Er zijn twee soorten cosmetische ontharingsmiddelen: een hars en een crème of lotion.

Transcriptie

1 Ontharingmiddelen Ontharingmiddelen Inleiding Grote groepen vrouwen en een groeiend aantal mannen gebruiken cometiche ontharingmiddelen. Schoonheidpecialiten meren dagelijk vele keren ontharende haren op benen en armen. Doehet-zelver gebruiken meer de ontharende crème, om bijvoorbeeld de okelharen en, onder invloed van de diep uitgeneden badmode, de chaamharen te verwijderen. Ontharingmiddelen worden toegepat om het uiterlijk te corrigeren. Met deze doeltelling vallen de middelen onder de definitie van cometica, zoal geteld in het Cometicabeluit. Het Cometicabeluit (1980) en het daaraan gekoppelde Stoffenbeluit Cometica (1980) zijn onderdeel van de Warenwet en beogen onder andere de gezondheid van de gebruiker van cometica te bechermen. Ontharen kan ook met mechaniche middelen zoal cheerme, cheerapparaat, pincet en puimteen. In deze aflevering van Chemiche Feitelijkheden gaat de aandacht echter uit naar de cometiche ontharingmiddelen. Samentelling Er zijn twee oorten cometiche ontharingmiddelen: een har en een crème of lotion. De haren zijn veelal op natuurlijke bai. Er wordt de laatte tijd bijvoorbeeld reclame gemaakt voor honingharen. Harproducenten voegen vetten toe om het eindprodukt beter meerbaar te maken en om het meltpunt te verlagen. Chemiche feitelijkheden 1-80 Herdruk 1996

2 068 2 Ontharingmiddelen Water, vet, verdikker en oppervlakte-actieve tof vormen de bai van de ontharingcrème. Een oppervlakte-actieve tof i een tof die door zijn chemiche tructuur in taat i vetdeeltje te emulgeren in het water, waardoor een meerbare pata onttaat. Voor de ontharende werking van de crème zijn de hoge ph en het ontharingmiddel (het actieve betanddeel) verantwoordelijk. Stoffen al calcium-, trontium- en kaliumhydroxide zorgen voor een hoge ph, rond de 12,6-12,7. Al ontharingmiddel (actief betanddeel) worden vaak zouten van thioglycolzuur gebruikt, zoal trontium-, kalium- en calciumthioglycolaat. Som voegen producenten alkali- of aardalkaliulfiden al actief betanddeel toe (bijvoorbeeld calcium- of bariumulfide). Tabel 1 geeft de globale amentelling van deze middelen weer. Tabel 1. Globale amentelling van een har en een ontharingcrème (in maaprocenten) har crème ± 70 % har % water ± 30 % vet, wa of olie ± 5% verdikker ± 0,2% parfum % vet 2 5 % oppervlakte-actieve tof 2 % tof om hoge ph te verkrijgen 3 5 % ontharingmiddel ± 0,5% parfum Werking De har heeft een meltpunt van C en wordt vloeibaar, du warm, op de behaarde huid gechonken. Men laat de har afkoelen waarbij de haartje al het ware vatklinken in de harder wordende har. Uiteindelijk verwijdert men voorzichtig het laagje har, de haartje worden meegetrokken en een haarvrij lichaamoppervlak blijft achter. De werking van de crème i iet ingewikkelder. Hoofdbetanddeel van haar i keratine. Keratine i een eiwit dat zich vooral ondercheidt van andere eiwitten door de aanwezigheid Chemiche feitelijkheden 1-80 Herdruk 1996

3 Ontharingmiddelen van vele zwavelbruggen die de polypeptide-keten met elkaar verbinden (zie figuur 1). H 2 N HOOC H 2 N COOH NH 2 COOH Figuur 1. Schematiche weergave van door zwavelbruggen verbonden polypeptide-keten in keratine. Naat zwavelbruggen worden de polypeptide-keten van keratine ook bij elkaar gehouden door zwakkere bindingen, zoal watertofbruggen. De hoge ph (12,6-12,7) van ontharingmiddelen zorgt er onder andere voor dat de watertofbruggen en andere zwakke verbindingen tuen de polypeptide-keten worden verbroken. De actieve betanddelen van ontharingcrème, zoal het genoemde thioglycolzuur, zijn in een baich milieu reductoren. Deze reductoren verbreken de zwavelbruggen. Door een ontharingcrème op haartje te meren wordt het keratine du aangetat. Bij de geringte beweging breken de aangetate haartje af. Wanneer een ontharingcrème na minuten van een tukje ingemeerde huid wordt verwijderd, treedt er genoeg beweging op om alle haartje af te breken en blijft er een haarvrij velletje achter. De zwavelbruggen in keratine pelen overigen ook een belangrijke rol bij de vorm van het haar. Permanentvloeitoffen die bedoeld zijn om de vorm van hoofdhaar te veranderen pelen hierop in door eert de zwavelbruggen te verbreken en, nadat het haar met krulpelden in de gewente toetand i gezet, de bruggen weer te hertellen, echter nu op die plaaten die overeenkomen met de gewente krultoetand. Het verbreken van de zwavelbruggen gebeurt veel met een thioglycolzuurbevattende vloeitof, die qua amentelling op een ontharingcrème lijkt. De ph van deze permanentvloeitof (7-9,5) i echter beduidend lager dan die van een ontharingcrème. De aantating van het keratine i daardoor veel minder terk, maar al men een thioglycolzuurbevattende permanentvloeitof (een reduce- Chemiche feitelijkheden 1-80 Herdruk 1996

4 068 4 Ontharingmiddelen rende vloeitof) te lang op het hoofdhaar laat inwerken, vindt er ook aanzienlijke haarafbraak plaat. Bijwerkingen Van haren i bekend dat een behandeling ermee de huid bechadigt, waardoor de kan op huidinfectie belangrijk wordt verhoogd. Parfum die vaak aan haren worden toegevoegd, kunnen bovendien overgevoeligheidreactie uitlokken. Bij het gebruik van een ontharingcrème kan de huid ook worden bechadigd. Het bovente laagje huid, de hoornlaag, betaat vooral uit het eiwit keratine. Wanneer men op de huid een met keratinereagerende crème meert, wordt du ook de huid aangetat. Thioglycolzuur en verbindingen van thioglycolzuur taan bekend om hun terk huidirriterende effecten. De hoge ph van de crème maakt de huid bovendien extra overgevoelig. In de Verenigde Staten hebben er twee onafhankelijke regitratie plaatgevonden van bijwerkingen of klachten met betrekking tot cometicaprodukten. Het gaat om onderzoek van de Amerikaane overheid en een klachtenregitratie van Amerikaane cometicaproducenten. Men heeft onder andere bijgehouden hoe vaak klachten en bijwerkingen van een produktoort binnenkomen per verkochte eenheid (potje, tubetje, fleje) van die produktoort. Op bai daarvan deelde men cometicaprodukten in: hoge riicoprodukten (veel klachten ten opzichte van de hoeveelheid verkochte tube), medium riicoprodukten en lage riicoprodukten. Ontharingcrème zijn de enige cometicaprodukten die in beide regitratie al hoge riicoprodukten te boek taan. Naat huidirritatie lopen gebruiker van ommige crème nog extra riico. De aantating van de hoornlaag, de hoge ph en de aanwezigheid van oppervlakte-actieve toffen maken de huid meer doorlatend voor chemicaliën. Crème die lithium- of bariumverbindingen bevatten kunnen daarom de gebruiker vergiftigen. Lithium beïnvloedt bijvoorbeeld het zenuwtelel en barium kan onder andere pierfunctie aantaten. Chemiche feitelijkheden 1-80 Herdruk 1996

5 Ontharingmiddelen Wetgeving Zoal gezegd beogen het Cometicabeluit en het Stoffenbeluit Cometica onder andere om de gezondheid van gebruiker van cometica te bechermen. Ontharingcrème moeten daarom volgen het Stoffenbeluit Cometica aan bepaalde voorwaarden voldoen: de ph van het eindprodukt moet kleiner of gelijk zijn aan 12,7; thioglycolzuur (en de zouten en eter daarvan) mogen maximaal met 5% (maaprocent) in het cometich eindprodukt voorkomen; alkaliulfiden mogen maximaal met 2% (berekend al zwavel) en aardalkaliulfiden met maximaal 6% (berekend al zwavel) in het cometich eindprodukt voorkomen. Hiermee worden grote ongelukken bij normaal gebruik van ontharingcrème vermeden, hoewel men zich kan afvragen of het niet beter i om de giftige lithium- en bariumverbindingen helemaal te verbieden. Vervelende huidklachten kunnen zich echter bij gebruik van ontharingcrème, ook onder de voorwaarden van het Stoffenbeluit Cometica, nog teed voordoen. Ontharen met een har of met behulp van mechaniche middelen i in veel gevallen minder problematich, maar het veiligt i natuurlijk om haar gewoon te laten taan. Literatuur Annema, J. A., Mooi i ander, Stichting Natuur en Milieu Utrecht, Milieuboek Amterdam, Klootwijk, W. en Reijnder, L., Mooi, Van Gennep Amterdam, Nater, J. P. en de Groot, A. C., Unwanted effect of cometic and drug ued in dermatology, 2nd. edition, Excerpta Medica XIV Amterdam, Goomann, F. C. L. (red.), Handboek voor cometiche en mediche ontharing, De Tijdtroom Lochem, Chemiche feitelijkheden 1-80 Herdruk 1996

6 068 6 Ontharingmiddelen augutu 1989 Dr. Jan Anne Annema Stichting Natuur en Milieu Chemiche feitelijkheden 1-80 Herdruk 1996