Mijn zelfvertrouwen nam toe. Vrijwillige. Met gezin dagje vrijwilligerswerk doen Ik vind het leuk om mensen blij te maken.

Transcriptie

1 Vrijwillige Januari 2012 Magazine van het ZonMw-programma Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin Vrijwilligerswetenschap Organisaties moeten steeds creatiever worden Opvoedondersteuning Home-Start Mijn zelfvertrouwen nam toe Met gezin dagje vrijwilligerswerk doen Ik vind het leuk om mensen blij te maken VRIJWILLIGE INzet 1

2 de ZIN gewoon dóen 2 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 3

3 INhoud Januari 2012 Gewoon dóen 52 De Zin Gewoon dóen 2-3 In het land Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk 6-11 De inzet van Jonge vrijwilligers In beeld Projecten In je dromen Open staan Reportages en interviews Prachtproject Home-Start Op bezoek 1 Wijktijgers aan het werk Mooi voorbeeld Tien vragen aan Gezinnen Present! In de wijk Dagje Roefelen Uitgesproken Eva van Baren Op bezoek 2 Winnen in en door sport Op school Op stap met oma Weten en doen Neem een abonnement Week van de Opvoeding Puzzelen! Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin Column 60 Jos van der Lans Comeback van burgers 51 4 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 5

4 IN het land 2011 Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk Succesvol Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk Het hele jaar 2011 stond in het teken van vrijwilligerswerk; niet alleen in Nederland, maar in heel Europa. Mark Molenaar en Petra van Loon van het Nationaal Coördinatieorgaan Nederland kijken met grote tevredenheid terug op een jaar dat bol stond van activiteiten voor en door vrijwilligers. In alle sectoren van onze maatschappij is aandacht geweest voor de vaak tomeloze en verrassende inzet van vrijwilligers en iedereen die erbij betrokken is. Petra van Loon: In de zorg, de sport, het groen, de cultuur, maar ook op het niveau van burgerparticipatie hebben we veel moois gezien. Vrijwilligersland heeft getoond hoe ongelofelijk veel vrijwilligers bijdragen aan de Nederlandse samenleving. Mark Molenaar: Ik denk dat iedereen er inmiddels wel van overtuigd is hoe hard we al die vrijwilligers nodig hebben en hoe zeer we ook onze waardering daarvoor moeten laten blijken. Leuk is dat Nederland dit jaar op allerlei manieren die vrijwilligers in het zonnetje heeft gezet. Van Loon: Van rozen uitdelen aan vrijwilligers tot prijzen zoals de meer dan handen awards; applaus in stadions en achterafzaaltjes, je kunt het zo gek niet verzinnen of het kwam voorbij. Nederland heeft zijn creativiteit en zijn dankbaarheid duidelijk gemaakt! Het gaat goed met de vrijwillige inzet van Nederlanders en de motivatie van professionals die hen begeleiden, zoveel is wel duidelijk. Want ook die broodnodige ondersteuning kreeg veel aandacht met conferenties, cursussen en workshops. Allemaal extra hard aangeslingerd voor het Europees jaar van het vrijwilligerswerk. Molenaar: En dat ondanks de bezuinigingen, want daar ontkomen we niet aan. Van Loon: Gezamenlijke inspanningen van overheid, vrijwilligersveld en bedrijfsleven zullen het Nederlandse vrijwilligerswerk ook in moeilijkere tijden moeten ondersteunen. Dat kan samen, dat heeft 2011 wel aangetoond. Het Europees jaar van het vrijwilligerswerk is een uitstekend podium gebleken om de noodzaak én de mogelijkheden van vrijwillige inzet te laten zien. 6 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 7

5 2011 Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk Foto Ruud van der Graaf Foto Ruud van der Graaf Congresweek Van 20 t/m 27 oktober was de Congresweek Europese Tour. Met wel tien conferenties was dit de grootste happening voor professionals in jaren. In deze week kwam Vereniging NOV met een manifest en een oproep aan Mark Rutte: Formuleer een positieve ambitie! Er werd ook een toekomstagenda van het vrijwilligerswerk gepresenteerd. Daarin schetsten 25 grote landelijke vrijwilligersorganisaties welke acties zij nodig vinden voor een gezonde toekomst. De week werd opgeluisterd door onder andere Marja van Bijsterveldt, Imrat Verhoeven (UvA), Lucas Meijs (Erasmus) en prinses Máxima. Die laatste woonde het MBO-programma van MVO Nederland bij en zag hoe een dertigtal grote bedrijven besloot om tal van maatschappelijke problemen aan te pakken. Politiek We zouden het bijna vergeten, maar 10 januari 2011 werd het jaar officieel geopend. Naast staatssecretaris van VWS Marlies Veldhuijzen van Zanten waren er ook leden van de Tweede Kamer aanwezig: Agnes Wolbert (PvdA), Karin Strauss (VVD), Tamara Venrooy-Van Ark (VVD), Kees van der Staaij (SGP), Tanja Jadnanansing (PvdA) en Fatma Koser Kaya (D66). Die laatste zagen we nog terug tijdens een inspiratiearena voor studentenverenigingen in de Congresweek Europese Tour. Zoveel handen uit de mouwen! De Sterren van Helmond, de VNG Promotietour, de meer dan handen awards, applausen, Máxima, Marja van Bijsterveldt, internationale wetenschappers en her een der een grensoverschrijdende activiteit; geen gemeente is eraan ontsnapt. Overal waren in 2011 activiteiten voor het Europees jaar van het vrijwilligerswerk. Foto Ruud van der Graaf Applaus Feyenoord, SeniorWeb, Le Champion, Schorer, Gereformeerde Scholengemeenschap Rotterdam, ANBO (en Consortium Roze 50+), Zonnebloem, Appelpop, Scouting, De Slinger Jongeren en vele anderen organiseerden een applaus voor hun vrijwilligers. Eindhoven organiseerde zelfs een applausjaar. Piet Paulusma bezocht diverse applausen met Piet s Weer en in de Week van het Applaus werd een Metro-special uitgebracht: Jouw wereld. Met dank aan. Meer dan honderd gemeenten reikten hun lokale meer dan handen awards uit en organiseerden allerlei activiteiten voor de VNG Promotietour plus De Zonnebloem stuurde alle vrijwilligers een compliment en dat deden meer organisaties. Via werden een kleine complimenten verstuurd. De ontvangers maakten kans op een TROS-opsteker van de week en 1.000,- van De Stichting De Grootste Familie Helpt. Ook in 2012 kunt u vrijwilligers een compliment sturen. Dan hebben ze geen kans meer op de TROS-opsteker, maar uw compliment is natuurlijk opsteker genoeg. In Helmond deelden ze bijna sterren uit onder het motto: als elke vrijwilliger een ster is, wordt het nooit meer donker. 8 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 9

6 2011 Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk In de loop van 2011, het Europees jaar van het vrijwilligerswerk, organiseerden bijna 100 gemeenten lokale verkiezingen. Bijna 200 lokale winnaars gingen door voor de landelijke awards. Na een selectie van de veertig beste inzendingen bleven er vier bijzondere winnaars over. Innovatie De award voor Innovatie ging naar Stadslab Leiden. De jury wist eenduidig de winstpunten te formuleren: Dit is een vernieuwend en uniek concept in Nederland. Als iets meer dan handen is, dan is dat dit initiatief. Van onderop komen zo n 400 creatieve burgers, samen met gemeente en bedrijfsleven, tot geweldige oplossingen voor stedenbouwkundige problemen of culturele uitdagingen. jongeren zelf de activiteiten, waaronder jaarlijks een grote happening voor de hele gemeenschap. Passie De jury kende de award voor Passie toe aan Riet Ruylof. Zij bestiert met haar 71 jaren twee evenementen (Sinterklaasintocht en de Lampionnenoptocht) die belangrijk zijn voor Hellevoetsluis. Dat eerste evenement organiseert zij al vanaf haar 19de. Daarnaast is zij ook als vrijwilliger actief in de zorg en bij een overkoepelende bewonersorganisatie. Landelijke Awards vrijwilligerswerk Woensdagavond 7 december reikten staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten (VWS) en Ivo Niehe in het bijzijn van H.K.H. Prinses Margriet der Nederlanden vier landelijke meer dan handen awards uit voor uitzonderlijke vrijwillige inzet. De staatssecretaris: Het was een hartverwarmende avond met een zaal vol dolenthousiaste mensen die veel voor de maatschappij betekenen. De winnaars kregen elk een sculptuur van Lidia Boomsma en euro ondersteuning van de VriendenLoterij. Competentie Jongerenhonk De Knuppel uit Dongeradeel wist de award voor Competentie binnen te slepen. De jury: Het is ongelooflijk hoe een voorziening voor en door jongeren zo n leerrendement kan opleveren. Binnen het jeugdhonk ooit een illegale hangplek organiseren de Verbinding Het G-voetbalweekend uit Tilburg het voetbalspektakel voor mensen met en zonder een beperking ging naar huis met een welverdiende award voor Verbinding. Volgens de jury weten de organisatoren verbinding te leggen tussen een lange lijst van partijen: Mensen met en zonder beperking, groepen mensen uit Tilburg, Nederlandse en Belgische sporters met een beperking, het speciaal onderwijs, bedrijfsleven, verschillende sportverenigingen, de gemeente en ga zo maar door. 10 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 11

7 PRACHTproject Tekst Pieter Matthijssen. Foto s Hans Oostrum. Onbetaalbare ervaring Het principe achter Home-Start is even simpel als doeltreffend: getrainde vrijwilligers geven op vriendschappelijke en vertrouwelijke basis ondersteuning bij mensen thuis. Sinds uit onderzoek is gebleken dat veel meer huishoudens hulp kunnen gebruiken, brengen speciale promotieteams Home-Start onder de aandacht van een zo breed mogelijk publiek. En met succes. 12 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 13

8 Foto Diederik de Klerk Neel de Bruyn werkt bij het landelijk steunpunt Home-Start in Utrecht en is projectleider van de promotieteams: Home-Start is een in Engeland ontwikkeld concept en in 1993 naar Nederland overgewaaid: getrainde, ervaren vrijwilligers geven op vriendschappelijke en vertrouwelijke basis ondersteuning bij gezinnen thuis. Doel is om het zelfvertrouwen van ouders te vergroten, hun sociale relaties te versterken en te voorkomen dat alledaagse problemen uit de hand lopen. De methode heeft zich in de afgelopen jaren ruimschoots bewezen. Ongeveer 90% van alle Home-Start gezinnen vindt dat ze echt iets aan onze ondersteuning hebben gehad. Verder geven veel moeders aan zich na een Home-Start traject veel beter te voelen. Meer weten? Wekelijks gaan ongeveer 1600 vrijwilligers op bezoek bij zo n 2000 gezinnen. Uit onderzoek blijkt dat 14 procent van alle Nederlandse gezinnen met jonge kinderen ondersteuning wil bij de opvoeding. Daarom zijn we in 2009 een promotiecampagne gestart. Ons streven is om in twee jaar tijd uit te groeien van 2000 naar 3000 gezinnen, van 1600 naar 2100 vrijwilligers te gaan en het aantal betrokken gemeenten uit te breiden. Vooral in de noordelijke provincies valt nog een wereld te winnen. In de provincie Groningen is bijvoorbeeld maar één Home-Start team actief. Om zoveel mogelijk mensen aan te spreken, is in iedere provincie een promotieteam samengesteld met beroepskrachten, vrijwilligers én ouders. Alle teams werken ontzettend hard. Ze staan met hun promotiestand op markten, muziekfeesten en beurzen. Ook houden ze presentaties op scholen en kinderdagverblijven en werven ze vrijwilligers tijdens ouderavonden op middelbare scholen, waarbij ouders informatie krijgen van ouders en potentiële vrijwilligers van vrijwilligers. Dit om heel specifiek in te spelen op eventuele vragen van verschillende doelgroepen. De campagne werpt duidelijk zijn vruchten af. Het beoogde aantal vrijwilligers van 2100 is vorig jaar al bereikt. Ook verwachten we binnenkort het gewenste aantal van 3000 gezinnen te halen. Hoeveel gemeenten er eind dit jaar precies op onze lijst staan, is afwachten. Veel gemeenten geven aan interesse in Home-Start te hebben, maar of er een definitief ja komt, is nog even afwachten. 14 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 15

9 Charlotte Feijen, 38 jaar. Studeerde Sociaal Pedagogisch Werk. Werkte een paar jaar in een orthopedagogisch behandelcentrum. Stopte op een gegeven moment om voor haar vier kinderen te zorgen. Is sinds 2009 actief als vrijwilliger bij Home-Start in haar woonplaats Emmen. Voor Charlotte waren Samantha en haar kinderen het allereerste gezin waar ze aan de slag ging. Het was de beste leerschool die ze zich kon wensen. Nadat ik een aantal jaar thuis was geweest om voor mijn kinderen te zorgen, wilde ik graag aan de slag en iets gaan doen voor gezinnen met kinderen. Ouders ondersteunen bij de opvoeding, ze begeleiden bij eventuele hulpvragen of helpen bij het regelen van doorverwijzingen naar instanties. Als moeder van vier nogal drukke kinderen had ik de nodige opvoedingservaring opgebouwd. Daar mochten ook anderen van profiteren. Op een gegeven moment kwam ik in een vacaturebank de functie van vrijwilliger bij Home-Start tegen. Wat ik las, sloot eigenlijk heel goed aan op mijn wensen. Ik heb contact opgenomen, het klikte en niet lang daarna was ik officieel Home-Start vrijwilliger. Samantha en haar kinderen waren het allereerste gezin waar ik aan de slag ging. Vooraf is er een intakegesprek geweest om te kijken of er sprake was van een match. We hebben de hulpvraag besproken en Samantha heeft aan kunnen geven wat ze van mij als vrijwilliger verwachtte. De eerste periode verliep nogal stroef. Samantha dacht dat ik het hele huishouden van haar wilde overnemen, maar dat was absoluut niet mijn bedoeling. Mijn plan was om juist te anticiperen op de vragen en behoeftes van Samantha. Het duurde even voordat we elkaar hadden gevonden. Logisch eigenlijk, want een vertrouwensband kweek je niet van het een op het andere moment. Daarom is het ook zo geweldig om te zien hoe Samantha in de anderhalf jaar dat ik bij haar ben geweest vertrouwen in haar eigen kracht en kunnen heeft gekregen. Ze heeft heel wat hobbels moeten omzeilen en doet dat nog steeds, maar ze weet er veel beter mee om te gaan dan eerst. Ze is erin geslaagd een netwerk op te bouwen waar ze op kan terugvallen. Verder weet Samantha haar weg naar de instanties te vinden en is ze beter in staat te dealen met de wispelturigheid van haar zoon. Ook is ze zelf in therapie gegaan. Wat begon met een specifieke opvoedingsvraag heeft geleid tot oplossingen voor meerdere problemen. En dat is precies wat ik wilde doen. Ik ben nu twee jaar vrijwilliger bij Home- Start. Wat ik vooral heb geleerd is om op mijn handen te zitten. Soms betrapte ik me er op te snel in actie te komen, zelf de handen uit de mouwen te willen steken. Behalve voor Samantha en haar kinderen was dit traject dus ook voor mij een perfecte leerschool. Fijn om te merken is dat ik heel veel voor anderen kan betekenen. Dat ik mensen een stevige en positieve boost kan geven, op een gelijkwaardige en heel vriendschappelijke manier. Maar het allermooiste vind ik dat ik van dichtbij heb mogen meemaken hoe Samantha is opgebloeid tot een vrouw die weet wat ze wil, voor haarzelf en haar kinderen. Zo n ervaring is onbetaalbaar. lk heb vooral geleerd om op mijn handen te zitten. 16 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 17

10 Samantha Weistra, 32 jaar. Woont in Emmen. Moeder van Emmanuella (8) en Emilio (5). Studeerde Sociaal Pedagogisch Werk (SPW). Brak studie af vanwege haar eigen posttraumatische stressstoornis en heftige ADHD van Emilio. Besloot instanties niet te raadplegen, bang als ze was om haar kinderen kwijt te raken. Had geen sociaal netwerk waarop ze kon terugvallen. Tot een wijkverpleegkundige Samantha tipte om Home-Start te raadplegen. Ik was bang dat mijn kinderen van me zouden worden afgenomen. De eerste paar keren dat Charlotte hier was, moest ik ontzettend wennen. Ik dacht dit is mijn huis, mijn leven, dit zijn mijn dingen; waar bemoei je je eigenlijk mee? Ook was ik bang dat mijn kinderen van me zouden worden afgenomen. Soms ging het heel slecht met me. Toch zijn de kinderen daar nooit de dupe van geworden. Ze hadden iedere dag schone kleren aan, kregen goed te eten, gingen braaf naar school. Ik heb heel veel gesprekken met Charlotte gevoerd. Stukje bij beetje kwam ik erachter dat ze het beste met me voor had en dat ze gewoon heel erg oké was. Charlotte heeft door haar tips en ondersteuning heel veel rust gebracht. Ze leerde me bijvoorbeeld hoe ik Emilio vast moest houden als hij echt te wild dreigde te worden. Emilio gebruikte aanvankelijk geen medicijnen. Op aanraden van Charlotte ben ik met m naar een specialist gegaan. Dat had resultaat. Emilio is nog steeds druk, maar veel hanteerbaarder dan eerst. Hij is rustiger geworden. Bovendien heeft Charlotte me geleerd om duidelijke grenzen te stellen. Dat helpt enorm. Met Emmanuella heb ik altijd minder problemen gehad. Zij is juist erg rustig, al kreeg zij natuurlijk ook het nodige mee van Emilio. De hulp van Charlotte is ook voor Emmanuella heel positief geweest. Ze is een stuk opener geworden. Omdat het met Emilio beter ging, nam ook mijn zelfvertrouwen toe. Ik ging er weer wat vaker uit. Leerde nieuwe mensen kennen. Mijn kleine wereldje werd groter. Bovendien gingen Emilio en Emmanuella allebei voetballen, dus op het voetbalveld kwam ik in contact met andere ouders. Charlotte is hier ongeveer anderhalf jaar over de vloer geweest. Het traject is nu afgesloten. Ik ben erg tevreden en blij met hoe het is gegaan. De kinderen zitten goed in hun vel en met mijzelf gaat het ook stukken beter, vooral sinds ik in therapie ben. Voorzichtig aan ben ik alweer plannen voor de nabije toekomst aan het maken. Het kriebelt, ik wil weer wat gaan doen. In principe wil ik mijn SPW-opleiding afmaken, maar dat kan misschien nog even duren. Tot die tijd wil ik gaan werken. Ik heb momenteel een sollicitatie lopen, een administratieve functie. Met een beetje geluk kan ik mijn uren zo indelen dat ik het met de schooluren van Emilio en Emmanuella kan combineren. Zo niet, dan zorg ik voor oppas. 18 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 19

11 de INzet van Tekst Pieter Matthijssen en Marcel Senten. Foto s Sietske Raaijmakers. Je moet vrijwilligerswerk gewoon eens doen Dan merk je hoe het is als mensen je waarderen. Dat is best een raar gevoel. Dat kan ik niet beschrijven, dat moet je zelf meemaken. Natuurlijk kun je ook een baantje nemen, maar zoveel verdien je niet op onze leeftijd. Dus waarom zou je niet iets bijdragen aan de samenleving? Niet alles draait om geld. Het is echt bijzonder om contact te maken met onbekende mensen. Door iets leuks met hen te doen ontstaat vanzelf een band. Zij geven je zomaar hun vertrouwen. Dat doet iets met je. Je gaat elkaar meer respecteren. En je leert om plannen te maken, dingen te organiseren, hoe je moet praten met allerlei soorten mensen. Bovendien is het ook altijd heel gezellig. Ook onderling. Ik vind het heel goed dat de Gulcan Purtul (16) zit in 5 VWO en werkt als vrijwilliger bij de Joud Club. Daar organiseert ze samen met leeftijdgenoten activiteiten voor senioren uit de buurt. begeleiders ons alle ruimte geven. Wij spreken onze plannen met hen door en zij laten de uitvoering verder aan ons over. Daar leer je heel veel van. 20 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 21

12 Je wordt er hoe dan ook beter van Ik ken behoorlijk wat jonge vrijwilligers en ze zijn allemaal even enthousiast. Logisch eigenlijk. Je doet iets nuttigs en goeds voor de maatschappij. Je verbreedt je horizon, verlegt je grenzen en proeft meer van wat er allemaal in de wereld te koop is. Ook leer je vaak heel veel nieuwe en andere mensen kennen. Daarnaast is vrijwilligerswerk, zeker voor studenten, dé manier om nuttige praktijkervaring op te doen of aan hun cv te werken. Al is dat eigenlijk maar bijzaak. Vrijwilligerswerk is vooral erg leuk. Het samen met leeftijdsgenoten ergens voor gaan, geeft superveel energie. Het enthousiasme van mijn begeleiders, maar vooral de inzet van mijn collega-buddy s, werkt heel aanstekelijk. We hebben zelfs een eigen facebookpagina aangemaakt om handige tips met elkaar uit te wisselen. Eigenlijk moet je het gewoon eens proberen, vrijwilligerswerk. Al is het maar voor één keer. Je wordt er hoe dan ook beter van. Karolien Kroon (21) studeert Jeugd- en Kindpsychologie aan de Universiteit Utrecht. Sinds deze zomer is ze vrijwilliger bij Bijdehand, een buddyproject voor jonge kinderen VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 23

13 Oud-CIOS student Hidde van Boven (20) voetbalt al zijn hele leven bij V.V. De Meern. Als vrijwilliger organiseert hij activiteiten voor jeugdspelers en begeleidt hij middelbare scholieren die hun maatschappelijke stage bij de Utrechtse club vervullen. Ontwikkel jezelf, ontwikkel de club Voor jongeren is een sportclub of welke vereniging dan ook een leerzame plek waar ze zich, eventueel met hun vrienden, op veel fronten kunnen ontwikkelen. Bijvoorbeeld via een vrijwillige of maatschappelijke stage. Bovendien helpen ze hun club ook een handje. Door jezelf te ontwikkelen en in jezelf te blijven investeren kunnen er hele leuke en onverwachte dingen op je pad komen. Zoals in mijn geval een stage bij een professionele voetbalclub. Toen V.V. De Meern me vroeg om te helpen bij maatschappelijke voetbalactiviteiten, zei ik meteen ja. Het is erg leuk om op een andere manier met voetbal bezig te zijn. Ook wilde ik graag iets terugdoen voor mijn club. In ruil geeft de vereniging mij de kans om een trainerscursus te volgen. Momenteel loop ik stage bij de jeugdopleiding van Sparta Rotterdam. Hier leer ik ontzettend veel, wat ten goede komt aan mijn ontwikkeling als trainer. Prachtig toch? 24 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 25

14 Lieve reacties en een opgestoken duim Als vrijwilliger kun je ook als jongere ervaren hoe het is om met iets goeds en positiefs bezig te zijn. En op een eigenlijk eenvoudige manier iets belangrijks voor een ander te doen. Je kunt mensen helpen die vaak net wat minder of helemaal nooit in de schijnwerpers staan. Het is dan Kimberley Slagveer-ten Hulsen (22) uit Almere is één van de vele vrijwilligers van De Slinger Jongeren en bedacht een talentenshow voor 65-plussers. Deze Grannies Talent Show krijgt steeds meer voet aan de grond in verschillende zorgcentra. Ze is binnen het project Jongeren thuis in de buurt een inspirerend voorbeeld voor anderen. ook geweldig om creatieve oplossingen te bedenken voor vergeten doelgroepen, zoals ouderen. Door ze bijvoorbeeld letterlijk een podium te geven waarop ze hun verborgen of lang niet gebruikte talenten aan anderen kunnen laten zien. Sommigen leven helemaal op, anderen voelen zich opeens weer jong. Je maakt iets los bij mensen en krijgt daar veel voor terug. In de vorm van spontane reacties uit het publiek. Of een opgestoken duim of van een superblije deelnemer. Iemand voor niks helpen levert altijd wat positiefs op. Zelf heb ik het idee dat mijn gevoel van eigenwaarde door mijn vrijwilligerswerk enorm is toegenomen. Daar kan geen zak geld tegenop. 26 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 27

15 Je van je sociale kant laten zien Vanwege bezuinigingen komen steeds meer taken op de schouders van jonge vrijwilligers te liggen. Vrijwilligerswerk wordt niet alleen belangrijker. Je kunt er ook veel mee bereiken. Voor jezelf en de samenleving. Door je van je sociale kant te laten zien, bied je tegenwicht aan het feit dat we met zijn allen een beetje asocialer lijken te worden. Het doen van vrijwilligerswerk is ook jezelf Rens Geerse (19) uit Zeewolde is al drie jaar actief als vrijwilliger. Sinds begin dit jaar organiseert hij namens de Stichting Plattelands Jongeren Services trainingen voor jongeren over onder meer het voorkomen van alcohol- en drugsmisbruik en het omgaan met geweld. heel bewust vragen wat je voor een ander kunt betekenen in plaats van te vervallen in het automatisme van wat krijg ik? Professionele begeleiding is daarbij onontbeerlijk. Enthousiaste beroepskrachten met een goed inlevingsvermogen en affiniteit met de doelgroep zijn als geen ander in staat om vrijwilligers te begeleiden en sterker te maken. Dat heb ook ik aan den lijve ondervonden. Nu ik zelf als trainer voor de groep sta, hoop ik dat ik op gezette tijden word geprikkeld. Het houdt de spirit erin en maakt dat ook ik me kan blijven ontwikkelen. 28 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 29

16 op bezoek 1 De kinderen vormen samen het wijktijgerpersbureau. Ze krijgen les van Hoedje van Papier en gaan vervolgens op stap om een mooie reportage te maken. Op een basisschool in Rotterdam begeleidt vrijwilliger Mels Visser van Hoedje van Papier samen met een journalist de wijktijgers. In zes weken tijd maken de leerlingen een mooi magazine met eigen interviews en foto s. Vandaag gaan ze de straat op om mensen te interviewen en hen te vragen wat hun nieuws van de dag is. Dat kan natuurlijk niet zo maar. Mels legt uit dat je altijd eerst toestemming moet vragen, voor je een foto maakt. De mevrouw van de oliebollenkraam is vandaag in haar nopjes. Ze vertelt de kinderen dat ze al heel veel oliebollen heeft verkocht. Mooi toch? Je moet alles natuurlijk wel mooi en goed opschrijven. Tenslotte kan iedereen straks je artikel lezen. Dus elk woord moet raak zijn. En er mogen in het magazine uiteraard geen fouten zitten. Dus wordt Mels erbij geroepen: Meester, heb ik dit woord goed gespeld? Wijktijgers aan het werk Meer weten? Stichting Hoedje van Papier geeft kinderen uit groep 7 en 8 workshops over journalistiek. Daarna maken de leerlingen zelf een krant, radio- of televisie-uitzending over zaken die zij belangrijk vinden in hun omgeving. De kinderen ontwikkelen nieuwe vaardigheden en komen op een vanzelfsprekende manier in contact met de buurt en de maatschappij. Op wijktijgers.nl presenteren ze hun mediaproducties. Foto s Hans Oostrum. Maar ja, wat moet je nu vragen aan een mevrouw met een hond? Als de Wijktijgers vastlopen, helpt Mels ze verder met het bedenken van vragen. Bijvoorbeeld over hondenpoep op straat, of over hangjongeren, of over groen in de wijk, of over veiligheid, of over alles wat je maar kunt bedenken. Mevrouw, mogen deze kinderen u interviewen? Ja, soms is het best eng om zomaar iets aan mensen op straat te vragen. Gelukkig hebben ze Mels als bereidwillige assistent. Na een lange les, is er tijd voor lol: Meester, meester. Kijk deze foto. Die zetten we in het magazine! Of die! Nee, die, die is nog leuker! 30 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 31

17 MOOI voorbeeld 10 vragen aan Gezinnen: Present! 32 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 33

18 Marja Jager-Vreugdenhil en Christel van Til-Teekman zijn onderzoekers bij het Centrum voor Samenlevingsvraagstukken van de Gereformeerde Hogeschool Zwolle. Binnen het project is Marja projectleider en Christel onderzoeksleider. 1 Wat is er bijzonder aan Gezinnen: Present!? Marja: Eigenlijk twee dingen: we gaan uit van het aanbod in plaats van de vraag en het gaat om voltallige gezinnen die iets doen voor een ander. In veel plaatsen heb je vrijwilligerscentrales en daar kun je vrijwilligersvacatures aanleveren. De vraag naar vrijwilligers staat daar centraal. Stichting Present doet het andersom. Zij kijken naar wat mensen willen dóen. Zo organiseert Present bijvoorbeeld ook voor vriendenclubs, groepen uit kerken en teams uit bedrijven een dagje vrijwilligerswerk. Dan begint de coördinator bij de werknemers: wat voor taak zouden zij willen doen? Voor wie? Vervolgens zoeken ze daar een mogelijkheid voor, altijd via een maatschappelijke organisatie. Dus als zij bijvoorbeeld een dagje uit willen met psychiatrische patiënten, dan zoekt Present een instelling die psychiatrische hulp geeft en die dat wel ziet zitten voor hun cliënten. In Gezinnen: Present! gebeurt eigenlijk precies hetzelfde, maar dan voor gezinnen. Ze vragen wat de gezinsleden leuk vinden om te doen en zorgen dat dat mogelijk is. 2 Waarom organiseren jullie dit? Marja: Het achterliggende doel van Stichting Present is dat er in de samenleving een beweging op gang komt waarbij het voor mensen vanzelfsprekend wordt om naar anderen om te zien. Juist vanwege die vanzelfsprekendheid is het belangrijk om vroeg te beginnen. Tijdens de opvoeding dus. Vandaar het werken met gezinnen. Voor studenten van onze hogeschool die later in de sociale sector gaan werken, is het steeds belangrijker om te weten hoe ze de kracht van vrijwilligers kunnen benutten. Daarom doen ook wij graag mee, met onderzoekers, docenten en studenten. Met het hele gezin iets doen voor een ander ; dat is kortweg het doel van Gezinnen: Present! Ze volgen daarmee het aloude principe: jong geleerd is oud gedaan. Hoe werkt het? Marja Jager-Vreugdenhil en Christel van Til-Teekman begeleiden het project vanuit de Gereformeerde Hogeschool Zwolle. Zij beantwoorden tien vragen. Tekst Marcel Senten. Foto Sietske Raaijmakers. 34 VRIJWILLIGE INzet VRIJWILLIGE INzet 35

19 3 Stel ik wil meedoen met mijn gezin; hoe pakken jullie dat aan? Christel: Op dit moment kan dat alleen op acht plaatsen waar we deze pilot uitvoeren. Als je je daar aanmeldt, krijg je bezoek van een lokale Presentmedewerker. Die komt met de ouders en de kinderen praten over wat ze willen. Dat doen ze niet zomaar uit de losse pols. We ontwikkelen daar samen een bepaalde aanpak en een toolkit voor. Heb je hele kleine kinderen dan kunnen die bijvoorbeeld tijdens het gesprek een kleurplaat maken, maar omdat ze er wel bijzitten kun je ze af en toe toch iets vragen. Voor iets oudere kinderen kun je werkvormen met bijvoorbeeld lego of gekleurde poppetjes gebruiken. 4 Hoe bereid je een gezin voor? Marja: Het idee is dat de gezinsleden goed nadenken over wat ze willen en waarom. En we besteden ook aandacht aan het gevoel dat dit werk bij hen oproept. Je doet zo n middag iets voor iemand anders en niet omdat jij je Jongen (9 jaar): Ik vond het leuk om die mevrouw te helpen, maar het was wel lastig dat ik haar niet kende. beter of meer voelt. Niemand is superieur. Ook jij kunt op enig moment in je leven pech krijgen en dan is het fijn als andere mensen je helpen. Dat is de filosofie van waaruit wij werken. 5 Kunnen alle kinderen meedoen? Marja: Jazeker, dat is zelfs de bedoeling. Zo n dag of middag is juist ook bedoeld om het gezin sterker te maken. Om als gezin iets te leren. Zodat je het er met elkaar over kunt hebben. En ook onverwachte dingen van elkaar kunt zien. Zo zei een moeder een keer na afloop dat het zo leuk was dat ze had gemerkt dat haar zoon ook verzorgende eigenschappen heeft. Leuk toch? 6 Maakt de leeftijd van de kinderen uit? Christel: Uiteraard maakt leeftijd verschil. Maar taartjes voor bewoners van een tehuis bakken, kun je ook met hele kleine kinderen doen. Ik weet nog dat er een gezin was met Meisje (7 jaar): Het is leuk om mensen blij te maken. een baby, waarvan iedereen dacht dat die beter niet mee kon naar het verzorgingshuis. Maar de oppas was ziek dus het kind moest mee. Nou, die ouderen vonden zo n hummeltje geweldig. Het gezin bleef er niet een uurtje, zoals gepland, maar de hele ochtend! Marja: Ook tijdens de voorbereiding kijken we naar de leeftijd van de kinderen. Zijn ze jonger dan vier jaar dan overleggen de medewerkers vooral met ouders. Van vier tot twaalf worden de kinderen nauw betrokken bij de keuze voor het werk dat ze gaan uitvoeren en krijgen ze ook een eigen rol. Zijn ze ouder, dan zijn het vooral de kinderen die besluiten wat ze willen doen. Dan gaan als het ware de ouders met de kinderen mee. En er spelen ook ineens zaken als: waar wil je wel of niet gezien worden? Wat zouden je vrienden op school ervan vinden? 7 Wat willen gezinnen doen? Marja: Dat is heel verschillend. Een dagje uit met verstandelijk beperkten, een gezellige middag organiseren in een verzorgingshuis, kinderen van een gezin met problemen een middagje meenemen naar een leuke attractie, de tuin opknappen van iemand die het moeilijk heeft, mensen helpen hun huis op orde te krijgen, noem het maar op. Alles kan. Vaak is het of praktisch of iets gezelligs. Of een combinatie. Voorwaarde is wel dat je iets doet voor iemand die in een hulptraject zit. Er is dus ook altijd een organisatie bij betrokken die de hulpontvanger begeleidt, bijvoorbeeld een schuldhulpverlener of iemand van het Leger des Heils. 8 Welke gezinnen doen mee? Christel: We zitten nog helemaal in de testfase, dus we hebben nu vooral via het bestaande netwerk van Present geworven. En dan zie je dat het vooral gezinnen zijn die het wat beter hebben, die wat doen voor mensen die het minder goed hebben. En dat betekent dat we veel hoogopgeleide blanke gezinnen in deze pilot hebben. Maar dat gaat straks vast veranderen als we ons project breder gaan inzetten. Daar gaan we ook zeker op letten! VRIJWILLIGE INzet 37

20 Meisje (12 jaar): Ik vind het belangrijk om iemand te helpen die hulp nodig heeft, maar ik hou niet zo van tuinieren, maar ik kan het wel. 9 Hoe ziet jullie pilot er uit? Christel: De eerste fase deden we met acht gezinnen verdeeld over acht locaties in Nederland. De ervaringen van de Presentcoördinatoren hebben we met hen besproken, en de gezinnen die meededen vulden een enquête in. Vervolgens vond fase twee plaats waar we nu de enquêteresultaten van binnenkrijgen. Daaraan deden 24 gezinnen mee. Die resultaten bespreken we met de lokale coördinatoren, docenten en andere deskundigen. Samen stellen we de methode bij zodat deze nog beter aansluit bij gezinnen. Ondertussen zijn we met de studenten van de Hogeschool hier in Zwolle allerlei materialen verder aan het uitwerken: een website, een kinderboek en leuke werkvormen. Voor de laatste fase werven we nu een stuk of dertig gezinnen. Pas als die ronde klaar en geëvalueerd is, gaan we het project verder uitrollen bij de overige Presentlocaties. En natuurlijk mogen ook andere organisaties onze methode gebruiken. 10 Wat zijn de reacties van de gezinnen? Christel: Die zijn tot nu toe heel positief. Eigenlijk kijken jong en oud er met een goed gevoel op terug. In één geval ging er iets fout. Daar wilden de gezinsleden helpen een moestuin aan te leggen, maar toen ze op de plek aankwamen bleek dat ze de hele middag vooral onkruid moesten wieden. Jammer dat dat misliep. Maar verder is iedereen razend enthousiast. Juist de gedegen voorbereiding, het feit dat het kort en eenmalig is en dat je het met het gezin, met zijn allen doet maakt dit project tot een groot succes. Marja: En dat is ook voor ons leuk, want daardoor werken wij er met des te meer plezier aan! De fasen van Gezinnen Present! 1 PRESENTATIE Wat is Gezinnen: Present!? 2 INVENTARISATIE Wat is het gezinsaanbod? 3 MATCHING Aanbod koppelen aan vraag 4 VOORBEREIDING Alles regelen 5 REALISATIE Gezin aan de slag! 6 EVALUATIE Terugblik op hoe het gegaan is 7 FOLLOW UP Mogelijke vervolginzet inventariseren Een hulpontvanger: Ik vind het hartstikke leuk als er kinderen mee komen. Ze zijn altijd erg enthousiast en leuk om mee te praten. Meer weten? VRIJWILLIGE INzet 39