SCHOTEL 5 SEO-R²: AAN DE SLAG ERMEE. KERE KE WERE! SYMPOSIUM SEN-SEO
|
|
- Karolien Lambrechts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 KERE KE WERE! SYMPOSIUM SEN-SEO SCHOTEL 5 SEO-R²: AAN DE SLAG ERMEE. Filip Morisse (MIC-outreach De Steiger- De Meander, PC Dr. Guislain - HoGent, expertisecentrum E-QUAL Soetkin Roskam (MFC Sint Jozef, Gent) Hilde Zevenbergen (Wisian, Utrecht (NL))
2
3 OPFRISSING MODEL DOŠEN KERNWOORDEN PER FASE. WANT VOORWAARDE VOOR AFNAME.
4
5
6 FASE 2: EERSTE SOCIALISATIE (6-18 MAAND)
7 FASE 2: EERSTE SOCIALISATIE (6-18 MAAND) Kern: vertrouwen wantrouwen
8 FASE 3: EERSTE INDIVIDUATIE (18MAAND-3 JAAR)
9 FASE 3: EERSTE INDIVIDUATIE (18MAAND-3 JAAR) Kern: autonomie afhankelijkheid
10 FASE 4: IDENTIFICATIE (3-7 JAAR)
11 FASE 4: IDENTIFICATIE (3-7 JAAR) Kern: initiatief geremdheid
12
13 FASE 5: REALITEITSBEWUSTWORDING (7-12 JAAR) Kern: zelfvertrouwen minderwaardigheid
14 EEN BEETJE GESCHIEDENIS SEN-SEO project met verschillende sporen ( ) Verankering Instrument Vertaalslag SEO SEO-R SEO-R²
15 OPBOUW SCHAAL Domein 1 Domein 2 Domein 3 Domein 4 Domein 5 Domein 6 Domein 7 Domein 8 Domein 9 Domein 10 Domein 11 Domein 12 Domein 13 Omgaan met het eigen lichaam Omgaan met emotioneel belangrijke anderen Beleving van zichzelf in interactie met de omgeving Omgaan met een veranderende omgeving Permanentie van object Angsten Omgaan met gelijken Omgaan met materiaal Communicatie Differentiatie van emoties Agressieregulatie Spelontwikkeling - Invulling van vrije tijd Morele ontwikkeling Regulatie van emoties
16 DOMEIN 2: OMGAAN MET EMOTIONEEL BELANGRIJKE ANDEREN Inleidende tekst Dit domein bespreekt de manier waarop een persoon omgaat met emotioneel belangrijke anderen 1, zowel uit eigen initiatief als in reactie op het initiatief van de ander. Emotioneel belangrijke anderen zijn hechtingsfiguren, ouders, begeleiders. Dit kunnen ook belangrijke broers of zussen, andere familieleden, buren zijn. Het domein beschrijft hoe en waarom contact wordt gezocht. Daarnaast is er ook aandacht voor de positie die de persoon tegenover deze emotioneel belangrijke anderen inneemt. Inleidende vraag: Wie zijn de emotioneel belangrijke anderen 1 voor hem?
17 Fase 2: 6 18 maanden Per fase Kern Ontwikkeling Voorbeelden KERN Maakt contact via nabijheidzintuigen2 en afstandzintuigen 4. a) Hij wordt meer sociaal gericht en toont genegenheid. Er is beginnende wederkerigheid 5. O b) Hij maakt een emotionele hiërarchie N 6 tussen de omringende volwassenen. De belangrijke andere is T niet meer inwisselbaar. W c) Hij ontleent een gevoel van basisveiligheid aan het I contact met de belangrijke andere. Hij gaat dan K ook actief zijn/haar nabijheid opzoeken. Hij geniet K van het samenzijn binnen een vertrouwde E levenssfeer. L I d) Hij gebruikt materiaal in de omgang met de N belangrijke andere. In het begin dient dit materiaal G zich aan of wordt het aangereikt en zoekt hij eerder toevallig contact. Geleidelijk aan zoekt hij zelf materiaal en gebruikt dit om contact te zoeken. V O O R B E E L D E N e) Hij ontwikkelt een duidelijke voorkeur voor belangrijke anderen. f) Hij protesteert als het contact met de belangrijke andere verbroken wordt. Hij volgt de belangrijke andere als een schaduw. g) Hij bootst 7 eenvoudige handelingen van de belangrijke andere na. h) Hij vraagt frequent en repetitief bevestiging 8 aan de belangrijke andere (om contact vast te houden). i) Hij kan de aandacht van de belangrijke andere niet delen uit behoefte aan veiligheid.
18 Domein 2: Omgaan met emotioneel belangrijke anderen' BEGRIPPENLIJST Nr. Begrip Omschrijving Fase 1 Emotioneel anderen belangrijke = hechtingsfiguren, ouders, begeleiders. Dit kunnen ook belangrijke broers of zussen, andere familieleden, buren zijn. 2 Nabijheidzintuigen = reuk, tast, smaak (proximale zintuigen). 1&2 3 Primaire behoeften = behoefte aan eten, drinken, slaap, warmte, seks, onderdak, 1 4 Afstandzintuigen = zicht, gehoor (distale zintuigen). 2 5 Wederkerig contact, = contact, communicatie in 2 richtingen: nemen en ook geven. 2 wederkerigheid 6 Emotionele hiërarchie 7 Nabootsen 8 Bevestiging vragen 9 Koppigheid 10 Imiteren 11 Identificeren 12 Oordeel vragen 13 Zich verdienstelijk maken = rangorde op het vlak van emotionele binding met de belangrijke anderen (van meer tot minder belangrijke anderen). = eenvoudige handelingen letterlijk nadoen zonder veel inzicht in wat (en waarom) men dit doet of zonder dat het echt functioneel is. Dit gebeurt op hetzelfde moment, er is een uitlokkend object aanwezig. = repetitief, frequent vragen dat de andere zou zeggen dat het goed is (niet hetzelfde als oordeel vragen). Bevestigen = beamen. = vasthouden aan de eigen wil en als gevolg daarvan de eigen wil doordrijven, waarbij men in contact blijft met de omgeving (niet hetzelfde als afweer). = handelingen nadoen op een ander moment, in een andere context, zonder het directe voorbeeld. = zich vereenzelvigen met iemand waarbij men denkt, voelt en handelt zoals die persoon. Dit houdt een overname van persoonlijkheidskarakteristieken, waarden en rolpatronen in. Dit gebeurt bewust en vereist een zelfbeeld. = de mening vragen. Dit kan zowel positief als negatief zijn (niet hetzelfde als bevestiging vragen). = helpen op eigen initiatief, vanuit empathie. Ten dienste van iemand staan
19 WAT IS ER VERANDERD? (ZIE SEO-R²) Na het validiteitsonderzoek: Domeinen 9, 10 en 13 grondig herwerkt Minder op basis van gedrag maar op basis van onderliggende behoeften en motivaties Na het betrouwbaarheidsonderzoek: Schaal volledig herzien op basis van bevraging experten en clinici. Herzien en uitbreiden van de handleiding Scoring en interpretatie: diverse profielen. Wetenschappelijk onderzoek naar de psychometrische eigenschappen van de SEO-R(²) Online versie beschikbaar op
20 WAT HEB JE NODIG? Handleiding Afnameformulier Begrippenlijst Online: Surf naar Scroll door naar documentatiecentrum. Dan kom je op SENSEO-Documentatiecentrum SEO-R². Neem je unieke code op p.2 boek SEO-R² en Stuur de code per aan ons door. Je ontvangt daarna een link naar de kring. Daar vind je: (niet verspreiden!) afnameformulier met geïntegreerde begripenlijst scoreformulier sjabloon eindrapport
21 AAN DE SLAG Semi-gestructureerd interview Domein per domein Inleidende tekst en eventueel inleidende vraag Per fase overlopen: kern, ontwikkeling en voorbeelden Herkenbaarheid, niet hoeveelheid Ga bij twijfel steeds terug naar model Bij twijfel tss. 2 fasen: neem laagste Ervaring helpt
22 Domein 1: Omgaan met het eigen lichaam Het eerste domein peilt naar het leereffect van motorische en zintuiglijke ervaringen. Dit thema komt ook tot uiting bij o.a. lichaamsverzorging. Fase maanden KERN Ontdekt het eigen lichaam en verwerkt prikkels. F1 a)- Hij wordt voortdurend geconfronteerd met allerhande prikkels en sensaties vanuit het eigen lichaam (bijv. honger, dorst, vermoeidheid, pijn ) en vanuit de omgeving. Hoofdtaak is om die prikkels via de zintuigen te ontvangenen erop te reageren. F1b)- In het begin is hij nog gevoelig voor zintuiglijke prikkels. Deze kunnen hem gemakkelijk overspoelen en overprikkelen. Dan raakt hij opgewonden of angstig. Geleidelijk aan kan hij rust vinden door de zintuigen op de wereld te richten. Zo leert hij met ongemak en genot omgaan. Hij neemt waarnemingen op en verwerkt ze tot ervaringen. O N T W I K K E L I N G V O O R F1 c)- Hij voelt zich veilig en geborgen door vertrouwde geluiden, Ja gezichten, geuren, smaken, aanrakingen. F1 d)- Door te grijpen, te voelen, te (duim)zuigen ervaart hij toevallig de eigen lichaamsdelen (voeten, handen, tenen, geslachtsorganen ). F1 e)- Bij aanraken van geslachtsdelen is er lichamelijke opwinding waarneembaar en erecties komen voor, maar hij verbindt hier geen (seksuele) betekenis aan. F1 f)- Hij geniet passief van zintuiglijke prikkels, verzorging, snoezelactiviteiten, huidcontact; of hij is net afwerend hiertegenover. Ja
23 Fase maanden KERN Ontdekt de omgeving via het eigen lichaam. O N T W I K K E L I N G V O O R B E E L D F2 a)- Hij leert dat hij zijn lichaam kan gebruiken om invloed uit te oefenen op de omgeving door materiaal te nemen, aan te raken, te manipuleren. In het begin gebeurt dit heel toevallig, geleidelijk aan ervaart 7 hij het effect. F2 b)- Het lichaam wordt gebruikt als communicatiemiddel, eventueel ondersteund door klank. F2 c)- De mond blijft belangrijk om te ontdekken (bijv. eten, dingen in de mond stoppen, duimzuigen). F2 d)- Hij neemt aanvankelijk onbewust de geslachtsdelen vast. Hij ontdekt dat het ene plekje lekkerder aanvoelt dan het andere. Later grijpt hij al bewuster en doelgerichter naar de eigen geslachtsdelen. Lichamelijke opwinding en erecties komen voor. F2 e)- Hij beleeft plezier aan verzorging en Ja snoezelactiviteiten. F2 f)- Lichamelijk bootst hij de emotioneel belangrijke andere' na (bijv. in manier van bewegen, handelingen ). F2 g)- Vaak raakt hij de eigen lichaamsdelen aan en manipuleert hij voorwerpen. F2 h)- Producten van het eigen lichaam uitsmeren (feces, speeksel, sperma ) kan voorkomen. F2 i) - Hij stimuleert zichzelf door het aanraken van de geslachtsdelen. Zowel een interne als een externe prikkel kan leiden tot zelfstimulatie. Ja
24 Domein 1: Omgaan met het eigen lichaam F1b)- In het begin is hij nog gevoelig voor zintuiglijke prikkels. Deze kunnen hem gemakkelijk overspoelen en overprikkelen. Dan raakt hij opgewonden of angstig. Geleidelijk aan kan hij rust vinden door de zintuigen op de wereld te richten. Zo leert hij met ongemak en genot omgaan. Hij neemt waarnemingen op en verwerkt ze tot ervaringen. F1 c)- Hij voelt zich veilig en geborgen door vertrouwde geluiden, gezichten, geuren, smaken, aanrakingen. F1 h)- Korte, momentane lichamelijke ontladingen kunnen voorkomen of de omgang met het lichaam is soms stereotiep: tics, fladderen, kreten, bonken, wiegen, rocken... F2 a)- Hij leert dat hij zijn lichaam kan gebruiken om invloed uit te oefenen op de omgeving door materiaal te nemen, aan te raken, te manipuleren. In het begin gebeurt dit heel toevallig, geleidelijk aan ervaart7 hij het effect. F2 e)- Hij beleeft plezier aan verzorging en snoezelactiviteiten. Motivatie Inschatting fase 2-6 maanden- 18 maanden - Eerste socialisatiefase
25 EINDVERSLAG SEO-R² ONLINE
26 HOE SCOREN? Kruisjes tellen Profiel lezen : harmonie disharmonie Emotionele ontwikkeling en ontwikkeling op andere domeinen: discrepant? Wisselend beeld: topniveau en stressniveau
27
28 Conclusie: Fase 2
29
30 Fase 3
31 SCOREN: o Enkel scoren wat er is. Niet met stel dat o Als domein niet gescoord kan worden, hiermee rekening houden in eindtelling o Bij wisselend functioneren, beide momenten scoren o Af te raden: bij crisis, depressie, psychose o Verschillende contexten
32 OEFENEN
33 HINDERNISSEN EN VRAGEN BIJ AFNAME Hij is nooit agressief! Iemand kan omwille van zijn motorische beperking niet omgaan met materiaal Iemand toont zich anders in verschillende contexten. SEO-R² als evaluatie van behandeling/ ondersteuningsplan Twijfel tussen twee fasen:
34 BIJ TWIJFEL TUSSEN TWEE FASEN Behoeften nagaan Theoretische achtergrond mbt bepalende factoren van gedrag Basale behoeften Basale emoties Basale motivaties Emotionele ervaringen Vorming van neuronale circuits Gedrag
35 Waarneembaar gedrag Motivaties Basale emoties Behoeften Tom is in het zwembad. Na een uur ploeteren en plezier maken zegt papa: Het is voorbij. Kom nu uit het water, het is tijd om naar huis te gaan. Hierbij zwemt papa weg naar de kant en stapt uit het water. Tom wordt boos, roept en slaat op het water. Hij komt niet uit het zwembad. Zwemmen en de vele prikkels in het zwembad vragen veel van Tom. De dichte nabijheid van papa is heel belangrijk, zeker wanneer de activiteit al een tijdje geduurd heeft. Wanneer plots appel wordt gedaan op hem, geeft dit te veel spanning. Hij weet niet wat/hoe het nu gaat zijn, wil houvast krijgen. Ontreddering, hij is het volledig kwijt, hij weet het niet meer, voelt alle grond onder zijn voeten wegglijden. Zich veilig voelen, hij wil figuurlijk gedragen worden, hij wil houvast, voorspelbaarheid Tom wil de controle niet verliezen en wil zijn eigen wil boven de wil van de andere stellen. Tom wil kunnen bepalen wanneer hij uit het zwembad gaat. Zijn geliefde activiteit plots onderbreken kan niet voor hem. Boosheid Willen bepalen, behoefte aan autonomie FASE 1 FASE 3
36 Waarneembaar gedrag Tom heeft een afspraak bij de tandarts. Op de vraag om zijn jas aan te doen zegt Tom: Neen. Hij loopt weg. De begeleider staat alleen aan de deur en wil dringend weg. Motivaties Basale emoties Behoeften FASE 2 FASE 3
37 Waarneembaar gedrag Tom heeft een afspraak bij de tandarts. Op de vraag om zijn jas aan te doen zegt Tom: Neen. Hij loopt weg. De begeleider staat alleen aan de deur en wil dringend weg. Motivaties Basale emoties Behoeften Spanning willen verminderen, uit de situatie stappen, weigeren en weglopen. Angst (boosheid) Houvast, veiligheid, betrouwbaarheid Eigen wil boven die van de ander stellen; de controle niet willen verliezen. Boosheid (angst) Willen bepalen, autonomie FASE 2 FASE 3
38 Waarneembaar gedrag Tom is met zijn leeftijdsgenoten in een speeltuin. Hij verwacht dat iedereen bij hem op de klimtoren komt. Niemand komt echter bij hem. Hij trekt zich terug en zit een tijdje alleen aan de rand van het plein. Motivaties Basale emoties Behoeften FASE 3 FASE 5
39 Waarneembaar gedrag Tom is met zijn leeftijdsgenoten in een speeltuin. Hij verwacht dat iedereen bij hem op de klimtoren komt. Niemand komt echter bij hem. Hij trekt zich terug en zit een tijdje alleen aan de rand van het plein. Motivaties Hij wil de eigen wil doordrijven in de omgang met gelijken Hij wil geaccepteerd worden door gelijken Basale emoties Boosheid verdriet Behoeften Behoefte aan controle over het verloop van het spel, willen bepalen Behoefte aan sociale waardering FASE 3 FASE 5
40 + - Discussie instrument Focus op basale emotionele noden, basale motivaties Etiketterend instrument of aanvinklijstje Enkel focus op gedrag en symptomen Gedrag = normaal/adaptief/ coping strategie voor omgaan met stress in lagere emotionele ontwikkelingsniveau s Dynamisch gebruik van de fasen Gedrag = maladaptief/storend/challenging/psyc hiatrisch Rigied/categoriserend gebruik van de fasen Start bij basale ontwikkelingsniveau s (comfort zone) om groei mogelijk te maken Te hoge verwachtingen/overschatting en overvraging
41 Nieuwe en gemeenschappelijke taal/communicatie + - Niewe classificatie Verbinding tussen disciplines, multidisciplinair Focus op ondersteuners/begeleiders, omgeving, familie en op afstemming van de ondersteuning: analyse van attitude/houding/omgaan met Kijk naar gedrag en stem je handelingen/ondersteuning af op die ontwikkelingsleeftijd Gebruikt door enkelvoudige discipline, in je eentje Enkel focus op de cliënt: probleemanalyse De cliënt veranderen/behandelen Praktijk leert: begeleiders vragen er zelf om ervaren meerwaarden in de dagelijkse praktijk!
42 INFO EN CONTACT Morisse, F., & Došen, A. (Red.) SEO-R 2. De Schaal voor Emotionele Ontwikkeling Revised 2. Garant. Formulieren downloaden met unieke code van boek: Oproep om anonieme profielen te delen voor wetenschappelijk onderzoek Nog vragen:
Agressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel 28/04/2015 EMOTIONELE ONWIKKELING. buitenkant versus binnenkant
Agressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel Dr. Iris Van den Brandei.o. SEN vzw Centrum voor Therapie en Welzijn Balans EMOTIONELE ONWIKKELING buitenkant versus binnenkant intrapsychisch
Nadere informatie4. Verantwoordelijkheid
4. Verantwoordelijkheid Geef kinderen meer verantwoordelijkheid Kinderen ontwikkelen zich door belangrijk te mogen zijn. Kinderen kunnen in toenemende mate al veel zelf en het is voor hen belangrijk dat
Nadere informatieHechting en autisme, een bizarre, tegenstrijdige combinatie? Els Ronsse
Hechting en autisme, een bizarre, tegenstrijdige combinatie? Els Ronsse Gent, 8 december 2017 ontwikkelingsprofiel Grafiektitel 14 12 10 8 6 4 2 0 ADL Comm exp Comm Rec emot huish interp rel maats motoriek
Nadere informatieVan inschatting naar ondersteuning : introductie emotionele ontwikkeling. Lore Goethals Vzw Nieuwland
Van inschatting naar ondersteuning : introductie emotionele ontwikkeling Lore Goethals Vzw Nieuwland Uitgangspunten Sociaal emotionele ontwikkeling is aanknopingspunt bij begrijpen van probleemgedrag probleemgedrag
Nadere informatieHet is alleen maar een gevoel, SEO in de praktijk. Els Ronsse www.psysense.be
Het is alleen maar een gevoel, SEO in de praktijk Els Ronsse www.psysense.be Van alle tijden, en van alle mensen EO is behoorlijk universeel: wij, VB, NB, autisme, VB én autisme, NB en autisme Emotionele
Nadere informatieLeerlijn Sociaal-emotionele ontwikkeling
Leerlijn 1.1. Emotioneel 1.2. Sociaal Stamlijn Niveau A Merkt zintuiglijke stimulatie op (aanraking, vibratie, smaken, muziek, licht) Uit lust- en onlustgevoelens Kijkt gericht enkele seconden naar een
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatie1. Welke fases binnen de sociaal-emotionele ontwikkeling zijn er?
1. Welke fases binnen de sociaal-emotionele ontwikkeling zijn er? 2. Wat staat er centraal in elke fase en welke begeleidingsbehoefte heeft het kind in deze fase? 3. Waar steek je op in als er een discrepantie
Nadere informatieLeerdoelen Spraaktaal Kids
Leerdoelen Spraaktaal Kids Ik ben ik! kent het onderscheid tussen voor- en achternaam, roepnaam en troetelnaam kan benoemen wanneer en waar hij/zij geboren is kan aan iemand die niet kan zien uitleggen
Nadere informatieBewonersbespreking bij Ruitersbos. Inhoud:
Bewonersbespreking bij Ruitersbos Inhoud: 1. Overzicht van bewoners en contactverzorgenden. 2. Planning. 3. Voorbereiding. 4. Leidraad bewonersbespreking. 5. Na de bewonersbespreking. 6. Notulen. 7. Toelichting:
Nadere informatieBasisvorming Emotionele Ontwikkeling. Een introductie in het kader van Došen: een bril om ook naar jouw leerlingen te kijken!
Basisvorming Emotionele Ontwikkeling Een introductie in het kader van Došen: een bril om ook naar jouw leerlingen te kijken! Agenda Korte voorstelling Waarom emotionele ontwikkeling? De theorie: 5 fases
Nadere informatieKwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan
Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit
Nadere informatieSuccesindicator: Planmatig werken Beeldvorming
PROCES KLASNIVEAU Succesindicator: Planmatig werken Beeldvorming VORMEN VAN HET BEELD Beschikt het schoolteam over gegevens van de leerling van voorbije jaren/settings? Bv. gegevens van de vorige school
Nadere informatieBASALE STIMULATIE IN HET DAGELIJKS LEVEN
BASALE STIMULATIE IN HET DAGELIJKS LEVEN BIJEENKOMST VSBS NAJAAR 2017 MIEKE LECOMPTE HET BASAAL CONCEPT BASALE STIMULATIE - ANDREAS FRÖHLICH DRIE PIJLERS: BEWEGEN WAARNEMEN COMMUNICATIE PERSONEN MET EMB:
Nadere informatieEen eerste blik op de SEO-V(erkort) Filip Morisse Emilie Vandeputte Celine Lefere Edda Janssens
Een eerste blik op de SEO-V(erkort) Filip Morisse Emilie Vandeputte Celine Lefere Edda Janssens Programma Snel door het model Achtergrond SEO-V De schaal van dichtbij Vergelijking en complementariteit
Nadere informatieDE DRAAD IS EEN VERHAAL
DE DRAAD IS EEN VERHAAL De draad heeft maar zin als hij ergens kan aanhangen. De dynamiek in de draad leidraad sterkste draad kwetsbare draad Dynamiek bij cliënt en ouder / begeleider Dynamiek in eerste
Nadere informatieGehechtheid in de klas
Gehechtheid in de klas Corinne Verheule SAV Kennismiddag Adoptie 4 november 2016 Adoptiekind in de klas Kijken door een hechtingsbril 2 Gehechtheid Een duurzame, emotionele en wederkerige band tussen een
Nadere informatieTussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf
Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf 1. Wijst dingen aan die het wil, herkent zichzelf in de spiegel, is zich bewust waar het wel en niet van houdt. (Het kind wordt bewust
Nadere informatieNegatieve factoren bij het ontstaan van onveilige hechting en faalangst
Negatieve factoren bij het ontstaan van onveilige hechting en faalangst. I Kind - afwezig ontmoediging van eigen initiatief - onvoorspelbaar cognitie wordt vertraagd - onverschillig minder lust aan eigen
Nadere informatieBeeldvorming van seksuele ontwikkeling bij mensen met een ernstige verstandelijke (meervoudige) beperking
Beeldvorming van seksuele ontwikkeling bij mensen met een ernstige verstandelijke (meervoudige) beperking Mariska Schutte Gedragsdeskundige Syndion Programma Visie Seksuele ontwikkeling 0-7 jaar Hermeneutische
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieHet pleegkind in beeld
Het pleegkind in beeld Workshop pleegzorgsymposium 19 juni 2014 Petra de Vries (De Rading) Anny Havermans (SAV) 1 Programma Welkom Project gehechtheid in beeld bij pleegzorg Inleiding op gehechtheid en
Nadere informatieZelfevaluatie aan de hand van gedragspatronen
Zelfevaluatie aan de hand van gedragspatronen Gedrag kun je onderscheiden in drie bewegingen, gedragspatronen ontwikkeld in de kindertijd. Ze gaven ooit houvast maar beperken nu onze groei en ontwikkeling.
Nadere informatieDe Sensatie van een Goed Leven Workshop Zonder gelijkwaardigheid geen communicatie
31-01-2019 De Sensatie van een Goed Leven Workshop Zonder gelijkwaardigheid geen communicatie Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
Nadere informatie...de draad weer oppakken
...de draad weer oppakken Na de schok... Volwassenen Informatie voor volwassenen die betrokken zijn geweest bij een schokkende gebeurtenis Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis, dat laat niemand
Nadere informatieCommunicatie: wat en waarom
TOTALE COMMUNICATIE FILOSOFIE, VISIE EN BASISHOUDING Wilma Scheres Esther Oskam Communicatie: wat en waarom Veel definities gaan over de vorm en het proces van communicatie. Wij waren met name geïnteresseerd
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieOverschatting en overvraging van patiënten in de psychiatrie. Maartje Brink Verpleegkundige in opleiding tot specialist GGZ Parnassia Groep
Overschatting en overvraging van patiënten in de psychiatrie Maartje Brink Verpleegkundige in opleiding tot specialist GGZ Parnassia Groep Inhoud Casusbeschrijving Disharmonisch intelligentieprofiel Emotionele
Nadere informatieDe wereld beleven, een hele belevenis
De wereld beleven, een hele belevenis Rensje Plantinga www.ronzebons.nl mei 2011 2 De wereld beleven, een hele belevenis. De Ronzebons, mei 2011 De wereld beleven. In de gezondheidszog in zijn algemeenheid
Nadere informatieAls je het niet meer ziet zitten...
Infobrochure Als je het niet meer ziet zitten... Omgaan met een huilende baby mensen zorgen voor mensen Inhoud Als je het niet meer ziet zitten...4 Huilen...5 Als huilen een probleem is...6 Voeden...6
Nadere informatieTussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen
Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen 1. Kijkt veel naar andere kinderen. 1. Kan speelgoed met andere kinderen 1. Zoekt contact met andere kinderen 1. Kan een emotionele
Nadere informatieInhoud 20-10-2011. Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg
1 Inhoud Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg Praktijk: Tineke Pilon Consequenties voor praktijk: alles is liefde 2 Definitie Gehechtheidsband Met
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij autisme
Cognitieve gedragstherapie bij autisme Caroline Schuurman, gz-psycholoog Centrum Autisme Rivierduinen Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van autisme bij volwassenen Utrecht, 14 juni 2011 CGT bij autisme
Nadere informatieKinderen met weinig zelfvertrouwen gebruiken vaak de woorden nooit en altijd.
ZELFVERTROUWEN Zelfvertrouwen is het vertrouwen dat je in jezelf hebt. Zelfvertrouwen hoort bij ieder mens en het betekent dat je een reëel zelfbeeld hebt, waarin ruimte is voor sterke kanten, maar ook
Nadere informatieZoeken naar evenwicht tussen autonomie en verbondenheid bij (jong)volwassenen met een beperking
Zoeken naar evenwicht tussen autonomie en verbondenheid bij (jong)volwassenen met een beperking Workshop Studiedag Balanceren tussen autonomie en verbondenheid Spreker: Veerle Daniels - OPZ Geel CC. De
Nadere informatieUtrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave Wat betekent het dat uw kind moeilijk lerend is en wat 3
Nadere informatieHooggevoelige kinderen. Joke Klein Ikkink 27 maart 2014
Hooggevoelige kinderen Joke Klein Ikkink 27 maart 2014 Programma Voorstellen Uitleg hooggevoeligheid deel 1 Oefening Uitleg hooggevoeligheid deel 2 Vragen Programma Voorstellen Uitleg hooggevoeligheid
Nadere informatieLeer- en ontwikkelingslijnen jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie aug Naam leerling. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid
Leer- en ontwikkelingslijnen jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie aug 2018 Sociaal-emotionele ontwikkeling etrokkenheid etrokkenheid - 0 eleeft plezier in het ontdekken van nieuwe dingen Laat heel
Nadere informatieDe cliënt vult dit eventueel samen met de jobcoach in Maak er werk van
Wat? Voor wie? Soort tool? Hoe gebruiken? Bron? Dit document peilt naar de moeilijkheden die de cliënt ervaart op vlak van sociale interactie en communicatie, flexibiliteit in denken en handelen en de
Nadere informatieTussendoelen domein SOCIAAL EMOTIONELE ontwikkeling. Zelfbeeld. *bron: SLO ;6 4 4;6 5 5;6 6 6,6 7
1 Tussendoelen domein SOCIAAL EMOTIONELE ontwikkeling Zelfbeeld 1. Gebruikt en begrijpt het woord wij. 2. Ontdekt verschillen en overeenkomsten tussen zichzelf en de anderen in de groep. 3. Toont non-verbaal
Nadere informatieBeeldend werken: De lijn van het zijn.
Beeldend werken: De lijn van het zijn. Open atelier, een ontmoeting op ervaringsniveau. In het werken met vellen papier of delen er van, met nabijheid of afstand, met figuur en achtergrond, met punten
Nadere informatieMaak kennis met A.L.A. in 3 stappen naar Rust, Kracht en Zelfvertrouwen; Wat het lichaam verwerkt heeft kan het hoofd loslaten.
Maak kennis met A.L.A. in 3 stappen naar Rust, Kracht en Zelfvertrouwen; Wat het lichaam verwerkt heeft kan het hoofd loslaten. Om je zeker en krachtig te voelen zijn geen ingewikkelde technieken nodig.
Nadere informatieOntwikkelingslijnen 0-4 jaar (ZONDER extra doelen) - versie januari Naam kind. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid
Sociaal-emotionele ontwikkeling etrokkenheid etrokkenheid - Fase 8 Heeft plezier in het leren van nieuwe dingen Zet door, blijft het een tijdje proberen als iets niet direct lukt, bijvoorbeeld bij een
Nadere informatieLekker in je vel. Leren omgaan met stress voor kinderen. Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert
Lekker in je vel Leren omgaan met stress voor kinderen Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert Heeft uw kind wel eens last van stress? Voelt uw kind zich wel eens niet lekker en weet u niet
Nadere informatieINSCHATTING VAN RELATIECONFLICTEN 1
INSCHATTING VAN RELATIECONFLICTEN 1 Doel Doel is om bij de start van relatiebegeleiding deze vragenlijst af te nemen om een zicht te krijgen over waar de conflicten zitten maar ook om partnergeweld te
Nadere informatie1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving
Pedagogisch Beleidsplan 1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving Een veilige en vertrouwde omgeving is de basis van waaruit een kind zich kan gaan ontwikkelen. Het is dus belangrijk dat
Nadere informatieDoelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen
Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen RV 1 Kinderen hebben vertrouwen in zichzelf. RV1.1 RV1.2 RV1.3 RV1.4 Ontdekken dat iedereen uniek is. Ik heb door dat iedereen
Nadere informatieAutisme voor beginners. www.psysense.be
Autisme voor beginners www.psysense.be Oorzaak? Autisme = handicap Stoornis in functioneren van de hersenen Neurologische (biologische )stoornis andere ontwikkeling laatste theorie (augu 2014: teveel synapsen!
Nadere informatieSignaalkaart Jongeren
Signaalkaart Jongeren Naam: Mike de Boer Inhoudsopgave Inleiding... 3 Signaalkaart Mike... 5 Toelichting op de uitslag... 6 Pagina 2 van 8 Inleiding Op 14 maart 2014 heeft Mike de Boer de Signaalkaart
Nadere informatieDeze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.
Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij
Nadere informatieDO'S EN DON'TS VOOR OUDERS
WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun
Nadere informatieSENSEO VERTAALSLAG. Van inschatting op de SEO naar dagelijkse begeleiding van cliënten
SENSEO VERTAALSLAG Van inschatting op de SEO naar dagelijkse begeleiding van cliënten FASE 1: EERSTE ADAPTATIE (0 6 MAANDEN) 1. Omschrijving Algemene kenmerken In deze fase is men nog volop bezig zich
Nadere informatieAls je het niet meer ziet zitten...
Infobrochure Als je het niet meer ziet zitten... Omgaan met een huilende baby mensen zorgen voor mensen 2 Inhoud Als je het niet meer ziet zitten...4 Huilen...5 Als huilen een probleem is...6 Voeden...6
Nadere informatieBeroepsmatige instelling Bij beroepsmatige instelling wordt gekeken naar wat u motiveert en welke doelstellingen u op werkgebied heeft.
Pagina 1 van 21 BIP-werkgerelateerde persoonlijkheidsvragenlijst Dit rapport geeft een overzicht van uw positie op de vier persoonlijkheidsdimensies die relevant zijn voor het functioneren in een werkomgeving:
Nadere informatieLiever assertiever op het werk
Waarom een assertiviteitstraining? Voor veel mensen is het niet gemakkelijk om in een werkomgeving bijvoorbeeld voor de eigen mening uit te komen, neen te zeggen, om te gaan met de boosheid van een collega
Nadere informatiePedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien
Pedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien Inleiding Kinderopvang Haarlem heeft één centraal pedagogisch beleid. Dit is de pedagogische basis van alle kindercentra van Kinderopvang Haarlem.
Nadere informatieVoel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008
Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.
Nadere informatieThema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie
Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te
Nadere informatiePsychosociale ontwikkeling
Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder
Nadere informatieHet verlies van een dierbare
Het verlies van een dierbare Het Zorgpad Stervensfase is gebaseerd op de Liverpool Care Pathway for the dying patient (LCP). De LCP is door het Erasmus MC Rotterdam en het IKNL locatie Rotterdam integraal
Nadere informatieWat maakt dat jullie hier vandaag zijn; bij deze workshop? Wat zou deze workshop nuttig maken voor jullie? Wat gaan we doen?
Omgaan met en kijken naar probleemgedrag bij mensen met een verstandelijke beperking en dementie Arianne Uijl, Orthopedagoog-Generalist/Gz-psycholoog, ASVZ Wat maakt dat jullie hier vandaag zijn; bij deze
Nadere informatieAffectieve betrokkenheid
Affectieve betrokkenheid het delen van emoties als basis voor ontwikkeling Marga Martens EMB congres 6 maart 2014 Filmpje Papier versnipperen (1) 2 Inhoud van de workshop Aanleiding Wat is affectieve betrokkenheid
Nadere informatieVOORBEELD UIT HET PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN. VEILIGHEID EN GEBORGENHEID BIEDEN - BABY S
VOORBEELD UIT HET PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN. VEILIGHEID EN GEBORGENHEID BIEDEN - BABY S ALGEMEEN: EMOTIONELE EN FYSIEKE VEILIGHEID BABY S Het pedagogisch beleidsplan geeft de grenzen (pedagogisch medewerker/kindratio
Nadere informatieAUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn
AUTISME EN CONFLICTHANTERING Anneke E. Eenhoorn UITGANGSPUNT UITGANGSPUNT DRIE VOORBEELDEN Rosa van 8 jaar. Na een ogenschijnlijk gewone dag op school, haalt ze fel uit Mike van 11 jaar. Na een kleine
Nadere informatie29/11/2016. De wereld van dementie. PERSOON met dementie. Expertisecentrum Dementie Paradox. Besef en beleving. Dementerenden.
De wereld van dementie Frederix Nelle Expertisecentrum Dementie Paradox We spreken niet meer over Dementen Dementerenden Maar : PERSOON met dementie Elke persoon met dementie is UNIEK! Besef en beleving
Nadere informatieAUDITORY VOCAL HALLUCINATION RATING SCALE (AVHRS) 1,2,3 (Jenner en Van de Willige, 2002)
AUDITORY VOCAL HALLUCINATION RATING SCALE (AVHRS) 1,2,3 (Jenner en Van de Willige, 2002) De AVHRS is een gestructureerd interview, om gedetailleerde informatie te verkrijgen over gehoorshallucinaties die
Nadere informatieVISIE OP PROBLEEMGEDRAG
VISIE OP PROBLEEMGEDRAG INLEIDING Bij het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE) kunnen zorgprofessionals en anderen terecht voor expertise over ernstig en aanhoudend probleemgedrag. Het gaat om probleemgedrag
Nadere informatieVeiligheid en welbevinden. Hoofdstuk 1
30 Veiligheid en welbevinden Kees (8) en Lennart (7) zitten in de klimboom. Kees geeft Lennart een speels duwtje en Lennart geeft een duwtje terug. Ze lachen allebei. Maar toch kijkt Lennart even om naar
Nadere informatieEEN DIERBARE VERLIEZEN
EEN DIERBARE VERLIEZEN 994 Inleiding Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt zorgen. U heeft kort
Nadere informatieNon-verbale communicatie
Non-verbale communicatie Wie de taal van het lichaam wil leren begrijpen, moet eerst de verschillende signalen leren kennen, herkennen en goed inschatten. Meestal richten we (bewust) onze aandacht op het
Nadere informatieWat is assertiviteit en hoe kan het je helpen met je persoonlijke wellness?
Wellness Ontwikkelings Activiteit Assertief zijn Hoe deze techniek je leven kan verbeteren Voordelen Meer zelfvertrouwen Meer geloof in je eigen kunnen Eerder nee durven te zeggen Vermindering van Weinig
Nadere informatieInfo. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde
Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieRelatie en Intimiteit. Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs
Relatie en Intimiteit Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs Wat hoop je vandaag mee te nemen, te horen en/of te leren? Wat is communicatie Communicatie is een proces tussen zender en ontvanger De boodschap
Nadere informatieSensorische informatieverwerking
Sensorische informatieverwerking Algemeen De zintuigen spelen in de ontwikkeling een grote rol. Ieder mens ontvangt door middel van zijn zintuigen informatie over de buitenwereld en over het eigen lichaam.
Nadere informatieVan loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is.
Van loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is. Anik Serneels Klinisch psychologe, relatie- en gezinstherapeute, specialisatie narratieve
Nadere informatieOmgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl
Door: Jan van den Brand Inleiding Ik krijg veel vragen van hondeneigenaren. Veel van die vragen gaan over de omgang met en de training van de hond. Deze vragen spitsen zich dan vooral toe op: Watt is belangrijk
Nadere informatieContact maken, verbinding houden Auteur: Lidy Evertsen
1 Contact maken, verbinding houden Auteur: Lidy Evertsen Contact maken, verbinding hebben: we praten er vaak over, net als over liefhebben en houden van. Maar, voor velen van ons is het niet altijd eenvoudig
Nadere informatieStructuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren
Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren Wie ben ik? De ijsbergtheorie Wie zijn jullie? Even voorstellen Wie
Nadere informatieECTS-fiche. Graduaat Orthopedagogie Module Categoriaal Werken 5
ECTS-fiche Opzet van de ECTS-fiche is om een uitgebreid overzicht te krijgen van de invulling en opbouw van de module. Er bestaat slechts één ECTS-fiche voor elke module. 1. Identificatie Opleiding Graduaat
Nadere informatieAngstige leerlingen in de klas en het Vriendenprogramma. Drs. N.E. de Vries
Angstige leerlingen in de klas en het Vriendenprogramma. Drs. N.E. de Vries Aandachtspunten in de klas Het Vriendenprogramma Onderdelen Vriendenprogramma in de klas Online programma s voor jongeren Aandachtspunten
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out
Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg
Nadere informatieEIGEN GESCHIEDENIS MET AGRESSIE
EIGEN GESCHIEDENIS MET AGRESSIE OEFENING OM EERDERE PROBLEMEN MET AGRESSIE TE BEGRIJPEN. 1 Agressie kan in het verleden copings-gedrag of overlevingswaarde geweest zijn vb. om zich te verdedigen tegen
Nadere informatieBeter leven, meer plezier
Rob van Ginkel Training en Coaching Beter leven, meer plezier NLP strategieën voor een leven met plezier Inhoudsopgave Wat is NLP...3 De logica van angst...3 Vrijkomen van angst...3 Negatieve gevoelens
Nadere informatie14-7-2012. Carol Dweck. Wat is Intelligentie?
Carol Dweck Wat is Intelligentie? 1 Wat is Intelligentie? Wat is Intelligentie? Meervoudige Intelligentie - Gardner 2 Voorlopige conclusie In aanleg aanwezig potentieel (50% erfelijk bepaald) Domeinspecifiek
Nadere informatieeen dierbare verliezen
een dierbare verliezen een dierbare verliezen U heeft kort geleden iemand verloren. Dat kan heel verwarrend zijn. Vaak is het moeilijk te accepteren dat iemand er niet meer is. Soms is het verdriet of
Nadere informatieNo time to waste. Kinderen en hun recht op vrije tijd
No time to waste. Kinderen en hun recht op vrije tijd Docentendag Bachelor Pedagogie van het Jonge Kind Bruno Vanobbergen Kinderrechtencommissaris Artikel 31 van het VRK Elk kind heeft recht op rust en
Nadere informatieZelfdoding. en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.
Zelfdoding en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfdoding De Zelfmoordlijn tel. 02 649 95 55 www.zelfmoordlijn.be Werkgroep Verder Voor wie achterblijft na
Nadere informatieNetwerk Ouderenzorg Regio Noord
Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid
Nadere informatieInventarisatielijst oorzaken eenzaamheid
Inventarisatielijst oorzaken eenzaamheid Naam patiënt: Geboortedatum patiënt: Datum afname: Geslacht: o Man o Vrouw Naam verpleegkundige/ ouderenadviseur: 1 Woonomgeving De volgende vragen gaan over leven
Nadere informatieOnt - moeten. www.psysense.be
Ont - moeten www.psysense.be Definitie van relatie Een relatie is iets waarbij je geeft en neemt, je streeft naar een win/win situatie. Je toont een relatie in een gebaar. De gebaren zijn vaak oprechter
Nadere informatieEen dierbare verliezen
Patiënteninformatie Een dierbare verliezen Informatie over het verlies van een dierbare en de gevoelens die u daarover kunt hebben Een dierbare verliezen Informatie over het verlies van een dierbare en
Nadere informatieVerbindingsactietraining
Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken
Nadere informatieZelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.
Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.
Nadere informatieOuderen en AutismeSpectrumStoornissen. Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut
Ouderen en AutismeSpectrumStoornissen Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut 1 Autisme? AutismeSpectrumStoornis (ASS) Een andere manier van informatie verwerken We spreken niet meer van
Nadere informatietoont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes)
1 Omgaan met en uiten van eigen gevoelens en ervaringen toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes) laat non-verbaal zien dat hij/zij iets niet wil (bijv. slaat fles weg, draait hoofd als
Nadere informatieDe Inner Child meditatie
De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun
Nadere informatieHoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie
Hoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie Weet jij in welke opzichten jij en je partner een prima relatie hebben en in welke opzichten je nog wat kunt verbeteren? Na het doen van de test en het lezen van de resultaten,
Nadere informatieSociale/pedagogische vragenlijst
Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1
Nadere informatieHoogbegaafdheid en onderpresteren
Hoogbegaafdheid en onderpresteren Onderwijs Praktijk Texel Hoogbegaafdheid en onderpresteren Veel kinderen weten niet dat leren leuk kan zijn en weten niet wat ze nodig hebben om zich minder ellendig te
Nadere informatie