis, deskundigheid, ideeën, producten en activiteiten aanbiedt naar aanleiding van 500 jaar reformatie. In 1517 maakte Maarten Luther in de Duitse stad Wittenberg
Nadere informatie1. Over Stichting Martin Luther Heritage Foundation
Beleidsplan 2017-2019 1. Over Stichting Martin Luther Heritage Foundation Theoloog Maarten Luther (1483-1546) is een van de belangrijkste reformatoren en grondlegger van het protestantisme. Door zijn toedoen
Nadere informatieDe Kerk op weg naar een gemeenschappelijke visie
De Kerk op weg naar een gemeenschappelijke visie Faith and Order Paper 214 Opzet Waarom willen we deze tekst bespreken? Uitleg over het ontstaan van deze tekst Presentatie van enkele grondgedachten van
Nadere informatieHandreiking bij een spirituele zoektocht.
Handreiking bij een spirituele zoektocht. Deze handreiking hoort bij: Oud- en nieuw- katholiek. De spirituele zoektocht van die andere katholieken. Door Joris Vercammen. Valkhof pers 2011. Het boek is
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatieSabbat en zondag door de eeuwen door Ds. Duco Kerssen
Sabbat en zondag door de eeuwen Moe, druk, of gestrest? Ontdek de rust van de Bijbelse sabbat WIJ ZIJN DE KERK VAN DE ZEVENDE-DAGS DAGS ADVENTISTEN, GEMEENTE ZOETERMEER Sola Scriptura De fundering van
Nadere informatieKerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland
Kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland Kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland inclusief de ordinanties, overgangsbepalingen en generale regelingen (bijgewerkt tot mei 2013) Uitgeverij
Nadere informatieOp reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid
History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane
Nadere informatiePraktische opdracht Levensbeschouwing PKN Godsdienst
Praktische opdracht Levensbeschouwing PKN G Praktische-opdracht door een scholier 2195 woorden 21 januari 2005 7,4 73 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 2. Probleemstelling en de deelvragen We hebben
Nadere informatieDE REFORMATIE DEEL 1. Vijf inleidende vragen: Naar Nathan Busenitz (Grace Ministries Seminary)
DE REFORMATIE DEEL 1 Vijf inleidende vragen: Naar Nathan Busenitz (Grace Ministries Seminary) Vijf inleidende vragen: 1. Wanneer is de Reformatie begonnen? Vijf inleidende vragen: 1. Wanneer is de Reformatie
Nadere informatieAbdijweekend met Erik Borgman
Abdijweekend met Erik Borgman vrijdag 19 oktober 2006 zondag 21 oktober 2007 Norbertijnerabdij Postel, Abdijlaan 16, 2400 Mol Abdijweekend te Postel: Lectuur en verdieping van Metamorfosen. Over religie
Nadere informatieONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN
STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 10 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DL 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G Vierhonderd jaar geleden vergaderde de synode in Dordrecht. Je weet inmiddels wat een synode is: een
Nadere informatieSOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus
SOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI 2017 Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus Aan het eind van zijn leven schreef Maarten Luther: 1 "Alles wat ik gedaan heb, is het Woord van
Nadere informatieCharta Oecumenica Handvest voor groeiende samenwerking van de kerken in Europa
Conferentie van Europese Kerken Raad van Europese Bisschoppenconferenties Charta Oecumenica Handvest voor groeiende samenwerking van de kerken in Europa Ere zij de Vader en de Zoon en de heilige Geest
Nadere informatieDeze PowerPoint presentatie gaat over Kerk en Israël, in het bijzonder over de Protestantse Kerk (in Nederland) en Israël. Met de naam Israël wordt
Deze PowerPoint presentatie gaat over Kerk en Israël, in het bijzonder over de Protestantse Kerk (in Nederland) en Israël. Met de naam Israël wordt bedoeld: het Israël dat wij ontmoeten in de bijbel en
Nadere informatieONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN
STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 4 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DORDTSE LEERREGELS D O M I N E E O N L I N E. O R G DORDTSE LEERREGELS Vierhonderd jaar geleden was er in de stad Dordrecht een grote landelijke
Nadere informatieMacht en geloof 450 jaar Heidelbergse Catechismus. Tentoonstelling Kurpfälzisches Museum Heidelberg Slot Heidelberg 12 mei 15 september 2013
Macht en geloof 450 jaar Heidelbergse Catechismus Tentoonstelling Kurpfälzisches Museum Heidelberg Slot Heidelberg 12 mei 15 september 2013 Macht en geloof 450 jaar Heidelbergse Catechismus Een klein boekje
Nadere informatieÉén Herder en één kudde. Johannes 10:1-11. Één lichaam. 1 Korinthe 12: Één. tempel. 1 Korinthe 3: Één
Les 6 voor 10 november 2018 De Bijbel bevat verschillende afbeeldingen die spirituele en theologische waarheden vertegenwoordigen. Bijvoorbeeld, water in Johannes 7: 38, wind in Johannes 3: 8 en een kolom
Nadere informatieOnderwijs voor de hele mens
Onderwijs voor de hele mens De sociale leer van de Kerk De sociale leer van de Kerk Over onderwijs Het evangelie roept ons op om ons in te zetten voor onze naasten. Maar hoe weet je nu wat er gedaan moet
Nadere informatieNoveengebed op voorspraak van de Zalige Paus Johannes Paulus II. Parochietour 2013
Noveengebed op voorspraak van de Zalige Paus Johannes Parochietour 2013 NOVEENGEBED PAROCHIETOUR 2013 Beste meebidder! Het gebed is van onschatbare waarde. Waarom bidden we dan zo weinig? Dat is een vraag
Nadere informatieAugustinus. Utrecht verhaalt: ( ) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt. Doornburgh/ Dames en heren (bewoners)/
Utrecht verhaalt: Augustinus (354 430) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt Augustinus (354 430) Zr.Mirjam, Priorij Emmaus te Maarssen 2015 Utrecht verhaalt is een concept van ar-gitect Bij gebruik
Nadere informatieGetuige zijn geeft de opdracht tot verantwoording, tot verantwoordelijkheid. Jij daar, ja jij, zeg het maar, waarvan ben jij nu getuige?
Overweging in de Oecumenische viering 24 januari 2010: Lezing uit Lucas 24 (stemmenspel) Geliefde zusters en broeders, getuigen van onze Heer, Jij bent mijn getuige. Je zult maar zo n opdracht krijgen,
Nadere informatieDe Bijbel open op 3 augustus 2013; herhaling van 18 oktober 2008
De Bijbel open op 3 augustus 2013; herhaling van 18 oktober 2008 Van een van de luisteraars ontving ik een vraag: wat betekent toch die uitdrukking in Openbaring 3: Zie, Ik heb een geopende deur voor u
Nadere informatieMissie Nederlands Gereformeerde Kerk Voorthuizen-Barneveld
Waarom een missie? We realiseren ons dat geloven in God en het verlossingswerk van Jezus Christus in 2008 geen vanzelfsprekendheid meer is. De ontkerkelijking is een feit, maar tegelijk is er ook weer
Nadere informatieGeloven in Scholen met de Bijbel
Geloven in Scholen met de Bijbel Inleiding Wij willen in onze scholen samenwerken met Gereformeerde Scholen zijn opgericht door ouders vanuit christenen die, net als wij, willen leven naar de Gereformeerde
Nadere informatieGaandeweg één. Impulsen voor oecumenische voortgang. Co-referaat Mgr. Dr. Hans van den Hende Mariënkroon 18 maart 2017
Gaandeweg één Impulsen voor oecumenische voortgang. Co-referaat Mgr. Dr. Hans van den Hende Mariënkroon 18 maart 2017 0. Dit jaar mogen wij als christenen voor het eerst in gezamenlijkheid de Reformatie
Nadere informatieLicht op Maria Maria gezien vanuit de oecumenische gemeenschapsspiritualiteit van Focolare.
Licht op Maria Maria gezien vanuit de oecumenische gemeenschapsspiritualiteit van Focolare. Mijn naam is Hanneke Steetskamp, ik maak deel uit van een van de leefgemeenschappen hier op het terrein, ben
Nadere informatieEnquête Oud-Katholieke Parochie H. Willibrordus
Enquête Oud-Katholieke Parochie H. Willibrordus Het kerkbestuur wil graag een beleid opstellen voor de toekomst van onze kerk en parochie. Daarvoor stellen we uw mening erg op prijs. Misschien komt u niet
Nadere informatieCOLUMN BISSCHOP RON VAN DEN HOUT Kerk als Volk van God
COLUMN BISSCHOP RON VAN DEN HOUT Kerk als Volk van God Het document over de Kerk van het Tweede Vaticaans Concilie begint met de Kerk als mysterie. Dit sloot aan bij een encycliek van Pius XII uit 1943
Nadere informatieCURSUSMAP 1 (NBG) Discipelen van Jezus. Leren leven in de kracht van Jezus. Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger. Een Kerygma cursus
CURSUSMAP 1 (NBG) Discipelen van Jezus Leren leven in de kracht van Jezus Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger Een Kerygma cursus Copyright Stichting Kerygma Nederland Baron van Nagellstraat 9a 3781 AP Voorthuizen
Nadere informatie5,6. Werkstuk door een scholier 1133 woorden 12 oktober keer beoordeeld. Levensbeschouwing. Inhoudsopgave:
Werkstuk door een scholier 1133 woorden 12 oktober 2004 5,6 36 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Inhoudsopgave: Voorwoord Het Christendom Het ontstaan van het Christendom Christelijke stromingen Video
Nadere informatieOverweging oecumenische viering
Overweging oecumenische viering 22-1-2017 Veelgeliefden, Zo beginnen de overwegingen in het Benedictijnse klooster in Vaals, het klooster waaraan ik verbonden ben. Vier lezingen. Vier fragmenten, wegwijzers
Nadere informatieVoor Zijn offer deed Jezus voorbede voor zijn discipelen (en voor ons) voor de Vader.
Les 3 voor 20 oktober 2018 Voor Zijn offer deed Jezus voorbede voor zijn discipelen (en voor ons) voor de Vader. Dit gebed staat bekend als het Hogepriesterlijke Gebed. Eenheid is een van de belangrijkste
Nadere informatieNaam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel
Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij
Nadere informatieMotieven 1: Een wereld
Motieven 1: Een wereld Doelstellingen: Doel eerste subthema Een wereld om vrij te zijn De catechisanten leren inzien dat vrijheid in Bijbelse zin bij het leven van mensen hoort en ze vormen een mening
Nadere informatieAan tafel! Een bijdrage aan 500 jaar reformatie Rick Benjamins
Aan tafel! Een bijdrage aan 500 jaar reformatie Rick Benjamins Dit jaar wordt 500 jaar reformatie herdacht. Zo n herdenking kan alleen maar zin hebben in het besef dat de kerk van de reformatie semper
Nadere informatieEen weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam:
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom Naam: Het Christendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden
Nadere informatieLes 3 Religie(s) in Nederland
Les 3 Religie(s) in Nederland? 16 Les 3 Religie(s) in Nederland 1. De spirituele supermarkt rooms-katholieke kerk islam boeddhisme meditatie U bent één van de sprekers op een cursusdag over religies en
Nadere informatieWelkom / Swagatam. Stichting Vrouwen organisatie Sarita
Welkom / Swagatam Stichting Vrouwen organisatie Sarita Stichting Sarita Vrouwenorganisatie Sarita opgericht 4 juni 1994 Nieuwe logo Betekenis De naam Sarita betekent letterlijk: een snel stromende rivier.
Nadere informatieLeerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 2 e jaar BSO
Leerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 2 e jaar BSO Historische benadering: 4 lessen De Primitieve Kerk: De kenmerken van de eerste christenen. Het Apostolisch Concilie (begrip, aanvaarding).
Nadere informatieLiefde. De sociale leer van de Kerk
Liefde De sociale leer van de Kerk De sociale leer van de Kerk Over de liefde Het evangelie roept ons op om ons in te zetten voor onze naasten. Maar hoe weet je nu wat er gedaan moet worden, zeker in een
Nadere informatieDe Zorgzame Kerk. Concept Beleidsplan 2015-2019. Protestantse Wijkgemeente Ambacht-Oost. November 2014 Bethelkerk Vlaardingen
De Zorgzame Kerk Protestantse Wijkgemeente Ambacht-Oost Concept Beleidsplan 2015-2019 November 2014 Bethelkerk Vlaardingen Beleid en plannen Beleid is het aangeven van een richting en het definiëren van
Nadere informatieOntmoeting met christenen in China
Ontmoeting met christenen in China Studiereis in samenwerking met Kerk in Actie naar China: missionaire, historische, praktisch-theologische en oecumenische verkenningen in de snelst groeiende kerk van
Nadere informatieVisie Gereformeerde Kerk Nijkerk Vastgesteld door de Grote Kerkenraad op.
Visie Gereformeerde Kerk Nijkerk 2017-2022 Vastgesteld door de Grote Kerkenraad op. 1 We zijn een open christelijke gemeente die al meer dan 125 jaar een eigen plek heeft in de Nijkerkse samenleving. Als
Nadere informatieEucharistie vieren. Dankzegging
Eucharistie Eucharistie vieren viering van de eucharistie is in de Kerk van levensbelang. Het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) noemt de viering van het EDe sacrament van de eucharistie bron en hoogtepunt
Nadere informatieHandvest voor groeiende samenwerking van de kerken in Europa
Charta Oecumenica Handvest voor groeiende samenwerking van de kerken in Europa I. Wij geloven in de 'ene, heilige, katholieke en apostolische Kerk' 7. Samen geroepen tot eenheid in geloof II. Op weg naar
Nadere informatieDit omvat de boeken van de joden over hun geloof in god. Hierin kun je lezen over:
Samenvatting door een scholier 1098 woorden 6 juni 2005 6,2 41 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Levensbeschouwing 4.2. De bijbel De bijbel is het belangrijkste heilige boek van christenen. Pas rond
Nadere informatieGeachte redacties, beste mensen,
Geachte redacties, beste mensen, Bijgesloten de Bisdom Berichten verzonden op 9 oktober 2018. U vindt hierin de column van de bisschop, uitnodiging Martinusdag en Vormselweekend, uitnodiging Jongerenweekend
Nadere informatieWELKOM! Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën
WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen
Nadere informatieZondag 29 oktober 2017 Lutherzondag - Gemeentezondag
Zondag 29 oktober 2017 Lutherzondag - Gemeentezondag Lezing : Lucas 19 : 1 10 Dit jaar wordt herdacht dat 500 jaar geleden de grote hervorming van de kerk begon, waaruit ook onze kerk is voortgekomen.
Nadere informatieWorkshop. Inventaris van Bijbelstudiematerialen. Peter Bordon
Workshop Inventaris van Bijbelstudiematerialen Peter Bordon Conferentie De Kerk Binnenste Buiten OM Zaventem 20 april 2013 Pre-evangelisatie Startstudies (volw. / tieners) Doopstudie Lidmaatschap Nazorgstudies
Nadere informatieDe kerk verandert. Misschien speelde je vroeger wel met lego. Je had een. jij ook met lego gespeeld? Wat maakte jij bijvoorbeeld?
De kerk verandert Misschien speelde je vroeger wel met lego. Je had een bak met stenen en daar maakte je van alles van. Het bouwsel kon je zo weer veranderen, als je dat wilde. Heb jij ook met lego gespeeld?
Nadere informatieWELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus. NT-les 1 ETS-jaar 1
WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen
Nadere informatieBeleidsplan Protestantse Gemeente de Woldkerken te Schildwolde-Overschild-Hellum-Noordbroek
Beleidsplan Protestantse Gemeente de Woldkerken te Schildwolde-Overschild-Hellum-Noordbroek Moge het geloof waarin we staan Hoorbaar worden in ons spreken. Moge de hoop die leeft in ons hart Zichtbaar
Nadere informatieLESONDERWERP - LESINHOUD ALGEMENE DOELSTELLINGEN WERKVORMEN MEDIA
ORTHODOXE GODSDIENST MINISTERIE VLAAMSE GEMEENSCHAP DEPARTEMENT ONDERWIJS School: Titularis: Klas: 2 Lestijden/week: 2 Studierichting: JAARPLAN Sept. LISEERD LESONDERWERP - LESINHOUD ALGEMENE DOELSTELLINGEN
Nadere informatieBeleidsplan Stichting Harvest Celebration Center 2011-2015
Beleidsplan Stichting Harvest Celebration Center 2011-2015 Wie zijn wij? Stichting Harvest Celebration Center is een stichting die zich in wil zetten voor de degene die om welke reden ook niet kunnen deelnemen
Nadere informatieNaar een beleidsplan voor de PG Lemmer
Naar een beleidsplan voor de PG Lemmer Inleiding In de komende maanden willen we als kerkenraad een beleidsplan opstellen voor de komende vijf jaar. Iedereen die op dit moment op de één of andere manier
Nadere informatieOp verhaal komen. Activiteiten van de Protestantse Gemeente te Schoorl-Groet-Camperduin. september-december 2015
Op verhaal komen Activiteiten van de Protestantse Gemeente te Schoorl-Groet-Camperduin september-december 2015 In en rond de kerkjes van Schoorl en Groet gebeurt meer dan je denkt. In dit boekje vind je
Nadere informatieConcordie van Leuenberg
235 i de weg naar de gemeenschap Concordie van Leuenberg 1. De met deze Concordie instemmende lutherse, gereformeerde en de daaruit voortgekomen verenigde kerken, alsmede de daarmee verwante voorreformatorische
Nadere informatieE.G. White (The Story of Redemption, hoofdstuk 32, blz. 242)
Les 2 voor 14 juli 2018 1. Handelingen 2: 1-3. De vroege regen. 2. Handelingen 2: 4-13. De gave van tongen. 3. Handelingen 2: 14-32. De eerste preek. 4. Handelingen 2: 33-36. De verheerlijking van Jezus.
Nadere informatieMaarten Luther 1483-1546
Maarten Luther 1483-1546 Eén van de belangrijkste ontdekkingen van Maarten Luther - (1483-1546) is het onderscheid tussen wet en evangelie. Voor Luther is de onderscheiding van wet en evangelie
Nadere informatieGKv Barneveld-Voorthuizen
GKv Barneveld-Voorthuizen Notitie Jongerenwerk 16+ v0.4 25-11-2014 Piet Noppers Notitie Jongerenwerk 16+ 1 Inhoud Voorwoord...3 Wat zegt de bijbel over de gemeente en jongeren?...4 Waarom deze notitie?...5
Nadere informatie21 februari 2012 mochten we samen vieren in de Basiliek van Sint Pieter
3de aanzet Toen Jezus op zekere dag aan zijn leerlingen vroeg maar gij, wie zegt gij dat Ik ben?, was het Petrus die namens allen antwoordde: Gij zijt de Christus, de Zoon van de Levende God. Petrus sprak
Nadere informatieDE ERVARING VAN DE EENHEID IN DE VROEGE KERK
DE ERVARING VAN DE EENHEID IN DE VROEGE KERK Les 5 voor 3 november 2018 De vroege kerk is een geweldig voorbeeld van eenheid. Hoe bereikten ze die eenheid? Kunnen we dezelfde eenheid hebben in de kerk
Nadere informatieBeleidsplan Hervormde Gemeente Scherpenzeel. 1 van 7
Beleidsplan 2011-2016 Hervormde Gemeente Scherpenzeel 1 van 7 Beleidsplan - startpunt Inleiding Het beleidsplan van de Hervormde Gemeente te Scherpenzeel dient in samenhang gelezen te worden met de plaatselijke
Nadere informatieDe klassieke tijdlijn
De klassieke tijdlijn In de lessen geschiedenis heb je waarschijnlijk al gehoord over de tijdlijnen, of de historische periodes en waarschijnlijk ook over exacte datums zoals 476. In dit documentje kom
Nadere informatieDiocesaan Vormingscentrum `s-hertogenbosch
Cursusaanbod Diocesaan Vormingscentrum `s-hertogenbosch Studiejaar 2012-2013 CURSUS GROEIEN IN GELOOF In september 2012 opnieuw van start Wil jij Jezus Christus als leidraad van je leven? Vind je het moeilijk
Nadere informatieleren omgaan met Diversiteit In je gemeente
Bijbelstudie 1 Korintiërs Diversiteit in de kerk is van alle tijden. En nu onze cultuur en de kerk minder goed op elkaar aansluiten dan wel eens gedacht, worden we vaker bepaald bij de verschillen tussen
Nadere informatieZondag 19 januari 2014. Viering in de Week van Gebed. voor de eenheid van de christenen. Paulusgemeenschap en. Protestantse Gemeente de Eshof
Zondag 19 januari 2014 Viering in de Week van Gebed voor de eenheid van de christenen Paulusgemeenschap en Protestantse Gemeente de Eshof Hoevelaken Thema: Is Christus dan verdeeld? (1 Kor. 1,13) 1 / 7
Nadere informatieVan Bethlehem tot Golgotha
Van Bethlehem tot Golgotha Het Mysterie van Inwijding Esoterische Begrippen Elly Lichtenberg De Bijbel, een mystiek verhaal of..? Deel I De Bijbel: een mystiek verhaal of..? Is het evangelieverhaal juist?
Nadere informatieondersteuning voor evangelieverkondiging aan het joodse volk over Israël en het Jodendom handleiding voor de catecheet
ondersteuning voor evangelieverkondiging aan het joodse volk over Israël en het Jodendom handleiding voor de catecheet les 1 - Jezus is een Jood Catechisanten beseffen dat Jezus een Jood is, denken erover
Nadere informatieKraanvogelstraat TP Amersfoort
Visie + Passie = Missie Wie zijn wij en wat beweegt ons? PIG Pinkster Gemeente Immanuël Kraanvogelstraat 1 3815 TP Amersfoort Hoofddoel VAN DE GEMEENTE VAN JEZUS CHRISTUS Als gemeente zijn we nooit een
Nadere informatieWe zijn in 2014 als Praktijkcentrum aan de slag gegaan. Graag geven we u inzicht in ons reilen en zeilen het afgelopen jaar.
JAARVERSLAG 2014 Het Praktijkcentrum wil kerken helpen bij de uitdagingen waar ze voor komen te staan. Dat doen we door advies te geven, toerusting te bieden en onderzoek uit te voeren. Ons aanbod varieert
Nadere informatieLeerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 1 e jaar BSO
Leerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 1 e jaar BSO Bij 1 BSO worden sommige benadering door elkaar verweven. Het leven van Jezus uit de bijbelse benadering wordt geïntegreerd in het onderdeel
Nadere informatieOm de wil te doen van onze Hemelse Vader: In de richting van een partnerschap tussen Joden en Christenen.
Historische verklaring van Orthodoxe Rabbijnen over het christendom Partnerschap Joden en Christenen Vertaling door Hélène Evers* Orthodox Rabbijnse verklaring over het Christendom Op 3 december 2015 kwam
Nadere informatieChristelijk getuigenis in een multireligieuze wereld: Aanbevelingen voor gedrag
Christelijk getuigenis in een multireligieuze wereld: Aanbevelingen voor gedrag Dit document werd gepresenteerd op 28 juni 2011 op het hoofdkwartier van de Wereldraad van Kerken te Geneve door dr. Geoff
Nadere informatie9. Je mag je eigen stem laten horen
9. Je mag je eigen stem laten horen doelstellingen De kinderen leren dat kerkhervormers als Maarten Luther en Johannes Calvijn vonden dat je als gelovige zelf de Bijbel moest kunnen lezen om te leren hoe
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatieChristelijk getuigenis in een multireligieuze wereld
Christelijk getuigenis in een multireligieuze wereld Aanbevelingen voor gedrag Wereldraad van Kerken Pauselijke Raad voor de Interreligieuze Dialoog Wereldwijde Evangelische Alliantie Dit document werd
Nadere informatieGeloven in Scholen met de Bijbel
Geloven in Scholen met de Bijbel Inleiding Wij willen in onze scholen samenwerken met Gereformeerde Scholen zijn opgericht door ouders vanuit christenen die, net als wij, willen leven naar de Gereformeerde
Nadere informatieNaam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn
Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen
Nadere informatieStichting Sint Paulus Instituut. Plan. De Lepelaar MT, Dronten KvK:
Stichting Sint Paulus Instituut Plan De Lepelaar 8 8251 MT, Dronten KvK: 65263820 Inhoudsopgave Algemene gegevens 3 Inleiding 3 Aanleiding en belang 3 Missie 4 Doelgroepen 4 Rechtsvorm 5 Projecten 5 2
Nadere informatieEvangelisatie in de praktijk van katholieke en evangelische gemeenschappen
Evangelisatie in de praktijk van katholieke en evangelische gemeenschappen Eindrapport 3 e gespreksronde RKK-VPE-MNL INHOUD pagina 1. Inleiding 2 2. Doelstelling 2 3. Ontmoetingen 3 4. Observaties 4 5.
Nadere informatiePinksteren 2015 -- oogst van de vruchten. Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11
Pinksteren 2015 -- oogst van de vruchten Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11 Als wij Pinksteren vieren, dan vieren we toch ook dat de boodschap van Gods liefde wereldwijd rondgaat. Dat we in het
Nadere informatieHandreiking voor gesprekken over liturgie
Handreiking voor gesprekken over liturgie Uitgeverij Boekencentrum Utrecht Inhoud Woord vooraf 7 Leeswijzer 9 samenvatting 11 1 Urgentie tot herbezinning op 13 protestantse liturgie 2 Protestantse liturgie
Nadere informatieHomilie van Zijne Eminentie Kardinaal Peter Kodwo Turkson. Vijfentwintigste verjaardag van Sant Egidio in België, zondag 18 april 2010
Homilie van Zijne Eminentie Kardinaal Peter Kodwo Turkson Vijfentwintigste verjaardag van Sant Egidio in België, zondag 18 april 2010 Uwe Excellentie Mgr Bonny, bisschop van Antwerpen, Uwe Excellentie
Nadere informatieGeschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor
Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Terugkijken: Bij de ene revolutie ontstaat een nieuw en onafhankelijk land. Vrijheid is voor de inwoners
Nadere informatieDit nummer verschijnt op 25 juni a.s. Ook in de zomer is er veel te beleven!!
Nr.67 juli 2016 Uitgave: Raad van Kerken en Geloofsgemeenschappen Emmen Dit nummer verschijnt op 25 juni a.s. Ook in de zomer is er veel te beleven!! Openluchtdienst bij het begin van het kerkelijk seizoen.
Nadere informatieIk noem een paar sleutels die in veel sloten passen [dia 1 titel]:
Preek over HC zondag 31 GEMEENTE VAN JEZUS CHRISTUS, GASTEN EN LUISTERAARS, Iedereen weet wel dat je sleutels hebt in verschillende soorten. Aan het soort sleutel kan je vaak al zien voor welk doel je
Nadere informatieWelkom / Swagatam. Stichting Vrouwen organisatie Sarita
Welkom / Swagatam Stichting Vrouwen organisatie Sarita Stichting Sarita Vrouwenorganisatie Sarita opgericht 4 juni 1994 Nieuwe logo Betekenis De naam Sarita betekent letterlijk: een snel stromende rivier.
Nadere informatieMinor Geschiedenis van het Nederlands Protestantisme Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren
Minor Geschiedenis van het Protestantisme Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 I Inhoudsopgave
Nadere informatieVerslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken
Nadere informatieMAALTIJD VAN DE HEER. ook wel genoemd: viering van het Heilig Avondmaal. Vrije Evangelische Gemeente Heerde. Pastorale Handreiking 6
MAALTIJD VAN DE HEER ook wel genoemd: viering van het Heilig Avondmaal Vrije Evangelische Gemeente Heerde Pastorale Handreiking 6 MAALTIJD VAN DE HEER In de Protestante kerken spreken we over twee sacramenten
Nadere informatieWeek 3. De Reformatie Cursus vroegmoderne tijd 2011 d.c.vanderlinden@uu.nl http://vanderlinden.weebly.com
Week 3. De Reformatie Cursus vroegmoderne tijd 2011 d.c.vanderlinden@uu.nl http://vanderlinden.weebly.com Inhoud college Bespreking opdracht 4 Pauze Bespreking opdracht 5 Opdracht 4 Studenten kunnen uitleggen
Nadere informatieAls een baken op zee
AK 150407-4 Als een baken op zee Beleidsplan 2014 t/m 2017 Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente te Scheveningen deel uitmakend van de Protestantse Kerk in Nederland Beleidsplan AK PGS versie
Nadere informatieLITURGIE GEBEDSVIERING Gaandeweg één, 18 maart 2017
1 LITURGIE GEBEDSVIERING Gaandeweg één, 18 maart 2017 1. Opening In Christus is noch west noch oost In Christus is noch oost noch west in Hem noch zuid noch noord, één wordt de mensheid door zijn troost,
Nadere informatieBespreken Zondag 26 en 27
C2 1 De Heilige Doop 25 Bespreken Handelingen 2: 37-41 Wat was de uitwerking van de prediking van Petrus? (vers 37) Welke oproep en welke belofte wordt verbonden met de doop? (vers38) Voor wie is deze
Nadere informatiehet vuur van de liefde pinksteren 2008
het vuur van de liefde pinksteren 2008 + J. van den Hende het vuur van de liefde pinksteren 2008 + J. van den Hende Pinksteren is het feest van de heilige Geest, het is de afronding van de Paastijd. We
Nadere informatieNiveau 3 - Les 14: Een oproep tot Discipelschap Andrew Wommack
Niveau 3 - Les 14: Een oproep tot Discipelschap Andrew Wommack Vandaag gaan we spreken over een discipel zijn, en over hoe een discipel te maken. Ik wil je eraan herinneren dat de Heer ons het bevel gaf,
Nadere informatieEen instrument om onze samenleving echt te veranderen, zo noemt hij het vurig gewenste lidmaatschap.
Speech voor de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, Ingrid van Engelshoven, bij onthulling Erfgoedlabel Verdrag van Maastricht, op 9 mei 2018 Beste mensen, Pak je hier vanmiddag in Maastricht
Nadere informatie