Bijlagen bij hoofdstuk 4 Opleidingsniveau en taalvaardigheid

Transcriptie

1 Jaarrapport Integratie Sociaal en Cultureel Planbureau / Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum / Centraal Bureau voor de Statistiek september, 2005 Bijlagen bij hoofdstuk 4 Opleidingsniveau en taalvaardigheid Aslan Zorlu (WODC) en Tanja Traag (CBS) B4.1 Het opleidingsniveau van jarigen naar migrantentype en etnische groep, 2002 (in procenten)... 2 B4.2 Aantal en aandeel jarigen met startkwalificatie naar etnische groep, generatie en geslacht, (in absolute aantallen x 1000 en in procenten)... 2 B4.3 Ordered logit schattingen van vier opleidingsniveaus van vrouwen en van mannen... 3 B4.3a Ordered logit schattingen van vier opleidingsniveaus van vrouwen (odds ratios s en significanties) a... 4 B4.3b Ordered logit schattingen van vier opleidingsniveaus van mannen (odds ratio s en significanties) a... 6 Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 4 1

2 B4.1 Het opleidingsniveau van jarigen naar migrantentype en etnische groep, 2002 (in procenten) B4.2 Aantal en aandeel jarigen met startkwalificatie naar etnische groep, generatie en geslacht, (in absolute aantallen x 1000 en in procenten) aantal (x 1000) aandeel (%) totaal mannen vrouwen totaal mannen vrouwen Turken ,0 38,2 32,1 Marokkanen ,2 41,6 37,0 Surinamers/Antillianen ,5 50,7 60,2 vluchtelingengroepen a ,8 45,1 48,8 overige niet-westerse allochtonen ,6 56,4 54,9 totaal niet-westerse allochtonen, w.v ,5 46,5 46,6 eerste generatie ,5 tweede generatie 51 61,1 autochtonen ,0 75,5 80,5 a Voormalig Joegoslaven, Irakezen, Afghanen, Iraniërs, Somaliërs. Bron: CBS (EBB 01-03) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 4 2

3 B4.3 Ordered logit schattingen van vier opleidingsniveaus van vrouwen en van mannen Voor de regressieanalyses gebruiken we het hoogst behaalde opleidingsniveau en maken we, anders dan in paragraaf 4.2, geen onderscheid tussen schoolgaanden en niet-schoolgaanden. Wel hanteren we dezelfde vier hoogst voltooide opleidingsniveaus: 1. basisonderwijs (bao), 2. voortgezet onderwijs (vbo/mavo), 3. middelbaar onderwijs (mbo/havo/vwo ), 4. hoger onderwijs (hbo/wo). De te verklaren variabele in de analyses is dan een ordinale schaal van deze vier opleidingsniveaus. De verklarende variabelen zijn leeftijd, geslacht, generatie, al dan niet gemengd (allochtoon met autochtoon) gehuwd zijn, naturalisatie, en het wonen in de vier grootse steden. De analyses tonen het relatieve verschil tussen de opleidingsniveaus van de onderscheiden allochtone groepen en autochtonen na de correcties voor leeftijd, huwelijksvorm, naturalisatie en woongemeente. Uit de analyses kan tevens de verklarende kracht van deze afzonderlijke achtergrondkenmerken worden afgeleid. Omdat het gebruikte databestand betrekking heeft op de periode , zijn de resultaten gecorrigeerd voor de stijging van het algemene opleidingsniveau in deze periode. Vanwege de grote verschillen tussen mannen en vrouwen vergelijken we etnische groepen per sekse. We vergelijken dus allochtone mannen met autochtone mannen en allochtone vrouwen met de autochtone. De analyses zijn in vijf stappen uitgevoerd. Eerst onderzoeken we alleen leeftijd (in tien categorieën) en etnische achtergrondkenmerken, zoals verblijfsduur (voor de eerste generatie) en het geboorteland van de ouders (Nederland of buitenland). Zo maken we relatieve verschillen zichtbaar tussen autochtonen en allochtonen enerzijds en binnen de categorie allochtonen anderzijds. 1 Vervolgens controleren we stapsgewijs voor huwelijksvorm, naturalisatie en woonlocatie in modellen 2 tot 5. 2 Hierdoor wordt de vergelijking specifieker we doen alsof de populatiekenmerken homogeen zijn en krijgen we een indicatie van samenhang tussen huwelijksvorm, naturalisatie en woonplaats enerzijds en opleidingsniveau anderzijds. Tabellen B4.3a en B4.3b tonen de resultaten van analyses. 3 1 Deze variabelen zijn exogeen. Dat wil zeggen dat deze variabelen het opleidingsniveau kunnen beïnvloeden terwijl ze zelf niet beïnvloed kunnen worden door het opleidingsniveau, i.e. een eenrichtingscausaliteit. 2 Deze variabelen zijn waarschijnlijk niet strikt exogeen waardoor precieze effecten moeilijk te onderscheiden zijn. Daarom mogen de uitkomsten voor deze variabelen als een indicatie voor de correlatie tussen het opleidingsniveau en de desbetreffende variabelen worden gezien. 3 De resultaten zijn weergegeven in de vorm van gemakkelijk te interpreteren odds ratio s. Een odds ratio groter dan 1 (één) geeft een relatief hoog opleidingsniveau weer terwijl een odds ratio kleiner dan 1 (één) een relatief laag opleidingsniveau aanduidt. Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 4 3

4 B4.3a Ordered logit schattingen van vier opleidingsniveaus van vrouwen (odds ratios s en significanties) a model I model II model III model IV etnische groep Turken 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,131 *** 0,132 *** 0,126 *** 0,130 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,089 *** 0,095 *** 0,061 *** 0,064 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,107 *** 0,114 *** 0,063 *** 0,065 *** 2de gen. een ouder immigrant 0,754 0,625 * 0,303 *** 0,303 *** 2de gen. beide ouders immigrant 0,144 0,195 0,163 0,173 Marokkanen 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,171 *** 0,164 *** 0,162 *** 0,167 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,093 *** 0,096 *** 0,069 *** 0,07 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,114 *** 0,119 *** 0,076 *** 0,079 *** 2de gen. een ouder immigrant 0,656 0,54 0,301 *** 0,306 *** 2de gen. beide ouders immigrant 0,152 0,200 0,200 0,211 Surinamers 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,389 *** 0,356 *** 0,415 *** 0,439 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,635 *** 0,574 *** 0,731 0,764 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,621 *** 0,547 *** 0,701 0,733 2de gen. een ouder immigrant 1,043 0,766 * 0,987 0,977 2de gen. beide ouders immigrant 0,219 0,274 0,573 0,620 Antillianen 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,380 *** 0,338 *** 0,341 *** 0,365 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,395 *** 0,343 *** 0,346 *** 0,368 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,953 0,735 ** 0,737 ** 0,771 * 2de gen. een ouder immigrant 1,094 0,826 0,837 0,848 2de gen. beide ouders immigrant 0,289 0,352 0,581 0,632 (vrm.) Joegoslaven 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,547 *** 0,434 *** 0,458 *** 0,467 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,578 *** 0,550 *** 0,766 0,785 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,995 0,758 * 1,053 1,092 2de gen. een ouder immigrant 1,060 0,757 1,136 1,144 2de gen. beide ouders immigrant 0,300 0,370 0,875 0,948 Irakezen 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,550 *** 0,548 *** 0,542 *** 0,550 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,551 *** 0,561 *** 0,401 *** 0,418 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,140 *** 0,152 *** 0,123 *** 0,122 *** 2de generatie 0,455 0,394 0,251 0,260 Afghanen 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,276 *** 0,274 *** 0,265 *** 0,266 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,445 *** 0,444 *** 0,262 *** 0,262 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,842 0,953 0,806 0,800 Iraniërs 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,868 0,834 0,710 0,736 1ste gen. 5 en meer verblijfsjaren 0,995 0,958 0,560 0,585 2de generatie 1,007 0,887 0,515 0,529 Somaliërs 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,045 *** 0,042 *** 0,039 *** 0,040 *** 1ste gen. 5 en meer verblijfsjaren 0,159 *** 0,144 *** 0,088 *** 0,090 *** 2de generatie 6,770 6,072 10,048 9,212 totaal niet-westerse allochtonen 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,511 *** 0,413 *** 0,418 *** 0,429 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,380 *** 0,309 *** 0,312 *** 0,324 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,610 *** 0,494 *** 0,497 *** 0,522 *** 2de gen. een ouder immigrant 1,121 0,876 0,883 0,890 2de gen. beide ouders immigrant 0,293 0,357 0,587 0,651 autochtonen Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 4 4

5 Vervolg B4.3a leeftijd jaar 0,171 *** 0,172 *** 0,176 *** 0,176 *** jaar 0,938 0,979 0,984 0, jaar 1,283 *** 1,329 *** 1,342 *** 1,345 *** jaar 1,303 *** 1,320 *** 1,317 *** 1,324 *** jaar jaar 0,795 *** 0,793 *** 0,799 *** 0,798 *** jaar 0,726 *** 0,730 *** 0,735 *** 0,737 *** jaar 0,532 *** 0,543 *** 0,566 *** 0,565 *** jaar 0,428 *** 0,436 *** 0,451 *** 0,453 *** jaar 0,274 *** 0,273 *** 0,282 *** 0,283 *** jaar EBB EBB EBB ,019 1,019 1,016 1,023 EBB ,237 *** 1,235 *** 1,235 *** 1,253 *** EBB ,442 *** 1,435 *** 1,433 *** 1,453 *** huwelijksvorm gemengd huwelijk 2,018 *** 2,016 *** 1,967 *** mono-etnisch huwelijk 0,765 *** 0,777 *** 0,776 *** andere burgerlijke staat genaturaliseerd Turks 2,086 *** 2,095 *** Marokkaans 1,808 *** 1,798 *** Surinaams 0,786 0,802 Joegoslavisch 0,668 ** 0,667 ** Iraaks 1,578 1,524 Afghaans 2,475 *** 2,515 *** Iraans 1,756 1,715 Somalisch 1,817 1,789 niet-genaturaliseerd 1 1 woongemeente Amsterdam 1,089 Rotterdam 0,757 *** Den Haag 0,814 *** Utrecht 1,138 overig Nederland 1 N R 2 0,096 0,102 0,107 0,110 a De referentiecategorie is telkens dikgedrukt weergegeven. * p<0,05; ** p<0,01; *** p<0,001. Bron: EBB ( 02-03) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 4 5

6 B4.3b Ordered logit schattingen van vier opleidingsniveaus van mannen (odds ratio s en significanties) a model I model II model III model IV etnische groep Turken 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,183 *** 0,177 *** 0,167 *** 0,172 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,184 *** 0,188 *** 0,122 *** 0,126 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,129 *** 0,134 *** 0,085 *** 0,087 *** 2de gen. een ouder immigrant 0,656 0,604 * 0,319 *** 0,325 *** 2de gen. beide ouders immigrant 0,524 0,555 0,679 0,784 Marokkanen 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,195 *** 0,188 *** 0,182 *** 0,191 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,209 *** 0,208 *** 0,159 *** 0,161 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,112 *** 0,114 *** 0,089 *** 0,088 *** 2de gen. een ouder immigrant 0,597 * 0,550 ** 0,374 *** 0,371 *** 2de gen. beide ouders immigrant 0,529 0,552 0,881 0,991 Surinamers 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,298 *** 0,270 *** 0,248 *** 0,268 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,397 *** 0,385 *** 0,335 *** 0,371 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,480 *** 0,459 *** 0,397 *** 0,441 *** 2de gen. een ouder immigrant 0,757 * 0,642 *** 0,553 * 0,583 2de gen. beide ouders immigrant 0,737 0,761 1,419 1,745 Antillianen 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,397 *** 0,384 *** 0,382 *** 0,402 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,362 *** 0,338 *** 0,337 *** 0,353 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,790 0,647 *** 0,648 *** 0,662 *** 2de gen. een ouder immigrant 1,105 0,953 0,950 0,958 2de gen. beide ouders immigrant 0,604 0,615 1,330 1,540 (vrm.) Joegoslaven 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 1,311 1,164 1,178 1,165 1ste gen verblijfsjaren 0,619 *** 0,590 *** 0,640 *** 0,658 ** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,524 *** 0,456 *** 0,489 *** 0,516 *** 2de gen. een ouder immigrant 1,042 0,858 0,942 0,939 2de gen. beide ouders immigrant 0,790 0,824 1,947 2,320 Irakezen 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,416 *** 0,414 *** 0,402 *** 0,412 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,613 *** 0,625 *** 0,340 *** 0,345 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,760 0,738 0,453 0,445 2de generatie 0,975 0,973 0,514 0,499 Afghanen 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,575 *** 0,576 *** 0,571 *** 0,574 *** 1ste gen verblijfsjaren 0,789 0,793 0,564 ** 0,568 ** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 2,860 3,071 2,899 2,899 Iraniërs 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,541 * 0,508 ** 0,461 ** 0,471 ** 1ste gen. 5 en meer verblijfsjaren 1,048 1,018 0,749 0,778 2de generatie 1,181 0,985 0,749 0,767 Somaliërs 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,134 *** 0,134 *** 0,129 *** 0,131 *** 1ste gen. 5 en meer verblijfsjaren 0,275 *** 0,271 *** 0,186 *** 0,196 *** 2de generatie 0,798 0,865 0,987 0,896 overige niet-westerse allochtonen 1ste gen. 0-5 verblijfsjaren 0,836 0,765 ** 0,764 ** 0,780 ** 1ste gen verblijfsjaren 0,487 *** 0,457 *** 0,458 *** 0,472 *** 1ste gen. 18 en meer verblijfsjaren 0,526 *** 0,474 *** 0,474 *** 0,492 *** 2de gen. een ouder immigrant 1,511 *** 1,314 ** 1,307 ** 1,325 ** 2de gen. beide ouders immigrant 1,112 1,152 2,491 2,941 autochtonen Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 4 6

7 Vervolg B4.3b leeftijd jaar 0,103 *** 0,107 *** 0,109 *** 0,109 *** jaar 0,538 *** 0,559 *** 0,567 *** 0,572 *** jaar 0,877 * 0,906 0,922 0, jaar 0,911 0,913 0,924 0, jaar jaar 0,897 * 0,898 0,899 0,894 * jaar 0,819 *** 0,823 *** 0,822 *** 0,822 *** jaar 0,77 *** 0,764 *** 0,78 *** 0,776 *** jaar 0,514 *** 0,521 *** 0,531 *** 0,539 *** jaar 0,463 *** 0,463 *** 0,478 *** 0,479 *** jaar EBB EBB EBB ,038 1,036 1,045 1,057 EBB ,129 ** 1,124 ** 1,124 ** 1,152 *** EBB ,46 *** 1,442 *** 1,46 *** 1,485 *** huwelijksvorm gemengd huwelijk 1,978 *** 1,969 *** 1,947 *** mono-etnisch huwelijk 0,892 ** 0,889 *** 0,897 ** andere burgerlijke staat genaturaliseerd Turks 1,898 *** 1,89 *** Marokkaans 1,471 *** 1,468 *** Surinaams 1,159 1,1 Joegoslavisch 0,907 0,908 Iraaks 2,323 *** 2,308 *** Afghaans 1,708 * 1,712 * Iraans 1,408 1,361 Somalisch 1,556 1,504 niet-genaturaliseerd 1 1 woongemeente Amsterdam 1,306 *** Rotterdam 0,694 *** Den Haag 0,893 Utrecht 1,235 * overig Nederland 1 N R 2 0,093 0,098 0,100 0,103 a De referentiecategorie is telkens dikgedrukt weergegeven. * p<0,05; ** p<0,01; *** p<0,001. Bron: EBB ( 02-03) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 4 7