De afstemming tussen onderwijs en werkveld in welzijn en zorg. In kaart brengen van sterktes, knelpunten, uitdagingen

Transcriptie

1 21 november 2013 De afstemming tussen onderwijs en werkveld in welzijn en zorg Een Kempense analyse Doel In kaart brengen van sterktes, knelpunten, uitdagingen Aanbevelingen naar Betrokken partijen (gezamenlijke) initiatieven Ter versterking Een sterke zorg- en welzijnssector met goed opgeleide mensen 1

2 Aanpak Gegevensverzameling: 4 focusgroepen Secundair onderwijs + CVO 1. Consortium De Rank 2. CVO LBC Turnhout 3. CVO VSPW Mol 4. Heilig Graf Turnhout 5. HIVSET opleiding HBO5 6. Rozenberg Mol 7. Scholengroep Kempen 8. VDAB Hoger onderwijs: Thomas More 1.Ergotherapie Geel 2.Sociaal werk Geel 3.Verpleegkunde Lier en Turnhout 4.Vroedkunde Lier en Turnhout 5.banaba Ouderencoaching Geel Aanpak Gegevensverzameling: 4 focusgroepen Zorgsector 1.Erica Algemeen Ziekenhuis Campus Geel 2.Familiehulp 3.KIKO vzw 4.Kring Zelfstandige Verpleegkundigen regio Noorderkempen 5.Landelijke Kinderopvang 6.OPZ Geel 7.Welzijnszorg Kempen 8.WZC Ter Kempen 2

3 Aanpak Gegevensverzameling: 4 focusgroepen Welzijnssector 1.CAW De Kempen 2.Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Kempen 3.Cirkant 4.Dienst Maatschappelijk werk CM Mechelen - Turnhout 5.Dienst Maatschappelijk werk De Voorzorg 6.Dienst Maatschappelijk Werk Vlaams & Neutraal Ziekenfonds 7.MPI Oosterlo 8.Ter Loke 9.Vemasok 10.WEB 11.Welzijnszorg Kempen Thema s 1. INSTROOM in onderwijs / opleiding Welke leerlingen / studenten stromen in? 2. INSTROOM in de arbeidsmarkt Is de kwaliteit van de opleiding afgestemd op de vraag van de arbeidsmarkt? 3. EVOLUTIES in onderwijs / opleiding Is onderwijs / opleiding mee met de evoluties inde sector? 4. LEVENSLANG LEREN Hoe bereidt onderwijs / opleiding voor op levenslang leren? 5. UITSTROOM uit de sector Welke rol heeft onderwijs in het verhaal van uitstroom uit de sector? 3

4 ZORGSECTOR WELZIJNSSECTOR Thuiszorg Thuisverpleegkunde Zelfstandige vroedvrouwen residentiële ouderenzorg ziekenhuizen buitenschoolse kinderopvang opvang baby s & peuters geestelijke gezondheidszorg OCMW s CAW Jeugdhulp Gehandicaptenzorg Dienst maatschappelijk werk mutualiteiten Sociale economie geestelijke gezondheidszorg Beroepen die meegenomen werden: Verpleegkundige Verzorgende /zorgkundige Ergotherapeut Kinderverzorger in kinderdagverblijf / begeleider bko Sociaal werker opvoeder psychiater psycholoog huisarts laborant orthopedagoog (bachelor) Beroepen die niet meegenomen werden: 4

5 Instroom in de opleidingen Kwantitatief -Grootste stijgers: Zorgkundige CVO s 7 e thuis- en bejaardenzorg HBO5 verpleegkunde - Bachelor verpleegkunde: stijging nog niet genoeg om tekorten aan te vullen Profiel van cursisten Algemeen: -Bachelor: vooropleiding veel BSO / TSO niveau daalt -Groep met persoonlijke moeilijkheden begeleiding van cursisten -Veel zij-instromers diversiteit aan trajecten Specifiek: -Verzorgende /zorgkundige: groeiende groep van andere origine -Verpleegkunde: generatiestudenten: acute zorg zij-instromers: chronische zorg Instroom op de arbeidsmarkt Welk profiel zoeken werkgevers? Belang van persoonskenmerken: Maturiteit / levenservaring Motivatie groeipotentieel - Combinatie bachelor- en masterdiploma - Jeugdhulp: nood aan opvoeders die tegelijk maatschappelijk werker zijn: combinatie residentiële opvang & opvolging in het gezin 5

6 Instroom op de arbeidsmarkt Kwantitatief: tekorten? -Verpleegkundigen: chronische zorg en doelgroep ouderen buiten ziekenhuizen -Kinderbegeleidsters buitenschoolse kinderopvang - Zorg en welzijn algemeen: middenkaderfuncties - Zorgkundigen / verzorgenden: weinig tekorten Beeldvorming sector: nood aan positief imago -Thuisverpleegkunde -Werken met ouderen -Begeleider buitenschoolse kinderopvang Instroom op de arbeidsmarkt Tewerkstellingskansen - Schoolverlatersstudie VDAB 2012: BSO 3 e 4 e graad: studiegebied personenzorg lage werkloosheidscijfers Organisatiehulp en assistentie problematisch TSO 3 e graad: grootste instroom vanuit STW, 10% werkloos na 1 jaar PB: studiegebied gezondheidszorg = top - Studie VVKSO: JGZ: behoefte aan secundair opgeleide opvoeders daalt - Aanvullingen focusgroepen: kinderzorg: overschot, maar evenwicht met TBZ groeit Organisatiehulp en assistentie: gegeerd als stagiaire maar weinig aanwervingen PB vroedkunde: arbeidsmarkt bereikt verzadigingspunt 6

7 Instroom op de arbeidsmarkt Kwaliteit van de afgestudeerden -Sociaal werk: Knelpunten: Nauwkeurig taalgebruik en verslaggeving + analyseren / abstraheren Ruimer kader & maatschappijkritische blik Stijgend belang van informatica, e-hulpverlening en interculturele competenties Sterkte: omgaan met complexe samenleving, empathie - Verpleegkunde: Knelpunten: Verpleegkundige technieken GGZ: daling van kennis, gesprekstechnieken, kennis van nieuwe tendensen en concepten, diepgang verband met instroom en hervorming van de opleiding GGZ: uitbreiding module ouderen met psychiatrische problematiek en stages Instroom op de arbeidsmarkt Kwaliteit van de afgestudeerden -Verzorgende / zorgkundigen: Cursisten uit CVO voldoen sneller aan de verwachtingen Afbakening van de taken in WZC niet altijd gerespecteerd - Kinderzorg: Voorkeur voor cursisten CVO Te veel nadruk op activiteiten, te weinig op teamwork Sector buitenschoolse kinderopvang is vragende partij voor verplichte module en stage buitenschoolse kinderopvang werkgelegenheid! Secundair onderwijs versus CVO: - Persoonskenmerken: maturiteit, zelfreflectie, ervaring, motivatie - Flexibeler aanpassen van opleidingsprofielen - Opleidingen ontdubbeld specifieker en diepgaander 7

8 Afstemming onderwijs arbeidsmarkt Contacten tussen onderwijs en werkveld Onderwijs en sector hechten belang aan regelmatige & goede contacten - veel contacten dankzij stages - Gecombineerde opdrachten voor docenten: HIVSET & Thomas More - Voordrachthouders en gastsprekers: HIVSET - Projectmatig werken: sociaal werk - Alumniwerking: Hogescholen Secundair onderwijs: vragende partij voor overkoepelend systeem Afstemming onderwijs arbeidsmarkt Stages -Contact met het werkveld vroeg in de opleiding Realistisch beeld van het werkveld Selectie van gemotiveerde / geschikte studenten Knelpunt: vinden van kandidaat-organisaties -lange stages: leerkansen, win-win, begeleiding -Buitenschoolse kinderopvang: stage in vakanties? -Begeleiding van stages: Aanwezigheid docent op de stageplaats / meewerken op stageplaats Wordt er meer aan het werkveld overgelaten? - Correcte evaluatie van stage: Gedeelde verantwoordelijkheid Toerusten van mentoren! - Schaarste aan stageplaatsen: thuiszorg (verzorgenden / zorgkundigen), vroedkunde en verpleegkunde 8

9 Uitstroom uit de sector -Vlaams onderzoek: weinig uitstroom uit welzijn en zorg -Uitstroom verschilt per deelsector Zorgsector -Grotendeels bepaald door werkomstandigheden: werkdruk, combinatie met gezin, beperkte doorgroeimogelijkheden, -weinig invloed vanuit onderwijs Welzijnssector -Factoren die uitstroom mee bepalen: - beeldvorming over cliëntsysteem - omgaan met agressie en vermijdingsgedrag - onmacht om situaties te veranderen - draagkracht, grenzen stellen Welke rol kan onderwijs hierin spelen? Levenslang leren en vorming voor werknemers -Overleg tussen werkveld en CVO s in functie van afstemming is zinvol -Bijscholingen regionaal en sector-overschrijdend aantrekken? kruisbestuiving -Waterval versus zalmmodel Watervalsysteem blijft hardnekkig Promotie van zalmmodel bij jongeren, ouders, scholen is nodig Combinatie werken studeren: is het bestaande kader toereikend? 9

10 Discussies / spanningsvelden Enkele ruimere beschouwingen en vragen die velen in onderwijs en sector zich stellen Duur van de opleiding onveranderd Daalt de kwaliteit van afstudeerders, stijgen de eisen van het werkveld, of voltrekken beide bewegingen zich tegelijkertijd? watervalsysteem Democratisering hoger onderwijs Verwachtingen dalen Directe inzetbaarheid Brede zorg & Complexere hulpvragen Discussies / spanningsvelden Welke basis moet aanwezig zijn bij afstuderen, wat kan nog on the job worden geleerd? Ruwe bolsters : selectieverantwoordelijken VS basiswerkers Waar eindigt de verantwoordelijkheid van het onderwijs en begint deze van werkgevers en van de werknemer? Hoeveel kunnen werkgevers investeren in nieuw personeel? Attitudes motivatie ontwikkelingsbereidheid - 10

11 Discussies / spanningsvelden Van alle tijden? Hoe gaan werkgevers om met attitudes van jonge werknemers en de evoluties in de samenleving op dit vlak? Socio-emotionele betrokkenheid daalt SNIFFEN Flexibiliteit daalt Belang van passie voor de job Zorg als negatieve studiekeuze Discussies / spanningsvelden goede contacten bij stages Gedeelde verantwoorde lijkheid Hoe ver kan ondersteuning en begeleiding van cursisten en werknemers gaan, en op welk punt wordt een opleiding of samenwerking beter stopgezet? weerbaarheid Zijn we te soft? veerkracht 11

12 Aanbevelingen 1. Verdere afstemming tussen onderwijs en werkveld over de begeleiding en evaluatie van stages. 2. Bijkomende actie is nodig om middenkaderfuncties aantrekkelijk te maken (werkbaarheid, financiële incentives) en om werknemers te ondersteunen (levenslang leren) om door te groeien. 3. Nauwe samenwerking tussen sector en opleidingsinstellingen i.f.v. gericht vormingsaanbod. 4. Nodige middelen voor inrichtende hogescholen om studeren buiten de werkuren haalbaar te maken. 5. Overleg tussen onderwijs en werkveld i.f.v. contact met werkveld vroeg in de opleiding Aanbevelingen 6. Verdere bekendmaking van het aanbod van de Huizen van het Nederlands om werken met anderstalige werknemers op de werkvloer te ondersteunen. 7. Middelen voor trajectbegeleiding voor oriëntering en ondersteuning in CVO s. 8. Promotie van zorgberoepen en positieve beeldvorming blijft nodig. Blijven werk maken van promotie in ASO. 9. Onderbroken shiften en deeltijdse functies in buitenschoolse Kinderopvang: opvolging project Duobanen Limburg. 10. Aanpassing van subsidieregeling of uitbreiding van project 600 i.f.v. tewerkstelling van mensen uit organisatiehulp en assistentie. 12

13 Aanbevelingen 11. Centraal registratiesysteem om traject van leerlingen te kunnen volgen na afstuderen S.O. 12. Verbreding van de zorg in ouderenzorg noopt tot herbekijken van profielen die gesubsidieerd kunnen worden. 13. Module buitenschoolse kinderopvang als vast onderdeel in alle opleidingen verzorging / kinderzorg in S.O. 14. Contacten tussen werkveld en onderwijs structureel inbouwen i.f.v. de afstemming over de leerdoelen, d.m.v. klankbordgroepen. Aanbevelingen Heeft u nog aanbevelingen? Bewaar ze tot na de workshops! 13