Jaarbeeld Rijksuniversiteit Groningen 2012

Transcriptie

1 Jaarbeeld Rijksuniversiteit Groningen 2012 Elmer Sterken Jan de Jeu Sibrand Poppema Laura Batstra Léon Koopmans Tjisse van der Heide Hans Jonker Pim van der Harst Kees Hummelen Henny Valkenier Ben Feringa Eugene Berezikov Theunis Piersma Frank Dekker Matthijs Bierman Epke Zonderland Ellen Nollen Gerard Koppelman Maria Loi Beatriz Noheda Jennifer Jordan Hans Aarsman Philipine van Aanholt Barteld Kooi Desmond Tutu Mladen Popović Marit Dopheide Rogier Blink Maarten Loonen Oscar Kuipers Alicja Daszczuk Wim Pijbes Gerard Koppelman Marilène van Oranje Gerry Wakker Tuan Anh Nguyen Faris Nizamic Marc Kramer Maria Antoinetta Loi Eugene Berezikov Ciska Wijmenga Maria Loi Marc van der Maarel Beatriz Noheda Desmond Tutu Jacques Wallage Erin Wilson

2

3 Jaarbeeld Rijksuniversiteit Groningen 2012 Het Jaarbeeld geeft een algemene impressie van de Rijksuniversiteit Groningen in het jaar Allerlei belangrijke, interessante of opvallende nieuwsfeiten, trends en prestaties worden erin beschreven. Een centraal onderdeel zijn de acht portretten, in woord en beeld, van personen voor wie 2012 een speciaal jaar was. De officiële verslaggeving over de RUG wordt aangeboden in het Jaarverslag Rijksuniversiteit Groningen: Jaarbeeld 2012

4 Voorwoord Voor de Rijksuniversiteit Groningen was 2012 een uitstekend jaar. Meer studenten, meer studenten die het eerste jaar binnen een jaar afronden, veel meer publicaties en citaties, meer onderzoekssubsidies. We zijn bijvoorbeeld erg succesvol geweest in de programma s van de European Research Council: negen aanvragen van Groningse onderzoekers werden gehonoreerd, zeven Starting Grants en twee Advanced Grants. Daarnaast stijgt de RUG op de internationale ranglijsten. De RUG stijgt van plaats 134 (in 2011) naar 89 van de Times Higher Education Ranking. Volgens de QS World University Ranking staan wij op plaats 109 op de wereldranglijst van beste universiteiten, vorig jaar was dat 115. Ook horen we weer bij de beste 25 werkgevers in de Best Places to Work in Academia -ranking die het vakblad The Scientist jaarlijks publiceert. In de top 25 van 2012 staan naast twintig Amerikaanse universiteiten en onderzoeksinstituten vijf anderen en daar zitten wij gewoon bij. Het diploma van de RUG blijkt veel waard voor afgestudeerden die op zoek zijn naar een baan bij een van de grotere bedrijven. In het 2012 Global Employability Survey dat door de New York Times en International Herald Tribune werd gepubliceerd, staat Groningen op plaats 81 als tweede Nederlandse universiteit. Het zal dan ook geen toeval zijn dat internationale studenten ons de beste universiteit van Nederland vinden. Aldus de laatste Internationale Studenten Barometer, een wereldwijd onderzoek naar tevredenheid onder buitenlandse studenten. De RUG komt daarin (opnieuw) naar voren als de meest aanbevelenswaardige universiteit van Nederland. Kortom, we hebben redenen genoeg om trots te zijn over het jaar En dat gevoel werd nog eens versterkt door de prachtige gouden medaille die onze student Epke Zonderland aan het hoogrek tijdens de Olympische Zomerspelen in Londen behaalde. College van Bestuur Rijksuniversiteit Groningen vlnr: prof.dr. Elmer Sterken, rector magnificus drs. Jan de Jeu, vicevoorzitter prof.dr. Sibrand Poppema, voorzitter 2 Jaarbeeld 2012

5 Jaarbeeld Rijksuniversiteit Groningen 2012 Jaarbeeld 2012

6 J A N U A R I 12 Publicatie in Science over DNA-volgorde sluipwespen Samen met collega s in het buitenland publiceren evolutionair genetici van de RUG over de DNA-volgorde van drie nauw verwante soorten Nasonia sluipwespen. Het onderzoek wordt gepubliceerd door het gerenommeerde tijdschrift Science. F E B R U A R I 17 Open dag op locatie Ruim vijfduizend scholieren uit het middelbaar onderwijs bezoeken het evenement Open dag op locatie. RUG-opleidingen presenteren zich aan de aankomende studenten in de eigen gebouwen, verspreid over de stad Groningen. J A N U A R I 19 Publicatie in tijdschrift Nature Een team sterrenkundigen van het Kapteyn Instituut onder leiding van Léon Koopmans beschrijft een onderzoek naar de afbeelding van een sterrenstelsel via een zwaartekrachtlens. Het levert een artikel op in het vooraanstaande tijdschrift Nature. ZIE UITGELICHT F E B R U A R I 2 Dag van het Onderwijs Laura Batstra van de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen wint de Docent van het Jaarprijs Zij houdt een korte les over de gevaren van overdiagnose in de psychiatrie. Voorafgaand aan de verkiezing is er een onderwijscongres. M A A R T 8 Emancipatieprijs voor Els Borst Els Borst, voormalig vicepremier en minister van Volksgezondheid, ontvangt de Aletta Jacobsprijs 2012 voor haar maatschappelijke verdiensten. De prijs is genoemd naar de eerste vrouwelijke student in Nederland, die in Groningen studeerde. UITGELICHT 19 januari Toptijdschriften Het is een grote eer voor onderzoekers een artikel gepubliceerd te krijgen in de prestigieuze wetenschappelijke tijdschriften Nature en Science. De toptijdschriften hanteren strenge criteria voor opname. In 2012 waren er maar liefst 19 artikelen waaraan Groningse onderzoekers aan hadden bijgedragen, soms als eerste auteur. Het tijdschrift Science (opgericht in de VS in 1880) publiceerde over het onderzoek op het gebied van zeegrassen van Tjisse van der Heide, samen met collega s van de Radboud Universiteit Nijmegen en het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (15 juni). Daarnaast waren er zeven andere artikelen met een Groninger als co-auteur in Science. Het tijdschrift Nature (opgericht in Groot-Brittannië in 1869) publiceerde het artikel over metabolisme en de vorming van vetweefsel door onder meer Hans Jonker (17 mei). Ook was er een stuk over de vorming rode bloedcellen, waarvan Pim van der Harst de eerste auteur was (20 december). Behalve deze twee waren er negen andere artikelen in Nature met Groningse bijdrage. De Nature Publishing Group brengt daarnaast gespecialiseerde tijdschriften uit. Ook hierin stonden 33 artikelen met Groningse inbreng. In Nature Nanotechnology van maart publiceerden Kees Hummelen en Henny Valkenier, samen met andere onderzoekers, over kwantuminterferentie in moleculair ladingstransport. In Nature Chemistry van mei publiceerde de groep van Ben Feringa over de moleculaire motor. Jaarbeeld 2012

7 Laura Batstra Psycholoog Laura Batstra verwierf landelijke bekendheid met haar ADHD-onderzoek en het boek dat ze hierover schreef. Leave them kids alone! Toen ik na mijn promotie in de psychiatrie ging werken, vond ik dat te veel kinderen de diagnose ADHD kregen. Ik stelde kritische vragen, maar vond geen gehoor. Bij de afdeling Orthopedagogiek van de RUG ben ik volledig opgebloeid. Discussie was weer mogelijk en studenten riepen me uit tot docent van het jaar, juist omdat ik hen stimuleer kritisch na te denken en vragen te stellen. Kinderen worden niet geboren met ADHD. Stoornissen bestaan omdat wij bepaald gedrag als zodanig definiëren. Natuurlijk zijn er kinderen die hulp nodig hebben en medicijnen kunnen veel verlichting brengen. We kunnen echter de enorme toename van kinderen met een diagnose ook zien als signaal dat we iets aan onze maatschappij moeten doen: armoedebestrijding, verbeteren van het onderwijs. We vragen veel van kinderen: goed presteren, stilzitten en opletten, sociaal vaardig zijn en emoties beheersen. Niet alle kinderen kunnen dat. Sleutel niet te snel aan kinderen. Leave them kids alone! Sleutel eerst aan de maatschappij en aan volwassenen. Bijvoorbeeld met ouder- en leerkrachtbegeleiding op maat die wij ontwikkelen om te voorkomen dat kinderen onnodig in de psychiatrie terechtkomen. Laten we erkennen dat opvoeden zwaar is. Ik heb zelf vier pittige kinderen en bij mij staat het zweet vaak op de rug. Zo leuk als in zoetsappige reclames is het doorgaans niet. 5 Jaarbeeld 2012

8 A P R I L 20 Onthulling Olympische Wand In het Sportcentrum op het Zernikecomplex wordt een wall of fame ontsloten door universiteit en Hanzehogeschool. De naam en prestaties van studenten die deelnamen aan de Olympische Spelen worden vereeuwigd in een plaquette. M E I 14 Groningen krijgt trekvogelprofessor Vogelbescherming en Wereld Natuur Fonds financieren de nieuwe leerstoel trekvogelecologie voor bioloog Theunis Piersma. Bescherming van trekvogels vraagt om een wetenschappelijke basis. A P R I L 12 Honorair consul van Zuid-Korea Sibrand Poppema, voorzitter van het College van Bestuur, wordt benoemd tot honorair consul van de Republiek Korea. De ambassadeur van Zuid- Korea, H.E. Key Cheol Lee, leidt de officiële plechtigheid. M E I Trans-Atlantische conferentie internetvrijheid Samen met de George Washington University organiseert de afdeling Recht en ICT een trans-atlantische conferentie over internetvrijheid en digitale verantwoordelijkheid. De conferentie vindt plaats in zowel Washington als Brussel. ZIE UITGELICHT J U N I 12 Summer Academy Biotechnology and Society in Africa In Groningen vindt de Summer Academy Biotechnology and Society in Africa plaats, met vijftien deelnemers uit zeven landen. Het doel is Afrikaanse wet- en regelgevers te helpen bij het opstellen van regelingen op het gebied van bioveiligheid. UITGELICHT mei Recht en ict Een groot deel van onze communicatie, werk en vrijetijdsbesteding vindt tegenwoordig plaats met behulp van ict. Het gevolg is dat ook onze rechtsbetrekkingen steeds meer online tot stand komen. De afdeling Recht en ICT van de RUG heeft voor Nederland unieke bachelor- en masteropleidingen op het kruisvlak van technologie en rechtswetenschap. Deze hebben raakvlakken met vrijwel alle hoofdgebieden van het recht. Het privaatrecht richt zich onder meer op elektronische overeenkomsten, automatiseringscontracten en digitale bewijsvoering. Het bedrijfsrecht kijkt naar auteursrechten, telewerken en virtueel ondernemen. Bij bestuursrecht gaat het om privacybescherming, vrijheid van meningsuiting en openbaarmakings- en informatieverplichtingen van de overheid. Computercriminaliteit en opsporingsvraagstukken komen aan de orde bij het strafrecht. Ook de fiscaalrechtelijke aspecten van (grensoverschrijdende) internetdiensten worden behandeld. Binnen al deze rechtsgebieden speelt het internationaal-rechtelijke karakter van het informaticarecht een grote rol. Ten slotte besteedt de Groningse opleiding recht en ict aandacht aan rechtsinformatica (automatisering in de rechtspraktijk), zoals juridische informatie- en communicatiesystemen en beslissingsondersteunende systemen. 6 Jaarbeeld 2012

9 Eugene Berezikov Moleculair bioloog Eugene Berezikov uit Novosibirsk is groepsleider bij het instituut ERIBA, waar hij stamcelonderzoek leidt naar de veroudering van platwormen. Dit kleine platwormpje kan ons helpen bij baanbrekend onderzoek Stamcelbiologie is een dynamisch vakgebied dat razendsnel verandert. Om nieuwe ontdekkingen te doen hebben onderzoekers een model nodig voor hun experimenten. Samen met mijn groep wil ik een internationaal geaccepteerd model ontwikkelen voor onderzoek naar stamcelfuncties. Dat model is Macrostomum ligano, een minuscuul klein, doorzichtig platwormpje dat zichzelf regenereert en daardoor heel geschikt is voor onderzoek naar regeneratie en veroudering. Dit wormpje kan in de toekomst onderzoekers helpen bij baanbrekend onderzoek. Ik verwacht dat ERIBA een Nederlands topinstituut wordt. Als je de juiste mensen, financiering en energie bij elkaar brengt, gaat dat echt lukken. Voor mijn werk is Ronald Plasterk heel belangrijk geweest: een inspirerende wetenschapper, die heel wat hoogleraren heeft afgeleverd. Om succes te behalen in het onderzoek heb je onderzoekers nodig met passie. Zonder motivatie houd je dit niet vol. Ik heb zelf gemerkt hoe moeilijk het is goede mensen te vinden. Met het team dat ik leid ben ik echt heel blij. Ik vind het jammer dat ik als groepsleider minder tijd heb voor het uitvoeren van experimenten, maar ik ben wel vaak in het lab. Daar vinden de doorbraken plaats en daar wil ik natuurlijk zelf graag bij zijn. 7 Jaarbeeld 2012

10 J U N I 15 Kinderuniversiteit over werking menselijk lichaam Meer dan 500 scholieren van basisscholen uit Groningen, Friesland en Drenthe krijgen in het Academiegebouw een heus college van een professor over bloed. Extra feestelijk, omdat de RUG-Kinderuniversiteit (de oudste van Nederland) voor de tiende keer wordt georganiseerd. J U L I 6 Zomerceremonie sluit academisch jaar af Tijdens een feestelijke zitting loopt het academische jaar officieel ten einde. Excellerende studenten en onderzoekers krijgen prijzen en de groep internationale alumniambassadeurs presenteert zich. Bankdirecteur Matthijs Bierman wordt Alumnus van het Jaar. J U N I 20 Honderdste zwemdiploma voor buitenlandse student Rector magnificus Elmer Sterken reikt het honderdste zwemdiploma uit aan een buitenlandse student in het Willem Alexander Sportcentrum. Uit de toenemende belangstelling voor zwemlessen blijkt dat ze aansluiten bij de wensen van deze doelgroep. J U L I 6 Wederom internationale CASE Award voor Groningen Voor het tweede opeenvolgende jaar ontvangt de RUG een prijs van het Council for Advancement and Support of Education (CASE) in Birmingham, voor haar programma om fondsen te werven door middel van regionale alumnikringen. ZIE UITGELICHT A U G U S T U S 8 Olympisch goud met Groningse glans Epke Zonderland behaalt op de Olympische Spelen in Londen de gouden medaille in de rekstokfinale. De Groningse student geneeskunde komt bij het turnen tot een score van , mede dankzij de unieke Cassina-Kovacs-Kolman- vliegbeweging. UITGELICHT 6 juli Alumnikringen Voor het tweede opeenvolgende jaar ontving het Ubbo Emmius Fonds een prijs van het Council for Advancement and Support of Education (CASE). Het kreeg de Bronze Award voor het concept van de Alumnikringen. CASE geldt als s werelds belangrijkste organisatie van professionals op het terrein van alumnibeleid, communicatie, marketing en fondsenwerving in het hoger onderwijs. Het principe van de alumnikring is dat alumni vroegere studievrienden vragen lid te worden van de kring in een bepaalde regio. De kringleden komen enkele keren per jaar bijeen, nodigen daarbij interessante RUG-wetenschappers uit voor een presentatie en adopteren gezamenlijk een bijzonder project of onderzoek om daar vervolgens ook financieel aan bij te dragen. De Gooische alumnikring bracht al euro bijeen voor het onderzoek van Ellen Nollen naar de genetische basis van neurodegeneratieve ziekten als Parkinson, Alzheimer en Huntington. De Amsterdamse kring verzamelde euro voor het onderzoek van Gerard Koppelman naar het ontstaan van astma bij jonge kinderen. De kring Den Haag/ Rotterdam ondersteunde het onderzoek van Maria Loi naar hybride zonnecellen. De Aduarderkring richtte zich op de ondersteuning van Beatriz Noheda s onderzoek naar piëzo-elektrische materialen (om drukkrachten efficiënt om te zetten in elektrische energie). Een vijfde kring is opgericht in Oost-Nederland. 8 Jaarbeeld 2012

11 Frank Dekker Farmaceut Frank Dekker heeft in 2012 twee grote subsidies gekregen om onderzoek te verrichten naar ontstekingsremmers. Je neemt een tablet en bent van je hoofdpijn af. Hoe kan dat? De meeste studenten Farmacie worden apotheker, maar ik heb voor het onderzoek gekozen. Op school vond ik de werking van medicijnen al interessant. Je neemt een tablet en je bent van je hoofdpijn af. Hoe is dat mogelijk? Ik had na mijn promotie kunnen kiezen voor een carrière in de farmaceutische industrie, maar de vrijheid in de academische wereld sprak me meer aan. Met mijn team bouw ik fundamentele kennis op, waarmee de industrie effectieve medicijnen kan ontwikkelen. We hebben twee subsidies van in totaal ongeveer twee miljoen euro gekregen om onderzoek te doen naar stoffen en methodes waarmee we ontstekingen kunnen opsporen en afremmen. In de academische wereld is publish or perish het devies. Toch mag publiceren geen doel op zich worden. Publiceren in wetenschappelijke tijdschriften is een middel om je kennis te delen, zodat anderen daarop kunnen voortbouwen. Daarom is het zo belangrijk dat je er zeker van bent dat je resultaten kloppen. Ik controleer zelf altijd de ruwe data die ik krijg. Daar kun je namelijk niet mee sjoemelen. Je moet ook accepteren dat je niet altijd de data krijgt die je verwacht. Dan moet je de resultaten niet aanpassen, maar de toepassing kantelen. Daar let ik scherp op. 9 Jaarbeeld 2012

12 A U G U S T U S 13 Introductieweek voor eerstejaars begint Meer dan 4200 aankomende studenten beginnen aan de KEIweek in Groningen, de grootste introductieweek van Nederland. In groepjes maken ze, begeleid door ouderejaars, kennis met het studentenleven en de studentenstad Groningen. A U G U S T U S 29 RUG verwelkomt 1500 internationale studenten In de Martinikerk en het Academiegebouw worden ruim 1500 internationale studenten en medewerkers verwelkomd, die kort tevoren in Nederland zijn gearriveerd. Er zijn toespraken, een lunch en een informatiemarkt. ZIE UITGELICHT A U G U S T U S Universiteit bij grote zomerfestivals De RUG is aanwezig in de Nanoplaza van Llowlab, het drijvende laboratorium van Lowlands in Biddinghuizen. In het Groningse Noorderplantsoen zijn er demonstraties in het wetenschapspaviljoen Qu3, tijdens het theaterfestival Noorderzon. S E P T E M B E R 1 Gastschrijverschap van Hans Aarsman begint Schrijver-fotograaf Hans Aarsman is de gastschrijver van 2012 bij de Rijksuniversiteit Groningen. In september en oktober verzorgt hij werkcolleges voor studenten over kijken, schrijven en presenteren. Verder geeft hij openbare lezingen. S E P T E M B E R 3 Opening Academische Jaar Het universitaire jaar wordt officieel geopend in de Aula van het Academiegebouw. Matthijs Bierman, directeur van Triodos Bank Nederland, krijgt de Alumnus van het Jaarprijs Aansluitend is er een feestelijk buitenprogramma. UITGELICHT 29 augustus International Student Barometer Overal ter wereld hebben studenten die ingeschreven stonden aan een universiteit of hbo-instelling buiten hun land van herkomst, eind 2011 een enquête ontvangen. Het doel was te meten of ze tevreden waren over onderwijskwaliteit, huisvesting, ondersteuning & faciliteiten en ontvangst. In Nederland namen twaalf instellingen (acht universitaire en vier van het hbo) deel aan dit onderzoek. In totaal vulden studenten van buitenlandse afkomst de enquête in, van wie aan de RUG studeerden. De RUG scoorde op alle vier onderzochte categorieën goed tot zeer goed, wat leidde tot een eerste plaats over de hele linie. Op de onderdelen studie-inhoud, ondersteuning en ontvangst stond de RUG bij de top 3. Er is vooral grote waardering voor de inhoud van de vakken, studieadvies, contacten met docenten en de jaarlijkse welkomstceremonie van de RUG. De laatste wordt al jaren als zeer goed aangemerkt door de buitenlandse studenten. Op de vraag of ze de universiteit waar ze nu studeren zouden aanbevelen in hun eigen land zeiden de RUGstudenten volmondig ja. Met een recommendationscore van 89 staat de RUG op de eerste plaats in Nederland, met een aanmerkelijk hogere score dan andere instellingen. Het is al het derde jaar achtereen dat de RUG in dit onderzoek naar voren komt als de meest aanbevolen universiteit Jaarbeeld 2012

13 Jennifer Jordan Sociaal psycholoog Jennifer Jordan is Rosalind Franklin Fellow bij de Faculteit Economie en Bedrijfskunde en doet onderzoek naar het morele zelfbeeld. We weten meer over het heelal dan wat er in ons eigen brein gebeurt Als student volgde ik het college sociale psychologie van Robert Cialdini, een van de beroemdste sociaal psychologen ter wereld. Opeens wist ik zeker wat ik de rest van mijn leven wilde doen. Hij stelde dezelfde fundamentele vragen over menselijke gedrag als ik. Waarom stereotyperen wij? Waarom worden we beïnvloed door mensen die op ons lijken? We weten meer over het heelal dan wat er in ons brein gebeurt Ik onderzoek de vraag wat het morele zelfbeeld is. We willen allemaal moreel zijn en toch doen we immorele dingen: rommel op de grond gooien, een ander de weg afsnijden in het verkeer. Mensen compenseren immoreel gedrag vaak door ook iets goeds te doen, zodat ze zich niet zo rot voelen. En mogelijk voorbeeld hiervan is de wielrenner Lance Armstrong die doping gebruikte en erover loog, maar zich tegelijkertijd inzette voor kankeronderzoek. Ik wil weten hoe het morele zelfbeeld tot stand komt en hoe mensen ermee omgaan. Ik vind het een eer dat ik een Rosalind Franklin Fellow ben. Zo krijg ik de kans een rolmodel te zijn voor vrouwen in de academische wereld. Mondiaal zie je dat maar weinig vrouwen opklimmen tot hoogleraar, zeker aan economische faculteiten. Bij mij op de afdeling is het aantal mannen en vrouwen ongeveer gelijk. Dat was een van mijn redenen om voor Groningen te kiezen. 11 Jaarbeeld 2012

14 S E P T E M B E R 4 Nationaal Ruimtelijk Verkiezingsdebat In het kader van de landelijke verkiezingen op 12 september organiseren studenten en jonge medewerkers van de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen een debat. Zes kandidaat-kamerleden discussiëren over de planologische inrichting van het landschap. S E P T E M B E R Derde Europees- Aziatische bijeenkomst Bestuurders van ongeveer honderd topuniversiteiten in Europa en Azië ontmoeten elkaar op de ASEM (Asean European Meeting) Rectors Conference in Groningen. Het doel is de onderwijssamenwerking te bevorderen. S E P T E M B E R 14 Opening van centrum bij theologische faculteit Het Centrum voor Religie, Conflict en het Publieke Domein bij de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap (GGW) wordt officieel geopend. Het onderzoeksinstituut richt zich op de rol van religie in de westerse maatschappij. S E P T E M B E R 24 Desmond Tutu wordt eredoctor De Zuid-Afrikaanse aartsbisschop Desmond Tutu ontvangt een eredoctoraat op voordracht van de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap. Het is een erkenning van de grote verdiensten in zijn vaderland op het gebied van verzoening en gezondheidszorg. O K T O B E R 3 Spectaculaire stijging op THE-ranglijst De RUG stijgt van plaats 134 (in 2011) naar 89 van de Times Higher Education World Universities Rankings. Het Britse tijdschrift beoordeelt universiteiten over de hele wereld, waarbij het onderzoek en onderwijs wordt beoordeeld, maar ook de internationale reputatie. ZIE UITGELICHT UITGELICHT 3 oktober Internationale positie Als gevolg van de internationalisering van het hoger onderwijs neemt de mondiale concurrentie tussen universiteiten toe. Iedereen streeft ernaar talentvolle studenten en toponderzoekers aan te trekken. In het verlengde daarvan moeten universiteiten bovendien telkens weer onderzoekssubsidies zien te verwerven uit de beperkte fondsen van de Nederlandse overheid, de EU en het bedrijfsleven. Een sterke internationale profilering is daarom essentieel, wat zich mede uit in internationale rankings (ranglijsten). In één oogopslag wordt zo duidelijk waar een bepaalde universiteit staat. Het Strategisch Plan stelt dat de RUG in 2015 in de belangrijkste internationale rankings stabiel in de top 100 van de wereld staat. In 2012 bezette de RUG de volgende posities: THE World University Rankings 89 QS World University Rankings 109 Academic Ranking of World Universities 103 National Taiwan University Ranking 75 Webometrics 77 Essential Science Indicators Citation Impact 56 Bovengenoemde posities gaan vooral over het wetenschappelijke onderzoek. Ook op andere gebieden zijn er ranglijsten. De Universitas Indonesia GreenMetric Ranking zet de RUG (op plaats 53 als het gaat om duurzaam beleid (de hoogste score van de Nederlandse universiteiten). Bovendien blijken Groningse afgestudeerden aantrekkelijk voor de internationale arbeidsmarkt, aldus de Global Employability Survey 2012 van New York Times en International Herald Tribune Jaarbeeld 2012

15 Barteld Kooi Theoretisch filosoof Barteld Kooi houdt zich bij de Faculteit Wijsbegeerte bezig met logica en argumentatiekunde. De koning van Frankrijk is kaal Op school vond ik het fascinerend door te denken. Niet stoppen als je het niet meer weet, maar doorgaan. Vooral logica en taalfilosofie interesseerden me mateloos en nog steeds. Met logica kun je zin van onzin onderscheiden. Nadenken over wat kan en wat niet. Hoe een zin grammaticaal klopt en toch onzin is. Is de zin De koning van Frankrijk is kaal waar of niet waar? Frankrijk heeft geen koning, dus waar gaat het dan eigenlijk over? Ik richt me op logisch redeneren: wanneer gaat het goed en wanneer niet. Tijdens mijn oratie heb ik die vraag toegelicht met een goocheltruc. Als een goocheltruc lukt, zit er een goede redenering achter. Mislukt de truc, dan klopt je redenering niet. Hoe zit dat? Neem een paradox. Intuïtief weet je dat er iets niet klopt, maar je kunt zo n filosofische puzzel alleen oplossen als je logisch redeneert en heel precies omgaat met taal. Helemaal ingewikkeld wordt het als de informatie steeds verandert en je rekening moet houden met wat andere mensen weten. Zoals bij het spel Cluedo: om dat te winnen is het essentieel dat je beredeneert wie wat weet over wie en wie niet. Fascinerend vind ik dat. 13 Jaarbeeld 2012

16 O K T O B E R 3 European Medical School Oldenburg-Groningen De Carl von Ossietzky Universität in Oldenburg zet samen met RUG en UMCG een European Medical School op. De instellingen werken samen bij de artsenopleiding. Veertig studenten uit Oldenburg lopen co-schappen in Groningen en vice versa. O K T O B E R 24 Gronings team wint Labyrint Publieksprijs In de finale van de Labyrinth Publieksprijs staan twee RUG-teams: Over-levende Noordpool en Love to Know. Het Leidse team ispex wint de juryprijs, maar Overlevende Noordpool wint de publieksprijs. ZIE UITGELICHT O K T O B E R 4 Installatie van Rosalind Franklin Fellows Veertien excellente vrouwelijke onderzoekers, merendeels uit het buitenland, worden geïnstalleerd als Rosalind Franklin Fellows. Via dit programma heeft de universiteit inmiddels 68 tenure-trackposities aangeboden aan vrouwelijk toptalent. O K T O B E R 24 Groningse afgestudeerden in trek op arbeidsmarkt Uit het 2012 Global Employability Survey van de New York Times en International Herald Tribune blijkt dat een RUG-diploma erg gewaardeerd wordt door grote bedrijven. De RUG staat op plaats 81 in de ranglijst, mede dankzij de brede, internationale opleidingen. O K T O B E R 29 Universiteit eert Olympische sporters De vier studenten die deelnamen aan de Olympische zomerspelen worden gehuldigd: zeilster Philipine van Aanholt (bedrijfskunde), atlete Marit Dopheide (bewegingswetenschappen), roeier Rogier Blink (economie) en turner Epke Zonderland (geneeskunde). UITGELICHT 24 oktober Labyrint Publieksprijs Jaarlijks wordt de Academische Jaarprijs uitgereikt voor de beste popularisering van wetenschappelijk onderzoek. Het team met het meest creatieve communicatieplan ontvangt de hoofdprijs van euro om het plan dat het heeft ingediend te realiseren. Betrokken organisaties zijn VPRO en NTR (van het televisieprogramma Labyrint ), NWO, KNAW en NRC Handelsblad. De deelnemende teams bestaan uit universitaire medewerkers en studenten van alle Nederlandse universiteiten. Bijzonder aan de editie van 2012 was dat twee RUG-teams de finale van de laatste drie hadden bereikt. Hun projecten heetten Overlevende Noordpool en Love to Know. Een jury van deskundigen kende de Academische Jaarprijs echter uiteindelijk toe aan de enige niet-groningse finalist: het team ispex uit Leiden. Daarnaast kon het publiek bepalen wie de Labyrint Publieksprijs zou krijgen. Deze prijs ging wél naar een RUG-team, met het project Overlevende Noordpool. Het winnende onderwerp komt centraal te staan in een uitzending van het tvprogramma Labyrint. Teamleider Maarten Loonen van het Arctisch Centrum van de RUG verwachtte mede door de Publieksprijs genoeg steun te krijgen om een expeditie naar een onbekend deel van Spitsbergen op te zetten: het ongerepte eiland Edgeøya, waar al zestig jaar geen mens is geweest. programmas/labyrint 14 Jaarbeeld 2012

17 Mladen Popović Mladen Popović is directeur van het Qumran Instituut en gastconservator van de Dode Zeerollen-tentoonstelling in het Drents Museum in Alsof je uit een tijdmachine bent gestapt Het organiseren van de tentoonstelling van de Dode Zeerollen in het Drents Museum slokt nu de meeste tijd op. In Jeruzalem heb ik de rollen die we gaan exposeren geselecteerd. De echt grote rollen mogen Israël niet uit, maar ik heb een paar prachtige kleinere rollen en interessante fragmenten uitgezocht. Ik sta voor een multidisciplinaire aanpak en dat zie je terug in de tentoonstelling. We laten niet alleen de rollen zien, maar alle aspecten: klassieke talen, archeologie, oude geschiedenis, het oude nabije oosten. De oude wereld bestond niet uit geïsoleerde gemeenschappen. Er was veel interactie, oost en west stonden in contact met elkaar en wisselden ideeën uit. Globalisering, maar dan in de Oudheid. Ik wil deze rollen in de historische en culturele context plaatsen en de verhalen van de mensen erachter vertellen. De rollen laten zien dat de Bijbel niet kant en klaar uit de hemel is gevallen. Er bestonden 2000 jaar geleden nog verschillende versies van wat wij nu als vaststaande Bijbelteksten kennen. Alsof je uit een tijdmachine bent gestapt en met eigen ogen ziet hoe ideeën over het leven na de dood en de komst van de Messias zich ontwikkelden. Al deze rollen, fragmenten en snippers vormen de puzzelstukjes van de religieuze en historische ontwikkeling van onze cultuur. 15 Jaarbeeld 2012

18 O K T O B E R 30 Stichting Kinderpostzegels steunt Gronings onderzoek De Stichting Kinderpostzegels draagt euro bij aan onderzoekers bij Orthopedagogiek. Zij ontwikkelen een toolkit ten behoeve van seksueel misbruikte kinderen, die worden opgevangen in pleegtehuizen. N O V E M B E R 15 Grote subsidie voor onderzoek moleculaire zelfassemblage Het onderzoeksproject Functionele Moleculaire Systemen, waarin de RUG samenwerkt met de universiteiten van Nijmegen en Eindhoven, ontvangt 26,9 miljoen euro. Het is een van de zes projecten die een Zwaartekrachtsubsidie krijgen van NWO. O K T O B E R 31 Bijeenkomst RUGalumnikring in Rijksmuseum In Amsterdam verzamelen zestig RUG-alumni zich in het Rijksmuseum, onder toeziend oog van Rembrandts Staalmeesters. Er zijn presentaties van hoofddirecteur Wim Pijbes en longarts Gerard Koppelman. Gastvrouw is Prinses Marilène van Oranje. N O V E M B E R 5 igem-team van Groningse studenten wordt wereldkampioen Elf studenten van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen behalen de eerste plaats in Boston in de igem-competitie. Hierin proberen studententeams met behulp van synthetische biologie de beste biologische machine te bouwen. ZIE UITGELICHT N O V E M B E R 28 Rapport affaire-stapel leidt tot regelgeving De commissies Levelt, Noort en Drenth brengen hun gezamenlijke eindrapport uit over de fraudezaak van Diederik Stapel. Naar aanleiding hiervan neemt de RUG maatregelen om wetenschappelijke integriteit bij studenten en onderzoekers te bevorderen. UITGELICHT 5 november Gronings team wereldkampioen igem Een team van elf RUG-studenten is in Boston wereldkampioen geworden in de jaarlijkse igemcompetitie. igem staat voor International Genetically Engineered Machine competition. Met hun bacterie die rottend vlees kan detecteren lieten de Groningers de andere 170 teams, afkomstig uit de hele wereld, achter zich. Het Groningse team was eerder al Europees kampioen geworden. Het igem-team uit Groningen heeft een genetisch gemanipuleerde bacterie ontworpen die verkleurt als vlees begint te bederven. Deze zogenaamde food warden is aangebracht op een plastic staafje verpakt in een folie, dat op het vlees wordt geplakt. De bacterie komt tot leven als het staafje wordt gebroken. Rottend vlees scheidt een vluchtige stof af, die door de folie heen gaat en de bacterie bereikt. Deze verkleurt en daaraan is te zien dat het vlees niet meer te eten is. De folie laat geen vloeistoffen en bacteriën door en kan dus veilig worden gebruikt. Het Groningse team viel onder meer in de prijzen dankzij de multidisciplinaire aanpak en de originele, professionele presentatie. Wat ook goed viel bij de jury is dat hun toepassing echt functioneert en volledig was uitgewerkt, inclusief verpakking. Het team wil met deze toepassing een bijdrage leveren aan het tegengaan van voedselverspilling Jaarbeeld 2012

19 Oscar Kuipers en Alicja Daszczuk Moleculair geneticus Oscar Kuipers begeleidde het igemteam dat wereldkampioen werd (zie kader hiernaast), onder wie de studente Alicjia Daszscuk uit Polen. Studenten staan open voor de wildste ideeën Oscar Kuipers: We gebruiken de igem-wedstrijd als een onderwijsvorm waarbij de docenten op de achtergrond blijven en alleen feedback en faciliteiten bieden. De studenten bedenken zelf wat ze willen doen en werken hun idee volledig zelfstandig uit. Het leuke van deze studenten is dat ze open staan voor de wildste ideeën en bereid zijn alles uit te proberen. Ik vind het fantastisch met zulke gemotiveerde studenten te werken. Het idee om een bacterie te ontwikkelen die bedorven voedsel detecteert heeft veel potentie. Ik sluit niet uit dat we er een apart onderzoeksproject aan gaan wijden. Alicia Daszczuk: De nacht voordat we onze data moesten inleveren voor het Europese kampioenschap, waren we nog druk bezig met de laatste details. Een student hield het niet meer uit en ging naar het lab. Hij kwam dolblij terug: de bacteriën waren verkleurd. Dat was het eerste zichtbare bewijs dat ons idee werkte. Voor deze wedstrijd moet je echt gemotiveerd zijn, je doet dit niet om punten te halen. Ik heb veel geleerd en het was een inspirerende ervaring. We wilden een statement maken over voedselverspilling: te veel voedsel wordt weggegooid, vanwege de datum op de verpakking. Dankzij deze bacterie is dat niet meer nodig. 17 Jaarbeeld 2012

20 N O V E M B E R 29 Universiteit reikt Green Mind Award uit PhD-studenten Tuan Anh Nguyen en Faris Nizamic winnen de GreenMind Award. Zij ontvangen euro om de RUG groener te maken. Hun prijswinnende plan gaat van de Bernoulliborg een zeer duurzaam gebouw maken. ZIE UITGELICHT D E C E M B E R 13 Eerste Groningse biologen vertrekken naar Antarctica Onderzoekers van het Willem Barentsz Poolinstituut van de RUG gaan naar het Antarctische onderzoekstation Rothera, waar Nederland vier nieuwe mobiele laboratoria heeft. Het Groningse onderzoek richt zich op het microleven in de zee. D E C E M B E R 13 Huldiging ontvangers EU-subsidies In heel 2012 zijn negen aanvragen van Groningse onderzoekers gehonoreerd door de European Research Council: zeven Starting Grants en twee Advanced Grants. Voor hen is er een feestelijke bijeenkomst. De RUG scoort jaarlijks zeer hoog bij Europese subsidies. D E C E M B E R 20 Aantal promoties bereikt recordhoogte Marc Kramer promoveert aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde op een onderzoek naar het rendement van beleggingsadviseurs. Deze 436ste promotie was de laatste in 2012, waarmee een record werd gebroken (2011: 399, 2010: 384, 2009: 343, 2008: 321). D E C E M B E R 21 Subsidie van 6,5 miljoen euro voor astronomisch onderzoek De RUG krijgt een nieuw wetenschappelijk dataverwerkingscentrum. Het ondersteunt de missie van het European Space Agency om de Euclid-satelliet in 2020 te lanceren, waarmee donkere materie en donkere energie kan worden onderzocht. UITGELICHT 29 november Green Mind Award In het voorjaar van 2012 schreef het bestuur van de RUG een prijsvraag uit voor studenten en medewerkers: de Green Mind Award. Wie had het meest baanbrekende, origineelste idee om de duurzaamheid bij de bedrijfsvoering of gebouwen van de universiteit te verbeteren? Het resultaat telde 62 ideeën, op allerlei terreinen. Twee promovendi van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen wonnen de eerste prijs. Zij hadden een plan om van de Bernoulliborg, waar hun werkruimte is gevestigd, een duurzaam gebouw te maken wat afvalverwerking, energie- en waterverbruik betreft. Het plan berust op eenvoudige ideeën, zoals de plaatsing van waterstops op kranen, een zuinige wc-spoeling en waarschuwingen om het energieverbruik van de pc te verminderen. Ook de ideeën die op de tweede en derde plaats eindigden waren dermate geschikt, dat de RUG ze gaat uitvoeren. De tweede prijs ging naar het plan van twee studenten voor een systeem met zonnepanelen om het douchewater in het ACLO-sportcomplex te verwarmen. Hoogleraar fotofysica Maria Antoinetta Loi ontving de derde prijs voor haar solar umbrella, een parasol met plastic zonnecellen. Hierop kan de laptop worden aangesloten, bijvoorbeeld wanneer de gebruiker op een zonnige dag op het terras wil werken. greenmindaward 18 Jaarbeeld 2012