Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief

Transcriptie

1 Nummer Toegang: BLAA Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief Het Nieuwe Instituut (c) 2000 This finding aid is written in Dutch.

2 2 Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief BLAA

3 BLAA Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief 3 I N H O U D S O P G A V E BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF...5 Aanwijzingen voor de gebruiker...6 Citeerinstructie...6 Openbaarheidsbeperkingen...6 Archiefvorming...7 Geschiedenis van het archiefbeheer...7 Geschiedenis van de archiefvormer...7 Blaauw, Cornelis Jouke...7 Manier van ordenen...10 Verwant materiaal...11 BESCHRIJVING VAN DE SERIES EN ARCHIEFBESTANDDELEN...13 BIJLAGEN... 15

4

5 BLAA Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief 5 Beschrijving van het archief Beschrijving van het archief Naam archiefblok: Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief Periode: , ( ) Archiefbloknummer: BLAA Omvang: 2,53 meter Archiefbewaarplaats: Het Nieuwe Instituut Archiefvormers: Blaauw, Cornelis Jouke

6 6 Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief BLAA Aanwijzingen voor de gebruiker Aanwijzingen voor de gebruiker Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal doen. Citeerinstructie CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief, nummer toegang BLAA, inventarisnummer... VERKORT: Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief (BLAA), inv.nr.... Openbaarheidsbeperkingen OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Het archief is openbaar

7 BLAA Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief 7 Archiefvorming Archiefvorming Geschiedenis van het archiefbeheer GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER In 1980 schonk E.M. Fontein - van het architectenbureau Fontein - het archief H.T. Zwiers aan het NDB, de voorloper van het NAi. Geschiedenis van de archiefvormer GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER Blaauw, Cornelis Jouke BLAAUW, CORNELIS JOUKE (verkorte versie Bonas Essay) C.J. Blaauw ( ) Architect C.J. Blaauw maakte in zijn jonge jaren snel naam en zijn vroege werk is nog steeds algemeen bekend en gewaardeerd. Het werk uit zijn beginjaren wordt gerekend tot de Amsterdamse School. Over zijn latere werk uit de dertiger jaren is veel minder bekend; dit kenmerkt zich door een sobere ontwerpstijl die minder tot de verbeelding spreekt dan de uitgesproken expressieve en decoratieve Amsterdamse School-architectuur. Typerend is dat Blaauw juist in de jaren dertig grote representatieve opdrachten kreeg. Cornelis Jouke Blaauw werd op 12 oktober 1885 te Amsterdam geboren als zoon van Engele Ebes Blaauw en Elisabeth Woudstra. Blaauw doorliep de 3- jarige HBS te Amsterdam en een avondtekenschool. Een architectenopleiding volgde hij niet; hij leerde het vak in de praktijk. Tijdens zijn leertijd werkte Blaauw op de bureaus van Berlage en De Bazel, waar hij in contact kwam met P. Vorkink en J.F. Staal. In was hij in dienst bij het bureau van H.A.J. Baanders. Van was hij medewerker op het bureau van Jacot en Zinsmeister te Amsterdam. Blaauw was al vanaf 1905 lid van het Genootschap Architectura et Amicitia en leerde daar veel vooraanstaande architecten uit die tijd kennen. In 1916 trouwde Blaauw met Anna Frederike Berkhout. De eerste huwelijksjaren waren voor Blaauw als architect zéér belangrijk. Het waren jaren waarin de architectuurcultuur een stormachtige ontwikkeling doormaakte; Blaauw was een actief deelnemer aan de architectuurdiscussie. Zijn lidmaatschap van A. et A. was daarbij van groot belang. Het bracht hem in contact met veel invloedrijke collega-architecten, zoals Berlage, De Bazel, Kromhout, Lauweriks, De Klerk, Kramer, Wijdeveld, Vorkink, Staal, Boeyinga en Gratama. Er heerste een sfeer van verandering binnen A. et A. In 1917 had er een bestuurswisseling plaats waarbij de jonge garde het stuur overnam. In dit nieuwe bestuur hadden naast Blaauw ook Gratama, Van der Mey, Staal, Vorkink en De Klerk zitting. In 1921 ontwierp Blaauw honderd woningen voor de woningbouwvereniging `Onze Woning' aan de Olympiaweg in Amsterdam, onderdeel van Plan-Zuid. Zijn ontwerp voor een bouwblok van drie woonlagen plus zolder onder een plat

8 8 Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief BLAA dak heeft een duidelijke Amsterdamse School signatuur. Het uiteindelijk gerealiseerde woonblok wijkt sterk af van het eerste ontwerp. Voor een goed verloop van het project werd architect Gratama aangesteld als supervisor om 'het silhouet van de straat en pleinwanden te bepalen en de aansluiting der architectuur van de verschillende blokken te beheersen'. Zo werd getracht een harmonieus geheel te verkrijgen. Alle woningen kregen dezelfde standaard plattegrond; alleen de gevels zijn door de architecten ontworpen. Deze werkwijze, later ook wel 'schortjes-architectuur' genoemd, is vaak onderwerp van discussie geweest. Deze werkwijze werd in de hand gewerkt door de machtspositie van de schoonheidscommissie, die een duidelijke voorkeur had voor de Amsterdamse School, maar die alleen zeggenschap had over het exterieur. Twee andere volkswoningbouwprojecten van Blaauw uit eind jaren twintig laten een versobering in zijn stijl zien. In West verrezen in 1927 aan de Orteliusstraat sobere robuuste bouwblokken in zware hoekige vormen. Een jaar later werd in Amsterdam-Zuid aan de Jekerstraat een bouwblok gerealiseerd in samenwerking met architect J.F. Repko ( ), die tevens opdrachtgever was. De bijna vlakke gevel met enkele accenten in de vorm van erkers en twee verhoogde puntgevels doet in niets herinneren aan het vroegere uitbundige werk van Blaauw. De versobering van de architectuur is deels het gevolg van de verslechterde economische situatie, die de overvloed aan duur materiaal en handwerk niet meer toelaat. Voor een ander deel is de stijlverandering het gevolg van de persoonlijke ontwikkeling van de architect, waarbij het omslagpunt rond 1925 te leggen is. Duidelijk is dat Blaauw de overdadige vormentaal van de Amsterdamse School verruild had voor een andere koers waarbij eenvoud, strengheid en een haast classicistische opzet kenmerkend zijn. Veranderingen zijn er ook in zijn werksituatie. In 1924 wordt hij als gevolg van een reorganisatie bij 'Landsgebouwen' eervol ontslagen. In 1925 werd Blaauw directeur van de Haarlemse school, samen met Vorkink en Verkruysen, maar de school werd een jaar later wegens bezuinigingen gesloten. In 1926 begon Blaauw een eigen bureau in Amsterdam. Vanaf 1925 deed Blaauw regelmatig mee met grote prijsvragen, veelal op uitnodiging, maar ook op eigen initiatief, zoals zijn oplossing voor het Rokinvraagstuk. Een groot succes in zijn carrière vormde de bekroning van zijn prijsvraagontwerp voor het Minervaplein uit In de daaropvolgende jaren was Blaauw actief als ontwerper van gemeentehuizen. Hij werd in 1930 mede uitgenodigd een schetsplan te maken voor een nieuw gemeentehuis in Bloemendaal. Van de zeven architecten die voor de eerste ronde plannen maakten, mochten uiteindelijk A. van der Steur en Blaauw een tweede ontwerp maken, waarbij Blaauw als winnaar uit de bus kwam. Uiteindelijk echter kon het plan om financiële reden niet worden uitgevoerd.

9 BLAA Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief 9 Meer succes had Blaauw met zijn prijsvraagontwerp voor het Leidse Raadhuis. Het oude raadhuis was grotendeels door brand verwoest. In 1932 werd een prijsvraag uitgeschreven voor nieuwbouw met behoud van de oude gevel. Na een lange aanloopfase werd Blaauw in 1934 als architect aangewezen om zijn prijsvraagontwerp verder uit te werken en het definitieve ontwerp uit te voeren. Het gerealiseerde project kreeg een lovende pers en wordt zelfs als zijn voornaamste werk beschouwd. Na het ontwerp voor Leiden volgden er meer ontwerpen voor gemeentehuizen, in de periode vier in totaal, waarvan er twee werden uitgevoerd. Zijn laatste grote werk is het gebouw van de Raad van Arbeid in Amsterdam. De opdracht verkreeg Blaauw in 1940; het is na zijn dood in 1947 voltooid door ir. H.T. Zwiers. Dit kolossale gebouw aan de Wibautstraat toont streng en monumentaal door het dominante vensterritme van de gevels. Het hoge kantoorgebouw heeft, onzichtbaar vanaf de straat, een groot dakterras voor het kantoorpersoneel. Zwiers, de architect die het voltooide, vond het gebouw haast ascetisch van karakter. Volgens hem was dit een reactie op wat Blaauw in de drie raadhuizen nog te veel achtte Velen zagen Blaauw als een Amsterdamse School architect, die later minder geïnspireerd bouwde. Zwiers draaide die zienswijze om; volgens hem was het Leidse Stadhuis zijn belangrijkste werk is en vormde de vroege periode een aanloopfase, waarna Blaauw in de jaren dertig pas zijn stijl ten volle zou ontwikkelen. Een historisch oordeel zegt soms meer over de tijd en de normen waarbinnen dit tot stand kwam, dan over het beschrevene. Blaauw maakte als architect een heel persoonlijke ontwikkeling door en volgde zijn eigen weg tussen de architectuurstromingen van zijn tijd. Dat maakt hem moeilijk te plaatsen en is er de oorzaak van dat zijn oeuvre vaak slechts op onderdelen aandacht kreeg. Opleiding: HBS Amsterdam/;avondtekenschool/ Nevenfuncties: Genootschap Architectura et Amicitia/lid/1905;School voor Bouwkunde, Versierende Kunsten en Ambachten Haarlem/leraar bouwkunst/1915;genootschap Architectura et Amicitia/bestuurslid/1917;tijdschrift Architectura/redacteur/1917;tijdschrift Wendingen/redactielid/1918;Haarlemse school/directeur/ Bergen Wageningen

10 10 Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief BLAA Manier van ordenen Amsterdam Leiden Alphen aan den Rijn Hoogeveen Avondtekenschool Amsterdam Rijksgebouwendienst School voor Bouwkunde, Versierende Kunsten en Ambachten, Haarlem Architectura Wendingen Ereraad voor de Architectuur Blaauw, Cornelis Jouke Berlage, Hendricus Petrus (Nzn.) Bazel, Karel Petrus Cornelis de Jacot, Alphonsus Maria Leonardus Aloysius Zinsmeister, August Heinrich Verkruysen, H.C. Vorkink, Pieter Zwiers, Henri Tino Manier van ordenen Bij bewerking van dit materiaal bleek sprake te zijn van het volgende:-een (incompleet) archief van het architectenbureau Zwiers (en E.M. Fontein)-een hoeveelheid gedeponeerde archiefbescheiden afkomstig van het architectenbureau (C.J.) Blaauw-(een gedeelte van?) het archief van het architectenbureau (B.J.) Ouëndag en (W.B.) Ouëndag (en E.M. Fontein).Fontein werkte vanaf ongeveer 1964 in een maatschap samen met W.B. Ouëndag en van ongeveer 1968 tot 1975 met H.T. Zwiers. De aanwezigheid van materiaal van Blaauw was te verklaren uit het feit dat na zijn dood in 1947 het bureau Blaauw overgenomen werd door Zwiers.Deze plaatsingslijst behandelt alleen de archivalia van C.J. Blaauw. De stukken lopen over de periode De dossiers bestaan uit tekeningen en correspondentie, verpakt in archiefdozen en portefeuilles. Steeds zijn achtereenvolgens vermeld: Aanvraagnummer, plaats, adres, jaartal(len), tekening en/of correspondentie.

11 BLAA Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief 11 Verwant materiaal Verwant materiaal Binnen het NAi: In het archief van Zwiers (ZWIE) bevindt zich materiaal van het kantoorgebouw van de Raad van de Arbeid aan de Wibautstraat in Amsterdam. In de Raadhuis Prijsvraag Leiden (1932) (PPRL) is de inzending van Blaauw te vinden. Verder is er in de verzameling Hondius-Crone (HOCR) materiaal betreffende een tuinhuisje dat Blaauw in 1925 voor mw. Hondius-Crone bouwde en in het archief van J. Roodenburgh (ROOD) is een tekening van Blaauw. In andere archiefbewaarplaatsen: Het archief van de Ereraden en de Centrale Ereraad voor de Kunst bevindt zich in het Nationaal Archief in Den Haag (toegangsnummer ).

12

13 BLAA Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief 13 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen Beschrijving van de series en archiefbestanddelen BLAA Amsterdam, Plan bebouwing Minervaplein, omslagen tekeningen: t1-t29 documentatie: d1-d2, d5 BLAAt127 blauwdrukken (doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt29 blauwdrukken (gevels), 1 omslag BLAAt33 blauwdrukken (gevels), 1 omslag BLAAt45 bladen (gevels), 1 omslag BLAAt520 blauwdrukken (doorsneden), 1 omslag BLAAt627 bladen (plattegronden, doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt732 bladen (doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt89 bladen (doorsneden), 1 omslag BLAAt922 bladen (doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt10 18 bladen (doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt11 19 bladen (doorsneden), 1 omslag BLAAt12 24 bladen (doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt13 8 bladen (gevels), 1 omslag BLAAt14 36 bladen (gevels), 1 omslag BLAAt15 18 bladen (gevels), 1 omslag BLAAt16 31 bladen (doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt17 10 bladen (doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt18 12 bladen (doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt19 11 bladen (plattegronden en doorsneden), 1 omslag BLAAt20 17 bladen (plattegronden, doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt21 7 bladen (gevels), 1 omslag BLAAt22 15 bladen (doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt23 15 bladen (plattegronden en gevels), 1 omslag BLAAt24 16 bladen (plattegronden en doorsneden), 1 omslag BLAAt25 9 bladen (plattegronden en gevels), 1 omslag BLAAt26 5 bladen (plattegronden), 1 omslag BLAAt27 13 bladen (plattegronden, doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt28 14 bladen (plattegronden, doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt29 10 bladen (gevels), 1 omslag BLAAd1documentatie, 1 omslag BLAAd2documentatie, 1 omslag BLAAd5documentatie, 1 omslag BLAA Raadhuis te Alphen aan den Rijn omslagen BLAAt30 11 blauwdrukken (doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt31 30 bladen (plattegronden, doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt32 36 bladen (plattegronden, doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt33 41 bladen (plattegronden en gevels), 1 omslag BLAAt34 37 bladen (plattegronden en gevels), 1 omslag BLAAt35 12 bladen (plattegronden en gevels), 1 omslag BLAAt36 48 bladen (plattegronden en gevels), 1 omslag BLAAt37 26 bladen (plattegronden), 1 omslag BLAAt38 2 blauwdrukken (plattegronden), 1 omslag BLAAt39 6 bladen (plattegronden), 1 omslag BLAAd3documentatie, 1 omslag

14 14 Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief BLAA BLAA Raadhuis te Hoogeveen omslagen BLAAd4documentatie, 1 omslag BLAAt40 4 bladen (schetsen), 1 omslag BLAAt41 11 bladen (plattegronden), 1 omslag BLAAt42 1 blauwdruk (plattegrond), 1 omslag BLAAt43 51 bladen (plattegronden, doorsneden en gevels), 1 omslag BLAAt47 13 bladen (plattegronden, doorsneden en gevels), 1 omslag BLAA Meubelen in eikenhout gebeitst, in kleur gezet en in de was gezet, omslag BLAAt44 1 blauwdruk (plattegrond), 1 tekening BLAA Palais de la Société des Nations à Genève omslag BLAAt45 18 bladen (plattegronden en schetsen), 1 omslag BLAA Amsterdam, Woningbouw, Olympiaweg omslag BLAAt46 1 blad (gevels), 1 tekening BLAA Raadhuis te Leiden omslag BLAAt48 14 bladen (plattegronden, doorsneden en gevels), 1 omslag BLAA Amsterdam, Vaste verbinding der IJ Oevers omslag BLAAt49 1 blad (perspectief), 1 tekening BLAA Amsterdam, Tuinhuisje, Koningslaan hoek Oranje Nassaulaan 10, omslag BLAAt50 1 blauwdruk (plattegrond), 1 tekening BLAA Amsterdam, Uitbreiding perceel Oranje Nassaulaan 10, omslag BLAAt51 2 Blauwdrukken (doorsneden en gevels), 1 omslag BLAA Wageningen, Bankje uit laboratorium Landbouw Hogeschool, omslag BLAAt52 1 blad (schets), 1 tekening

15 BLAA Blaauw, C.J. (Cornelis Jouke) / Archief 15 Bijlagen Bijlagen Plaatsingslijst: n.n., Plaatsingslijst van het archief van C.J. Blaauw - archief (Nederlands Architectuurinstituut).