10 SAP - StierWijzer Basisfokdoelen

Transcriptie

1 10 Stieradviesprogramma (SAP) - StierWijzer De stierkeuze is één van de belangrijkste beslissingen op fokkerijgebied. Veehouders hebben een eigen fokdoel die het beste past bij hun bedrijf. Omdat de fokdoelen verschillend zijn en om het fokken gemakkelijk te maken heeft NRS twee adviseringsprogramma s, het Stieradviesprogramma (SAP) en StierWijzer. Bij beide programma s kan een keuze gemaakt worden uit zeven bedrijfseigen basisfokdoelen. Beide programma s maken gebruik van de meest actuele MPR- en afstammingsgegevens en fok- en/of verwachtingswaarden. SAP is het meest compleet en biedt iets extra s door gebruik te maken van de vastgelegde exterieurgegevens en gebruikskenmerken. SAP geeft drie adviezen per koe. Bij elk advies worden de vijf extra te verbeteren kenmerken van de koe gepubliceerd met de fokwaarden van de geadviseerde stier. StierWijzer geeft zes adviezen per koe zonder verdere toelichting. Het voorkomen van paringsfouten, zekerheid, tijdwinst, het gemak en de optimale vooruitgang zijn de belangrijkste drijfveren bij de vele gebruikers van de adviseringsprogramma s. 10 SAP - StierWijzer Basisfokdoelen Duurzaam Allround Dit fokdoel is gericht op het fokken van een duurzame, gezonde en productieve koe. Productie en exterieur worden even zwaar ingewogen. Bij het exterieur ligt de nadruk op de kenmerken die de grootste relatie hebben met levensduur, zoals uiers, benen en kruisligging. Voor productie wordt gestreefd naar voldoende melk met extra aandacht voor het eiwitgehalte. Daarnaast wordt rekening gehouden met kenmerken als duurzaamheid, vruchtbaarheid en uiergezondheid. Duurzaam Productie Het fokdoel Duurzaam Productie onderscheidt zich van het fokdoel Duurzaam Allround door extra nadruk voor productie. Duurzaam Exterieur Het fokdoel Duurzaam Exterieur onderscheidt zich van het fokdoel Duurzaam Allround door extra aandacht voor exterieur. Bij het exterieur blijft de nadruk liggen op de kenmerken die gerelateerd zijn aan levensduur. Duurzaam Extensief Het fokdoel Duurzaam Extensief legt extra nadruk op duurzaamheid en gezondheid en relatief minder op productie. Binnen het productieblok ligt de nadruk op hogere vet- en eiwitpercentages. Binnen het exterieurblok ligt extra nadruk op capaciteit en relatief minder op uier. Daarnaast is er extra aandacht voor conditiescore en vruchtbaarheid. Duurzaam Robot Het fokdoel Duurzaam Robot is speciaal voor bedrijven met een melkrobot en legt extra nadruk op kenmerken als achterspeenplaatsing en voldoende melksnelheid. Binnen het exterieurblok ligt meer nadruk op benen en relatief minder op uier. Paringen met een te nauwe achterspeenplaatsing of te korte spenen worden uitgesloten. Topproductie Het fokdoel Topproductie legt extra nadruk op productie. Binnen het productieblok is er extra aandacht voor de kilogrammen melk, vet en eiwit en relatief minder voor de gehalten. Topexterieur Het fokdoel Topexterieur legt zeer sterk de nadruk op het exterieur. Binnen het exterieurblok is er extra aandacht voor frame en type en relatief minder aandacht voor uier en benen. Binnen het productie blok is er extra aandacht voor de kilogrammen melk en relatief minder voor de gehalten. Inwegingen verschillende fokdoelen weging basisfokdoel weging binnen exterieur Duurzaam Allround 60 Duurzaam Productie 60 Duurzaam Exterieur Duurzaam Extensief Duurzaam Robot 4 60 Topproductie Topexterieur productie exterieur DU/gezondheid frame type uier benen 113

2 10 SAP - StierWijzer Bedrijfsoverzicht De bedrijfsoverzichten van zowel SAP als StierWijzer vertonen veel overeenkomsten. Naast de gegevens over naam, adres en woonplaats is er ruimte voor de naam van de contactpersoon. Veel waarde wordt gehecht aan een goed advies dat is afgestemd op de wensen van de deelnemer. Daarom hebben de meeste veehouders een persoonlijke adviseur om de mogelijkheden van SAP of StierWijzer optimaal te benutten. 1 Deelnamegegevens Bij: product staat vermeld welke versie het betreft. Bij SAP is er keuze uit SAP compleet of SAP verkort. StierWijzer kent één versie. Bij: advies in wordt aangegeven wanneer men advies ontvangt. Ook één keer per jaar is mogelijk. Bij advies voor wordt de geadviseerde diergroep weergegeven. 2 Fokdoel en instellingen Bij optie en evt. naam wordt de naam van het gekozen basisfokdoel weergegeven. Een specifiek eigen samengesteld fokdoel is mogelijk voor zowel SAP als StierWijzer. Bij diergroep wordt de veestapel standaard ingedeeld in drie groepen: pinken, vaarzen, koeien. Het is mogelijk om voor elke groep een grens aan te geven voor geboortegemak en een grens voor % met fokstier. Op het formulier wordt alleen de grens voor geboortegemak voor pinken en vaarzen, en de grens voor: % met fokstier voor de vaarzen en koeien gepresenteerd. Bij fokwaarden op basis wordt de gebruikte basisfokwaarde weergegeven. De basis is afhankelijk van de haarkleur van de dieren. Er zijn drie basis: zwartbont, roodbont en MRIJ. 3 Weging apart een minimum fokwaarde in te Bij weging worden twee blokken onderscheiden waarbij elk kenmerk, afhanke- Voor melksnelheid en karakter worden stellen bij pinken en vaarzen. lijk van het gekozen fokdoel, is combinaties uitgesloten van koeien die ingewogen. volgens de veehouders slecht scoren op dat kenmerk met stieren die voor datzelfde kenmerk een slechte fokwaarde 4 Geadviseerde stieren Hier worden de namen en percentages hebben. Dit is centraal ingesteld. vermeld van de geadviseerde stieren Daarnaast kan de veehouder voor alle plus het aantal adviezen als eerste, verwachtingswaarden de grenzen aangeven. Sinds de wijziging in 04 wor- tweede of derde keus. den ook de fokwaarden van de koeien Gecorrigeerde kenmerken/ voor melksnelheid en karakter meegenomen. uitsluitingen Hier staat aangegeven hoe vaak een kenmerk als te verbeteren is aangemerkt. 6 Genetische vooruitgang grafisch Daarnaast is het aantal uitgesloten combinaties vermeld. Voor de kenmerken melkproductie, in beeld exterieur, type, duurzaamheid/gezondheid, uier en beenwerk wordt, van de Uitsluitingen Voor inteelt en erfelijke gebreken wordt aangegeven groep, het gemiddelde van minimaal teruggekeken tot en met de het bedrijf en de gemiddelde verwachtingswaarde van het eerste advies weer- overgrootouders van de koe en de stier. De grens voor inteelt ligt standaard op gegeven. Het verschil hiertussen wordt 6, procent. Voor geboortegemak is in een grafiek uitgebeeld. Grafische weergave Stieradvies 6 114

3 Stieradvies Bedrijfsoverzicht

4 10 SAP StierWijzer Wijzigingsformulier Fokdoel en Stieren Het formulier Fokdoel en Stieren wordt gebruikt om wijzigingen door te geven voor zowel SAP als StierWijzer. Ook kan hiermee een nieuwe uitdraai worden aangevraagd. Het formulier vertoont veel overeenkomsten met het bedrijfsoverzicht. De huidige instellingen worden weergegeven met daaronder de blokjes voor mutaties. Bij SAP-deelnemers met een eigen pakket bestaat de mogelijkheid om alle kenmerken opnieuw in te wegen. 1 Fokdoel en instellingen Het is mogelijk om per bedrijf drie adviezen per keer te ontvangen. De adviezen kunnen per groep gemaakt worden op basis van haarkleur en/of op basis van pariteit (pinken, vaarzen, koeien). Het is ook mogelijk om de groepen gelijk te houden en de stierpakketten verschillend te kiezen. Er kan ook gekozen worden om voor de pinken een aparte uitdraai te laten maken in combinatie met alleen pinkenstieren. 2 Stierkeuze Alle stieren kunnen meedraaien met SAP en StierWijzer. KI-organisaties stellen na iedere indexdraai nieuwe actuele stierpakketten samen waarin maximaal tien stieren zitten. Er is keuze uit diverse pakketten: zwartbont, roodbont of MRIJ. Binnen zwartbont is er weer keuze uit een eiwitpakket of een exterieurpakket. Bij iedere stier kan een maximumpercentage eerste keus opgegeven worden. Meestal is dit procent maar als een veehouder een stier uit het KIpakket niet wil gebruiken kan het percentage op 0 procent gezet worden. Veehouders kunnen ook zelf een eigen pakket samenstellen van maximaal stieren. Er kunnen naast het eigen pakket maximaal twee KI-pakketten mee- draaien. Het totale aantal stieren is daarmee maximaal per groep. Budgetversie Zowel SAP als StierWijzer kent een budgetversie. In deze versie wordt standaard uitgegaan van één van de zeven basisfokdoelen in combinatie met de nieuwste CR Delta-stierenkaart. Er zijn drie stierenkaartpakketten: één voor zwartbont, één voor roodbont en één voor MRIJ. Een stierenkaartpakket bevat maximaal stieren. Het is niet mogelijk in deze versie om daarnaast nog een ander pakket mee te laten draaien. Bij de budgetversie vindt bij de opstart persoonlijke begeleiding plaats. Daarna is de begeleiding beperkt, omdat wordt uitgegaan van standaardinstellingen in combinatie met de actuele stierenkaart. Extra mogelijkheden stierkeuze In het vernieuwde SAP zijn enkele zeer praktische mogelijkheden ingebouwd voor de stierkeuze. 3 Percentage met fokstier Omdat niet alle vaarzen geïnsemineerd hoeven te worden met een proefstier of omdat een veehouder een gedeelte van zijn koeien wil laten insemineren met een vleesstier is het mogelijk voor beide groepen het percentage te gebruiken fokstieren in te stellen. Zo komen de beste vaarzen en koeien, op basis van het bedrijfseigenfokdoel, bij een fokstier. Als bij de koeien is ingevuld dat 8 procent bij een fokstier moet komen, komt bij 1 procent als eerste advies: geen advies fokstier. Deze dieren kunnen dan geïnsemineerd worden met het sperma van een vleestier. 4 Laatstekeusstier Laatstekeusstieren zijn stieren die de deelnemer graag wil zien op het advies omdat het een goede bevruchter betreft, of omdat de veehouder nog een spermavoorraad van die stier heeft, of vanwege de spermaprijs. Deze stieren kunnen via het eigen pakket worden opgegeven. Een laatstekeusstier is een stier die wel past bij een koe en dus niet is uitgesloten, bijvoorbeeld op basis van inteelt of erfelijke gebreken. Wanneer de stier eerste keus is, dan wordt hij als eerste keus vermeld. Zo ook bij de volgende keuzen. Hij moet dan voldoen aan het maximumpercentage eerste en tweede keus. Wanneer de stier verderop staat in de Stieradvies-computer, maar wel past, wordt de stier naar voren gehaald totdat de derde plaats bereikt is bij het SAP of de zesde plaats bij StierWijzer. Vast aantal Deze mogelijkheid kan bijvoorbeeld handig zijn bij een kleine voorraad oud sperma die opgemaakt moet worden. De betreffende stier wordt exact dat aantal keren geadviseerd dat door de veehouder is opgegeven. Het aantal kan opgegeven worden via het eigen pakket. Voor SAP kan het een eerste, tweede of derde keus zijn, bij StierWijzer zelfs ook een vierde, vijfde of zesde keus. Eigen fokdoel Op de achterzijde van het wijzigingsformulier worden bij gebruikers van een eigen fokdoel de gebruikte percentages voor de wegingen per kenmerk weergegeven. Verder kan er de fokrichting per kenmerk aangegeven worden: p/o/m (plus - optimaal - minimum) en een streefwaarde ten opzichte van het bedrijfsgemiddelde. 116

5 Stieradvies Wijzigingen

6 10 SAP - StierWijzer Dieroverzicht Er zijn dieroverzichten voor melkvee en jongvee. Deze overzichten worden apart afgedrukt. Het SAP kent de complete en de verkorte versie. De complete versie geeft bij elk dier aan wat de geadviseerde stier verbetert bij de koeien. Er worden drie adviezen weergegeven waarbij, rekening houdend met het fokdoel, op de vijf zwakste kenmerken de meeste nadruk wordt gelegd. Deze zwakke kenmerken worden in volgorde van belangrijkheid afgedrukt op het formulier. SAP-verkort geeft drie namen van stieren weer zonder verdere achtergrondinformatie. Van elke stier wordt telkens de roepnaam en KI-code weergegeven. Alle kenmerken worden door het SAP meegenomen aan de hand van het opgegeven fokdoel. De computer berekent elke stier-koecombinatie. De stieren die de vijf zwakste kenmerken het meest verbeteren, komen naar voren. Na controle op inteelt, erfelijke gebreken, moeilijke geboorten en karakter adviseert SAP de drie best passende stieren. Staat het cijfer 1 voor de naam van de volgende geadviseerde stier dan betekent dat dat er nauwelijks verschil is met het eerste advies. Het cijfer 2 betekent dat het derde advies even goed is als het tweede. Rechts op het formulier staat het aantal uitgesloten adviezen. In het geval de veehouder meerdere adviezen laat berekenen, wordt bij de naam van het dier onder Ovz met een 1, 2 of 3 aangegeven volgens welke instelling het advies tot stand is gekomen. Deze instelling staat op het bedrijfsoverzicht: Advies voor het fokdoel (boven fokdoel en instellingen). Een (R) achter de naam van de stier betekent dat de KI-organisatie heeft aangegeven dat het sperma van deze stier op het moment van advisering gereserveerd dient te worden. StierWijzer geeft standaard zes namen van stieren zonder verdere achtergrondinformatie. 118

7 Stieradvies Dieroverzicht StierWijzer 119