Tanja Mlaker Directeur-bestuurder Cultuur Eindhoven

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Tanja Mlaker Directeur-bestuurder Cultuur Eindhoven"

Transcriptie

1

2

3

4 Creativiteit: we hebben het er vaak over, maar we komen zelden echt tot de kern. Want wat is het en kan je het ontwikkelen? Is het aangeboren of kan je het aanleren? En hoe precies? We erkennen het belang van de creativiteit voor jong en oud, we zijn het erover eens dat deze onmisbaar is als kwaliteit, als competentie, als kapitaal voor de toekomst. De vraag is dus of we er samen voor kunnen zorgen dat dit kapitaal blijft groeien en dat we creatieve ontwikkeling van kinderen en volwassenen dagelijks stimuleren. Met projecten binnen het Programma Creatieve Industrie willen we als Cultuur Eindhoven het verschil maken. Niet alleen doordat we vernieuwende projecten initiëren die duurzaam effect sorteren, maar ook doordat we hiermee nieuwe kennis en inzichten vergaren. Daarom hebben we aan Claudia de Graauw gevraagd het onderzoek naar ontwikkeling van creativiteit bij leerlingen te verrichten. Gelukkig kon ze dankzij het meetinstrument dat TNO heeft ontwikkeld meteen aan de slag. De definitie en methode lagen klaar en we hebben er dankbaar gebruik van gemaakt. Er zijn tenminste drie manieren om dit onderzoek te lezen: de pessimist zal ongetwijfeld zeggen dat de verschillen tussen verschillende groepen leerlingen nou toch echt niet zo spectaculair zijn; de optimist zal de verschillen aangrijpen als bewijs dat we significante invloed kunnen hebben op het creatieve vermogen van kinderen en de dromerige pragmaticus gaat zich afvragen: wat kan ik hiermee? Ik kies voor de laatste optie: om verder te gaan en te zoeken naar handvatten die ons begrip van creativiteit en ontwikkeling van het creatieve vermogen verdiepen. Creativiteit is iets persoonlijks, maar tegelijk kan het alleen maar in interactie met anderen gedijen. Als een groepsproces waar we allen verantwoordelijk voor zijn. Ik ben ervan overtuigd dat dit onderzoek waardevol is voor scholen, ouders, beleidsmakers en culturele instellingen. En ik reken erop dat veel partijen samen met ons verder willen leren over de ontwikkeling van het creatieve vermogen. Omdat we daarmee ook zelf simpelweg creatiever worden. Tanja Mlaker Directeur-bestuurder Cultuur Eindhoven

5 1. Het meten van creativiteit Waarom creativiteit in het onderwijs meten? Randvoorwaarden van het meetinstrument Hoe wordt creativiteit gemeten? Ontwikkeling van het meetinstrument een valide en betrouwbaar instrument Prototypische profielen 7 2. Wat hebben wij gedaan? Onderzoeksgroep Meetmomenten Analyse Aanvullende gebruikte methoden Wat is eruit gekomen? De gemiddelde leerling bestaat niet Effect van cultuureducatie programma s Effect van Reünie Effect van Cultuureducatie met Kwaliteit Effect van Cultuur&ik Effect van Wetenschap & Techniek programma Effect van geen specifiek programma Vergelijking type programma s Conclusie vergelijking type scholen Interactief dashboard Lessen geleerd en praktische tips Lessen geleerd Tips voor een toepasbaar instrument in de klas Een bruikbaar instrument voor culturele instellingen en subsidieverstrekkers 23 Bijlage 1 Negen prototypische profielen 24 Bijlage 2 Vragenlijst leerlingen 26 Bijlage 3 Indicatoren en stellingen 31 Bijlage 4 Screenshots Interactieve dashboard 33

6 Aanleiding voor het ontwerpen van dit meetinstrument door TNO is onze veranderende samenleving van een industriële naar informatie- en kennismaatschappij. Om jongeren goed voor te bereiden op de arbeidsmarkt moeten zij nieuwe competenties ontwikkelen die nodig zijn voor deze kennis-samenleving (21st-century skills). Creativiteit is één van die vaardigheden die in de (toekomstige) arbeidsmarkt van groot belang wordt geschat. Bestaande instrumenten om creativiteit te meten bleken niet geschikt voor toepassing in het onderwijs omdat ze ofwel slechts een deel van creatief vermogen meten, een domein-specifieke toepassing hebben, of erg bewerkelijk zijn om toe te passen. Met de ontwikkeling van dit meetinstrument door TNO is het mogelijk geworden om de generieke competenties van creatief vermogen op individueel niveau te meten in het onderwijs. Met deze metingen staat de ontwikkeling, en niet de beoordeling van competenties centraal. Om een instrument te ontwikkelen waarmee de mate van creativiteit van leerlingen gemeten kan worden, is het belangrijk om helder te hebben wat creativiteit nu eigenlijk is. Creativiteit kan op verschillende manieren gedefinieerd worden, afhankelijk van het perspectief waarop gefocust wordt. Craft (2008) heeft deze perspectieven gecategoriseerd:

7 Individueel Individueel Individueel Specifiek Domein-specifiek Collectief Domein-specifiek Generiek Collectief Generiek Generiek Collectief Om tot een definitie van creativiteit te komen is voor ontwikkeling van het huidige meetinstrument door TNO gefocust op individuele creativiteit. Uit de studies destilleert TNO een aantal stellingen die in meer perspectieven op creativiteit terugkomen. Deze stellingen vormen de randvoorwaarden voor het meetinstrument: 1. Creativiteit is nodig om succesvol te zijn 2. Creativiteit is ontwikkelbaar 3. Creativiteit heeft niveaus 4. De creatieve eigenschappen van een individu zijn observeerbaar 5. Creativiteit is complex en veelzijdig 6. Creativiteit wordt sterk beïnvloed door de context en sociale factoren Het uitgangspunt voor het meetinstrument van TNO was dat er op een eenvoudige en snelle manier, op individueel niveau, generiek de competenties van leerlingen inzichtelijk gemaakt kunnen worden. Op basis van dit uitgangspunt blijkt, na het onderzoeken van verschillende (bestaande) methodieken, dat een zelfevaluatie met een Likert-schaal de meest haalbare manier is om creativiteit te meten. De te meten competenties zijn op basis van literatuurstudie en in samenwerking met docenten geformuleerd in een iteratief proces. Zo is een onderbouwing vanuit de literatuur samengebracht met ervaringen uit de praktijk. Dit heeft voor TNO geleid tot een wetenschappelijk onderbouwd en tegelijk in de praktijk toepasbaar meetinstrument waarin tien indicatoren voor creativiteit worden gemeten. Zeven ervan geven inzicht in de ontwikkeling van creativiteit. De laatste drie zijn nodig om creativiteit te kunnen ontwikkelen.

8 Indicator Definitie Nieuwsgierig Bewust ruimte nemen om niet direct te handelen (verwondering) Jezelf afvragen of en hoe de dingen zijn (open staan voor invloeden) Vragen stellen (nieuwsgierig) Verkennen/problemen verkennen (beginnen vanuit het probleem) Onderzoekend Volhardend Ook doorgaan als het moeilijk is (vasthoudend) Durven anders te zijn; waarbij je jezelf toestaat om langer een pad te verkennen, ook als anderen dat geen goed idee vinden. Gerelateerd aan zelfvertrouwen (durven; jezelf durven zijn; lef; assertief; eigenheid) Omgaan met onzekerheid. Gerelateerd aan vragen open durven laten. (niet te snel willen oplossen; vragen open durven laten) Durven falen Vindingrijk Verschillende oplossingsmogelijkheden bedenken Spelen met oplossingsmogelijkheden (experimenteren; spelen) Nieuwe dingen maken (voor leerlingen is meer nieuw) Nieuwe combinaties maken (buiten de lijnen denken; out of the box; iets nieuws maken; verbindingen leggen) Vertrouwen op ingevingen; Intuïtie gebruiken (maar intuïtie is ingedikte kennis). Jezelf toestaan een idee te hebben dat je niet direct analytisch kunt onderbouwen. (ratio-hart) (raakt aan durf) Interacterend met anderen Geven feedback gevraagd en ongevraagd, Ontvangen van feedback gevraagd en ongevraagd Op proces Op resultaat Delen van je product, ook je deelproduct (kan ook een idee zijn) Van anderen leren; in gesprek zijn met jezelf en met anderen Output gericht (kritisch) reflecterend op product en proces Interactief proces, verbeterend (learning by doing) (imiteren, creëren) Decision making skills, convergerend denken Aan eigen kwaliteitsnormen voldoen Output gericht/oog voor detail Communiceren over je product Trots op werk Vinden dat je ideeën er mogen zijn Beargumenteren welke keuzes je hebt gemaakt Anderen vertellen over je ideeën Vertrouwen op eigen ideeën

9 Anders durven zijn Volhouden van eigen manier Niets aantrekken van wat anderen vinden Indicator Richting Ruimte Ruggensteun Definitie De mate waarin scholen duidelijk maken wat creatief vermogen is, hoe leerlingen het in kunnen zetten en wat er op dit gebied van leerlingen verwacht wordt. De mate waarin leerlingen het gevoel hebben de ruimte te krijgen om hun creatief vermogen in te zetten. De mate waarin leerlingen zich door de school gesteund voelen om hun creatief vermogen in te zetten en te vergroten. Deze tien indicatoren zijn vertaald in stellingen begrijpelijk voor leerlingen van groep 8. Deze stellingen zijn verdeeld over twee vragenlijsten: een vragenlijst om creatief vermogen te meten (44 stellingen voor de zeven categorieën) en een vragenlijst om de gelegenheid tot het ontwikkelen van creatief vermogen te meten (21 stellingen voor de drie categorieën). Voor ontwikkeling van de TNO-methode is gedegen onderzoek verricht. Om de validiteit en betrouwbaarheid van de ontwikkelde vragenlijst te onderzoeken zijn twee pilotstudies uitgevoerd. De resultaten van de eerste pilotstudie (ca. 200 leerlingen) zijn gebruikt om het meetinstrument te verbeteren. Vervolgens is de verbeterde versie van het meetinstrument in een tweede pilotstudie voorgelegd aan circa leerlingen. De resultaten daarvan zijn gebruikt om de betrouwbaarheid en validiteit van het ontwikkelde instrument te onderzoeken. De validiteit vertelt iets in hoeverre de vragen die gesteld zijn meten wat ze moeten meten. De betrouwbaarheid zegt iets over de mate waarin de bevindingen te vertalen zijn naar een groter geheel. Een gedetailleerde beschrijving van de pilotstudies en het statistische onderzoek naar de validiteit van het instrument is te vinden in het TNO-rapport. 1 1 Stubbé, H.E. Jetten, A.M. Paradies, G.L. en Veldhuis, G.J. (2015) Creatief Vermogen - de ontwikkeling van een meetinstrument voor leerlingen op school, TNO-Soesterberg

10 Op basis van de pilotstudies met in totaal leerlingen heeft TNO met het meetinstrument negen unieke prototypische profielen kunnen onderscheiden.. Deze profielen geven inzicht in hoe een leerling over zichzelf denkt in relatie tot creatief vermogen en in hoeverre hij of zij daarbij steun ervaart van de school. Deze profielen zijn gemaakt, om het voor docenten gemakkelijker te maken advies te geven. Idealiter zou elke leerling op maat ondersteund moeten worden, in de praktijk is dit voor docenten een bijna onmogelijke taak. Deze prototypische leerlingprofielen zijn gebaseerd op statistische analyses waarmee resultaten aan de hand van combinaties van competenties in groepen ingedeeld worden. De negen prototypische profielen zijn: 1. Creatief vaardig 2. Creatief vaardig II 3. Conformist 4. Snelle starter 5. Minder creatief vaardig 6. Zeer creatief vaardig 7. Dromer 8. Creatief totdat het moeilijk wordt 9. Authentiek De omschrijvingen van de negen prototypische profielen is terug te vinden in bijlage 1.

11 Om inzicht te krijgen in de effecten van het nieuwe project Reünie 2032 van de Ontdekfabriek, is aan de hand van het TNO-instrument gekeken naar de creativiteitsontwikkeling van de leerlingen in vergelijking met andere leerlingen in groep 8 waar: Het traject Cultuureducatie met Kwaliteit loopt; Het traject Cultuur&ik loopt; Extra aandacht is voor wetenschap en techniek; Geen specifieke trajecten lopen op het gebied creativiteitsontwikkeling. Programma Aantal scho- Beoogd aan- Betrokken Aantal klas- Aantal on- len in pro- tal scholen scholen in sen dervraagde gramma te betrekken de meting leerlingen Reünie CMK Cultuur&ik Wetenschap en techniek Geen specifiek traject (controlegroep) Totaal De scholen zijn aan het begin van het schooljaar benaderd voor deelname aan het onderzoek. Om het aantrekkelijker te maken voor scholen om mee te doen, kregen zij een les aangeboden van de Ontdekfabriek om hun musical vorm te geven. Het was niet gemakkelijk om scholen over te halen mee te doen met het onderzoek, waardoor uiteindelijk tot en met januari scholen zijn geworven voor het onderzoek. Om het de scholen zo gemakkelijk mogelijk te maken, konden de leerlingen de vragenlijst zowel op papier als digitaal invullen. De gebruikte vragenlijst is terug te vinden in bijlage 2.

12 Om de ontwikkeling van creativiteit in beeld te brengen is gepoogd op drie momenten te meten. De eerste meting vond in de eerste helft van het schooljaar plaats (september-maart), de tweede na de Cito-toets, voordat de musical vol op gang kwam en de laatste meting na afloop van de musical. Door op drie momenten te meten, zien we of steeds aan dezelfde aspecten van creativiteit wordt gewerkt of een proces wordt doorlopen van divergeren, convergeren en realiseren. In de praktijk bleek het meten op drie momenten niet voor iedere school haalbaar. In de volgende tabel zijn de daadwerkelijk uitgevoerde meetmomenten per school weergegeven: Programma School Meetmoment 1 (start schooljaar) Meetmoment 2 (na de cito-toets) Meetmoment 3 (na de musical) Reünie 2032 Het Slingertouw CMK De Reigerlaan De Startbaan Cultuur&ik De Handreiking Theresia Trudo W&T Talentrijk Geen programma OBS Ekenrooi OBS t Busseltje Nadat leerlingen de vragenlijsten hebben ingevuld zijn de antwoorden ingevoerd in een databestand. Hierin konden we de stellingen terugbrengen naar de 10 indicatoren en analyses uitvoeren. Het gemiddelde van de stellingen die tot een indicator behoren, vormt de totaalscore van die indicator. In bijlage 3 is een lijst met de 10 indicatoren en bijbehorende stellingen opgenomen. We hebben de volgende analyses uitgevoerd:

13 1. Leerlingscore per meting 2. Schoolscore per meting 3. Type school score per meting Scores van de leerling op de tien indicatoren Vergelijking van de leerlingscore met het gemiddelde van de klas Vergelijking van de leerlingscore met het gemiddelde van alle andere leerlingen die hebben deelgenomen met het onderzoek Schoolscore op de 10 indicatoren (gemiddelde van alle leerlingen op de school) Vergelijking van schoolscore met het gemiddelde van de andere scholen Score per type programma (Reünie 2032, CMK, Cultuur&ik, W&T, geen programma) Vergelijking van de type scholen met het gemiddelde van de andere typen scholen. Significantietoetsen om de type programma s te vergelijken: zijn de uitkomsten toevallig of daadwerkelijk toe te wijzen aan de verschillende programma s? Alle scores (op leerling niveau, schoolniveau en per type programma) zijn eenvoudig en overzichtelijk op te roepen in het interactieve dashboard. Meer over het interactieve dashboard is verderop te lezen in hoofdstuk 3. Naast het uitvoeren van een creativiteitsmeting om inzicht te krijgen in de creativiteitsontwikkeling van leerlingen van groep 8 en het effect van educatieve programma s op creativiteit, hebben we in dit onderzoek ook gezocht naar input voor cultuureducatie in digitale cultuur. Hiermee kunnen we de leerlijn of methodiek op het gebied van digitaal design inhoudelijk voeden. Om te leren van wat er al is en wat er op dit vlak gebeurt in andere disciplines is een literatuurstudie gedaan. Er is gezocht naar educatieve projecten op het gebied van digitale cultuur en de mogelijkheden dit te vertalen naar de basisschool. Daarnaast is gekeken naar vergelijkbare culturele disciplines, zoals design, film, media en beeldcultuur. Aanvullend aan de literatuurstudie zijn interviews gehouden met experts uit het veld. Hiermee is informatie verkregen om voeding te geven voor het ontwikkelen van educatie. Ten slotte zijn aan de hand van observaties tijdens het pilotproject van Reünie 2032 gekeken op welke manier gewerkt wordt aan creativiteitsontwikkeling tijdens de activiteiten van het project. Hieruit volgden een aantal succesfactoren en te leren lessen uit het pilotjaar.

14 De resultaten van de literatuurstudie, interviews en observaties zijn gebundeld in twee informatieboekjes met de titel Hoe breng je digitale kunst in de klas? : Eén boekje is gericht op leerkrachten: Dit boekje is geschreven voor leerkrachten die digitale kunst de klas in willen brengen. Het is een handreiking met achtergrondinformatie, waar je op moet letten en praktische tips & tricks. Het tweede boekje is een soortgelijk boekje, maar dan geschreven voor culturele organisaties en kunstenaars die digitale kunst in de klas willen brengen. Ten slotte zijn een aantal lessen van de Ontdekfabriek en lessen n.a.v. het traject met de Ontdekfabriek geobserveerd. Dit is gedaan om mee te denken met de Ontdekfabriek om het traject op te kunnen schalen en te verbeteren. Hierbij is in de groepen 8 van t Slingertouw gekeken naar de activiteiten, de begeleiders en leerkrachten en de reacties van de leerlingen. Hierbij zijn de 10 indicatoren gebruikt als een leidraad. De resultaten hiervan zijn gedurende het schooljaar teruggekoppeld aan de Ontdekfabriek en later gebundeld in een beknopte rapportage. Deze is niet openbaar.

15 De ontwikkeling van creativiteit is gemeten van in totaal 273 leerlingen. Het gemiddelde van al deze leerlingen bij elkaar laat een generiek beeld zien waarin weinig ontwikkeling in de tijd te zien is. Kijken we echter naar de scores op leerlingniveau (waar het meetinstrument voor bedoeld is), dan is het beeld meer genuanceerd en zien we grotere verschillen tussen de indicatoren en in de ontwikkeling in de tijd. Aan de hand van een interactief dashboard is op een eenvoudige manier per leerling de ontwikkeling zichtbaar gemaakt. Vergelijken we de typen scholen met elkaar, dan springt de Reünie 2032-school er niet uit als het gaat om creatieve ontwikkeling. Wel valt op dat scholen zonder cultuureducatief programma vaker minder goed scoren op de indicatoren voor creatieve ontwikkeling. Aan de hand van de drie metingen kunnen we per indicator de ontwikkeling van de leerlingen op het gebied van creativiteit in beeld brengen. Om een beeld te geven van de inzichten die met dit meetinstrument verkregen kunnen worden, is hieronder de gemiddelde score van alle leerlingen ( de gemiddelde leerling ) op de drie metingen beschreven. 1e meting 2e meting 3e meting 1. Nieuwsgierig 7. Trots op werk 2. Vindingrijk 6. Output-gericht 3. Volhardend 5. Interacterend met anderen 4. Anders durven zijn We zien dat de scores van de gemiddelde leerling in de tijd nauwelijks verschillen. Dit suggereert dat de gemiddelde leerling zich op het gebied van creativiteit gedurende het schooljaar

16 nauwelijks ontwikkelt. We merken hierbij op dat kijken naar de gemiddelde leerling een te generiek beeld geeft. Het kijken naar de ontwikkeling van individuele leerlingen (waar het instsrument voor bedoeld is), geeft een meer genuanceerd beeld. Ter illustratie is hieronder de ontwikkeling weergegeven van een willekeurige leerling uit het onderzoek. 1e meting 2e meting 3e meting 1. Nieuwsgierig 7. Trots op werk 2. Vindingrijk 6. Output-gericht 3. Volhardend 5. Interacterend met anderen 4. Anders durven zijn Kijken we naar deze specifieke leerling, dan zien we dat de leerling op een aantal indicatoren hoog scoort (anders durven zijn, output-gericht, nieuwsgierigheid) en op een aantal indicatoren minder hoog scoort (bijvoorbeeld interacterend met anderen). We zien ook dat de leerling zich gedurende het jaar op een aantal indicatoren heeft ontwikkeld (vindingrijk, volharding, outputgericht). Het geeft de leerkracht bij de eerste meting inzicht in het niveau van de leerling en waaraan gewerkt moet worden. De volgende meting geeft inzicht in de vooruitgang die de leerling heeft geboekt en of de activiteiten die zijn ingezet om te verbeteren effect hebben gehad. Er is duidelijk te zien dat de betreffende leerling zich heeft ontwikkeld in de tijd. Dit kan vervolgens naast de prototypische profielen gelegd worden. Meer hierover in paragraaf 4.2.

17 Naast de inzichten die de creativiteitsmeting biedt op leerlingniveau, zijn met de metingen ook inzichten verkregen in het effect van de cultuureducatieve programma s en activiteiten. Een programma heeft effect gehad als leerlingen die het programma hebben gevolgd, na afloop een ontwikkeling hebben doorgemaakt in creativiteit. Ter vergelijking zijn, naast Reünie 2032, ook scholen meegenomen die een ander programma volgen én scholen die geen specifiek cultuureducatieprogramma volgen. In het project Reünie 2032 van De Ontdekfabriek gaan de groepen 8 van een basisschool onder begeleiding van professionals hun eigen eindmusical schrijven, vormgeven en in alle facetten realiseren. Met als één van de doelen om de creativiteitsontwikkeling van leerlingen te bevorderen. In het pilotjaar heeft één school meegedaan aan Reünie 2032 en het onderzoek. 1e meting 2e meting 3e meting Nieuwsgierig 2. Vindingrijk 3. Volhardend 4. Anders durven zijn 5. Interacterend met anderen 6. Output-gericht 7. Trots op werk 8. Ruimte 9. Ruggensteun 10. Richting De eerste meting bij de school met het Reünie project is gedaan aan het begin van het schooljaar (september). De tweede meting na de Cito-toets (april), voordat de musical vol op gang kwam en de laatste meting na afloop van de musical (juni). We zien nauwelijks verschillen tussen de drie meetmomenten. Het niveau van interacteren met anderen is na de musical (bij de

18 derde meting) licht gestegen. Leerlingen scoren op output gericht gedurende het jaar juist iets lager. Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) is een programma waarin het cultuuronderwijs op de basisschool (in alle groepen) een nieuwe impuls krijgt. Scholen en culturele instellingen slaan in dit programma de handen ineen om leerlingen mee te nemen in de wereld van bijvoorbeeld muziek, theater, dans of cultureel erfgoed. 1e meting 2e meting 3e meting Nieuwsgierig 2. Vindingrijk 3. Volhardend 4. Anders durven zijn 5. Interacterend met anderen 6. Output-gericht 7. Trots op werk 8. Ruimte 9. Ruggensteun 10. Richting CmK-scholen hebben alleen meegedaan aan de eerste meting. We kunnen voor dit programma geen ontwikkeling in de tijd meten. Cultuur&ik is een stedelijk programma in Eindhoven om creativiteit te ontwikkelen. Het is een training van 3 dagdelen voor alle leerkrachten en pedagogsich medewerkers van een SPILcentrum, verzorgd door Cultuurstation. Leerkrachten leren om het creatief proces van leerlingen centraal te zetten (en niet het product). Onderdeel van de training is dat de tools die leerkrachten meekrijgen ook gelijk worden toegepast in de klas.

19 1e meting 2e meting 3e meting Cultuur&ik-scholen hebben meegedaan aan twee van de drie metingen. Na de tweede meting lijken leerlingen iets beter te scoren op de indicatoren volhardend en ruimte. De groep met leerlingen van Cultuur&ik-scholen is te klein om te meten of deze scores ook daadwerkelijk significant zijn. Scholen met een Wetenschap & Techniek programma zetten in op het bevorderen van wetenschapswijsheid. Wetenschapswijsheid is het vermogen om gevoed door nieuwsgierigheid vragen te kunnen stellen over de wereld om je heen, antwoorden te kunnen zoeken en deze op waarde te kunnen schatten. 1e meting 2e meting 3e meting Nieuwsgierig 2. Vindingrijk 3. Volhardend 4. Anders durven zijn 5. Interacterend met anderen 6. Output-gericht 7. Trots op werk 8. Ruimte 9. Ruggensteun 10. Richting 1. Nieuwsgierig 2. Vindingrijk 3. Volhardend 4. Anders durven zijn 5. Interacterend met anderen 6. Output-gericht 7. Trots op werk 8. Ruimte 9. Ruggensteun 10. Richting

20 W&T-scholen hebben meegedaan aan de eerste en derde meting. Na de derde meting zien we een ontwikkeling op de indicatoren interacteren met anderen en richting. De groep met leerlingen van W&T-scholen is te klein om te meten of deze scores ook daadwerkelijk significant zijn. In de meting zijn ook scholen meegenomen die geen specifiek cultuureducatief programma hebben. 1e meting 2e meting 3e meting Nieuwsgierig 2. Vindingrijk 3. Volhardend 4. Anders durven zijn 5. Interacterend met anderen 6. Output-gericht 7. Trots op werk 8. Ruimte 9. Ruggensteun 10. Richting Scholen zonder specifiek programma hebben meegedaan aan alle drie de metingen. We zien nauwelijks verschillen tussen de drie metingen. Bij de eerste meting lijken leerlingen zelfs beter te scoren op de creativiteitsindicatoren dan bij de eerste meting. Dit geldt in ieder geval voor volhardend, ruimte en richting. Op de indicator interacterend met anderen scoren de leerlingen bij meting twee lager dan bij de eerste meting. Bij de derde meting scoren zij weer hoger.

21 Om te kijken of het Reünie 2032-project een andere invloed heeft op creatieve ontwikkeling van leerlingen dan andere cultuureducatieve programma s, is de Reünie 2032-school vergeleken met scholen die één van de andere programma s volgen. Ook zijn een aantal scholen meegenomen in het onderzoek die geen specifiek cultuureducatief programma hebben. Aangezien niet elk type school aan iedere meting heeft meegedaan, kunnen we de type scholen alleen per meting vergelijken. Alleen significante verschillen zijn in de tekst benoemd. Aan de eerste meting deden scholen met vijf verschillende programma s mee: Reünie 2032 Cultuureducatie met Kwaliteit Cultuur&ik Wetenschap & techniek-programma Geen cultuureducatief programma De eerste meting heeft bij iedere school plaatsgevonden tussen september en maart van het schooljaar Reünie 2032 CMK Cultuur&ik W&T Geen programma Nieuwsgierig 2. Vindingrijk 3. Volhardend 4. Anders durven zijn 5. Interacterend met anderen 6. Output-gericht 7. Trots op werk 8. Ruimte 9. Ruggensteun 10. Richting We zien na deze eerste meting nauwelijks verschil tussen de type scholen als het gaat om creatieve ontwikkeling. CMK-scholen scoren iets hoger op de indicator nieuwsgierigheid. CMKscholen zijn al langere tijd, in alle groepen bezig met het verbeteren van hun cultuureducatie. Dit kan dus geresulteerd hebben in een toename van nieuwsgierigheid.

22 Aan de tweede meting deden scholen met drie verschillende programma s mee: Reünie 2032 Cultuur&ik Geen cultuureducatief programma 5 Reünie 2032 Cultuur&ik Geen programma Nieuwsgierig 2. Vindingrijk 3. Volhardend 4. Anders durven zijn 5. Interacterend met anderen 6. Output-gericht 7. Trots op werk 8. Ruimte 9. Ruggensteun 10. Richting Bij al deze scholen vond de tweede meting plaats na de citotoets (eind april, begin mei). De tweede meting laat iets meer variatie zien dan de eerste meting. Scholen die geen cultuureducatief programma hebben, scoren lager op de indicatoren volhardend, interacterend met anderen, outputgericht en trots op werk. Cultuur & ik-scholen scoren hoger op interacterend met ander Aan de derde meting deden scholen met drie verschillende programma s mee (niet dezelfde als meting 2): Reünie 2032 Wetenschap en Techniek-programma Geen cultuureducatief programma

23 5 Reünie 2032 W&T Geen programma Nieuwsgierig 2. Vindingrijk 3. Volhardend 4. Anders durven zijn 5. Interacterend met anderen 6. Outputgericht 7. Trots op werk 8. Ruimte 9. Ruggensteun 10. Richting Opvallend is dat de W&T-school hoger scoren op een aantal indicatoren van ontwikkeling van creativiteit dan de Reünie 2032-school en scholen zonder cultuureducatief programma. Dit geldt in ieder geval voor vindingrijk en interacterend met anderen. De leerlingen van de Reünie 2032-school lijken zich nauwelijks te ontwikkelen gedurende het jaar. Bij Cultuur&ik-scholen en W&T-scholen zien we op sommige punten een iets duidelijkere ontwikkeling van de leerlingen gedurende het jaar, maar dit is een lichte stijging in scores. Bij de CmK-scholen hebben we geen ontwikkeling in de tijd kunnen meten. Vergelijken we de verschillende typen scholen per meting, dan lijkt de Reünie 2032-school het in vergelijking met andere type scholen niet beter of slechter te doen als het gaat om creatieve ontwikkeling. Wel zien we dat scholen zonder educatief programma vaker een minder goede score hebben op de indicatoren voor creatieve ontwikkeling dan scholen met cultuureducatief programma. Opvallend is dat scholen met een Wetenschap en Techniek-programma in de laatste meting iets hoger scoren dan de andere typen scholen.

24 De resultaten per leerling zijn interessant voor de leerkrachten van de deelnemende klassen. In een interactief dashboard kunnen eenvoudig de scores van specifieke leerlingen worden opgeroepen. De scores worden overzichtelijk per meting weergegeven in een radardiagram, ook wel spinnenweb genoemd. Daarnaast wordt de score van de leerling per indicator vergeleken met het gemiddelde van de hele klas. In bijlage vier is een screenshot van het interactieve dashboard opgenomen. Raadpleeg het document Bijsluiter interactief dashboard voor een verdere toelichting op het interactieve dashboard. In het volgende hoofdstuk beschrijven we hoe leerkrachten het dashboard op een praktische manier kunnen toepassen.

25 Dit onderzoek biedt een aantal lessen die in een volgende meting meegenomen dienen te worden: Het meetinstrument is geschikt voor het meten van de ontwikkeling van leerlingen op individueel niveau. Het meten van de creatieve ontwikkeling van de gemiddelde leerling (alle leerlingen bij elkaar) geeft een te generiek beeld. Het project Reünie 2032 bevindt zich in het opstartjaar. Wil je het effect van een cultuureducatief programma zoals de Reünie 2032 meten met representatieve uitkomsten, dan is het zinvol om meer dan één deelnemende school mee te nemen in de meting. We hebben met dit onderzoek wel iets kunnen zeggen over verschillen tussen de typen programma s, maar we zouden hier meer uit kunnen halen als de onderzoeksgroep bij alle drie de metingen constant was (al alle deelnemende scholen aan alle drie de metingen hadden meegedaan). Als de deelnemende klassen de uitkomsten direct teruggekoppeld krijgen met daarbij handige tips en tricks, is er een meerwaarde om mee te werken aan het onderzoek. Om optimaal gebruik te maken van het instrument om creatieve ontwikkeling van leerlingen te meten en te volgen in het onderwijs, zijn er tot slot nog een aantal aanbevelingen: Om de creativiteitsmetingen en de verwerking daarvan zo makkelijk mogelijk te maken is het zinvol om een app te bouwen. Leerlingen vullen dan de vragenlijst in via de app. De app kan vervolgens automatisch een radardiagram of spinnenweb genereren. Het werken met een app bespaart de leerkracht enerzijds tijd van het invoeren van de antwoorden. Anderzijds kunnen leerlingen de automatsiche gegenereerde grafiek (gelijk na afloop van het invullen van de vragenlijst) zelf interpreteren aan de hand van de prototypische profielen. De leerkracht kan deze zelfinschatting van de leerling beoordelen en hier samen me de leerling op reflecteren. Idealiter zou elke leerling op maat ondersteund moeten worden. In de praktijk is dit voor leerkrachten een bijna onmogelijke taak. Om het instrument praktisch toepasbaar

26 te maken in de klas kan een leerkracht per leerling een radardiagram uitdraaien in het interactieve dashboard en deze naast de prototypische profielen van TNO leggen om op een snelle en effectieve manier tot een aanpak te komen per leerling. Naast dat het meetinstrument leerkrachten inzicht verschaft in de ontwikkeling van hun leerlingen, kan het instrument ook iets betekenen voor culturele instellingen en subsidieverstrekkers. Culturele instellingen kunnen het instrument gebruiken om inzicht te krijgen in de effecten van hun programma (ontwikkelen leerlingen zich daadwerkelijk op het gebied van creativiteit als zij deelnemen aan het programma?). Dit kan de instellingen in de eerste plaats helpen om hun programma door te ontwikkelen, maar ook om verantwoording af te leggen naar financiers. Subsidieverstrekkers kunnen het meetinstrument gebruiken om inzicht te krijgen in de effecten van de educatieve programma s waaraan zij subsidie verlenen, maar ook om programma s met elkaar te vergelijken. Op basis hiervan kunnen zij subsidieverlening aanpassen en culturele instellingen adviseren.

27 Profiel Creatief vaardig Creatief vaardig II Conformist Snelle starter Omschrijving Leerlingen met dit profiel scoren rond het gemiddelde op alle competenties van creatief vermogen. Dat betekent dat zij de creatief vaardig zijn, maar nog vaardiger zouden kunnen worden. Dit profiel komt het meest voor. Leerlingen met dit prototypisch profiel geven zichzelf net boven gemiddelde scores voor alle competenties van creatief vermogen, met uitzondering van Anders durven zijn, waar ze lager op scoren. Deze leerlingen zijn creatief vaardig, maar blijven niet altijd hun eigen ideeën volgen als anderen vinden dat het anders moet. Leerlingen met dit profiel geven zichzelf gemiddelde scores voor bijna alle componenten van creatief vermogen, met uitzondering van Anders durven zijn. De score op Anders durven zijn is fors lager. Deze leerlingen doen wat er van ze verwacht wordt (om een voldoende te halen). Deze leerlingen hebben wel ideeën, gezien hun scores op Nieuwsgierig en Vindingrijk, maar vinden het blijkbaar lastig om hun eigen standpunt te verdedigen of vast te houden als anderen iets anders vinden. In dit prototypisch profiel valt op dat de scores die deze leerlingen zichzelf geven op de componenten Anders durven zijn (doorgaan met je eigen ideeën ondanks de kritiek van anderen) en Volhardend, hoger zijn dan gemiddeld. Tegelijkertijd geven ze een lagere score dan gemiddeld voor Nieuwsgierig en Vindingrijk. Deze leerlingen willen de opdracht goed uitvoeren en weten door te zetten als het moeilijk wordt, maar nemen minder tijd om zich te verwonderen over de opdracht of meer ideeën te verzinnen om een opdracht uit te werken. De ideeën die zij hebben zullen ze wel uitwerken en verdedigen.

28 Minder creatief vaardig Zeer creatief vaardig Dromer Creatief totdat het moeilijk wordt Authentiek Leerlingen met dit prototypische profiel geven zichzelf op alle competenties een lagere score dan gemiddeld. De score op Anders durven zijn is in verhouding nog lager. Zo n lage score kan veroorzaakt worden door een omgeving die geen ruimte biedt om creatief vermogen in te zetten, of geen richting geeft in hoe dat dan zou kunnen. Het kan ook zijn dat deze leerling zelf minder creatief vermogen heeft. Leerlingen met dit prototypisch profiel geven zichzelf op alle competenties van creatief vermogen hogere scores dan gemiddeld. Deze leerlingen benaderen opdrachten op een creatieve manier en weten de verschillende competenties van creatief vermogen in combinatie in te zetten. Leerlingen met dit profiel geven zichzelf hoger dan gemiddelde scores op Nieuwsgierig, Vindingrijk en Anders durven zijn. Ze geven een lagere score voor Interacterend met anderen. Deze leerlingen denken over de opdracht (verwondering) en mogelijke oplossingen. Zij gaan behoorlijk hun eigen weg en kunnen daarbij vergeten anderen te betrekken. Hoewel ze opdrachten wel af zullen maken, staan ze minder open voor eventuele bijsturing van anderen. Het resultaat kan daardoor tegenvallen. In dit prototypisch profiel zijn de scores die de leerling zichzelf geeft op de meeste componenten van creatief vermogen gemiddeld, met uitzondering van de score op Volhardend. Deze score is fors lager. Daarnaast geven ze zichzelf een bovengemiddelde score voor Anders durven zijn. Deze leerlingen gaan dus wel verder met hun eigen ideeën als anderen het geen goed idee vinden, maar vinden het moeilijker om door te zetten als het moeilijk is, of onzeker of het wel zal lukken. Leerlingen met dit prototypisch profiel geven zichzelf op bijna alle componenten van creatief vermogen een lagere score dan gemiddeld. Alleen de score op Anders durven zijn is hoger dan gemiddeld. De score op Volhardend is gemiddeld. Deze leerlingen lijken vooral te worden gedreven door het verlangen zich te onderscheiden en de dingen op hun eigen manier te doen, en minder door de mogelijkheden van een opdracht of de feedback van anderen.

29 Met de vragenlijst die nu voor je ligt, willen wij nagaan hoe de creativiteit van kinderen in groep 8 ontwikkelt. Creativiteit heeft te maken met nieuwsgierig zijn, ideeën bedenken en iets te maken. Hier komt van alles bij kijken, zoals vragen stellen, ideeën bedenken, samen overleggen, maar ook doorzetten en je concentreren. Omdat groep 8 een belangrijk jaar is, ook voor creativiteit, vragen we je dit schooljaar nog twee keer de vragenlijst in te vullen. Voordat je begint, is het nog even belangrijk om je te vertellen dat het in deze vragenlijst gaat om wat jij vindt, dus geef bij elke vraag jouw eigen mening. Denk niet te lang na, maar geef het antwoord dat het eerste in je op komt en dat het beste bij jou past Het is belangrijk dat je elke vraag beantwoordt, ook al lijkt deze op een vraag die je al hebt gehad De antwoorden die je geeft worden anoniem verwerkt De vragenlijst is geen test, er zijn geen goede of foute antwoorden, want het gaat ons alleen om jouw mening LET OP: de vragenlijst is dubbelzijdig! Vergeet niet om de voor- én achterkanten in te vullen! Mijn voornaam is Eerste twee letters van mijn achternaam (als je achternaam bijv. Jansen is, schrijf je JA op en als je achternaam van Breukelen is, schijf je BR op): Ik zit in groep Bij de volgende vragen moet je aangeven of je het er mee eens bent of niet. Dat doe je door het juiste cijfer te omcirkelen. 1) Helemaal niet mee eens 2) Niet mee eens 3) Niet mee eens en niet mee oneens 4) Mee eens 5) Helemaal mee eens

30 Ik merk dingen op die anderen vanzelfsprekend vinden. Ik start pas met mijn opdracht als ik er over nagedacht heb. Ik ga door op mijn manier, ook als anderen vinden dat het anders moet. Ik vraag anderen naar mijn werk te kijken. Er zijn genoeg spullen om mijn ideeën uit te werken. Mijn juf of meester moedigt mij aan om één van mijn ideeën te kiezen om uit te werken. Mijn juf of meester steunt me als ik het even niet meer weet. Ik word uitgedaagd om meer manieren te verzinnen om een opdracht te doen. Ik werk verder, ook als het moeilijk is. Ik stel vragen om dingen beter te begrijpen. Ik kom zomaar op ideeën. Ik vind het leuk na te denken over dingen om me heen. Ik bedenk nieuwe dingen. Ik denk na hoe ik mijn werk zo goed mogelijk kan doen. Ik vind dat mijn ideeën er mogen zijn. Ik geef anderen feedback op hun werk, ook als ze daar niet om vragen. Ik denk mee met anderen over hun ideeën. Helemaal Niet Niet mee Helemaal eens en Mee niet mee niet mee eens mee mee eens oneens eens eens Helemaal Niet mee Niet Mee eens mee eens

31 Ik mag zelf kiezen welke spullen ik gebruik bij een opdracht. Mijn juf of meester vindt het normaal dat het niet altijd meteen goed gaat. Mijn juf of meester steunt mij als ik nieuwe dingen uitprobeer. Ik krijg de ruimte een opdracht eerst te onderzoeken. Ik word gevraagd mijn ideeën met anderen te delen. Mijn juf of meester legt uit dat je een opdracht op verschillende manieren kan aanpakken. Als ik een vraag niet meteen kan beantwoorden, werk ik toch verder. Ik werk verder, ook als het even tegen zit. Ik kan uitleggen welke keuzes ik gemaakt heb. Ik wil meer weten van mijn opdracht voordat ik eraan begin Ik bedenk verschillende manieren op de opdracht uit te werken. Ik wil weten hoe iets echt werkt. Ik vind het leuk om nieuwe dingen te ontdekken. Ik probeer meer manieren uit. Ik wil mijn werk graag goed doen. Ik vertel anderen over mijn ideeën. Ik geef niet op als ik het even niet meer weet. Ik vraag anderen naar mijn werk te kijken, ook als het nog niet af is. niet mee eens eens en niet mee oneens Helemaal mee Niet Niet mee Mee Helemaal eens en eens niet eens

32 mee eens niet mee oneens mee eens Ik word uitgedaagd om nieuwe dingen te maken. Ik mag op mijn eigen manier werken. Mijn juf of meester stimuleert mij mijn schoolwerk te verbeteren. Mijn juf of meester legt uit hoe hij/zij wil dat ik werk, zodat ik weet wat ik moet doen. Ik geef anderen feedback op hun aanpak, ook als ze daar niet om vragen. Ik volg mijn idee, ook als anderen dat een minder goed idee vinden. Ik weet hoe ik mijn idee moet uitleggen, zodat anderen begrijpen wat ik bedoel. Ik zorg dat ik mijn opdracht begrijp, voordat ik eraan begin. Ik wil graag begrijpen hoe anderen dingen bedoelen. Ik verwonder me over dingen om me heen. Ik heb altijd veel ideeën als ik een opdracht krijg. Ik kijk hoe ik mijn werk beter kan doen. Ik vertrouw op mijn ideeën. Ik durf aan de slag te gaan, ook als het mis kan gaan. Ik vraag anderen mee te denken over mijn ideeën. Ik krijg de ruimte om zelf na te denken over hoe ik iets maak. Ik krijg de mogelijkheid om te leren van mijn fouten. Helemaal Niet Niet mee Helemaal mee eens en Mee niet eens niet mee eens mee mee oneens eens eens

33 Mijn juf of meester geeft mij het vertrouwen dat ik goede oplossingen bedenk. Ik krijg de ruimte om meer ideeën te bedenken. Mijn juf of meester vertelt me hoe ik een opdracht kan aanpakken. Ik ga door op mijn manier, ook als anderen op een andere manier werken. Ik onderzoek wat ik allemaal moet doen. Ik maak dingen die voor mij nieuw zijn. Ik vraag me af hoe iets zit. Ik maak nieuwe dingen. Ik kan uitleggen wat ik met mijn werk bedoel. Ik geef anderen feedback op hun werk, als ze daar om vragen. Mijn juf of meester stimuleert mij door te zetten. Mijn juf of meester nodigt mij uit mijn werk met anderen te delen. Ik vraag me af hoe iets ontdekt is.

34 Nieuwsgierig Vindingrijk Outputgericht Trots op werk Anders durven zijn Ik vraag me af hoe iets ontdekt is. Ik wil weten hoe iets echt werkt. Ik vind het leuk na te denken over dingen om me heen. Ik verwonder me over dingen om me heen. Ik vraag me af hoe iets zit. Ik vind het leuk om nieuwe dingen te ontdekken. Ik merk dingen op die anderen vanzelfsprekend vinden. Ik wil graag begrijpen hoe anderen dingen bedoelen. Ik bedenk verschillende manieren op de opdracht uit te werken. Ik bedenk nieuwe dingen. Ik heb altijd veel ideeën als ik een opdracht krijg. Ik maak nieuwe dingen. Ik probeer meer manieren uit. Ik maak dingen die voor mij nieuw zijn. Ik kom zomaar op ideeën. Ik bedenk verschillende manieren op de opdracht uit te werken. Ik zorg dat ik mijn opdracht begrijp, voordat ik eraan begin. Ik wil meer weten van mijn opdracht voordat ik eraan begin Ik start pas met mijn opdracht als ik er over nagedacht heb. Ik kijk hoe ik mijn werk beter kan doen. Ik denk na hoe ik mijn werk zo goed mogelijk kan doen. Ik onderzoek wat ik allemaal moet doen. Ik wil mijn werk graag goed doen. Ik stel vragen om dingen beter te begrijpen. Ik weet hoe ik mijn idee moet uitleggen, zodat anderen begrijpen wat ik bedoel. Ik kan uitleggen welke keuzes ik gemaakt heb. Ik kan uitleggen wat ik met mijn werk bedoel. Ik vind dat mijn ideeën er mogen zijn. Ik vertrouw op mijn ideeën. Ik vertel anderen over mijn ideeën. Ik ga door op mijn manier, ook als anderen vinden dat het anders moet.

35 Volhardend Interacterend met anderen Richting Ruimte Ruggensteun Ik ga door op mijn manier, ook als anderen op een andere manier werken. Ik volg mijn idee, ook als anderen dat een minder goed idee vinden. Ik werk verder, ook als het even tegen zit. Ik werk verder, ook als het moeilijk is. Ik geef niet op als ik het even niet meer weet. Ik durf aan de slag te gaan, ook als het mis kan gaan. Als ik een vraag niet meteen kan beantwoorden, werk ik toch verder. Ik geef anderen feedback op hun werk, ook als ze daar niet om vragen. Ik geef anderen feedback op hun aanpak, ook als ze daar niet om vragen. Ik vraag anderen naar mijn werk te kijken. Ik vraag anderen naar mijn werk te kijken, ook als het nog niet af is. Ik vraag anderen mee te denken over mijn ideeën. Ik geef anderen feedback op hun werk, als ze daar om vragen. Ik denk mee met anderen over hun ideeën. Vertelt hoe je een opdracht kunt aanpakken. Legt uit dat je een opdracht op verschillende manieren kan aanpakken. Legt uit hoe de school wil werken, zodat ik weet wat ik moet doen. Daagt mij uit meer manieren te verzinnen om een opdracht te doen. Daagt mij uit nieuwe dingen te maken. Vraagt mij mijn ideeën met anderen te delen. Geeft mij de vrijheid zelf na te denken over hoe ik iets maak. Laat mij kiezen welke spullen ik wil gebruiken bij een opdracht. Geeft mij ruimte meer ideeën te bedenken. Zorgt dat er spullen zijn om mijn ideeën uit te werken. Geeft mij de kans op mijn manier te werken. Geeft mij de ruimte een opdracht eerst te onderzoeken. Geeft mij de mogelijkheid te leren van mijn fouten. Vindt het normaal dat het niet altijd meteen goed gaat. Geeft steun als ik het even niet meer weet. Stimuleert mij door te zetten. Stimuleert mij mijn schoolwerk te verbeteren. Geeft mij het vertrouwen dat ik goede oplossingen bedenk. Steunt mij als ik nieuwe dingen uitprobeer. Nodigt mij uit mijn werk met anderen te delen. Moedigt mij aan één van ideeën te kiezen om uit te werken.

36

37

38

39

Prototypische profielen Creatief Vermogen

Prototypische profielen Creatief Vermogen Prototypische profielen Creatief Vermogen 1. Creatief vaardig I (15%) Figuur 1. Prototypisch profiel Creatief vaardig I Leerlingen met het prototypisch profiel Creatief vaardig I (figuur 1) scoren rond

Nadere informatie

CREATIEF VERMOGEN. Andrea Jetten, Hester Stubbé

CREATIEF VERMOGEN. Andrea Jetten, Hester Stubbé CREATIEF VERMOGEN Andrea Jetten, Hester Stubbé OPDRACHT Creativitief vermogen meetbaar maken zodat de ontwikkeling ervan gestimuleerd kan worden bij leerlingen. 21st century skills Het uitgangspunt is

Nadere informatie

Cultuureducatie met Kwaliteit

Cultuureducatie met Kwaliteit ontwerp fourpack Cultuureducatie met Kwaliteit Onze ambities 1 2 3 Stappenplan Het kwadrant Drie domeinen 1 Intake 5 Scholingsactiviteiten VERBREDEN 2 Assessment 6 Meerjarenvisie In huis 3 Ambitiegesprek

Nadere informatie

Ben jij Vindingrijk? Kolom

Ben jij Vindingrijk? Kolom Ben jij Vindingrijk? Hoe vind jij het om: met je eigen fantasie, op je eigen manier, en door uit te proberen of te onderzoeken nieuwe ideeën, oplossingen, of dingen te bedenken of te maken? Aan welke les,

Nadere informatie

vaardigheden - 21st century skills

vaardigheden - 21st century skills vaardigheden - 21st century skills 21st century skills waarom? De Hoeksteen bereidt leerlingen voor op betekenisvolle deelname aan de wereld van vandaag en de toekomst. Deze wereld vraagt kinderen met

Nadere informatie

Toekomstgericht onderwijs. Schoolrapport eerste jaar Algemeen deel Maart 2017

Toekomstgericht onderwijs. Schoolrapport eerste jaar Algemeen deel Maart 2017 Toekomstgericht onderwijs Schoolrapport eerste jaar Algemeen deel Maart 2017 Inhoud Inleiding... 3 Hoofdstuk 1. Toelichting op de gebruikte instrumenten en begrippen... 4 1.1 Participanten... 4 1.2 Instrumenten...

Nadere informatie

APQ-vragenlijst 30 januari Daan Demo

APQ-vragenlijst 30 januari Daan Demo APQ-vragenlijst 30 januari 2019 Daan Demo Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid en wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende

Nadere informatie

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken.

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. welkom Binnen een co-creatie ontwikkel je samen met een leerkracht een antwoord op de vraag van de school vanuit

Nadere informatie

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN Mijn muzisch enthousiasme Mijn muzische durf en creativiteit Mijn relatie met en begrip van de kunsttalen Mijn muzische expressie

Nadere informatie

Stichting Openbaar Primair Onderwijs Steenwijkerland Zwartewaterland. Samen op kop

Stichting Openbaar Primair Onderwijs Steenwijkerland Zwartewaterland. Samen op kop Stichting Openbaar Primair Onderwijs Steenwijkerland Zwartewaterland Samen op kop 1 Het wordt anders Het onderwijs is volop in beweging. De afgelopen hebben scholen veel energie in opbrengstgericht werken

Nadere informatie

Draagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen?

Draagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen? Draagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen? Effectiviteitsonderzoek naar lesmateriaal Wijzer in geldzaken voor groep 7 www.wijzeringeldzaken.nl Inleiding:

Nadere informatie

De kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht

De kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht Claudia de Graauw Bo Broers Januari 2015 1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

DE NETWERKTHERMOMETER LEERLINGEN INSTRUCTIE

DE NETWERKTHERMOMETER LEERLINGEN INSTRUCTIE Netwerkthermometer DE NETWERKTHERMOMETER LEERLINGEN INSTRUCTIE Wat is De Netwerkthermometer De Netwerkthermometer is een test. Een test om een gedegen beeld te krijgen van hoe je zelf aan kijkt tegen je

Nadere informatie

DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS

DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS DURVEN, ZIEN, ERVAREN & DELEN HET CREATIEF PROCES IN HET BASISONDERWIJS PROCESGERICHTE DIDACTIEK leerkracht wie bepaalt het eindresultaat? leerling AMBACHTELIJKE DIDACTIEK PROCESGERICHTE DIDACTIEK VRIJE

Nadere informatie

Werkplan vakverdieping kunstvakken

Werkplan vakverdieping kunstvakken Werkplan vakverdieping kunstvakken 2012-2013 algemene gegevens Naam: Klas: Nanda ten Have VR3C Gekozen vakverdieping: Beeldend onderwijs Persoonlijke leerdoel gekoppeld aan de vakcompetenties of gericht

Nadere informatie

REMIND. Bij u op SCHOOL?

REMIND. Bij u op SCHOOL? REMIND Bij u op SCHOOL? Inhoudsopgave Slim jezelf zijn voor professionals 3 Slim jezelf zijn 3 Programma over persoonlijke ontwikkeling 3 Kostenoverzicht 4 Over Remind 5 Wij willen 5 Trainersopleiding

Nadere informatie

Inge Test 07.05.2014

Inge Test 07.05.2014 Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij

Nadere informatie

IK WIJZER. Ik wil graag weten wie ik ben

IK WIJZER. Ik wil graag weten wie ik ben IK WIJZER Ik wil graag weten wie ik ben Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Copyright DilemmaManager B.V. Pagina 2 van 8 1 Inleiding Hallo Ruben, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer.

Nadere informatie

Hoeveel kost het schoolreisje? Groep 5 rekenen 1

Hoeveel kost het schoolreisje? Groep 5 rekenen 1 Hoeveel kost het schoolreisje? Groep 5 rekenen 1 De leerlingen gaan in groepjes aan de slag om uit te rekenen hoeveel een schoolreisje kost. Ze gebruiken hierbij een computer om prijzen op te kunnen zoeken

Nadere informatie

WORKSHOP LEERLIJNEN. Dag van de Cultuureducatie: workshop leerlijnen

WORKSHOP LEERLIJNEN. Dag van de Cultuureducatie: workshop leerlijnen WORKSHOP LEERLIJNEN Welkom en inleiding Wat is een leerlijn? Voorbeelden en achtergronden van leerlijnen cultuuronderwijs Leerlijnen in Flevoland: KIDD en De Culturele Haven Hoe bouw je een leerlijn? WORKSHOP

Nadere informatie

Titel: Creatief met (kilo) gram Groep 5 rekenen 1

Titel: Creatief met (kilo) gram Groep 5 rekenen 1 Titel: Creatief met (kilo) gram Groep 5 rekenen 1 De leerlingen gaan in deze les op een speelse en kritische manier een verdieping leggen in de begrippen kilogram en gram aangezien de meeste leerlingen

Nadere informatie

Wie de schoen past. Kaleidoscoop op het ROC ASA, voor studenten opleiding onderwijsassistent en SPW

Wie de schoen past. Kaleidoscoop op het ROC ASA, voor studenten opleiding onderwijsassistent en SPW Wie de schoen past Kaleidoscoop op het ROC ASA, voor studenten opleiding onderwijsassistent en SPW Het ROC ASA in Amsterdam heeft de afgelopen drie jaar het programma Kaleidoscoop ingevoerd. Daardoor volg

Nadere informatie

DURVEN ZIEN ERVAREN DELEN HET CREATIEF PROCES IN 5 DISCIPLINES

DURVEN ZIEN ERVAREN DELEN HET CREATIEF PROCES IN 5 DISCIPLINES DURVEN ZIEN ERVAREN DELEN HET CREATIEF PROCES IN 5 DISCIPLINES WENSEN / VERWACHTINGEN Deel met je buurman/buurvrouw Wie ben je? Waar kom je vandaan? Wat kom je halen? Wat wil je delen? WENSEN / VERWACHTINGEN

Nadere informatie

J L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - -

J L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - - Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills 21st Century Skill Jouw talent Vaardigheden Gedragsindicatoren J L Ik weet wat ik wil Ik weet wat ik kan Ik ga na waarom iets mij interesseert

Nadere informatie

360 GRADEN FEEDBACK. Jouw competenties centraal

360 GRADEN FEEDBACK. Jouw competenties centraal 360 GRADEN FEEDBACK Jouw competenties centraal Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Over gedrag en de... 4 3. Totaalresultaten... 5 4. Overzicht scores per competentie... 7 5. Overschatting-/onderschattinganalyse...

Nadere informatie

INSTRUMENT ASSESSMENT LOOPBAAN ANKERS

INSTRUMENT ASSESSMENT LOOPBAAN ANKERS INSTRUMENT ASSESSMENT LOOPBAAN ANKERS Wat? Voor wie? Soort tool? Hoe gebruiken? Bron? Dit assessment peilt naar de belangrijkste motivatoren of loopbaanankers van de cliënt Cliënt (hoger profiel) invuldocument

Nadere informatie

APQ-vragenlijst 28 maart Bea Voorbeeld

APQ-vragenlijst 28 maart Bea Voorbeeld APQ-vragenlijst 28 maart 2018 Bea Voorbeeld Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende

Nadere informatie

Stichting Techniekpromotie

Stichting Techniekpromotie - - - Stichting Techniekpromotie 1 In de visie komt duidelijk naar voren dat verwondering en wetenschap in de gehele doorlopende leerlijn zouden moeten blijven samengaan. In hoeverre spreekt dit beeld

Nadere informatie

Vreedzame school Groningen

Vreedzame school Groningen Vreedzame school Groningen Dorien Petri Annelies Kassenberg December 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Vergelijking scholen A, B, C, D en E... 4 3. Conclusie... 7 2 1. Inleiding De Vreedzame school

Nadere informatie

Nulmeting CmK Totaal aantal vragen: 12

Nulmeting CmK Totaal aantal vragen: 12 TOPHES 12/12/2018 Nulmeting CmK 3.0 1819 Totaal aantal vragen: 12 De meeste juiste antwoorden: #2 Minste Juiste antwoorden: #3 1. Wat is een doel van CultuurEducatiemetKwaliteit? 0/9 A Kinderen laten profiteren

Nadere informatie

Gebruik ICT binnen Content and Language Integrated Learning

Gebruik ICT binnen Content and Language Integrated Learning Evaluatierapport Gebruik ICT binnen Content and Language Integrated Learning Bevindingen van leraren en leerlingen Drs. Gerard Baars Inleiding In de tweede helft van 2008 is op zes basisscholen in Rotterdam

Nadere informatie

CRE-W. Instrument over creatief denken in organisaties. HTS Report. Jeroen de Vries ID Datum Basisrapport

CRE-W. Instrument over creatief denken in organisaties. HTS Report. Jeroen de Vries ID Datum Basisrapport CRE-W Instrument over creatief denken in organisaties HTS Report ID 5107-7038 Datum 18.07.2017 Basisrapport INLEIDING CRE-W 2/7 Inleiding De CRE-W is een vragenlijst die de mate van creatief denken van

Nadere informatie

Onderwijskundige Visie

Onderwijskundige Visie Onderwijskundige Visie 1 Inleiding Missie Het kind Het kind staat voorop en dus centraal. Ieder kind is uniek en heeft talenten. Elk kind is bijzonder en elk kind mag er zijn. Kinderen zijn niet gelijk,

Nadere informatie

Krachtvelden 30 januari Daan Demo

Krachtvelden 30 januari Daan Demo Krachtvelden 30 januari 2019 Waar ligt jouw kracht? Weet jij waar je echt goed in bent? Heb jij verborgen kwaliteiten? Hoe zien anderen jou? Als je je kwaliteiten kent, weet je wat je te bieden hebt en

Nadere informatie

Positieve en blijvende veranderingen met een ZKM traject

Positieve en blijvende veranderingen met een ZKM traject Mensen staan na een ZKM traject bijna altijd positiever in het leven en ze denken vaak ook positiever over zichzelf. Wie een ZKM traject heeft gedaan is daar doorgaans heel tevreden over en is dat een

Nadere informatie

Leren met je hart, je hoofd en je handen. Play Learn Change is partner van LEGO Education

Leren met je hart, je hoofd en je handen. Play Learn Change is partner van LEGO Education Leren met je hart, je hoofd en je handen Play Learn Change is partner van LEGO Education Wat is ook weer het doel van leren? Jouw wereld ontdekken en begrijpen Jouw eigen plek ontdekken Jezelf staande

Nadere informatie

CONCEPT TOOL ONTWERPEN IN BEELD VOOR EIGEN GEBRUIK

CONCEPT TOOL ONTWERPEN IN BEELD VOOR EIGEN GEBRUIK 1 Leerdoelen verhelderen 1A Hoe ziet de vaardigheid eruit? Neem een vaardigheid die in komende project of les belangrijk gaat zijn. Schrijf de vaardigheid op een groot vel en verdeel de rest van het vel

Nadere informatie

Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success

Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Leercentrum Nijmegen Oberon, november 2012 1 Inleiding Playing for Success heeft, naast het verhogen van de taal- en rekenprestaties van de

Nadere informatie

CREATIEF DENKEN in ONDERWIJS Worskhops, training, begeleiding en materialen.

CREATIEF DENKEN in ONDERWIJS Worskhops, training, begeleiding en materialen. in NDERWIJS Creativiteit en Creatief Denken Creativiteit is een unieke eigenschap van de mens. Kijk om je heen, alles wat verzonnen en gemaakt is, vindt zijn oorsprong in het menselijk brein. Dat geldt

Nadere informatie

Nulmeting DNA-onderwijs Totaal aantal vragen: 14

Nulmeting DNA-onderwijs Totaal aantal vragen: 14 10/03/2017 Nulmeting DNA-onderwijs Totaal aantal vragen: 14 De meeste juiste antwoorden: #0 Minste Juiste antwoorden: #0 1. Hoe kijk jij naar je leerlingen? Kinderen zijn enthousiast, willen graag leren,

Nadere informatie

MANTELZORG, GOED GEVOEL

MANTELZORG, GOED GEVOEL UITKOMSTEN ONDERZOEK: MANTELZORG, GOED GEVOEL Inhoud: Theorie & Vragen Methode Theoretische achtergrond: Mantelzorgers zijn iets minder gelukkig dan de rest van de bevolking (CBS, 2016). Mantelzorg brengt

Nadere informatie

Inge Test

Inge Test 08.05.204 / 08.05.204 / Krachtvelden 2 Dit is een rapport over jouw krachtvelden We hebben daarvoor in ieder geval de vragenlijst gebruikt die jij zelf hebt ingevuld. De waarde en bruikbaarheid van het

Nadere informatie

Adviezen voor leerkrachten bij het geven van wetenschap- en technologielessen aan normaalbegaafde en excellente leerlingen

Adviezen voor leerkrachten bij het geven van wetenschap- en technologielessen aan normaalbegaafde en excellente leerlingen Adviezen voor leerkrachten bij het geven van wetenschap- en technologielessen aan normaalbegaafde en excellente leerlingen Wat willen leerlingen leren? Tijdens wetenschap- en technologielessen 1 in het

Nadere informatie

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument

Nadere informatie

Kies Actief Rapportage van Femke Peeters

Kies Actief Rapportage van Femke Peeters Kies Actief Rapportage van Femke Peeters De huidige school van Femke Peeters Summa College Eindhoven Eindhoven Huidige opleiding: MBO, klas 3, richting Economie Kies Actief Geef richting aan je loopbaan!

Nadere informatie

Achtergrondinformatie subsidieregeling Cultuureducatie met Kwaliteit 2018

Achtergrondinformatie subsidieregeling Cultuureducatie met Kwaliteit 2018 Achtergrondinformatie subsidieregeling Cultuureducatie met Kwaliteit 2018 Scholen en cultuuraanbieders in 21 gemeenten in Overijssel (alle gemeenten behalve de steden Zwolle, Deventer, Enschede en Hengelo)

Nadere informatie

HET GESPREK: KOP ROMP STAART

HET GESPREK: KOP ROMP STAART HET GESPREK: KOP ROMP STAART Elk effectief gesprek heeft een zogenaamde kop romp staart structuur: een begin, een kern en een einde. Voorafgaand aan deze drie fasen is het cruciaal om elk gesprek zorgvuldig

Nadere informatie

CKV Festival 2012. CKV festival 2012

CKV Festival 2012. CKV festival 2012 C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van

Nadere informatie

Handleiding voor docenten

Handleiding voor docenten Handleiding voor docenten Inleiding Het EnerCities pakket biedt je school de mogelijkheid om gebruik te maken van een serious game (leerspel) met bijbehorende educatieve toolkit en communicatiefaciliteiten

Nadere informatie

Lesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er?

Lesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er? Lesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Wanneer jij iets wilt verkopen, moet je altijd rekening houden met je

Nadere informatie

DOCENTENSCAN TEST MARIEL 24 APRIL :58

DOCENTENSCAN TEST MARIEL 24 APRIL :58 DOCENTENSCAN TEST MARIEL 24 APRIL 2015 16:58 INHOUD VOORWOORD 3 JOUW CULTUURPROFIEL 4 ONDERZOEKEND VERMOGEN 6 PRESENTEREN 8 SAMENWERKEN 10 ZELFSTANDIG WERKEN 12 REFLECTEREND VERMOGEN 14 CREËREND VERMOGEN

Nadere informatie

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid

Nadere informatie

Feedback. KunstEnCultuur

Feedback. KunstEnCultuur Feedback visie KunstEnCultuur Reactieformulier Curriculum.nu visie Ontwikkelteam heeft de eerste ontwikkelsessie achter de rug (14-16 maart) en heeft daarin een conceptvisie opgesteld voor het leergebied.

Nadere informatie

Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam

Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Inleiding: ATB de Springplank, een algemeen toegankelijke basisschool en Vlietkinderen, maatwerk in kinderopvang, beiden gehuisvest

Nadere informatie

Het creatief vermogen vergroten

Het creatief vermogen vergroten Projectmatig werken binnen wereldoriëntatie Het creatief vermogen vergroten In mijn klas zie ik leerlingen die mee willen gaan met hun tijd. Ze vinden het belangrijk om mee te denken over maatschappelijke

Nadere informatie

Afbeelding: TriamFloat Effectmetingsmodel

Afbeelding: TriamFloat Effectmetingsmodel Het meten van het effect van leren en ontwikkelen is een belangrijk thema bij onze klanten. Organisaties willen de toegevoegde waarde van leren weten en verwachten een professionele aanpak van de afdeling

Nadere informatie

Collectief aanbod Jeugd Houten

Collectief aanbod Jeugd Houten Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining

Nadere informatie

Hoe rijk is een GP ervaring? Proeven en Opbrengst Gericht Werken: Hoe zit dat?

Hoe rijk is een GP ervaring? Proeven en Opbrengst Gericht Werken: Hoe zit dat? Hoe rijk is een GP ervaring? Proeven en Opbrengst Gericht Werken: Hoe zit dat? GP goes OGW Met OGW willen we de ontwikkeling van leerlingen zo goed mogelijk stimuleren. Dat vraagt van de docent én school

Nadere informatie

Theoretisch kader De 21st century skills Onderverdeling in cognitieve en conatieve vaardigheden

Theoretisch kader De 21st century skills Onderverdeling in cognitieve en conatieve vaardigheden Theoretisch kader: Zoals ik in mijn probleemanalyse beschrijf ga ik de vaardigheid creativiteit, van de 21st century skills onderzoeken, omdat ik wil weten op welke manier de school invloed kan uitoefenen

Nadere informatie

Creativiteit, kun je dat afdwingen?

Creativiteit, kun je dat afdwingen? Creativiteit, kun je dat afdwingen? Over procesgerichte didactiek, de didactiek van creativiteit, eigenaarschap en betrokkenheid www.kunstedu.nl procesgerichte didactiek proces van de kunstenaar zelf ondergaan

Nadere informatie

111 super waardevolle quotes

111 super waardevolle quotes Stel jezelf eens een doel waar je zowel zenuwachtig als enorm enthousiast van wordt. Je mag er natuurlijk even over nadenken, maar deel wel hieronder welk doel jij jezelf hebt gesteld! Je leert het meeste

Nadere informatie

Draaiboek voor een gastles

Draaiboek voor een gastles Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een

Nadere informatie

Vrijheidsbeperkende maatregelen. Vrijheidsbeperkende maatregelen terugdringen? in de langdurende zorg. Vilans helpt mee

Vrijheidsbeperkende maatregelen. Vrijheidsbeperkende maatregelen terugdringen? in de langdurende zorg. Vilans helpt mee Vrijheidsbeperkende maatregelen in de langdurende zorg Vrijheidsbeperkende maatregelen terugdringen? Vilans helpt mee Hoe staat je organisatie ervoor? Kom erachter hoe het staat met vrijheidsbeperking

Nadere informatie

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van

Nadere informatie

aan het Curriculum.nu ontwikkelteam Kunst en Cultuur van VONKC en BDD

aan het Curriculum.nu ontwikkelteam Kunst en Cultuur van VONKC en BDD Feedback vijfde consultatieronde, 29 juli 2019 aan het Curriculum.nu ontwikkelteam Kunst en Cultuur van VONKC en BDD Algemeen: De input voor deze vijfde consultatiebijdrage van VONKC en BDD is gebaseerd

Nadere informatie

Test denkprofiel jongeren

Test denkprofiel jongeren Test denkprofiel jongeren Wat is jouw denkprofiel? Mensen denken op verschillende manieren. Jongeren ook. Volgens de theorie van Sternberg kun je voorkeur hebben voor analytisch, praktisch of creatief

Nadere informatie

Ik-Wijzer Naam: Sander Geleynse Datum: 27 januari 2016

Ik-Wijzer Naam: Sander Geleynse Datum: 27 januari 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo Sander, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk vindt.

Nadere informatie

Cultuureducatie, geen vak apart

Cultuureducatie, geen vak apart Cultuureducatie, geen vak apart Uitvoeringsplan Theo Thijssen Inleiding Op Educatief Centrum Theo Thijssen wordt gewerkt aan een ononderbroken ontwikkeling van kinderen van 0-13 jaar. Het ondernemend leren

Nadere informatie

De Sleutel tot het benutten van potentie

De Sleutel tot het benutten van potentie De Sleutel tot het benutten van potentie Wat is potentie eigenlijk? Een snelle blik in een woordenboek levert de volgende resultaten op: het kunnen; dat waartoe iemand of iets toe in staat is; vermogen.

Nadere informatie

Visiestuk. Waarden. De waarden die ik belangrijk vind op een basisschool zijn:

Visiestuk. Waarden. De waarden die ik belangrijk vind op een basisschool zijn: Visiestuk Deze foto past bij mij omdat ik altijd voor het hoogst haalbare wil gaan. Ook al kost dit veel moeite en is het eigenlijk onmogelijk. Ik heb doorzettingsvermogen, dat heb je ook nodig bij het

Nadere informatie

Fianne Konings en Marjo Berendsen over Culturele instellingen en een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs door Jacolien de Nooij

Fianne Konings en Marjo Berendsen over Culturele instellingen en een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs door Jacolien de Nooij Fianne Konings en Marjo Berendsen over Culturele instellingen en een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs door Jacolien de Nooij De publicatie van Fianne Konings, Culturele instellingen en een doorlopende

Nadere informatie

DESSA. Vragenlijst over sociaal-emotionele competenties. HTS Report. Liesbeth Bakker ID Datum

DESSA. Vragenlijst over sociaal-emotionele competenties. HTS Report. Liesbeth Bakker ID Datum DESSA Vragenlijst over sociaal-emotionele competenties HTS Report ID 5107-7085 Datum 10.11.2017 Leerkrachtversie Informant: Jan Jansen Leerkracht INLEIDING DESSA 2/23 Inleiding De DESSA is een vragenlijst

Nadere informatie

Het Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie:

Het Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie: BIJGESTELDE VISIE OP HET LEERGEBIED DIGITALE GELETTERDHEID Digitale geletterdheid is van belang voor leerlingen om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse

Nadere informatie

Leerling Gezel Meester Feedback. Zet in een kortcyclisch proces creatieve ideeën, specificaties en concepten om tot werkende prototypes

Leerling Gezel Meester Feedback. Zet in een kortcyclisch proces creatieve ideeën, specificaties en concepten om tot werkende prototypes Naam: Saskia Arends Datum: 16-09-2016 Realisatiekracht Beginner Kan nog geen ideeën snel omzetten tot prototypes Zet ideeën om tot werkende prototypes Zet in een kort cyclisch proces ideeën om tot werkende

Nadere informatie

Verwonderen Ontdekken Onderzoeken

Verwonderen Ontdekken Onderzoeken Verwonderen Ontdekken Onderzoeken Op reis naar toekomstvaardige leerlingen! Visiedocument Samenwerkingsschool de Nijewier Tjalleberd Datum: 25 maart 2019 Versie: vastgesteld Inhoudsopgave 1. Inleiding...

Nadere informatie

Let s Ynnovate! Let s Ynnovate! LET S YNNOVATE! OVER FLEUR & ESTHER FLEUR PULLEN & ESTHER VAN DER STORM

Let s Ynnovate! Let s Ynnovate! LET S YNNOVATE! OVER FLEUR & ESTHER FLEUR PULLEN & ESTHER VAN DER STORM LET S YNNOVATE! Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg, riep Einstein al een dikke eeuw geleden. Wil je innoveren, dan zul je uit je routine moeten stappen. Maar hoe kun je succesvol

Nadere informatie

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek. Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van

Nadere informatie

Dit artikel en onderzoek zijn onderdeel van mijn afstudeeropdracht bij de eerstegraadsopleiding wiskunde bij het IVLOS in Utrecht.

Dit artikel en onderzoek zijn onderdeel van mijn afstudeeropdracht bij de eerstegraadsopleiding wiskunde bij het IVLOS in Utrecht. Han Bäumer han.baumer@xs4all.nl Vaardigheden inzichtelijk UniC en!mpulse zijn twee scholen die naast de cognitieve vaardigheden ook (persoonlijke) vaardigheden trainen. Om deze vaardigheden te concretiseren

Nadere informatie

Leerlijnen Cultuureducatie. SKVR Projectbureau Onderwijs & Innovatie

Leerlijnen Cultuureducatie. SKVR Projectbureau Onderwijs & Innovatie Leerlijnen Cultuureducatie SKVR Projectbureau Onderwijs & Innovatie Programma Ontwikkelproces SKVR activiteiten in verlengde leertijd Waarom leerlijnen cultuureducatie Van praktijk naar leerlijn Kinderen

Nadere informatie

DEEL TWEE: OPDRACHTEN

DEEL TWEE: OPDRACHTEN DEEL TWEE: OPDRACHTEN WAARDEN- VERKENNING DUUR: 20 MINUTEN 2.1 WAARDENVERKENNING Om een beeld te krijgen van de ideeën van WAT? de deelnemers over belangrijke thema s rond arbeidsparticipatie begin je

Nadere informatie

LEERLINGTEVREDENHEIDSONDERZOEK BASISSCHOOL DE VLIER SCHOOLRAPPORT HELMOND

LEERLINGTEVREDENHEIDSONDERZOEK BASISSCHOOL DE VLIER SCHOOLRAPPORT HELMOND LEERLINGTEVREDENHEIDSONDERZOEK BASISSCHOOL DE VLIER SCHOOLRAPPORT HELMOND School & Innovatie Groep Zwolle, mei 2013 INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 3 1. RAPPORTVERANTWOORDING... 4 2. KENGETALLEN... 5 3. DE

Nadere informatie

Professionaliseringsaanbod

Professionaliseringsaanbod E-Learning, Workshops en begeleidings trajecten Professionaliseringsaanbod Door Sander Gordijn - MeesterSander.nl Schooljaar 2019/2020 Even voorstellen Mijn naam is Sander Gordijn en ik ben leerkracht

Nadere informatie

Onderzoeksboekje. Klas: Namen:

Onderzoeksboekje. Klas: Namen: Onderzoeksboekje Klas: Namen: De onderdelen van de onderzoekscyclus: 1. Introductie 2. Verkennen 3. Opzetten onderzoek 4. Uitvoeren onderzoek 5. Concluderen 6. Presenteren 7. Verdiepen/verbreden 2 Science

Nadere informatie

Een vragenlijst voor de Empowerende Omgeving

Een vragenlijst voor de Empowerende Omgeving Een vragenlijst voor de Empowerende Omgeving Introductie In het EQUAL Request project wordt getracht de participatie van het individu in het eigen reïntegratietraject te vergroten. Hiervoor moet het individu

Nadere informatie

Informatiebrochure gebruik van de Flexibiliteits Index Test (FIT-60)

Informatiebrochure gebruik van de Flexibiliteits Index Test (FIT-60) Informatiebrochure gebruik van de Flexibiliteits Index Test (FIT-60) Auteurs: T. Batink, G. Jansen & H.R.A. De Mey. 1. Introductie De Flexibiliteits Index Test (FIT-60) is een zelfrapportage-vragenlijst

Nadere informatie

E-Learning, Workshops en begeleidings trajecten. Professionaliseringsaanbod. Door Sander Gordijn van MeesterSander.nl

E-Learning, Workshops en begeleidings trajecten. Professionaliseringsaanbod. Door Sander Gordijn van MeesterSander.nl E-Learning, Workshops en begeleidings trajecten Professionaliseringsaanbod Door Sander Gordijn van MeesterSander.nl Schooljaar 2018/2019 Inleiding Professionalisering, er is nog nooit zoveel over geschreven.

Nadere informatie

Een vragenlijst voor de Empowerende Omgeving

Een vragenlijst voor de Empowerende Omgeving Een vragenlijst voor de Empowerende Omgeving Introductie Met de REQUEST methode wordt getracht de participatie van het individu in hun eigen mobiliteit te vergroten. Hiervoor moet het individu voldoende

Nadere informatie

Plattegrond van de school Groep 5 rekenen 1

Plattegrond van de school Groep 5 rekenen 1 Plattegrond van de school Groep 5 rekenen 1 In de eerste les gaan de leerlingen de school opmeten om gegevens te verzamelen voor het maken van een plattegrond. In de tweede les gaan de leerlingen de plattegrond

Nadere informatie

Kenniskring Vormend Onderwijs Thema: Onderzoekende Houding

Kenniskring Vormend Onderwijs Thema: Onderzoekende Houding Kenniskring Vormend Onderwijs Thema: Onderzoekende Houding Onderzoekende houding Samenwerking Academische Opleidingsschool De Sprankel en Viaa Kenniskring Vormend onderwijs. Werkplaats Onderzoekende houding

Nadere informatie

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig De tijd vliegt voorbij en voor je weet zijn we al weer een jaar verder. Ik zeg wel eens: mensen overschatten wat je in een jaar kunt doen, maar onderschatten wat je in 3 jaar kan realiseren. Laten we naar

Nadere informatie

Basis voor cultuureducatie als basis voor vernieuwing

Basis voor cultuureducatie als basis voor vernieuwing Basis voor cultuureducatie als basis voor vernieuwing Ronald Kox, hoofd Cultuureducatie Nieuwegein, 17 maart 2017 ronaldkox@lkca.nl Waarom kunst en cultuur? Artistiek-creatief proces Iteratief proces Universeel

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF 12 25 maart 2015

NIEUWSBRIEF 12 25 maart 2015 TRAININGEN (WERK)BIJEENKOMSTEN CONFERENTIES projectplan nieuwe scholen Op 11 maart zijn de icc-ers van de tweede tranche scholen onder leiding van Iris van der Kamp aan de slag gegaan met hun projectplan.

Nadere informatie

Gratis cultuuronderwijs voor Haagse basisscholen: een digitale ladekast met 128 projecten voor de groepen 1-8

Gratis cultuuronderwijs voor Haagse basisscholen: een digitale ladekast met 128 projecten voor de groepen 1-8 Gratis cultuuronderwijs voor Haagse basisscholen: een digitale ladekast met 128 projecten voor de groepen 1-8 Cultuuronderwijs op zijn Haags Met het project Cultuuronderwijs op zijn Haags (COH) zorgen

Nadere informatie

Kinderen Baas #2. Over participatieve trajecten tussen cultuur- en jeugdorganisaties.

Kinderen Baas #2. Over participatieve trajecten tussen cultuur- en jeugdorganisaties. Kinderen Baas #2 Over participatieve trajecten tussen cultuur- en jeugdorganisaties. JES en Lasso bieden met het project Kinderen Baas aan Brusselse jeugd- en cultuurorganisaties een platform om elkaar

Nadere informatie

Scholing en evenementen

Scholing en evenementen ACADEMIE Scholing en evenementen 2018-2019 Beste collega, Met gepaste trots presenteren wij het scholingsaanbod van de Collage Academie 2018-2019. Professionalisering is belangrijk als je op school stappen

Nadere informatie

O&O-competentietest. Ben je een onderzoeker of een ontwerper, een denker of een doener? O&O-competentietest van: Ingevuld door: Datum:

O&O-competentietest. Ben je een onderzoeker of een ontwerper, een denker of een doener? O&O-competentietest van: Ingevuld door: Datum: O&O-competentietest Ben je een onderzoeker of een ontwerper, een denker of een doener? O&O-competentietest van: Ingevuld door: Datum: Ontwikkeld door Expertisecentrum technasium Januari 007 Vormgeving

Nadere informatie

PISA IN FOCUS 5: HEBBEN DE LEERLINGEN DE WIL OM TE SLAGEN? VERSCHILT DE WIL OM TE SLAGEN OVER DE ONDERWIJSVORMEN?

PISA IN FOCUS 5: HEBBEN DE LEERLINGEN DE WIL OM TE SLAGEN? VERSCHILT DE WIL OM TE SLAGEN OVER DE ONDERWIJSVORMEN? INLEIDING PISA IN FOCUS 5: HEBBEN DE LEERLINGEN DE WIL OM TE SLAGEN? VERSCHILT DE WIL OM TE SLAGEN OVER DE ONDERWIJSVORMEN? Om uitstekende vaardigheden te ontwikkelen zijn niet alleen talent en mogelijkheden

Nadere informatie

Reactieformulier tussenproduct Curriculum.nu Kunst en Cultuur reactie conceptvisie

Reactieformulier tussenproduct Curriculum.nu Kunst en Cultuur reactie conceptvisie Reactieformulier tussenproduct Curriculum.nu Kunst en Cultuur reactie conceptvisie Negen ontwikkelteams, leraren en schoolleiders werken aan de actualisatie van het curriculum voor alle leerlingen in het

Nadere informatie

Organisatiescan persoonsgerichte zorg

Organisatiescan persoonsgerichte zorg Organisatiescan persoonsgerichte zorg Doel organisatiescan: bijdragen aan implementatie (-bereidheid) van persoonsgerichte zorg en gezamenlijke besluitvorming in de organisatie. Insteek is op organisatieniveau.

Nadere informatie

Creatief vermogen & kritisch denken ontwikkelen: aan de slag met lessen en rubrics. Marieke Buisman, Liselotte van Loon & Marianne Boogaard

Creatief vermogen & kritisch denken ontwikkelen: aan de slag met lessen en rubrics. Marieke Buisman, Liselotte van Loon & Marianne Boogaard Creatief vermogen & kritisch denken ontwikkelen: aan de slag met lessen en rubrics Marieke Buisman, Liselotte van Loon & Marianne Boogaard Inhoud 1 Opzet van het project 2 Praktische toolkit voor docenten

Nadere informatie