Eenduidige richtlijnen voor de eerste en tweede lijn inzake urineweginfecties

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Eenduidige richtlijnen voor de eerste en tweede lijn inzake urineweginfecties"

Transcriptie

1 Richtlijnen Eenduidige richtlijnen voor de eerste en tweede lijn inzake urineweginfecties Kristel M. van Asselt, Jan M. Prins, Gerda M. van der Weele, Bart J. Knottnerus, Bart van Pinxteren en Suzanne E. Geerlings* K L I N I S C H E P R A K T I J K Onlangs zijn 2 Nederlandse richtlijnen inzake urineweginfecties herzien: de Standaard Urineweginfecties van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), bestemd voor de eerstelijns gezondheidszorg, en de Richtlijn antimicrobiële therapie bij gecompliceerde urineweginfecties van de Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB), bestemd voor specialisten in de tweede lijn. Het NHG en de SWAB hebben tijdens deze herziening elkaars inbreng en expertise gebruikt door één en dezelfde huisarts (BK) en internist (SG) te betrekken bij het opstellen van beide richtlijnen. In beide richtlijnwerkgroepen zaten daarnaast leden die hadden bijgedragen aan recente richtlijnen van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) en de Nederlandse Vereniging van Obstetrie en Gynaecologie (NVOG), zodat ook deze richtlijnen goed op elkaar aansluiten. De keuze van empirische antibioticatherapie in de NHGen SWAB-richtlijnen is gebaseerd op de gegevens van de lopende surveillance van humaan antibioticagebruik en resistentieontwikkeling in Nederland (NethMap). De richtlijnen kiezen voor een zo smal mogelijk antibioticum om verdere stijging van de antimicrobiële resistentie te reduceren. De NHG-standaard is gepubliceerd in het Nederlands, de SWAB-richtlijn in het Engels. In dit artikel gaan wij in op de belangrijkste wijzigingen in beide richtlijnen. Diagnostiek Academisch Medisch Centrum (AMC), Amsterdam. Afd. Huisartsgeneeskunde: dr. K.M. van Asselt, en dr. B.J. Knottnerus, huisarts-onderzoekers. Afd. Interne Geneeskunde: prof.dr. J.M. Prins en dr. S.E. Geerlings, internisten-infectiologen. Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), afd. Richtlijnontwikkeling, Utrecht. Dr. G.M. van der Weele en dr. B. van Pinxteren, huisartsen. Contactpersoon: dr. K.M. van Asselt (k.m.vanasselt@amc.nl). * Namens de NHG-Werkgroep derde herziening Standaard Urineweginfecties en de Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB), waarvan de volledige samenstelling vermeld staat aan het eind van dit artikel. Definities In de NHG-standaard is de indeling van urineweginfecties gewijzigd. De termen ongecompliceerd en gecompliceerd met betrekking tot urineweginfecties zijn verlaten, omdat in de dagelijkse praktijk onvoldoende duidelijk was of met gecompliceerd een zieke patiënt werd bedoeld dan wel een patiënt met een verhoogd risico op complicaties. In overeenstemming hiermee maken beide richtlijnen nu een onderscheid tussen enerzijds cystitis bij gezonde, niet-zwangere vrouwen, en anderzijds urineweginfecties bij groepen met een verhoogd risico op complicaties, zoals mannen, zwangere vrouwen en patiënten met diabetes of met afwijkingen aan nieren of urinewegen (niertransplantatie, cystenieren, verblijfskatheter). Een derde groep wordt gevormd door urineweginfecties met koorts of tekenen van weefselinvasie (urosepsis, acute prostatitis, pyelonefritis). De SWAB-richtlijn onderscheidt binnen deze laatste groep nog de subgroep ongecompliceerde pyelonefritis: pyelo- 1

2 K L I N I S C H E P R A K T I J K nefritis bij premenopauzale, niet-zwangere vrouwen zonder (urologische) comorbiditeit. De NHG-standaard onderscheidt als aparte categorie nog de urineweginfecties bij kinderen. Deze zijn in de SWAB-richtlijn buiten beschouwing gebleven. Diagnostiek bij volwassenen De figuren 1, 2 en 3 tonen de stroomschema s voor de diagnostiek in de huisartsenpraktijk. Er zijn aparte strategieën voor gezonde, niet-zwangere vrouwen, voor risicogroepen, voor zieken en voor kinderen. Als de vrouw zelf de klacht duidelijk herkent, is aanvullend onderzoek niet nodig, aangezien de uitslag het beleid niet zal beïnvloeden. Nieuw is dat de anamnese een plaats heeft gekregen in de keuze voor urineonderzoek: als de nitriettest negatief is en er op grond van de anamnese slechts een gering vermoeden is op een urineweginfectie, dan wordt een dipslide alleen ingezet wanneer er leuko- of erytrocyten in de urine worden aangetoond. Is er daarentegen bij een negatieve nitriettest een sterk vermoeden op een eerste urineweginfectie op basis van klachten en laag risico op een soa, dan wordt de dipslide ingezet ongeacht de uitslag van urineonderzoek op leukocyten en erytrocyten. Na het vaststellen van een urineweginfectie met een dipslide kan op indicatie een resistentiebepaling worden aangevraagd. Laboratoria verschillen van mening over de betrouwbaarheid van een resistentiebepaling via de dipslide. De dipslide biedt echter belangrijke voordelen ten opzichte van een laboratoriumkweek: de dipslide kan binnen 24 uur een urineweginfectie waarschijnlijker maken en laat zich gemakkelijkere vervoeren dan verse urine, hetgeen de uitvoering in en rondom weekenden vergemakkelijkt. Diagnostiek bij kinderen De diagnostiek bij kinderen is anders dan bij volwassenen vanwege de kleinere voorafkans op een urineweginfectie en de grotere nadelige gevolgen van een foutpositieve diagnose; de diagnose urineweginfectie kan immers een indicatie zijn voor belastend aanvullend onderzoek. De beide richtlijnen sluiten daarom aan bij de richtlijn Urineweginfecties van de NVK, die stelt dat de diagnose FIGUUR 1 Stroomschema uit de NHG-standaard Urineweginfecties, derde herziening (2013), voor de diagnose en behandeling van gezonde, niet-zwangere vrouwen ouder dan 12 jaar met mictieklachten maar zonder koorts. 2

3 KLINISCHE PR AKTIJK FIGUUR 2 Stroomschema uit de NHG-standaard Urineweginfecties, derde herziening (2013), voor de diagnose en behandeling van vrouwen ouder dan 12 jaar met mictieklachten en koorts, en patiënten ouder dan 12 jaar met mictieklachten die behoren tot een risicogroep. FIGUUR 3 Stroomschema uit de NHG-standaard Urineweginfecties, derde herziening (2013), voor de diagnose en behandeling van kinderen tussen 3 maanden en 12 jaar oud met een urineweginfectie. 3

4 K L I N I S C H E P R A K T I J K urineweginfectie bij kinderen alleen gesteld kan worden op basis van een betrouwbare urinekweek. De urine voor deze kweek wordt bij een niet-zindelijk kind bij voorkeur opgevangen zonder plaszakje ( clean catch ). Urine uit een plaszakje is namelijk alleen geschikt om een urineweginfectie uit te sluiten als de nitriettest negatief is. Bij een positieve nitriettest van urine uit een plaszakje moet alsnog urine worden opgevangen zonder plaszakje. Instructies voor de clean catch -techniek zijn te lezen op (zoek op Hoe vang ik de plas van mijn kind op? ). Als de clean catch niet in de eerste lijn is gelukt zal de kinderarts alsnog op deze manier urine opvangen of anders het kind katheteriseren. In tegenstelling tot aanbevelingen in eerdere richtlijnen hoeven niet alle kinderen jonger dan 4 jaar naar de kinderarts na een eerste urineweginfectie. Kinderen (jongens en meisjes) komen voor verdere diagnostiek in aanmerking bij: tweemaal een urineweginfectie, waarvan tenminste eenmaal met koorts; driemaal een urineweginfectie zonder koorts; een urineweginfectie met een andere verwekker dan Escherichia coli. Behandeling: wijzigingen in de eerste lijn Cystitis bij patiënten vanaf 12 jaar Voor de behandeling van een cystitis bij een vrouw is fosfomycine tweede keus geworden, met nitrofurantoïne als eerste keus. Beide middelen blijken weinig resistentie te geven, in tegenstelling tot trimethoprim. Dit middel is nu derde keus. Nieuw in de NHG-standaard is verder de mogelijkheid om bij een cystitis bij gezonde niet-zwangere vrouwen met geringe klachten een expectatief beleid te voeren, namelijk pijnstilling met een uitgesteld recept voor antibiotica. De vrouw kan dan in tweede instantie starten met antibiotica als de klachten aanhouden. Het risico van een opstijgende urineweginfectie lijkt verwaarloosbaar klein in deze groep. Bij mannen met een cystitis is nitrofurantoïne het middel van voorkeur gebleven, aangezien er aanwijzingen zijn dat dit middel minstens zo effectief is als bijvoorbeeld amoxicilline/clavulaanzuur. Cystitis bij kinderen Bij kinderen onder de 12 jaar is er in de behandeling geen onderscheid meer tussen jongens en meisjes. Bij een cystitis kan bij kinderen worden volstaan met een 5-daagse kuur nitrofurantoïne of een 3-daagse kuur amoxicilline/ clavulaanzuur. Beide middelen zijn in suspensie te verkrijgen. Urineweginfecties met koorts of tekenen van weefselinvasie Nitrofurantoïne en fosfomycine zijn niet geschikt ter behandeling van urineweginfecties met tekenen van weefselinvasie, omdat zij geen effectieve weefselconcentraties geven. De Europese registratieautoriteit EMEA beveelt om deze reden sinds 2008 ook norfloxacine niet meer aan. Op grond van de resistentiegegevens van patiënten die met een urineweginfectie en tekenen van weefselinvasie bij de huisarts komen, is ciprofloxacine het middel van eerste keus geworden. Het advies is nu om mannen 2 weken te behandelen, bij vrouwen volstaat 1 week. Bij kinderen blijft het middel van eerste keus amoxicilline/ clavulaanzuur, in een kuur van 10 dagen. Behandeling: wijzigingen in de tweede lijn Urineweginfecties met koorts of tekenen van weefselinvasie De herziene SWAB-richtlijn geeft adviezen voor de behandeling van een urineweginfectie bij een volwassen patiënt in het ziekenhuis. De meest voorkomende verwekker van urineweginfecties (45-62%) is E. coli. Aangezien het resistentiepercentage van E. coli voor amoxicilline/clavulaanzuur in Nederlandse ziekenhuizen inclusief de intermediaire resistentie 23% bedraagt, is dit middel niet langer geschikt als empirische therapie. Dit geldt ook voor cefalosporinen van de tweede generatie (resistentiepercentage 13%), en voor ciprofloxacine (17% resistent). Bij patiënten die van een afdeling Urologie komen, is het resistentiepercentage van E. coli voor ciprofloxacine zelfs 25%. Om die reden wordt dit middel zeker voor deze categorie patiënten afgeraden als empirische therapie. De aanbevolen empirische intraveneuze therapie voor een urineweginfectie met systemische symptomen is daarom nu amoxicilline met een aminoglycoside, een tweedegeneratie cefalosporine met een aminoglycoside of een derdegeneratie cefalosporine. Ciprofloxacine wordt in het ziekenhuis alleen geadviseerd bij een bekende type I-overgevoeligheid voor bètalactam-antibiotica, of als de kuur in zijn geheel oraal wordt gegeven. Aan de SWAB-richtlijn zijn ook aanbevelingen toegevoegd voor patiënten die een verhoogde kans hebben op een infectie met een bacterie die extended -spectrumbètalactamase (ESBL) produceert. Duur van de tweedelijns behandeling Wat de duur van de therapie betreft, zijn de adviezen gedetailleerder dan in de eerdere richtlijnen. De geadviseerde therapieduur is afhankelijk van de keuze van het middel en het geslacht van de patiënt: vrouwen met gecompliceerde pyelonefritis: dagen; mannen met chronische bacteriële prostatitis: 4 weken. 4

5 Uitbreidingen en nieuwe hoofdstukken In de herziene SWAB-richtlijn is het hoofdstuk Urineweginfectie bij patiënten met een katheter uitgebreid. Verder bevat de richtlijn nieuwe hoofdstukken over de diagnose en behandeling van asymptomatische bacteriurie en urineweginfecties bij patiënten die een niertransplantatie hebben ondergaan, en over de diagnostiek en behandeling van urineweginfecties bij patiënten met polycysteuze nierziekte. Ook is een hoofdstuk toegevoegd over vrouwen met terugkerende urineweginfecties. De adviezen voor preventie van recidiverende urineweginfecties zijn (a) bij premenopauzale vrouwen: dagelijks of postcoïtaal lage dosering antibiotica, cranberryproducten of dagelijks een vaginale zetpil met Lactobacillus crispatus; (b) bij postmenopauzale vrouwen: dagelijks of postcoïtaal lage dosering antibiotica, lokale oestrogeenproducten of orale capsules met L. rhamnosus GR-1 of L. reuteri RC-14. Een van de redenen dat de lactobacillen alleen in de SWAB-richtlijn genoemd worden en niet in de NHGstandaard, is dat zij nog niet als geneesmiddel geregistreerd zijn en alleen online verkrijgbaar zijn. De andere reden is dat patiënten in de tweede lijn vaak eerder bereid zijn om niet-geregistreerde middelen als profylaxe te gebruiken. Een laatste hoofdstuk dat aan de SWAB-richtlijn is toegevoegd, beschrijft de kwaliteitsindicatoren voor optimaal antibioticagebruik bij de behandeling van urineweginfecties. Richtlijnen in een gezamenlijk traject De laatste jaren worden in de tweede lijn steeds meer multidisciplinaire richtlijnen geschreven, maar aan de afstemming tussen eerste en tweede lijn wordt niet automatisch aandacht besteed. De werkgroepen die de NHGstandaard en de SWAB-richtlijn inzake urineweginfecties opstelden, hebben hun richtlijnen voor een deel gezamenlijk gereviseerd en geprobeerd zoveel mogelijk tot een gezamenlijk beleid te komen. Dit heeft geresulteerd in 2 aparte, maar goed op elkaar afgestemde richtlijnen. De NHG-Werkgroep derde herziening Standaard Urineweginfecties bestaat, naast de auteurs Kristel van Asselt, Gerda van der Weele, Bart Knottnerus, Bart van Pinxteren en Suzanne Geerlings, uit de leden Jako Burgers (NHG), Sanne Klinkhamer (NHG), Wim Opstelten (NHG), Monique Verduijn (NHG) en Ilona Visser (NHG). De voorbereidingscommissie van de SWAB-richtlijn Therapie van gecompliceerde urineweginfecties bestaat, naast de auteurs Jan Prins, Suzanne Geerlings en Bart Knottnerus, uit de leden Marjolijn van Buren (Nederlandse Federatie voor Nefrologie), Christianne de Groot (Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie), Ernst van Haarst (Nederlandse Vereniging voor Urologie), Cees van Nieuwkoop (Vereniging voor Infectieziekten, Nederlandse Internisten Vereniging) en Ellen Stobberingh (Nederlandse Vereniging voor Medisch Microbiologen). De beide richtlijnen, met alle referenties, zijn te raadplegen via en Patiëntinformatie bij de NHG-standaard is te vinden via Belangenconflict en financiële ondersteuning: formulieren met belangenverklaringen zijn beschikbaar bij dit artikel op (zoeken op A6608; klik op Belangenverstrengeling ). Aanvaard op 27 juni 2013 Citeer als: Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A6608 > Kijk ook op K L I N I S C H E P R A K T I J K 5

Urineweginfecties (UWI s): Antibiotica en resistentie bij microorganismen

Urineweginfecties (UWI s): Antibiotica en resistentie bij microorganismen Urineweginfecties (UWI s): Antibiotica en resistentie bij microorganismen in verpleeghuizen - SNIV 2012 -, De Reehorst, Driebergen Dr. Ine Frénay, arts-microbioloog RLM Dordrecht- Gorinchem 1 Indeling

Nadere informatie

Urineweginfecties nader belicht. Anne-Marie Giesen Remmie Hammers-Cupido

Urineweginfecties nader belicht. Anne-Marie Giesen Remmie Hammers-Cupido Urineweginfecties nader belicht Anne-Marie Giesen Remmie Hammers-Cupido Urineweginfecties nader belicht Kennismaking Uitleg Casuïstiek afgewisseld met dipslides Niet vergeten! Doelen U herkent de valkuilen

Nadere informatie

Urineweg-infecties bij kinderen. Loes Tanja kinderarts

Urineweg-infecties bij kinderen. Loes Tanja kinderarts Urineweg-infecties bij kinderen Loes Tanja kinderarts Wat is een urineweginfectie (UWI)? Een combinatie van klinische leeftijdsgebonden kenmerken en de aanwezigheid van bacteriën in een betrouwbaar afgenomen

Nadere informatie

Overzicht aanbevelingen richtlijn Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen (2018)

Overzicht aanbevelingen richtlijn Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen (2018) Overzicht aanbevelingen richtlijn Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen (2018) Klinische verschijnselen Aspecifieke klachten en symptomen bij kwetsbare ouderen kunnen niet worden toegeschreven aan een

Nadere informatie

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen 1. Toelichting Dit programma is gebaseerd op de NHG-Standaard van juni 2013. Een patiënt met een urineweginfectie krijgt vaak alleen een recept mee, ziet soms de huisarts, maar wordt zelden verwezen naar

Nadere informatie

3 e Post EAUN Meeting

3 e Post EAUN Meeting 3 e Post EAUN Meeting Carmen Sommers Verpleegkundig Specialist Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Urineweginfecties Urineweginfecties Definitie urineweginfectie Bacteriurie Een bacteriurie is slechts de aanwezigheid

Nadere informatie

Verenso richtlijn urineweginfecties. Wouter Rozemeijer Arts-microbioloog

Verenso richtlijn urineweginfecties. Wouter Rozemeijer Arts-microbioloog Verenso richtlijn urineweginfecties Wouter Rozemeijer Arts-microbioloog Inhoud Aspecifieke ziektepresentatie algoritme Asymptomatische bacteriurie Verwekkers Casus 84-jarige vrouw VG/ DM2, hypertensie,

Nadere informatie

Urineweginfecties bij kinderen

Urineweginfecties bij kinderen Urineweginfecties bij kinderen Up-to-date met NHG-standaard en NVK-richtlijn OverEINDse dagen, Scarperia, april 2011 Pieter Bertholet, huisarts Angelique Roeleveld-Versteegh, kinderarts Bas Zegers, kinderarts

Nadere informatie

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen 1. Toelichting Dit programma is gebaseerd op de NHG-Standaard van juni 2013. In een deel van de Nederlandse huisartsenpraktijken handelt een praktijkassistente een urineweginfectie bij gezonde, niet-zwangere

Nadere informatie

Verdiepingsmodule. Urineweginfecties: controleren of verwijzen? Urineweginfecties: controleren of verwijzen? 1. Toelichting

Verdiepingsmodule. Urineweginfecties: controleren of verwijzen? Urineweginfecties: controleren of verwijzen? 1. Toelichting Urineweginfecties: controleren of verwijzen? 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van juli 2005 Een patiënt met een urineweginfectie krijgt vaak alleen een recept mee, ziet soms

Nadere informatie

Urineweginfecties. Suzanne Geerlings internist-infectioloog AMC

Urineweginfecties. Suzanne Geerlings internist-infectioloog AMC Urineweginfecties Suzanne Geerlings internist-infectioloog AMC Inhoud met patiëntvoorbeelden Diagnostiek Resistentie Behandeling Pathogenese Preventie Diagnostiek In ziekenhuis: urinesediment en kweek

Nadere informatie

pagina 1 van 7 Let op: Deze geprinte versie is 24 uur geldig. Cystitis in de zwangerschap Medische Werkinstructie Algemeen Inleidende gegevens Doel: Type: Handelingsclassificatie: Anatomische classificatie:

Nadere informatie

Implementatieplan richtlijn Urineweginfecties

Implementatieplan richtlijn Urineweginfecties Implementatieplan richtlijn Urineweginfecties Toepassing van de richtlijn Urineweginfecties in de praktijk is nodig om het beoogde doel van de richtlijn te bereiken. Het beoogde doel van deze richtlijn

Nadere informatie

NHG-Standaard Urineweginfecties

NHG-Standaard Urineweginfecties M05 NHG-Standaard Urineweginfecties Derde herziening Van Pinxteren B, Knottnerus BJ, Geerlings SE, Visser HS, Klinkhamer S, Van der Weele GM, Verduijn MM, Opstelten W, Burgers JS, Van Asselt KM Huisarts

Nadere informatie

Kwaliteitsbevordering in de huisartspraktijk, toegepast op de aanpak van urineweginfecties. Handleiding voor LOK-groepen WVVH

Kwaliteitsbevordering in de huisartspraktijk, toegepast op de aanpak van urineweginfecties. Handleiding voor LOK-groepen WVVH Kwaliteitsbevordering in de huisartspraktijk, toegepast op de aanpak van urineweginfecties. Handleiding voor LOK-groepen WVVH - 2005 Programma! Bespreking resultaten registratie! Casuïstiek in groepjes!

Nadere informatie

Antibiotica Resistentie van Uropathogene E. coli. bij huisartsen patiënten in de leeftijd van 1-100 jaar. E.Stobberingh, MINC 29 maart 2011

Antibiotica Resistentie van Uropathogene E. coli. bij huisartsen patiënten in de leeftijd van 1-100 jaar. E.Stobberingh, MINC 29 maart 2011 Antibiotica Resistentie van Uropathogene E. coli bij huisartsen patiënten in de leeftijd van 1-100 jaar E.Stobberingh, MINC 29 maart 2011 Antibiotica resistentie van uropathogene E.coli Is het een probleem?

Nadere informatie

Antibioticumbeleid in tijden van toenemende resistentie

Antibioticumbeleid in tijden van toenemende resistentie Antibioticumbeleid in tijden van toenemende resistentie Kees Verduin, arts-microbioloog Laboratorium voor microbiologie en infectiepreventie, Amphia ziekenhuis, Breda Wat is het probleem? Antibioticum

Nadere informatie

De Kindercarrousel voor huisartsen en kinderartsen

De Kindercarrousel voor huisartsen en kinderartsen De Kindercarrousel voor huisartsen en kinderartsen 15-05-2013 Workshop Urineweginfecties bij kinderen Mijke Breukels, kinderarts Nicolien de Bie, huisarts Leerdoelen ס Definities (recidiverende UWI s,

Nadere informatie

SWAB richtlijn Community Acquired Pneumonie (CAP)

SWAB richtlijn Community Acquired Pneumonie (CAP) SWAB richtlijn Community Acquired Pneumonie (CAP) Concept versie 30 oktober 2018 Auteurs: Dr. C. van Nieuwkoop, internist-infectioloog-acuut geneeskundige Drs. L. el Bouazzoui, longarts Drs. T. Pletting,

Nadere informatie

Samenvatting van de standaard Urineweginfecties (tweede herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap

Samenvatting van de standaard Urineweginfecties (tweede herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap voor de praktijk Samenvatting van de standaard Urineweginfecties (tweede herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap B.van Pinxteren, S.M.van Vliet, Tj.Wiersma en A.N.Goudswaard Zie ook de artikelen

Nadere informatie

SWAB richtlijn antimicrobiële therapie bij gecompliceerde urineweginfecties

SWAB richtlijn antimicrobiële therapie bij gecompliceerde urineweginfecties Optimaliseren van het antibioticabeleid in Nederland X SWAB richtlijn antimicrobiële therapie bij gecompliceerde urineweginfecties Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB), juni 2006 Voorbereidingscommissie:

Nadere informatie

URINEWEGINFECTIE ONDER DE LOEP GENOMEN

URINEWEGINFECTIE ONDER DE LOEP GENOMEN 2 e Post EAUN Meeting URINEWEGINFECTIE ONDER DE LOEP GENOMEN Hanny Cobussen-Boekhorst, RN, M-ANP UMC St Radboud, Nijmegen INHOUD Inleiding Microbiologie Urineweg infecties Ongecompliceerde UWI + behandeling

Nadere informatie

NHG-Standaard Urineweginfecties (derde herziening)

NHG-Standaard Urineweginfecties (derde herziening) Urineweginfecties (derde herziening) Bart van Pinxteren, Bart Knottnerus, Suzanne Geerlings, Ilona Visser, Sanne Klinkhamer, Gerda van der Weele, Monique Verduijn, Wim Opstelten, Jako Burgers, Kristel

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae List of publications Lijst van deelnemende centra Abbreviations

Nederlandse samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae List of publications Lijst van deelnemende centra Abbreviations Nederlandse samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae List of publications Lijst van deelnemende centra Abbreviations 193 194 Nederlandse samenvatting Inleiding Een urineweginfectie (UWI) wordt veroorzaakt

Nadere informatie

Urineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)(2014)

Urineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)(2014) Urineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)(2014) Inleiding Urineweginfecties zijn veel voorkomende aandoeningen in de huisartsenpraktijk. De incidentie varieert afhankelijk van de

Nadere informatie

VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties

VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties Doel Het doel van dit protocol is preventie, herkenning, optimalisering van diagnostiek en behandeling van early-onset

Nadere informatie

Kwaliteitsbeoordeling van antibioticagebruik in de huisartsenpraktijk en in een huisartsenwachtpost

Kwaliteitsbeoordeling van antibioticagebruik in de huisartsenpraktijk en in een huisartsenwachtpost Kwaliteitsbeoordeling van antibioticagebruik in de huisartsenpraktijk en in een huisartsenwachtpost Niels Adriaenssens, 1,3 Stefaan Bartholomeeusen, 2 Philippe Ryckebosch, 1 Samuel Coenen 1,3 1 Centrum

Nadere informatie

Antibiotica bij ongecompliceerde urineweginfecties: geen toename van resistentie in de afgelopen 5 jaar

Antibiotica bij ongecompliceerde urineweginfecties: geen toename van resistentie in de afgelopen 5 jaar Postprint Version 1.0 Journal website http://www.ntvg.nl/publicatie/antibiotica-bij-ongecompliceerdeurineweginfecties-geen-toename-van-resistentie-de-afgelopen-5-jaar/volledig Pubmed link DOI Antibiotica

Nadere informatie

Astrid Beckers Specialist ouderengeneeskunde Vivium Naarderheem

Astrid Beckers Specialist ouderengeneeskunde Vivium Naarderheem Astrid Beckers Specialist ouderengeneeskunde Vivium Naarderheem (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Toetsstation. Mictieklachten

Toetsstation. Mictieklachten Toetsstation Mictieklachten Alg lgeme mene gegevens Classificatiecode(s) U01, U02, U71, U35 Doelstelling Toetsen of de kandidaat in staat is - de gegevens te verzamelen die nodig zijn voor de diagnostiek

Nadere informatie

INFECTIEZIEKTEN. Urineweginfecties Malaria HIV en andere soa s Lyme

INFECTIEZIEKTEN. Urineweginfecties Malaria HIV en andere soa s Lyme INFECTIEZIEKTEN INFECTIEZIEKTEN Urineweginfecties Malaria HIV en andere soa s Lyme URINEWEGINFECTIES CASUS Man 59 jaar met een urineweginfectie Nitrofurantoine is een goede keuze want er is geen weefselinvasie

Nadere informatie

URINEWEGINFECTIE BIJ KINDEREN

URINEWEGINFECTIE BIJ KINDEREN URINEWEGINFECTIE BIJ KINDEREN A1001 Inleiding Bij ongeveer zes procent van de kinderen met koorts zonder een duidelijke oorzaak wordt een urineweginfectie gevonden. In de eerste levensmaanden en rond de

Nadere informatie

Kindergeneeskunde. Urineweginfectie (UWI)

Kindergeneeskunde. Urineweginfectie (UWI) Kindergeneeskunde Urineweginfectie (UWI) 1 Folder voor ouders/verzorgers U ontvangt deze folder omdat er bij uw kind een urineweginfectie is vastgesteld of omdat uw kind eerder een urineweginfectie heeft

Nadere informatie

(n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar)

(n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar) Koorts bij kinderen van 0 tot 1 maand (0-28 dagen) (n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar) Betreft: kinderen (jonger dan 1 maand) met koorts, verdacht van een

Nadere informatie

C, huisarts, werkzaam te B, gemachtigde: mr. S. Steegmans, verbonden aan KBS advocaten

C, huisarts, werkzaam te B, gemachtigde: mr. S. Steegmans, verbonden aan KBS advocaten 125/2013 ECLI:NL:TGZRZWO:2014:27 REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG Beslissing in de zaak onder nummer van: 125/2013 REGIONAAL TUCHTCOLLEGE TE ZWOLLE Beslissing d.d. 10 maart 2014 naar aanleiding

Nadere informatie

VALKUILEN bij de DIAGNOSTIEK van URINEWEGINFECTIES bij KWETSBARE OUDEREN. Stelling

VALKUILEN bij de DIAGNOSTIEK van URINEWEGINFECTIES bij KWETSBARE OUDEREN. Stelling VALKUILEN bij de DIAGNOSTIEK van URINEWEGINFECTIES bij KWETSBARE OUDEREN Luc Van Houdt specialist ouderengeneeskunde Geneeskundige Dagen van Antwerpen Universiteit Antwerpen - 16 september 2017 Stelling

Nadere informatie

VSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011

VSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011 VSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011 1.0 EPIDEMIOLOGIE In Nederland is circa 20% van alle zwangeren draagster van GBS. Naar schatting zal gemiddeld 50% van alle kinderen, van

Nadere informatie

URINEWEGINFECTIE BIJ KINDERE FRANCISCUS GASTHUIS

URINEWEGINFECTIE BIJ KINDERE FRANCISCUS GASTHUIS URINEWEGINFECTIE BIJ KINDERE FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Bij ongeveer zes procent van de kinderen met koorts zonder een duidelijke oorzaak wordt een urineweginfectie gevonden. In de eerste levensmaanden

Nadere informatie

Wordt er een kweek afgenomen voorafgaand aan het starten van een antibioticatherapie bij UWI in de verpleeghuizen?

Wordt er een kweek afgenomen voorafgaand aan het starten van een antibioticatherapie bij UWI in de verpleeghuizen? Wordt er een kweek afgenomen voorafgaand aan het starten van een antibioticatherapie bij UWI in de verpleeghuizen? Antibioticabeleid versus kweekbeleid in de praktijk Student: Praktijkbegeleider: Marty

Nadere informatie

Situatieschets. Bron: ZonMw, 2012, Verstandig kiezen: kostenbesparing door bepaalde interventies niet of minder te doen

Situatieschets. Bron: ZonMw, 2012, Verstandig kiezen: kostenbesparing door bepaalde interventies niet of minder te doen Situatieschets Zorgkosten groeien (tot recentelijk) exponentieel Vanuit politiek en samenleving een roep om doelmatiger geneeskunde te bedrijven, toename gezondheidswinst is daarbij essentieel De focus

Nadere informatie

Behandeling urineweginfecties Kan het ook zonder antibiotica

Behandeling urineweginfecties Kan het ook zonder antibiotica Behandeling urineweginfecties Kan het ook zonder antibiotica Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

URINEWEGINFECTIES BIJ KINDEREN FRANCISCUS VLIETLAND

URINEWEGINFECTIES BIJ KINDEREN FRANCISCUS VLIETLAND URINEWEGINFECTIES BIJ KINDEREN FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding De kinderarts heeft bij uw kind een urineweginfectie geconstateerd. Er zijn twee soorten urineweginfecties: een blaasontsteking en een nierbekkenontsteking.

Nadere informatie

Optimaliseren van het antibioticabeleid in Nederland. X. SWAB-richtlijn voor antimicrobiële therapie bij gecompliceerde urineweginfecties

Optimaliseren van het antibioticabeleid in Nederland. X. SWAB-richtlijn voor antimicrobiële therapie bij gecompliceerde urineweginfecties voor de praktijk Optimaliseren van het antibioticabeleid in Nederland. X. SWAB-richtlijn voor antimicrobiële therapie bij gecompliceerde urineweginfecties S.E.Geerlings, P.J.van den Broek, E.P.van Haarst,

Nadere informatie

Plassen moet, maar gaat het ook altijd goed? Marina Hovius Uroloog OLVG. 20 januari 2018

Plassen moet, maar gaat het ook altijd goed? Marina Hovius Uroloog OLVG. 20 januari 2018 Plassen moet, maar gaat het ook altijd goed? Marina Hovius Uroloog OLVG No disclosures(geen conflicterende belangen). Plassen moet, maar gaat het ook goed. UROLOOG, wat is dat? Specialisme dat zich bezig

Nadere informatie

Kennislacunes NHG-Standaard Diverticulitis

Kennislacunes NHG-Standaard Diverticulitis Kennislacunes Kennislacunes 1. Diagnostische waarde van de CRP bij patiënten met vermoeden van diverticulitis in de voor het aantonen van diverticulitis (noot 13). 2. Diagnostische waarde van ECHO/CT bij

Nadere informatie

V. Spoorenberg Arts-onderzoeker, AIOS Interne Geneeskunde Afdeling Infectieziekten, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam

V. Spoorenberg Arts-onderzoeker, AIOS Interne Geneeskunde Afdeling Infectieziekten, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Appropriate antibiotic use for patients with complicated urinary tract infections in 38 Dutch hospital departments: variation and the relation to length of hospital stay V. Spoorenberg Arts-onderzoeker,

Nadere informatie

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen Diagnostiek bij urineweginfecties: introductie van de dipslide 1. Toelichting Dit programma is gebaseerd op de NHG-Standaard van juni 2013. Ondanks de prominente plaats van de dipslide in de NHG-Standaard

Nadere informatie

Jacqueline van Diermen Praktijkverpleegkundige Vivium Naarderheem

Jacqueline van Diermen Praktijkverpleegkundige Vivium Naarderheem Jacqueline van Diermen Praktijkverpleegkundige Vivium Naarderheem (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Nieuwe richtlijnen Verenso UWI en LLWI Astrid Beckers Specialist Ouderengeneeskunde Vivium Zorggroep

Nieuwe richtlijnen Verenso UWI en LLWI Astrid Beckers Specialist Ouderengeneeskunde Vivium Zorggroep Nieuwe richtlijnen Verenso UWI en LLWI Astrid Beckers Specialist Ouderengeneeskunde Vivium Zorggroep Nieuwe richtlijn Urineweginfecties Waarom? Richtlijn 2006 ; > 50% UWI op basis van aspecifieke symptomen

Nadere informatie

Antibioticagebruik als indicator voor infectieregistratie in een Woonzorgcentrum

Antibioticagebruik als indicator voor infectieregistratie in een Woonzorgcentrum Antibioticagebruik als indicator voor infectieregistratie in een Woonzorgcentrum P.J. Caesar 1, H. van Drunen 2. 1 Deskundige Infectiepreventie, Zorggroep Alliade en Ziekenhuis Tjongerschans 2 Verpleegkundig

Nadere informatie

Surveillance antibioticagebruik en juist antibioticagebruik in 2 e lijn. Berend Beishuizen RIVM

Surveillance antibioticagebruik en juist antibioticagebruik in 2 e lijn. Berend Beishuizen RIVM Surveillance antibioticagebruik en juist antibioticagebruik in 2 e lijn Berend Beishuizen RIVM Prof. dr. Jan Jan Prins Amsterdam UMC Doel surveillance Public health Stuurinformatie voor individuele beroepsbeoefenaren:

Nadere informatie

Antibiotica bij ongecompliceerde urineweginfecties: geen toename van resistentie in de afgelopen 5 jaar*

Antibiotica bij ongecompliceerde urineweginfecties: geen toename van resistentie in de afgelopen 5 jaar* Onderzoek Antibiotica bij ongecompliceerde urineweginfecties: geen toename van resistentie in de afgelopen 5 jaar* Casper D.J. den Heijer, Gé A. Donker, Jacqueline Maes en Ellen E. Stobberingh Doel Opzet

Nadere informatie

chapter TWELVE Nederlandse samenvatting

chapter TWELVE Nederlandse samenvatting chapter TWELVE Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING TWELVE Bacteriurie, de aanwezigheid van bacteriën in de urine, is een veel voorkomende bevinding bij vrouwen. Bacteriurie wordt onderverdeeld

Nadere informatie

Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen

Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen Op basis van de richtlijn Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen Een urineweginfectie is een infectie (ontsteking) van de urinewegen. Een blaasontsteking is een

Nadere informatie

Registratieprotocol incidentiemeting Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen (SNIV)

Registratieprotocol incidentiemeting Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen (SNIV) Registratieprotocol incidentiemeting Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen (SNIV) A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl T 030 274 91 11 F 030

Nadere informatie

Urineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)( )

Urineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)( ) Urineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)(2014-2015) Inleiding Urineweginfecties zijn veel voorkomende aandoeningen in de huisartsenpraktijk. De incidentie varieert afhankelijk van

Nadere informatie

STANDAARD M05. 1 Inhoud

STANDAARD M05. 1 Inhoud M05 NEDERLANDS HUISARTSEN GENOOTSCHAP Urineweginfecties 1 Inhoud De standaard Urineweginfecties omvat richtlijnen voor de diagnostiek en de behandeling van patienten met acute bacteriele infecties van

Nadere informatie

Urineweginfecties bij mannen en catheter-geassocieerde UWI s. Jan Hordijk, Huisarts Marique Sorel, Uroloog

Urineweginfecties bij mannen en catheter-geassocieerde UWI s. Jan Hordijk, Huisarts Marique Sorel, Uroloog Urineweginfecties bij mannen en catheter-geassocieerde UWI s Jan Hordijk, Huisarts Marique Sorel, Uroloog Disclosure Vereniging Medische Staf (Disclosure slide voor sprekers op nascholingsbijeenkomsten

Nadere informatie

Het FORECAST onderzoek

Het FORECAST onderzoek Het FORECAST onderzoek De werking van het antibioticum fosfomycine bij een opstijgende urineweginfectie Patiënteninformatie [Geef tekst op] Pagina 0 1 Het FORECAST onderzoek Het FORECAST onderzoek De werking

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Knottnerus, B. J. (2012). Uncomplicated urinary tract infections in general practice

Citation for published version (APA): Knottnerus, B. J. (2012). Uncomplicated urinary tract infections in general practice UvA-DARE (Digital Academic Repository) Uncomplicated urinary tract infections in general practice Knottnerus, B.J. Link to publication Citation for published version (APA): Knottnerus, B. J. (2012). Uncomplicated

Nadere informatie

Regionaal Protocol Preventie van perinatale GBS ziekte bij à terme zwangerschap

Regionaal Protocol Preventie van perinatale GBS ziekte bij à terme zwangerschap Regionaal Protocol Preventie van perinatale GBS ziekte bij à terme zwangerschap Achtergrond Streptococcus agalactiae, ook wel groep-b-streptococcus (GBS) genoemd, is een groep bacteriën die vaak in het

Nadere informatie

Urineweginfecties. Hanny Cobussen-Boekhorst Verpleegkundig Specialist Continentie-Urinestoma zorg Afdeling Urologie

Urineweginfecties. Hanny Cobussen-Boekhorst Verpleegkundig Specialist Continentie-Urinestoma zorg Afdeling Urologie Urineweginfecties Hanny Cobussen-Boekhorst Verpleegkundig Specialist Continentie-Urinestoma zorg Afdeling Urologie Inhoud Inleiding Definities urineweg infectie (UWI) Klachten UWI Lichamelijk onderzoek/

Nadere informatie

Bacteriële urineweginfecties bij adolescenten en volwassenen

Bacteriële urineweginfecties bij adolescenten en volwassenen richtlijn Bacteriële urineweginfecties bij adolescenten en volwassenen Etiologie, diagnostiek, behandeling en profylaxe Nederlandse Vereniging voor Urologie, 2009 Deze richtlijn werd op 3 april 2009 in

Nadere informatie

Uricult Gebruikersinformatie Al meer dan 30 jaar de vertrouwde dipslide voor professionele vaststelling van urineweginfecties

Uricult Gebruikersinformatie Al meer dan 30 jaar de vertrouwde dipslide voor professionele vaststelling van urineweginfecties Uricult Gebruikersinformatie Al meer dan 30 jaar de vertrouwde dipslide voor professionele vaststelling van urineweginfecties Kwaliteit en service voor in-vitro-diagnostica 1. Urineweginfecties Bacteriële

Nadere informatie

Registratieprotocol incidentiemeting Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen (SNIV)

Registratieprotocol incidentiemeting Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen (SNIV) Doel Het doel van dit registratieprotocol is komen tot een eenduidige uitvoering van de surveillance van infectieziekten. Voorwaarden - De registratieweek loopt van maandag tot en met zondag. - De data

Nadere informatie

Lactobacillen versus antibiotica ter preventie van urineweginfecties

Lactobacillen versus antibiotica ter preventie van urineweginfecties Lactobacillen versus antibiotica ter preventie van urineweginfecties Non-inferiority -studie bij postmenopauzale vrouwen* Mariëlle A.J. Beerepoot, Gerben ter Riet, Sita Nys, Willem M. van der Wal, Corianne

Nadere informatie

Laboratoria Nieuwsbrief oktober 2014 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium

Laboratoria Nieuwsbrief oktober 2014 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium Laboratoria Nieuwsbrief oktober 2014 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: - Aanvraagformulier medicijnspiegel bepaling - Dientamoeba fragilis

Nadere informatie

SWAB en Nederlandse Antibiotica-richtlijnen. Dr. J.M. Prins

SWAB en Nederlandse Antibiotica-richtlijnen. Dr. J.M. Prins SWAB en Nederlandse Antibiotica-richtlijnen Dr. J.M. Prins Activiteiten SWAB Surveillance Resistentie Antibioticagebruik Richtlijnen Educatie SWAB symposium SWAB geaffilieerd onderzoek Ned Tijdschr Geneeskd

Nadere informatie

Preventie van groep B-streptokokken infectie

Preventie van groep B-streptokokken infectie Preventie van groep B-streptokokken infectie Het stroomdiagram dat is opgesteld door de NVOG en NvK vormt het uitgangspunt van dit lokale protocol (bijlage 1). Algemeen De vroege vorm van neonatale groep

Nadere informatie

De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting

De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting Richtlijnen De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting L. Willem Draijer, Janneke N. Belo, Hans F. Berg, Roeland M.M. Geijer en A.N. Lex Goudswaard Gerelateerd artikel:

Nadere informatie

Registratieprotocol incidentiemeting Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen (SNIV)

Registratieprotocol incidentiemeting Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen (SNIV) Registratieprotocol incidentiemeting Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen (SNIV) A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl T 030 274 91 11 F 030

Nadere informatie

VERANTWOORD GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA LIGT IN UW HANDEN

VERANTWOORD GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA LIGT IN UW HANDEN VERANTWOORD GEBRUIK VAN LIGT IN UW HANDEN VOOR DIEREN. VOOR GEZONDHEID. VOOR U. CRITERIA VOOR 1 STE, 2 DE OF 3 DE KEUZE Indeling Omschrijving Eeerste keuze Empirische therapie met antimicrobiële middelen

Nadere informatie

RESIDENT: O. Ophelia

RESIDENT: O. Ophelia HALT 2 CASUSSEN RESIDENT: O. Ophelia O. Ophelia, 76 jarige (1937) vrouw Voltijds verblijvend in het WZC sinds 10 jaar Aanwezig om 8u op de dag van de studie Stapt zelfstandig Geen opname in het ziekenhuis

Nadere informatie

Samenvatting van de standaard Fluor vaginalis (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap

Samenvatting van de standaard Fluor vaginalis (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap gaan. Fluorklachten hebben invloed op de seksualiteit en vrouwen kunnen bang zijn dat de klachten door een seksueel overdraagbare aandoening (soa) veroorzaakt worden. Bij de meeste vrouwen die zich bij

Nadere informatie

Urineweginfecties en antibiotica

Urineweginfecties en antibiotica Urologie Urineweginfecties en antibiotica www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Algemene oorzaken urineweginfecties... 3 Blaasontsteking... 4 Verschijnselen kunnen zijn:... 4 Diagnose... 4 Behandeling... 5

Nadere informatie

De kwaliteit van het urineonderzoek

De kwaliteit van het urineonderzoek De kwaliteit van het urineonderzoek Kwaliteitsproject van: Gabrielle van de Graaf AIOS AVG Severinus Veldhoven AVG opleiding ErasmusMC Rotterdam September 2008 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 1. PLAN-fase

Nadere informatie

Urologie Hematurie en PSA

Urologie Hematurie en PSA Urologie Hematurie en PSA Marina Hovius en George van Andel, urologen Susanne van Laatum, huisarts 15 januari 2016 Casus 1 Vrouw van 63 jaar, blanco VG, 2 vaginale bevallingen heeft recidiverend urineweginfecties

Nadere informatie

Verklaring van belangen

Verklaring van belangen Reden voor invulling van dit formulier Maak uw keuze Algemeen Verklaring van belangen Gewenste aanhef Titel(s) Voornaam Tussenvoegsels Achternaam Afdeling Functienaam Omschrijving van uw werkzaamheden

Nadere informatie

Uricult. Gebruikersinformatie MEDIPHOS. Al meer dan 30 jaar de vertrouwde dipslide voor professionele vaststelling van urineweginfecties

Uricult. Gebruikersinformatie MEDIPHOS. Al meer dan 30 jaar de vertrouwde dipslide voor professionele vaststelling van urineweginfecties Uricult Gebruikersinformatie Al meer dan 30 jaar de vertrouwde dipslide voor professionele vaststelling van urineweginfecties MEDIPHOS MEDICAL SUPPLIES 1. Urineweginfecties Bacteriële infecties van de

Nadere informatie

Diagnostiek urineweginfecties: do s and dont s

Diagnostiek urineweginfecties: do s and dont s Diagnostiek urineweginfecties: do s and dont s Flore Horuz Kinderarts-nefroloog MUMC met dank aan M. Koppejan-Stapel Kinderarts en voorzitter werkgroep richtlijn UWI in vogelvlucht nieuwe richtlijn urineweginfecties

Nadere informatie

Groep-B-streptokokken (GBS) en zwangerschap

Groep-B-streptokokken (GBS) en zwangerschap Groep-B-streptokokken (GBS) en zwangerschap 1 Groep-B-streptokokken (GBS) en zwangerschap De groep B streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina aanwezig is. Dat kan meestal geen

Nadere informatie

Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade

Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade Factsheet Nieren en nierschade deel 5 Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade In Nederland hebben 1,7 miljoen mensen chronische nierschade. Dit is in veel gevallen het gevolg van

Nadere informatie

Wat betekent antibioticaresistentie in de verpleeghuispraktijk

Wat betekent antibioticaresistentie in de verpleeghuispraktijk Wat betekent antibioticaresistentie in de verpleeghuispraktijk Paul Geels, arts-adviseur 24 januari 2018 Disclosure relevante belangen Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN

ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN INTERLINE KINDERGENEESKUNDE Concept dd 29 jan 2008 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding De werkgroep bestaat uit: Hans van Unen en Obbe Norbruis, kinderartsen

Nadere informatie

Beheersen van BRMO in de regio

Beheersen van BRMO in de regio Beheersen van BMO in de regio Miriam Beerens specialist ouderengeneeskunde Laura van Dommelen arts-microbioloog Danielle van Oudheusden arts infectieziektebestrijding Marjolijn Wegdam- Blans arts-microbioloog

Nadere informatie

Behandeling en preventie urineweginfecties bij kinderen. C.M.L. van Dael, kinderarts-nefroloog

Behandeling en preventie urineweginfecties bij kinderen. C.M.L. van Dael, kinderarts-nefroloog Behandeling en preventie urineweginfecties bij kinderen C.M.L. van Dael, kinderarts-nefroloog NVK Richtlijn Urineweginfecties bij kinderen 09-06-2010 Begrippen UWI: combinatie van leeftijdsgebonden klinische

Nadere informatie

(n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar)

(n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar) Koorts bij kinderen > 3 maanden ( > 12 weken oud) (n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar) Betreft: kinderen (vanaf 3 maanden) met koorts, verdacht van een infectie.

Nadere informatie

Referentiecijfers : Prevalentieonderzoek verpleeghuizen SNIV versie: juli 2019 Documentversie: 1.0

Referentiecijfers : Prevalentieonderzoek verpleeghuizen SNIV versie: juli 2019 Documentversie: 1.0 Referentiecijfers 2013-2017: Prevalentieonderzoek verpleeghuizen SNIV versie: juli 2019 Documentversie: 1.0 VERSIE 1 DEFINITIEF Pagina 1 van 19 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1 Samenvatting kernpunten...

Nadere informatie

De nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys. Roger Damoiseaux

De nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys. Roger Damoiseaux De nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys Roger Damoiseaux Otitis Media bij kinderen in de tweede lijn INITIATIEF: Nederlandse Vereniging voor KNO-heelkunde en Heelkunde van het

Nadere informatie

Betreft: kinderen (1 tot 3 maanden) met koorts, verdacht van een infectie, met uitsluiting van de gehospitaliseerde neonaat.

Betreft: kinderen (1 tot 3 maanden) met koorts, verdacht van een infectie, met uitsluiting van de gehospitaliseerde neonaat. Koorts bij kinderen van 1 tot 3 maanden (28 dagen tot en met 12 weken) (n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar) Betreft: kinderen (1 tot 3 maanden) met koorts,

Nadere informatie

Woonzorginfecties: praktisch beleid Urineweginfecties in WZC

Woonzorginfecties: praktisch beleid Urineweginfecties in WZC Woonzorginfecties: praktisch beleid Urineweginfecties in WZC Symposium CRAGT, 15 december 2012 Katrien Latour Rue Juliette Wytsmanstraat 14 1050 Brussels Belgium T +32 2 642 51 11 F +32 2 642 50 01 email:

Nadere informatie

Urineweginfectie bij kinderen: twee richtlijnen beantwoorden uw vragen

Urineweginfectie bij kinderen: twee richtlijnen beantwoorden uw vragen Urineweginfectie bij kinderen: twee richtlijnen beantwoorden uw vragen 5 Urinary tract infections in children: two guidelines answer all your questions K.J. van Aerde 1, F.A.P. Horuz-Engels 2, C.M.L. van

Nadere informatie

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Groep-B-streptokokken en zwangerschap. rkz.nl

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Groep-B-streptokokken en zwangerschap. rkz.nl Patiënteninformatie Groep-B-streptokokken en zwangerschap rkz.nl Inleiding De groep-b-streptokok is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina (schede) aanwezig is. Meestal kan deze bacterie

Nadere informatie

Interpretatie van laboratoriumtesten: microbiologie

Interpretatie van laboratoriumtesten: microbiologie Interpretatie van laboratoriumtesten: microbiologie Jens Van Praet Dienst Nierziekten, Infectieziekten en Algemeen inwendige ziekten HIV referentiecentrum Travel clinic Casus 1: Kris Labo-diagnostiek:

Nadere informatie

Urineweginfecties Een correct staal als voorwaarde voor een juiste diagnose

Urineweginfecties Een correct staal als voorwaarde voor een juiste diagnose Urineweginfecties Een correct staal als voorwaarde voor een juiste diagnose Jerina Boelens, medische microbiologie en infectiepreventie, UZ Gent Info-avond Urineweginfecties in het ziekenhuis 7 maart 2017

Nadere informatie

Supraregionale analyse van ABR data

Supraregionale analyse van ABR data Supraregionale analyse van ABR data Vereenvoudigen en versnellen van data-analyse, rapportage en visualisatie Dr. Dennis Souverein Epidemioloog Streeklab Haarlem Streeklab Haarlem Missie: infectieveiligheid

Nadere informatie

Vraag en Antwoord NDM Klebsiella Pneumoniae Voor aanvullingen zie onderaan, laatste update 18 december 2015

Vraag en Antwoord NDM Klebsiella Pneumoniae Voor aanvullingen zie onderaan, laatste update 18 december 2015 Vraag en Antwoord NDM Klebsiella Pneumoniae Voor aanvullingen zie onderaan, laatste update 18 december 2015 Algemene vragen 1 Wat is BRMO? BRMO is de afkorting van Bijzonder Resistent Micro-organisme.

Nadere informatie

De dipslide voor het aantonen van urineweg infecties

De dipslide voor het aantonen van urineweg infecties De dipslide voor het aantonen van urineweg infecties Wanneer moet er getest worden op urineweg infecties? Kinderen. (altijd) Mannen. (altijd) Alle gehospitaliseerde en recent gehospitaliseerde patiënten.

Nadere informatie

Richtlijn: Doelmatig gebruik van antibiotica bij urinaire infecties

Richtlijn: Doelmatig gebruik van antibiotica bij urinaire infecties Richtlijn: Doelmatig gebruik van antibiotica bij urinaire infecties Cystitis zonder complicaties Gecompliceerde cystitis Acute pyelonefritis Gecompliceerde pyelonefritis Prostatitis 5C-1 Cystitis bij de

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/31838 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Caljouw, Monique Adriana Anna Title: Prevention of clinical urinary tract infections

Nadere informatie