Hoe afwijken van het wettelijk erfrecht? Fundamenten van het nieuwe erfrecht

Transcriptie

1 Hoe afwijken van het wettelijk erfrecht? Fundamenten van het nieuwe erfrecht Bart Chiau Augustus 2018

2 1 september 2018 Hervorming wettelijk erfrecht Hervorming erfbelasting Hervorming huwelijksvermogensrecht 2

3 Hoe afwijken van het wettelijk erfrecht? Wettelijk erfrecht Successierechten/erfbelasting Hoe afwijken? Huwelijkscontract Testament Schenking Levensverzekering 3

5 Wettelijk erfrecht Bepaalt wie wat erft indien de overledene niets op voorhand geregeld heeft Enkel huwelijkspartner, wettelijk samenwonende partner en bloedverwanten erven op basis van wettelijk erfrecht 5

6 Echtgenoot Wettelijk samenwonende partner Feitelijk samenwonende partner Erfdeel Indien nakomelingen: vruchtgebruik op alles Vruchtgebruik op de gezinswoning Niets Indien erfgenamen tot de vierde orde: volle eigendom op de gemeenschap + vruchtgebruik op het eigen vermogen Meer via testament, rekening houden met de reservataire erfgenamen Meer via testament, rekening houden met de reservataire erfgenamen NIEUW vanaf 1/9: Indien geen afstammelingen: goederen exclusief in onverdeeldheid in volle eigendom naar langstlevende Alles naar langstlevende ongeacht huwelijksstelsel indien enkel erfgenamen van de vierde orde Indien geen erfgenamen tot de vierde orde: volle eigendom op alles Reserve Vruchtgebruik op ½ van de nalatenschap, minstens gelijk aan het vruchtgebruik op de gezinswoning Niets Niets

7 Erfenis Aanvaarden Verwerpen Speciaal formulier (registratiekantoor) Formulier kan bekomen worden via: NIEUW: online formulier (2018?) 7

8

10 Berekening van de erfbelasting verschilt naargelang de domicilie zich bevindt in 1 van de 3 Gewesten van België Enkel de fiscale woonplaats van de overledene telt (= Gewest waar de overledene tijdens de laatste 5 jaar van zijn leven het langst woonde) Woonplaats van de erfgenamen speelt geen rol 10

11 Erfbelasting: NIEUW Vlaanderen overlijden vanaf 1/9/2018 De tarieven in de zijlijn gaan omlaag Het hoogste tarief van 65% valt weg Er komt een nieuwe lagere schijf van 25% voor erfenissen tot euro De langstlevende partner krijgt een vrijstelling van euro bovenop de gezinswoning 11

12 Erfbelasting: NIEUW Een jongere onder 21 jaar die beide ouders verliest krijgt een vrijstelling van euro op roerend vermogen en op het huis waarin hij/zij woont Flexibele erfenissprong wordt mogelijk Wie een erfenis krijgt in de rechte lijn (van een partner, ouder, grootouder), kan die volledig of voor een deel kosteloos doorgeven aan zijn of haar eigen kinderen Voor die kosteloze erfenissprong heb je een jaar de tijd 12

13 13

14 Tarief is hoger naargelang het bedrag van de erfenis hoger is en de graad van verwantschap verder In het Vlaams Gewest wordt er een opsplitsing gemaakt tussen roerende en onroerende nalatenschap voor de berekening Enkel in rechte lijn, tussen echtgenoten en officieel samenwonenden Gebeurt niet in de zijlijn 14

15 Vlaams Gewest Successie in rechte lijn en tussen echtgenoten/wettelijk en feitelijke (>1j.) samenwonende partners Roerend en onroerend worden afzonderlijk belast Elke erfgenaam betaalt op zijn erfdeel 15

16 Voorbeeld U erft van uw echtgenoot een bedrag van (roerend) U betaalt: aan 3% = aan 9% = Totaal erfbelasting te betalen Besparing

17 Vlaams Gewest Successie tussen broers en zussen Roerend en onroerend worden NIET afzonderlijk belast Elke erfgenaam betaalt op zijn erfdeel 17

18 Voorbeeld U erft van uw broer een bedrag van U betaalt: aan 25% = aan 30% = aan 55% = Totaal erfbelasting te betalen Besparing

19 Vlaams Gewest Successie tussen andere personen Roerend en onroerend worden NIET afzonderlijk belast De erfenis wordt samen genomen om de erfbelasting te berekenen 19

20 Voorbeeld U erft van uw tante een bedrag van U betaalt: aan 25% = aan 45% = aan 55% = Totaal erfbelasting te betalen Besparing

21 Gezinswoning: vrij van erfbelasting Geen erfbelasting op het vruchtgebruik of de volle eigendom Voor echtgenoten / wettelijk samenwonenden / feitelijk samenwonenden die meer dan 3 jaar onder hetzelfde dak wonen Opgelet: kinderen die de blote eigendom erven betalen WEL erfbelasting 21

23 Huwelijkscontract Via het huwelijkscontract kunnen gehuwden afwijken van het wettelijk erfrecht Voorbeeld: toewijzing van het gemeenschappelijk vermogen bij overlijden Huwelijksvermogensrecht heeft voorrang op het wettelijk erfrecht Hoge erfbelasting vermijden door keuzebeding Wijzig verblijvingsbeding naar keuzebeding Opgelet: dit kan niet in een samenlevingscontract 23

24 NIEUW: wijziging huwelijksvermogensrecht (vanaf 1/9/2018) Scheiding van goederen Verrekening van aanwinsten Nieuw standaard huwelijksstelsel Rechterlijke billijkheidscorrectie Tot max. 1/3 Wie niet wil delen na echtscheiding moet dit in huwelijkscontract voorzien Kinderloos koppel Alles naar langstlevende ongeacht huwelijksstelsel indien enkel erfgenamen van de vierde orde Indien geen afstammelingen: goederen exclusief in onverdeeldheid in volle eigendom naar langstlevende Nieuw samengestelde gezinnen Echtgenoten kunnen elkaar volledig onterven Ex kan bedrijf niet meer blokkeren Eigendomsrecht <> vermogenswaarde Beroepsgoederen, aandelen, stemrechten en cliënteel blijven eigen 24

26 Reservataire erfgenamen Onmogelijk om huwelijkspartner of kinderen volledig te onterven De reserve is het verplichte deel dat gaat naar de erfgenamen Het beschikbaar gedeelte is wat overblijft na aftrek van de reserve 26

27 NIEUW wijziging erfrecht (vanaf 1/9/2018) Ruimere beschikkingsvrijheid voor de erflater Reserve kinderen altijd de helft Reserve ouders verdwijnt (maar onderhoudsplicht) Reserve langstlevende echtgeno(o)t(e) wordt prioritair aangerekend op het beschikbaar gedeelte en zo weinig mogelijk op de reserve van de kinderen 27

28 NIEUW: voor de kinderen Aantal kinderen Reserve Beschikbaar 1 1/2 1/2 2 1/2 1/2 3 of meer 1/2 1/2 NIEUW: ouders kunnen volledig onterfd worden 28

29 Voorbeeld Man woont samen met zijn vriendin en heeft bij zijn overlijden euro Hij heeft 2 kinderen uit zijn vorige relatie en zijn vriendin heeft 1 kind Zijn kinderen hebben minimum recht op 1/3 ( euro) en de resterende euro kan hij via testament overmaken aan zijn stiefkind NIEUW: vanaf 1 september is er euro beschikbaar, elk kind minimum euro 29

30 Voor de echtgeno(o)t(e) wijzigt er niets Reserve = het vruchtgebruik van de helft van de volledige nalatenschap Ten minste gelijk aan het vruchtgebruik van de gezinswoning + inboedel Opgelet: wettelijk samenwonende partner is geen reservatair erfgenaam 30

31 Inkorting Indien de overledene via schenkingen het reservatair gedeelte heeft overschreden, kunnen de reservataire erfgenamen bij de rechtbank een vordering tot inkorting instellen om hun aangetast deel van de reserve terug te krijgen (30 jaar) 31

32 NIEUW Inkorting In principe 30 jaar Indien niet-erfgenaam werd begiftigd via schenking of testament: 10 jaar Niet-erfgenaam kan zelf binnen het jaar standpunt erfgenamen vragen, dan moeten zij reageren binnen het jaar en inkorting vorderen binnen de 4 jaar 32

33 NIEUW: erfovereenkomst Afspraken mogelijk rond nalatenschap Enkel in dalende rechte lijn Rechtszekerheid en gemoedsrust Familieruzies vermijden Familiepact Notarieel vastgesteld Minimum één maand voor overlijden 33

35 Schenkingen Onroerend goed Notariële schenking Roerend goed Niet-notariële schenking Bankgift Handgift Notariële schenking 35

36 Tarief schenkbelasting onroerend goed in het Vlaams Gewest 36

37 Voorbeeld Wat is de besparing als een suikernonkel zijn woning van euro schenkt aan zijn neef in plaats van de woning van hem te erven? Erven = euro erfbelasting euro aan 25% euro aan 45% euro aan 55 % Schenken = euro schenkbelasting euro aan 10% euro aan 20% WINST = euro Nonkel kan vruchtgebruik behouden en levenslang blijven wonen 37

38 Roerende goederen Niet-geregistreerde schenking Handgift Materiële overhandigen van hand tot hand Enkel mogelijk voor lichamelijke, roerende goederen Bankgift Onrechtstreekse schenking door bankoverschrijving Geen vermelding op overschrijving Geen schenkbelasting (> 3j.) 38

39 Bewijs via brief: erkenning van de schenking 39

40 Schenking met behoud van controle en/of inkomsten Mogelijke formules Voorbehoud van vruchtgebruik (enkel notariële schenkingen) Beding van conventionele terugkeer Verbod tot inbreng in de huwelijksgemeenschap Last 40

41 Roerende goederen (bv. geld, schilderij, auto.) Geregistreerde schenking 3% partner en rechte lijn 7% andere 41

42 Voorbeeld Men erft van zijn tante euro Hierop betaalt men 25% erfbelasting: euro Netto: euro Stel dat de tante een notariële schenking doet van euro Hierom betaalt men 7% schenkbelasting: euro Netto: euro WINST = euro 42

43 NIEUW Waardering schenking Roerend goed: moment van schenking Onroerend goed: moment van schenking (i.p.v. bij overlijden) Geïndexeerd tot moment van overlijden (behalve indien schenking met behoud van vruchtgebruik) Inbreng Geen verplichte inbreng in natura Inbreng in geld mogelijk Inkorting in waarde Verplichte inbreng wordt beperkt tot afstammelingen 43

45 Principe Iemand als begunstigde aanduiden buiten het wettelijk erfrecht Iemand binnen wettelijke erfgenamen meer geven dan waarop men recht heeft volgens het wettelijk erfrecht Gevolgen Niet beslagbaar door schuldeisers Mogelijkheid om een hoger bedrag dan de reserve te verzekeren 45

46 Levensverzekering als alternatief voor een schenking Grootvader schenkt aan meerderjarig kleinkind Bij de schenking maakt men de afspraak dat het geld moet belegd worden in een levensverzekering Verzekeringsnemer = kleinkind Verzekerde = kleinkind Begunstigde bij overlijden = grootvader Begunstigde bij leven = kleinkind 46

47 Bezwaren 1. Wat bij vooroverlijden van de begiftigde van de schenking? 2. Behoudt de schenker controle over het geschonken bedrag? 3. Kan de schenker een inkomen blijven genieten uit het geschonken bedrag? 47

48 Spaar voor uw kleinkinderen en bespaar op erfbelasting Generatiesprong met levensverzekering Redenen om kleinkinderen te betrekken in de nalatenschap Kleinkinderen financieel op weg helpen, kinderen zijn al ouder Kleinkinderen bevoordelen omwille van onenigheid in de familie of verspilzucht van de eigen kinderen Financieel evenwicht binnen de familie bewaren Besparen op erfbelasting 48

49 Vermindering kleine nalatenschap Voor netto nalatenschappen die de niet overstijgen, worden de te betalen successierechten tot 500 verminderd. De berekening van het uiteindelijke bedrag van de vermindering gebeurt aan de hand van de volgende formule: vermindering = 500 x (1 netto verkrijging/50 000) Voorbeeld Kleinkind ontvangt Te betalen: x 3% = 375 Vrijstelling: 500 x ( /50.000) = 375 Te betalen: 0 49

50 OMA Oma heeft wil ze laten staan op de spaarrekening wenst ze te beleggen in een kasbon Zoon en schoondochter Dochter en schoonzoon Ontvangt Successie: Ontvangt Successie: Jan Piet Joris Korneel Totaal successie:

51 Zoon en schoondochter Ontvangt Successie: OMA Dochter en schoonzoon Oma heeft wil ze laten staan op de spaarrekening wenst ze aan de kleinkinderen na te laten via een beleggingsverzekering Ontvangt Successie: Jan Piet Joris Korneel Ontvangt Successie: 0 Ontvangt Successie: 0 Ontvangt Successie: 0 Ontvangt Successie: 0 Totaal successie: WINST =

52 Stel deze samen met behoud van alle rechten dankzij een levensverzekering Voordelen Vrijstelling van erfbelasting tot per kleinkind Grootouder blijft zolang hij leeft alle rechten op het contract behouden Kan begunstigde wijzigen zodat het kapitaal niet aan het kleinkind uitgekeerd wordt Kan opvragingen doen Rendement 52

53 53

54 Succession care Voorbeeld Julie, 40 jaar, is getrouwd met Karel, met scheiding van goederen Wanneer Karel zou komen overlijden, zou de erfbelasting voor Julie bedragen ABA configuratie met risicopremies tot 85 jaar Zij betaalt premies met eigen middelen De eerste jaarpremie bedraagt 258 Op 50 jaar: 471 Op 60 jaar: Op 70 jaar: De laatste premie als karel 84 jaar is, bedraagt

55 Donation care Voorbeeld Isabel is 67 jaar en doet een schenking met haar eigen vermogen De begiftigden zijn haar 3 kinderen. Zij zullen elk een bedrag van krijgen Schenkingsbelasting in Vlaanderen is 3% (totale schenkbelasting is: ) Erfbelasting Schenkbelasting Donation care ( x 3) ( x 3) (totale premie) 55

56 Succession care Doel: erfbelasting indekken voor de nabestaanden Gunstige tarieven Flexibele schema s mogelijk Eindleeftijd maximum 85 jaar Donation care Doel: risicoperiode van 3 jaar na een schenking indekken tegen erfbelasting Gunstige tarieven Looptijd maximaal 3 jaar Eindleeftijd maximum 85 jaar 56

57 Besluit Nieuw erfrecht Krachtlijnen Meer vrijheid Erfovereenkomsten bij leven Vereenvoudiging Tegemoet komen aan de actuele noden van onze maatschappij Successieplanning op maat uitwerken Principe blijft: doet u niets dan geldt wettelijk erfrecht Nieuwe tarieven erfbelasting Nieuw huwelijksvermogensrecht 57

58 Todo Huidige planning herzien Reeds gedane schenkingen: verklaring van behoud bij notaris Testament Mogelijkheden tot 31 augustus

59 59

60 60