Internal Auditor (m/v)

Transcriptie

1 IN BUSINESS Playboy heeft last van gluurders In het kerstnummer gaat zangeres Do uit de kleren. Maar wie wil er voor betalen? 10 Internal Auditor (m/v) Voor de pensioenuitvoerder en vermogensbeheerder SPF Beheer in Utrecht zoeken wij een Internal Auditor. Iemand die zich in de breedte wil ontwikkelen met behulp van een gevarieerd takenpakket. SPF Beheer is een organisatie die zich vooral kenmerkt door korte lijnen, goede balans tussen werk en privé en waardering heeft voor jouw professionele inbreng. Ben jij de onafhankelijke Internal Auditor die graag zowel financial als operational audits uitvoert? Kijk dan voor meer informatie op vijzelaar.com of bel René Beukema continuïteit in finance CADEAU KNALLER! GRATIS Wii + Samsung C180 INCL. SUCCESGAME WII-SPORTS! p/mnd Incl. 150 belmin/sms Bestel op Of ga snel naar één van onze winkels DORDRECHT BREDA ETTEN-LEUR ROOSENDAAL BERGEN OP ZOOM OOSTERHOUT GOES VLISSINGEN MIDDELBURG TERNEUZEN v.a. Bloedmobieltje? geeft antwoord op pagina 3 3 Woensdag December 2008 Referendum Mede-auteur EU-hoofdstuk: PvdA brak wel belofte Kustaw Bessems DEN HAAG De PvdA brak vorig jaar wel degelijk een belofte aan de kiezers toen zij afzag van een referendum over het Europees Verdrag. Dat betoogt Monika Sie Dhian Ho, directeur van het wetenschappelijk bureau van de partij. Sie was verantwoordelijk voor de Europaparagraaf in het programma samen met Ronald Plasterk tegenwoordig minister van Onderwijs. Volgens Sie moest de hele PvdAtop weten wat de bedoeling was van de passage in het programma. Namelijk: Er moet hoe dan ook een referendum komen, of dat verdrag nu grondwettelijk was of niet. Nadat de Europese Grondwet door de Nederlandse bevolking was afgestemd, keerde de PvdA zich evenwel tegen een volksraadpleging over het nieuwe verdrag, tot groot ongenoegen van veel PvdA-kiezers. Kopstukken als partijleider Wouter Bos, toenmalig fractievoorzitter Jacques Tichelaar, staatssecretaris Frans Timmermans voor Europese Zaken én Plasterk verklaarden dat zij precies in lijn met het verkiezingsprogramma handelden. Daarin zeiden zij te lezen dat de partij alleen voor een referendum was over een nieuwe Grondwet, niet over een ander soort verdrag. Sie bestrijdt die lezing en zegt vandaag in een interview met deze krant: Blijkbaar was dit de interpretatie die de politieke top wenste te geven. Van een misverstand kan volgens haar geen sprake zijn. De opvatting in de programmacommissie was duidelijk. Door vast te houden aan een referendum zou de PvdA de coalitie op het spel hebben gezet. Het kabinet vreesde dat Nederland bij een nieuw nee geen toekomst meer zou hebben gehad in Europa. Sie: Toen ik later erover begon, hebben verschillende mensen tegen mij gezegd: het is raison d état (staatsbelang, red.). Hun inschatting was: als we nu nee zeggen, als klein landje, vergeet het maar dat je nog invloed hebt op de besluitvorming. Beslissing van partijtop Volgens Sie is juist door de beslissing om destijds geen nieuw referendum te houden het vertrouwen in hoe wij binnen Nederland met Europa omgaan, verder aangetast. Staatssecretaris Timmermans laat via een woordvoerster weten dat het afzien van het referendum een beslissing was van de partijtop en dat die maar op Sie moet reageren. Plasterk reageert met een éénregelig mailtje: Bij de kabinetsformatie hebben alle drie partijen samen besloten dat de Raad van State advies gevraagd zou worden over een referendum. En dat is gebeurd. De Raad van State oordeelde dat het nieuwe verdrag niet grondwettelijk was, wat de PvdA aangreep om tegen een referendum te zijn. Een woordvoerder van Bos zegt dat die bij zijn zienswijze blijft. Tichelaar gaf gisteren geen reactie. Lees meer op pagina 6 Kopers worden huurders De kredietcrisis biedt ook voordelen: zo stijgt het aantal huurwoningen door de inzakkende koopmarkt. DAVID ROZING/HH/ BEWERKT BEELD Lees meer op pagina 9 GRATIS, MAAR NIET GOEDKOOP Fortis Beleggers willen miljarden van Bos De overheid en het Fortis-bestuur staan miljardenclaims te wachten. Boze beleggers willen geld zien omdat ze verkeerd zijn ingelicht. Sylvia Marmelstein De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) wil dat Fortis-aandeelhouders een schadevergoeding krijgen van minstens 9 euro per aandeel. Als alle bezitters van de 2,4 miljard aandelen aankloppen, dan loopt de claim op tot ruim 20 miljard euro. Tot nu toe hebben zich mensen gemeld, zegt Niels Lemmers, jurist bij de VEB. De aandeelhouders voelen zich Als alle beleggers zich melden, dan komt de claim uit op ruim 20 miljard. voor de gek gehouden door de overheid en Fortis-bestuurders. Ze hebben te lang een rooskleurig beeld geschetst. Toen de bank dreigde om te vallen, nam de overheid een belang van 49 procent in het concern. Minister Bos zei dat de bank was gered. Veel mensen kochten toen snel aandelen. Maar meteen daarna nam de staat het Nederlandse deel van Fortis helemaal over en was het aandeel vrijwel niets meer waard, aldus Lemmers. De schadevergoeding van 9 euro per aandeel is voor de VEB een minimum. Voor dat bedrag hebben aandeelhouders aantoonbaar schade geleden. Bij de halfjaarcijfers in juni was een aandeel 12 euro waard. Na de nationalisatie nog 3 euro. Lees verder op pagina 2 PIRATERIJ Cruiseschip pareert aanval Een Amerikaans cruiseschip met bijna zevenhonderd passagiers en ruim 350 bemanningsleden heeft met succes een aanval van Somalische piraten afgewend door er met volle vaart vandoor te gaan. De piraten losten bij hun aanval voor de kust van Somalië een aantal schoten op het schip dat een cruise maakt van Rome naar Singapore. WERELD Ghana s Goudkust verwordt tot Cokekust Bubbelbaden, zwembaden, poolbars. Maar democratie? 4 OP DE BANK De lijdende mens is Dr.Phils core business Loesje Verhoeven brengt een bezoek aan de set van de televisiepsycholoog. Pagina 21. SPORT Huntelaar : 27 miljoen De transfer van Klaas-Jan Huntelaar naar Real Madrid is afgerond. Ajax krijgt in ieder geval twintig miljoen euro op de rekening gestort. Dat bedrag kan, bij goede prestaties van de aanvaller, door bonussen oplopen tot 27 miljoen euro. Ajax heeft drie versterkingen op het oog die het verlies moeten opvangen. Pagina 23

2 2 NL Lange Poten PETER MIDDENDORP L Zo n kort briefje is onbeschoft, niets wordt erin gemotiveerd. aatst was ik op bezoek bij de Haagse redactie van RTL Nieuws; een paar rommelige etages aan het Plein. Om de Miljoenennota als eerste te bemachtigen, overwoog chef Kees Berghuis vorig jaar een paar stagiaires bij TNT de post te laten rondbrengen in wijken waar leden van de Raad van State wonen. Met een beroep op de Wet openbaarheid van Bestuur (Wob) probeert hij nu de notulen van de ministerraad over Irak los te krijgen. Berghuis (39) is een energieke kerel. Onder zijn kostuums draagt hij lichtbruine cowboylaarzen. Door onverschillige deuntjes te fluiten, benadrukt hij zijn aanwezigheid op Haagse bijeenkomsten. Hij legde een dikke map met juridische stukken voor me open. Ik begon te lezen, al was niet iedere pagina meteen het begrijpen waard. Enkele maanden geleden eiste RTL inzage in de notulen. Het ministerie van Algemene Zaken stuurde een kort briefje terug: Nee, was het antwoord, de veiligheid van de staat is in het geding. Hierover wrijft Berghuis zich in de handen. Zo n kort briefje is onbeschoft, niets wordt erin gemotiveerd. Daar gaan ze last mee krijgen bij de rechter. Hartelijk dank voor uw reactie, schreef RTL dan ook in een beroep. Nu door politieke afspraken tijdens de formatie die geen juridische status hebben, staat er bijvoorbeeld in te lezen, het middel van de parlementaire enquête niet kan worden ingezet, is het belang van buitenparlementaire controle toegenomen. Volgens RTL kan een rechter pas oordelen over notulen en staatsveiligheid als hij ze eerst heeft gelezen. Ook hier kan Berghuis zich over verkneukelen. Dan moeten die notulen bij Algemene Zaken weg, en moeten ze naar een onafhankelijke rechter. Dat vinden ze niet leuk, dan gaan ze zweten, dan hebben ze er geen controle meer over. Er is een advocaat bij RTL betrokken, die Vleugels heet, en bekendstaat als de grootste Wob-expert van het land. Irak én notulen van de ministerraad, zegt hij, is twee keer onmogelijk, en dus gaan we winnen. Buiten RTL zijn eigenlijk geen journalisten te vinden die zelf iets proberen of denken dat Berghuis een kansje maakt. De rechter zou maar een precedent scheppen, zeggen zij, de ministerraad zou nooit meer helemaal geheim kunnen blijven. Men vreest de onbestuurbaarheid van het land. 1 Peter Middendorp doet als schrijver/journalist dagelijks verslag van zijn belevenissen in Den Haag. Fortis Beleggers laten emoties de vrije loop Tranen om het studiegeld Achter de geleden verliezen schuilen trieste verhalen van beleggers. Vervolg van pagina 1 Het is de vraag wie opdraait voor de schade van de gedupeerde Fortis-aandeelhouders. De ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam onderzoekt nu of er fouten zijn gemaakt en door wie. Denk aan oudbestuurders van Fortis of de Nederlandse en Belgische overheden, zegt Niels Lemmers, jurist bij de Vereniging van Effectenbezitters (VEB). De afgelopen dagen kwamen duizenden aandeelhouders bijeen in Nederland en België. Ze eisten uitleg van het bestuur. Dat hebben ze maar mondjesmaat gekregen, zegt Lemmers te midden van een joelende menigte aandeelhouders in Brussel. Nog nooit heeft de jurist zulke emotionele aandeelhoudersvergaderingen meegemaakt. Mensen huilen en zijn boos. Achter hun verliezen schuilen trieste verhalen. Sommigen hebben aandelen Fortis gekocht van het geld waarmee ze de studie van hun kinderen wilden betalen. Het Banken HANS WIEGEL at begon in de Verenigde Staten met het verlenen Wvan hypotheken aan mensen van wie men van tevoren wist dat ze de lasten daarvan nooit zouden kunnen dragen, is uitgewaaierd tot een financiële crisis. bankwezen was tot voor kort immers een veilige belegging. Tegenover dit soort kleine beleggers is lastig uit te leggen dat het kabinet de nieuwe baas van de overheidsbank alweer een bonus in het vooruitzicht heeft gesteld, vindt Lemmers. Topman Gerrit Zalm krijgt die beloning als hij de fusiebank, die ontstaat uit ABN Amro en Fortis-delen over een paar jaar met winst naar de beurs brengt. De VEB wil dat Fortis-aandeelhouders ook meeprofiteren. We gaan minister Bos vragen of de beleggers dan een korting van 4 euro kunnen krijgen op de aandelen. Dat zou hun leed een beetje verzachten. 1 De regeringen in Amerika en Europa hebben daarop gereageerd door de banken te steunen of zelfs geheel of gedeeltelijk op te kopen. Ook de rente is verlaagd. Bedoeling van dit alles: de banken moeten in staat worden gesteld één van hun belangrijkste taken, het zijn van smeerolie in de economie, te blijven vervullen. Terwijl de banken door de overheidsmaatregelen goedkoop geld kunnen lenen, leggen zij ondernemingen die willen investeren forse rentes op. Aan de ene kant (die van de banken) is dat begrijpelijk, want ze willen hun eigen buffers opvoeren. Aan de andere kant (die van de klanten) is dat zakelijk en gevoelsmatig verkeerd. Moeten de bedrijven, die geld willen lenen om te investeren, opdraaien voor de problemen die tal van banken zelf hebben veroorzaakt en voor het onderlinge wantrouwen van de banken? Om de ontstane recessie echt te lijf te kunnen gaan moeten de banken er juist voor zorgen dat de haperende economische motor de nodige brandstof krijgt. Het is ongepast, dat terwijl de Europese Centrale Bank de rente heeft verlaagd tot 3,25 procent, ondernemers via zogeheten risico-opslagen aan hun bank tussen de 8 en 9 procent rente moeten betalen, als Uit handen van Beatrix EREMEDAILLE VOOR KYLIÁN Koningin Beatrix heeft de Eremedaille voor Kunst en Wetenschap uitgereikt aan Jirí Kylián. De Tsjech is de huischoreograaf van het Nederlands Dans Theater en maakte onlangs zijn 100e choreografie. De eremedaille wordt toegekend aan personen met uitzonderlijke verdiensten in de kunst of wetenschap. Omzetterugval WW-STEUN BEDRIJVEN ANP Minister Donner (Sociale Zaken) heeft aan tien bedrijven werktijdverkorting verleend wegens een abrupte omzetterugval door de kredietcrisis. Sinds de regeling is opengesteld hebben 43 bedrijven bij zijn ministerie aangeklopt voor steun uit de WW-fondsen. Daarvan zijn nog 33 aanvragen in behandeling. Historische broeikasramp EERDER HOGE ZEESPIEGEL Een broeikasramp 55 miljoen jaar geleden leidde tot een flinke stijging van de zeespiegel op verschillende plekken in de wereld. Dat blijkt uit onderzoek van Nederlandse wetenschappers. Zo lag Woensdrecht in Noord-Brabant zo ongeveer aan de kust en was de zeespiegel circa 70 meter hoger dan nu. In krap jaar was de temperatuur op aarde als gevolg van de stijging van de CO2-concentratie 6 graden gestegen. De wetenschappers baseren zich op onderzoek naar gesteenten die op enkele honderden meters diepte zijn opgeboord. zij dat geld nodig hebben om te investeren. Natuurlijk moeten banken kritisch zijn bij het beoordelen van kredietaanvragen. Dat hadden ze ook in ons land trouwens ook moeten zijn bij het verstrekken van, soms veel te hoge, hypotheken. Maar het kan niet zo zijn dat ze hun eigenlijke taak veronachtzamen door hun vaak vaste, gedegen en trouwe klanten op te zadelen met exorbitante rente-eisen. Daar was de hulp die de banken van de overheid hebben gekregen niet voor bedoeld en dat werkt ook averechts uit op het herstel van onze economische kracht. 1 Kattenliefhebber De gemeente Tilburg heeft gisterochtend 45 katten weggehaald uit een woning. Aanleiding waren klachten over stank. De eigenaar mag tien katten houden. Buschauffeur voor één dag Een 24-jarige passagier van een lijnbus in Lisse heeft gisteren het stuur overgenomen van een onwel geworden chauffeur. Niemand raakte gewond. Brief aan Sint Kinderen mogen dan vergroeid zijn met hun computer, ze sturen Sint nog ouderwetse post. Al brieven kwamen aan op zijn Nederlandse hoofdkantoor.

3 NL 3 Politiek Oud-politieman baalt van de staat Verdonk klampt zich nu vast aan René Lancee Rita Verdonk heeft een bliksemafleider voor het vertrek van spindokter Kay van de Linde. Met haar nieuwe vertrouweling René Lancee gaat ze vechten tegen de staat. Dirk Jacob Nieuwboer DEN HAAG Niemand uit de Haagse kliek komt op mijn lijst, belooft Rita Verdonk altijd. Haar nieuwe politieke troef René Lancee heeft inderdaad bijna geen politieke ervaring, maar deelt haar afkeer van de elite. Lancee was in 1998 een jaar gemeenteraadslid voor Liberaal Schiermonnikoog en vertrok daarna naar Spanje. Met een schadevergoeding van 1,2 miljoen gulden kon hij bijkomen van de affaire waar hij het middelpunt van was. In 1996 lichtte een arrestatieteam van twintig man, met helikopter, hem van zijn bed. Lancee zou incest hebben gepleegd met zijn dochter, maar haar verklaring bleek opgesteld onder druk van suggestieve vragen van de recherche. Een reeks ambtenaren en politici moest weg. Lancee liet het daar niet bij. In 1996 publiceerde hij zijn boek Nederland beter: het einde van de ambtenarendictat uur,waarin hij korte metten maakte met de spilzieke en bedilzuchtige overheid en hij politici hekelde die elkaar baantjes toeschuiven en intussen burgers uitknijpen. Men herstelt maagdenvliezen van moslimmeisjes ten bedrage van euro, terwijl een invalide geen vervoer meer krijgt. Het past precies in het straatje van Trots op Nederland. Zijn komst is bovendien een welkome afleiding voor het vertrek van Kay van de Linde. Maar Verdonk neemt wel een gok door hem naar voren te schuiven. De oud-politieman flirtte eerder met Eén.Nl dat hem ongeschikt vond. Voor Verdonk kwam Lancee terug uit Oostenrijk, waar hij woonde. Het is voor haar te hopen dat hij lang blijft, want na het vertrek van Ed Sinke en Van de Linde kan ze zich niet nog een pijnlijk vertrek veroorloven. 1 Wapenhandel VS zoeken Mugabe-vriend Rel rond foute Nederlander De Tweede Kamer is jarenlang verkeerd voorgelicht over de nationaliteit van Neerlands meest omstreden zakenman John Bredenkamp. Nu wil ze de wapenhandelaar kwijt. Arnold Karskens John A. Bredenkamp (68 jaar, kort postuur, grijs haar) verloor zijn Nederlanderschap in 2000, zo maakte Buitenlandse Zaken gisteren bekend tegenover De Pers. Toeval of niet. Sinds vorige week prijkt de naam van de zakenman en elf van zijn bedrijven op de sanctielijst van de Verenigde Staten, tussen tal van terroristische groeperingen. Het is voor Amerikanen verboden met hem te handelen. De voormalig rugbyspeler zou via een ingenieus financieel netwerk een steunpilaar zijn van het repressieve regime van Robert Mugabe, dat internationaal wordt geboycot. SP-Kamerlid Krista van Velzen, die het dossier van Bredenkamp al lang volgt, is totaal verbijsterd dat nu plots blijkt dat hij geen Nederlander meer is. Nog in 2004 hoorde huidig PvdA-minister van Ontwikkelingssamenwerking Bert Koenders van de toenmalige CDA-ministers van Buitenlandse Zaken en Justitie dat Bredenkamp het Nederlanderschap zou bezitten. Van Velzen: De Kamer is verkeerd voorgelicht. Er lopen veel beschuldigingen tegen deze man. Ik wil een heropening van het strafrechtelijk vooronderzoek op basis van de nieuwe VS-sancties. De in 1940 geboren Zuid-Afrikaan kreeg de Nederlandse nationaliteit in 1970 toen hij als tabaksinkoper werkte voor Niemeyer in Groningen. Het Nederlands paspoort maakte mogelijk dat hij, volgens talloze publicaties, decennia lang wapens leverde aan een waaier regimes van Rhodesië (het huidige Zimbabwe) en Angola tot Irak en Congo. Zelf heeft hij dit altijd ontkend. De handel legde hem geen windeieren. Bredenkamp pronkt dit jaar met een geschat vermogen van 230 miljoen euro als nummer 138 op de lijst van meest vermogende Nederlanders. Onderzoeken door de VN in 2002, PHIL SHELDON Ik wil een heropening van het strafrechtelijk vooronderzoek. het Verenigd Koninkrijk in 2003 en het landelijk parket in 2004 naar het schenden van internationale wapenembargo s bleven zonder resultaat. Nooit is duidelijk geworden of zijn sterke banden met inlichtingendiensten als de Britse MI6 en de Amerikaanse CIA hem hebben beschermd. Afgelopen maand viel de Zuid-Afrikaanse fraudepolitie zijn kantoor binnen in een onderzoek naar het ontvangen van steekpenningen van het Britse bedrijf BAE dat gevechtsvliegtuigen bouwt. Op de vraag of Bredenkamp alsnog vervolgd kan worden voor internationale misdaden, zegt het landelijk parket: In het algemeen geldt dat als iemand een Nederlands paspoort droeg ten tijde van het plegen van het misdrijf het Nederlands Openbaar Ministerie tot vervolging kan overgaan. Buitenlandse Zaken zegt dat Bredenkamp op technische gronden, door het vrijwillig verkrijgen van een buitenlandse nationaliteit, zijn Nederlanderschap heeft verloren. Dat de bekendmaking pas na acht jaar geschiedt, heeft volgens een woordvoerder niets met de recente Amerikaanse sancties te maken. Overigens bestempelen de Amerikanen hem nog als Nederlander, inclusief paspoortnummer. Hij bezit ook een Zimbabwaans en een Surinaams paspoort. 1 Argus Bush: Ik vertrek met opgeheven hoofd VAN DALE GEEFT ANTWOORD Bloed aan je oor Diamonds are a girl s best friend de feestdagen staan weer voor de deur, en kredietcrisis of niet, menig man of partner zal zich dezer dagen van zijn gulle kant willen laten zien. Maar niet alle diamanten zijn populair. Rond 2000 dook plotseling de bloeddiamant op in onze taal. Dat is geen bloedrode diamant, maar een diamant waarvan de opbrengst wordt gebruikt voor de financiering van een (burger)oorlog in Afrika. Conflictdiamanten worden ze ook wel genoemd, die bloeddiamanten. Onlangs kreeg dit woord navolging, namelijk in het woord bloedmobieltje, dat volgens hetzelfde recept gemaakt is. Een bloedmobieltje is namelijk een mobiele telefoon met materialen die afkomstig zijn uit een land waar een oorlog woedt. In dit geval is dat Congo. Oost-Congo om precies te zijn. Daar woedt momenteel een burgeroorlog die onder meer verband blijkt te houden met coltan. Dit materiaal ook wel columbiet-tantaliet geheten, uit de beginletters waarvan coltan is samengesteld wordt verwerkt in de condensators van mobiele telefoons. Het wordt onder meer in Oost-Congo gewonnen en rivaliserende groepen voeren er een harde strijd om het marktmonopolie. Mensen die actievoeren tegen de strijd in Oost-Congo noemen de mobiele telefoons daarom sinds kort bloedmobieltjes. Het woord maakt in elk geval duidelijk dat in de mondiale economie ook een strijd die in eerste instantie een beetje een ver-van-mijn-bedshow lijkt, in werkelijkheid kan gaan over iets wat we dagelijks aan ons oor houden. 1 Van Dale Woord van het jaar 2008, 9,95

4 4 Wereld Mumbai Zware kritiek op regering VS waarschuwden India over aanslagen Amerika heeft India gewaarschuwd voor een komende aanval op Mumbai. Dat zeg een hoge regeringsfunctionaris in Washington. Redactie buitenland Expliciet zouden de VS aan de regering in New Delhi hebben gemeld dat een terroristische aanval via het water werd gepland, aldus een Amerikaanse regeringsfunctionaris. In een gesprek met persbureau AP op basis van anonimiteit wilde hij niet uitweiden over het tijdstip en de details van de waarschuwing. Het bericht lijkt te worden bevestigd door een Indiase official. Die zei gisteren dat bij sommige doelen, waaronder het Taj Mahal hotel, inderdaad sprake was van een zekere dreiging. Hevige kritiek De onthulling over de Amerikaanse betrokkenheid komt op een moment dat de Indiase regering hevige kritiek krijgt vanwege het falen van de veiligheids- en inlichtingendiensten. Niemand zag blijkbaar de terreuraanvallen van vorige week aankomen. In Mumbai, het financiële centrum van India, schoten militanten in drie dagen tijd zeker 188 mensen dood, onder wie een Nederlandse zakenman. Er vielen ruim 300 gewonden. Slechts een van de terroristen bracht het er levend af. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Condoleezza Rice brengt vandaag een bezoek aan India. Ze heeft al geëist dat Pakistan volledige medewerking verleent aan het onderzoek naar de aanslagen. Dit moet de spanning tussen de buurlanden doen verminderen. Goede wil India, dat na de aanslagen de diplomatieke druk op Pakistan heeft opgevoerd, eist dat het buurland twintig personen uitlevert als gebaar van goede wil. Dat heeft de Indiase minister van Buitenlandse Zaken, Pranab Mukherjee, gisteren gezegd. Volgens diplomatieke bronnen is onder het twintigtal de leider van Lashkar-e-Taiba, een radicale organisatie die achter de aanslagen zou zitten. De groepering zelf ontkent. De aanslagen zijn opgeëist door een onbekende beweging die zichzelf Deccan Mujahedeen noemt. Pakistan heeft nog niet op de eis van India gereageerd. De Pakistaanse minister van Buitenlandse Zaken Shah Mehmood Qureshi zei gisteren wel dat zijn land heeft aangeboden een gezamenlijk onderzoek naar de aanslagen in te stellen. De bewindsman zei verder dat beide atoommachten volwassenheid, ernst en rust, moeten betrachten om de onderlinge spanningen niet verder te laten oplopen. 1 Ghana Corruptie en drugs thema verkiezingen Goudkust verwordt Ghana, een succesverhaal in Afrika, fungeert steeds meer als doorvoerhaven van cocaïne. De verkiezingen van zondag zijn een test voor de toekomst. Marcel van Engelen ACCRA Vanuit een van de weldadige appartementen met bubbelbad en inbouwkeuken stapt verkoopster Ana Fernandes het terras op. In de binnentuin van het bewaakte complex Villaggio lonken palmen, een zwembad en een poolbar. Maar helaas, zegt ze, alle appartementen en penthouses zijn dit jaar verkocht. Voor drie- tot negenhonderdduizend dollar. We hebben wel een nieuw dorp in aanbouw. Het nieuwe dorp komt er pal naast te liggen, vlak bij de luchtgekoelde Accra Shopping Mall. Je komt er over wegen langs uit planken en golfplaten opgetrokken wijkjes, waar vermoeide straatverkopers met zakjes bananenchips en telefoonkaarten om het vaststaande verkeer slalommen. Even verder doorrijden en je belandt voor de kitscherige poort van Trasacco Valley, een villapark waarbij zelfs Villaggio in het niet valt. Chelsea-voetballer Michael Essien laat er drie onderkomens bouwen en verder wonen er veel zakenmannen, vrijwel allemaal Ghanees. Politiek stabiel Het gaat goed met Ghana. De laatste jaren groeide de economie, die leunt op cacao, vis en goud, met zo n 6 procent per jaar. Zestig procent van het nationale budget komt weliswaar nog van internationale hulp, maar omdat het land al meer dan een decennium politiek stabiel is, snellen ook de particuliere investeerders toe. Het relatieve succes past aardig in de rol die Ghana graag opeist, die van gidsland in Afrika. Het werd in 1957 als eerste onafhankelijk, kampte later met militaire coups, maar lijkt daar nu bovenop. Ghana is vrij van honger en oorlog, en heeft een ongekend levendige en kritische pers. Maar de eruptie van rijkdom die je nu ziet, roept op zijn minst vragen op, zegt Kwesi Aning, onderzoeker aan het trainingcentrum voor internationale vredesoperaties. Volgens hem heeft een groot deel van de buitensporige welvaart te maken met een nieuw fenomeen dat sinds enkele jaren West-Afrika teistert: cokehandel. De kust van Ghana is moeilijk te controleren. SVEN TORFINN/HH De afgelopen jaren is de vraag naar cocaïne in de Verenigde Staten ingezakt en in Europa gegroeid. De smokkelroute die van oudsher vanuit Zuid- Amerika via het Caribisch gebied loopt, verplaatst zich steeds meer naar West-Afrika, van waar de coke naar Europa gaat. Het kleine Guinee- Bissau, aan de uiterste westkant van Afrika, heet nu een narco-staat. Witwassen Een ander land dat in een onlangs verschenen rapport van het VN-bureau voor drugs en criminaliteit een grote rol speelt, is Ghana. Het is met zijn tientallen moeilijk te controleren vissersdorpjes aan de zuidkust een ideaal aanvoerpunt. En in de relatief ontwikkelde economie en betrouwbare financiële instellingen kan het geld worden witgewassen. De Goudkust, zoals Ghana voor de onafhankelijkheid heette, dreigt te verworden tot Cokekust. Bijna wekelijks berichten de Ghanese kranten over cokevangsten door de politie, waarna de cocaïne soms weer verdwijnt. De drugsbaronnen kopen invloed bij de politie, douane, justitie en rechterlijke macht, zegt Aning. Er is niet veel voor nodig als de salarissen bij de autoriteiten zelf laag liggen en de leiding het slechte voorbeeld geeft. De toekomst van ons land wordt sterk bedreigd. In het centrum van Accra kijkt niemand meer op van de fonkelnieuwe Hummers en Jaguars. Radiopresentatoren spuwen hun gal over de invloed van coke op de jeugd. Het mogen Colombianen zijn die de cocaïne aanleveren, het zijn Ghanezen die voor de doorvoer zorgen. Omdat het internationale vliegveld van Accra, met hulp van de Britten en Amerikanen, steeds strenger wordt gecontroleerd, verloopt de doorvoer vaker over land, via buurlanden. En en passant zijn er in Ghana steeds meer gebruikers. Duitsland MAKE-UP ÓÓK VOOR DE MAN Manlijke gedetineerden mogen bij de aanschaf van cosmetica niet worden gediscrimineerd ten opzichte van vrouwelijke gevangenen. Dit heeft het Duitse Federale Constitutionele Hof bepaald. De klacht was ingediend door een man in de gevangenis van Bielefeld. Vrouwen mogen daar maandelijks cosmetica ter waarde van 25 euro aanschaffen. Mannen niet, vanwege het principiële verschil tussen mannen en vrouwen. Het weer Accra: 32 C/25 C, regen Kumasi: 30 C/23 C, bewolkt Sunyani: 30 C/23 C, regen REUTERS Irak DOODSTRAF ALI CHEMICALI Een Iraakse rechtbank heeft Hassan al-majid (68), beter bekend als Ali Chemicali, voor de tweede keer ter dood veroordeeld. Deze keer gebeurde dat voor misdaden tijdens het neerslaan van de sjiitische opstand in Bij massa-executies en beschietingen kwamen toen tienduizenden mensen om het leven. Majid werd vorig jaar al ter dood veroordeeld wegens genocide op tienduizenden Koerden in Zwijnen Een groep everzwijnen heeft in Duitsland een verkeersongeluk veroorzaakt met liefst elf auto s. De beesten staken zomaar over. Schade: euro.

5 Wereld 5 tot Cokekust België RECHTER TE ENTHOUSIAST Een Brusselse rechter die vier licht beschonken automobilisten meteen een dag de gevangenis in gooide, is teruggefloten door haar bazen. Normaal gesproken wordt in afwachting van de rechtszaak alleen de rijbevoegdheid tijdelijk ontnomen. Een woordvoerder van de rechtbank noemt het een ongepast privé-initiatief. De rechter riskeert nu zelf een straf. Thailand VLIEGVELDEN WEER OPEN De bezetting van de vliegvelden bij Bangkok in Thailand wordt vandaag beëindigd. Dat heeft een van de leiders van de bezetters aangekondigd. Leden van de Volksalliantie voor Democratie houden al een week lang ruim reizigers aan de grond. Ze eisten het vertrek van premier Somchai en zijn regering. De rechter heeft hun eis nu ingewilligd. Duitsland Palast der Republik in Berlijn Lampenwinkel tegen de vlakte Het is eindelijk zo ver. De Lampenwinkel van Erich is tegen de vlakte. Een belangrijk DDR-symbool in Berlijn is niet meer. Redactie buitenland BERLIJN Na jarenlange vertragingen is een van de grootste prestigeobjecten van de voormalige DDR, het Palast der Republik (Paleis van de Republiek) in het centrum van Berlijn, volledig afgebroken. Gisteren werd het laatste restant neergehaald. Het Paleis van de Republiek ging in 1976 open en moest de eenheid van volk, partij en staat symboliseren. De communistische partij hield in het gebouw haar grote vergaderingen. Ook het parlement van de DDR kwam er bijeen. Het complex met zijn koperkleurige buitenkant bevatte verder restaurants, zalen en een discotheek. Wegens de uitbundige verlichting in het gebouw kreeg het ook de bijnaam De Lampenwinkel van Erich, als verwijzing naar toenmalig DDR-leider Erich Honecker. Na de Duitse eenwording werd het gebouw in 1990 gesloten. Het Berliner Schloss, het beroemde stadskasteel van Berlijn dat tijdens het communisme met de grond werd gelijkgemaakt, wordt op die plek nu weer in oude glorie hersteld. Officieel moest het slot destijds wijken, omdat het in de Tweede Wereldoorlog te zwaar beschadigd was. De DDR-leiders rekenden echter maar al te graag af met een van de symbolen van het gehate Pruissische militarisme. In het stadsslot woonde ooit de keizer van Duitsland. 1 Het gaat snel. Voor 2005 leek cocaïne in West-Afrika nauwelijks te bestaan. Nu passeert er minimaal zo n vijftig ton per jaar, aldus de Verenigde Naties. Het kan ook vele malen meer zijn. De klasse van drugsbaronnen in Ghana is nu nog klein, zegt Papa Kow Acquaye van het Institute of Economic Affairs, een onafhankelijke denktank. Maar langzaam kopen ze invloed in alle instituties in het land. Verkiezingen Eind 2005 werd een parlementariër van de regerende New Patriotic Party op een luchthaven in de VS opgepakt en veroordeeld voor drugssmokkel. Sindsdien heet de NPP van president John Kufuor ook wel de Narcotics Peddlers Party, vooral in kringen van oppositiepartij NDC van voormalig militair en couppleger Jerry Rawlings. Naast de aanpak van corruptie is de strijd tegen drugs een belangrijk thema in de presidents- en parlementsverkiezingen van komende zondag. Die zijn een belangrijke test. Kunnen ze in Ghana opnieuw vredig en vrij verlopen of zullen gewelddadige confrontaties het land ontmaskeren, zoals een jaar geleden in Kenia? Tegelijk is de vraag gerechtvaardigd in hoeverre de cokebazen verknoopt zijn met de twee grote politieke partijen. De handelaren kopen gunsten en bescherming van kandidaten bij verkiezingen, schreef Antonio Maria Costa onlangs. De directeur van het VN-bureau voor drugs en criminaliteit verwees daarbij overigens niet direct naar Ghana. Ik kan het niet bewijzen, zegt Aning. Maar zeker is wel dat je in Ghana een politieke partij met honderdduizenden dollars kunt steunen zonder dat iemand naar de herkomst van het geld vraagt. 1 Kaukasus NAVO LEGT RUZIE BIJ Duitsland en de VS zijn het alsnog eens geworden over de manier waarop Georgië en Oekraïne kunnen toetreden tot de NAVO. De VS wilden dat de twee ex-sovjetlanden via een aparte en snellere weg zouden toetreden, maar nu wordt toch vastgehouden aan de langere, officiële weg. De NAVO is ernstig verdeeld over de kwestie. Zo vindt Nederland dat Oekraïne en Georgië nog niet klaar zijn. Het einde van het Paleis van de Republiek. REUTERS Rwandatribunaal STRAF VOOR GENOCIDEZANGER Het Rwandatribunaal heeft de Rwandese zanger Samuel Bikindi veroordeeld tot vijftien jaar cel. Hij had in een toespraak opgeroepen tot de Rwandese genocide van Bikindi (54) is veroordeeld wegens het direct en publiekelijk oproepen tot de volkerenmoord. De eis was levenslang. Volgens hoofdaanklager Hassan Jallow van het VN-hof heeft Bikindi ook in zijn liederen opgeroepen tot de massamoord op honderdduizenden Tutsi s en gematigde Hutu s. Voor zijn zangteksten is Bikindi echter niet veroordeeld, omdat die vóór de genocide zijn geschreven. De rechters achtten niet bewezen dat Bikindi betrokken is geweest bij het uitzenden van zijn liederen op de beruchte Radio Mille Collines, die opriep tot de genocide. Bikindi werd in 2001 in Leiden opgepakt. Hij had politiek asiel aangevraagd. Nederland droeg hem het jaar erop over aan het VN-tribunaal in het Tanzaniaanse Arusha. Bikindi is de eerste zanger die voor volkerenmoord is aangeklaagd wegens zijn muziek. Kassa! De nieuwe Amerikaanse president Barack Obama heeftqua fondsenwerving een absoluut record gebroken. Zijn aanhangers brachten in totaal circa 1 miljard dollar (800 miljoen euro) in het laatje.

6 6 Perspectief Interview Monika Sie over EU-referendum PvdA-top durfde het nee niet aan Kritiek op de Europese samenwerking ligt gevoelig. Directeur van het wetenschappelijk bureau van de PvdA Monika Sie Dhian Ho: Dan word je ingedeeld bij sceptici of populisten. Ze is boos dat de PvdA instemde met het Europese verdrag zonder referendum. Burgers hadden daar recht op. Kustaw Bessems T wee smaken zijn er. Je bent vóór Europa of tegen. Je wilt méér Europa of minder. De tegenstanders zijn laag opgeleide, bange xenofoben die zich achter de dijken willen verschuilen in het Nederland van De voorstanders zijn intellectuele kosmopolieten die zich sterk maken voor welvaart en wereldvrede. En de elite is geïrriteerd. Want het volk wil maar niet snappen dat Europa uitgebouwd moet, met Nederland aan kop. Gaf je dat volk een keer wat te zeggen, bij een referendum over de Grondwet in 2005, ging het nee stemmen! Niet meer mee laten praten dus. En stug doorwerken aan prachtproject Europa. Monika Sie Dhian Ho (41) hoort bij de elite. Was staflid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Is directeur van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA. Denkt na over de koers van de sociaal-democratie. Schrijft mee aan verkiezingsprogramma s. Praat mee in het wekelijkse topoverleg van PvdA-bewindslieden. Europadeskundige en behoorlijk pro. Maar ik erger me er enorm aan dat je geen kritiek kunt hebben op de richting van de Europese samenwerking zonder dat je wordt ingedeeld bij de sceptici of populisten. Ze vindt dat haar eigen partij haar verkiezingsbelofte brak toen die zich tegen een tweede referendum over het Europees Verdrag keerde. Júist een Europagezinde partij als de hare zou zich grote zorgen moeten maken over een bevolking die massaal afhaakt, zegt Sie. Als je kritiek op onderdelen niet serieus neemt, loop je het risico dat mensen Europa helemaal afwijzen. En dat is erg, zegt ze. Neem de kredietcrisis. Zonder een gezamenlijk optreden, hoe stroef ook, was Nederland kansloos. Bovendien is die kritiek, oordeelt Sie, vaak gewoon terecht. Dat burgers het gevoel hebben dat zij weinig controle hebben over Europa is niet verwonderlijk, want Europa lijdt aan een democratisch tekort. Niet zo democratisch Europa werd een eenheid omwille van de veiligheid en de economie en daarbij zijn allerlei bevoegdheden overgedragen zonder er goed bij stil te staan. De grenzen werden opgeheven om files van vrachtwagens te voorkomen, maar wat dat betekende voor ons strafrecht heeft niemand overzien. Dat het niet zo democratisch was, namen we op de koop toe. Europa wordt steeds politieker. Dit is geen technisch project meer. Neem de Europese Commissie, het Ik herinner me de dag van de ratificatie nog goed. Nauwelijks discussie, nauwelijks een stukje in de krant. dagelijks bestuur van de Europese Unie: Zogenaamd zijn dat een soort ambtenaren die alleen maar het beleid van lidstaten voorbereiden, maar in de praktijk nemen ze hartstikke politieke beslissingen. Niemand heeft het daarover. Het zicht op politieke vragen wordt ons ontnomen door de strijd over de vraag: willen we meer of minder Europa? Terwijl het ook moet gaan om de vraag: welk Europa willen we? Willen we een links of een rechts Europa? Een progressief of een conservatief Europa? Er zit nu bijvoorbeeld een neoliberale commissie. Commissaris McCreevy voor de Interne Markt vond zelfregulering in de financiële wereld voldoende, een van de redenen voor de huidige crisis. Nou, heb jij McCreevy gekozen? Voor wie het nog niet door had: Monika Sie maakt zich druk om dit onderwerp. Noodrem Een politieke zeperd had ze het gevonden, toen in 2005 de politiek geen meerderheid van Nederlandse burgers kon overtuigen om vóór de Europese Grondwet te stemmen. Wel hoopte ze dat het nee een functie had, een noodrem was. Dat het de elites aan het denken zou zetten over de kloof tussen de kiezer en Europa. Maar wie schetste haar verbazing: over de opvolger van de Grondwet, het Verdrag van Lissabon, mochten burgers zich überhaupt niet meer uitspreken. Er kwam geen nieuw referendum. Ik dacht dat dat veel zou los maken. Ik voelde het zelf als heel ingrijpend. Maar mensen reageerden nauwelijks. Ik herinner me die dag nog goed, dat het verdrag geruisloos in de Tweede Kamer werd geratificeerd. Nauwelijks discussie, nauwelijks een stukje in de krant. Veenbrand Zie je wel Monika, zeggen ze dan tegen mij. Europa doet de mensen niks, we hebben de pleister er in één keer af getrokken en het kan ze niet schelen. Maar ik geloof dat niet. Het is een veenbrand. Niet goed zichtbaar, maar die blijft smeulen. Teleurgesteld was Sie dat ook haar eigen partij, de PvdA, zich keerde tegen een tweede referendum. Het was september 2007 en Sie lag hoogzwanger in het ziekenhuis. Intussen trokken ze langs op tv, haar partijgenoten. PvdA-leider Wouter Bos, toenmalig fractievoorzitter Jacques Tichelaar, staatssecretaris voor Europese Zaken Frans Timmermans. Ze legden uit dat de beslissing om van een referendum af te zien helemaal klopte met de partijlijn. Ze beriepen zich op het verkiezingsprogramma: Daarin stond: Voor een nieuw (grondwettelijk) verdrag is een nieuw referendum nodig. Conclusie van de PvdA-top: we wilden alleen een referendum als het verdrag weer grondwettelijk zou zijn, dat is het nieuwe verdrag niet en dus is een nieuwe volksraadpleging onnodig. Partijkoor Monika Sie was in de programmacommissie samen met wetenschapper, columnist en PvdA-ideoloog Ronald Plasterk verantwoordelijk voor deze passage. Ze zegt: Die zin betekende: er moet hoe dan ook een referendum komen, of dat verdrag nu grondwettelijk was of niet. Maar zelfs Ronald Plasterk, inmiddels minister van Onderwijs, voegde zich in het partijkoor. Sie: Op het moment dat dat gebeurde, was ik door omstandigheden weg uit het debat. Ik kon de discussie in de partij niet beïnvloeden. Ik vond dat burgers recht hadden op een referendum. Het is mogelijk dat burgers Chinees Monika Sie Dhian Ho werd op 11 januari 1967 in Amsterdam geboren als dochter van een Chinees- Indonesische vader en een Nederlandse moeder. Raad De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid adviseert over toekomstige ontwikkelingen die van groot maatschappelijk belang zijn. Beckman Sociaal-democraat Wiardi Beckman werd opgepakt toen hij in de oorlog naar Engeland wilde om lid te worden van het kabinet. Hij overleed in Dachau.

7 Perspectief 7 Wie spreekt de waarheid? E uropa is er voor de burgers. De uitslag van het referendum over de Grondwet was glashelder. De PvdA zal niet accepteren dat er via een omweg toch aan gemorreld wordt. Voor een nieuw (grondwettelijk) verdrag is een nieuw referendum nodig. (Verkiezingsprogramma PvdA, 1 oktober 2006) Volgens minister Ronald Plasterk van Onderwijs valt uit het advies van de Raad van State, die moest beoordelen of het nieuwe verdrag een grondwettelijk karakter heeft, te concluderen dat dit niet het geval is. Hij vindt het goed dat het kabinet het advies van dit zwaar college ter harte neemt en daarmee geen referendum organiseert. (ANP, 21 september 2007) Ik verbaas me er over hoe makkelijk ik overal lees dat wij onze kiezers een referendum zouden hebben beloofd. In ons verkiezingsprogramma pleiten wij voor een referendum bij een grondwettelijk verdrag. ( ) Door het oordeel van de Raad van State over te nemen dat het Hervormingsverdrag geen grondwettelijke ambities kent moest de conclusie wel zijn dat daarmee de speciale gronden voor het organiseren van een referendum die in 2005 wel aanwezig waren nu niet langer aanwezig zijn. ( ) Een argumentatie die volstrekt verenigbaar is met ons verkiezingsprogramma. (Weblog Wouter Bos, 25 september 2007) De PvdA Tweede-Kamerfractie vindt dat er geen referendum hoeft te komen over het Europees hervormingverdrag. Daarbij baseert de fractie zich op het PvdA-verkiezingsprogramma ( ). Het () bepleit een referendum wanneer er sprake zou zijn van een nieuw grondwettelijk verdrag. ( ) De Raad van State is tot de conclusie gekomen dat het nieuwe verdrag ( ) geen grondwettelijk karakter heeft. (Weblog Jacques Tichelaar, 26 september 2007) In het verkiezingsprogramma van de PvdA staat duidelijk dat bij een (grondwettelijk) verdrag er een nieuw referendum moet komen. Nu het verdrag niet grondwettelijk blijkt te zijn en er mede daarom geen referendum komt, wordt vaak de cynische conclusie getrokken dat de kiezer is belazerd. Maar door wie eigenlijk? Het woord grondwettelijk stond niet voor niets in het verkiezingsprogramma. (Weblog staatssecretaris Timmermans, 27 september) In het PvdA-verkiezingsprogramma van 2006 schreven toenmalig commissielid Ronald Plasterk en ik in de Europaparagraaf: Voor een nieuw (grondwettelijk) verdrag is een nieuw referendum nodig. Die haakjes betekenen dat er een referendum gehouden moet worden over een nieuw verdrag of dat nu grondwettelijk is of niet. (Monika Sie Dhian Ho, Socialisme en Democratie, 9 juni 2008) 1 Monika Sie Dhian Ho: Het was uit staatsbelang, zeiden ze. CHRIS DE BODE De Tweede Kamer moet alleen nog maar ministers naar Europa sturen met een duidelijk mandaat. daar geen behoefte aan hadden gehad. Of dat zij de veranderingen voldoende hadden gevonden om ja te stemmen. Maar nu heeft de regering dat voor de burgers geconcludeerd in plaats van zijzelf. Hoe kon de PvdA zich zo opstellen? Sie had het programma toch niet in haar eentje verzonnen? Dat was toch in overleg met de top van haar partij? Dat is allemaal waar. Kon sprake zijn van een misverstand? Nee. Nee. Achteraf hebben mensen in de partij mij er op gewezen dat die zin voor verschillende interpretaties vatbaar is. Dat is zo, maar de opvatting in de programmacommissie was duidelijk: voor een nieuw verdrag dat lijkt op de eerdere Grondwet en dat deed het verdrag is een nieuw referendum nodig. Dat leek ook nog de opvatting van de PvdA toen toenmalig fractievoorzitter Jacques Tichelaar ná het sluiten van het nieuwe verdrag tussen Europese regeringen nog zei: Er is nu geen enkele reden om géén referendum te houden. Maar later claimde de partijtop, inclusief dus Plasterk en Tichelaar, dat zij dit nooit had beloofd. Sie: Blijkbaar was dit de interpretatie die de politieke top aan die zin wenste te geven. Toen ik later erover begon, hebben verschillende mensen tegen mij gezegd: het is raison d état (staatsbelang). Hun inschatting was: als we nu nee zeggen, als klein landje, vergeet het maar dat je nog invloed hebt op de besluitvorming, dus Monika, we begrijpen jouw democratische beweegredenen, maar: raison d état. Vertrouwen aangetast Zij wil niet zeggen of zij het met coauteur Plasterk nog wel eens over de strekking van het verkiezingsprogramma heeft gehad. Misschien is dat iets tussen hem en mij, in laatste instantie. De schade is evident. Het vertrouwen in hoe wij binnen Nederland met Europa omgaan, is verder aangetast door geen nieuw referendum te houden. Zij zelf blijft zich inzetten voor de democratisering van Europa. Het PvdA-verkiezingsprogramma voor de Europese verkiezingen dat zij met onder anderen Jan Pronk schreef, ademt die geest. Een bundel van de Beckman Stichting die volgende week verschijnt, is uiterst kritisch op het democratische tekort. Houvast Het eerste wat nu moet gebeuren, aldus Sie, is dat de Tweede Kamer ministers alleen nog maar naar Europa stuurt met een duidelijk mandaat voor onderhandelingen. De Kamer moet de minister in belangrijke kwesties niet alleen het doel meegeven dat hij moet bereiken, maar ook de red lines waar hij niet overheen mag. Dat zou een enorme houvast zijn voor de burger. Nu praat de Kamer er pas over als het onderhandelingsresultaat er al is. Dat is met 27 landen uitonderhandeld en soms ook nog met Amerika. En dan zou het Nederlands parlement moeten zeggen: laat maar zitten. Dat kan niet. Je hebt geen nieuwe verdragen nodig om Europa veel democratischer te maken. Politieke partijen moeten zorgen dat er iets te kiezen valt. Door programma s te maken die van elkaar afwijken, bijvoorbeeld over de aanpak van de kredietcrisis. En door kandidaten voor de opvolger van commissievoorzitter José Manuel Barrosso te nomineren. Alleen dan zullen veel burgers de gang naar de stembus maken. De verbinding, zegt Sie, die móet worden gelegd tussen het establishment en de kiezers is er nog steeds niet. Zo is het wachten op de volgende eruptie. 1 Nee 61,5 % van de Nederlanders stemde 1 juni 2005 tegen de Europese Grondwet. Eerder zei Frankrijk nee de Grondwet was kansloos. En nu? De Ieren blokkeerden per referendum het verdrag dat de Grondwet opvolgde. Waarschijnlijk gaan zij opnieuw stemmen.

8 lenen? 86 per maand! Bel nu of ga naar * Nominale rente op jaarbasis 5,15%. Dit betreft een aflossingsvrije hypotheek, niet zijnde doorlopend krediet, met een rentevastperiode van 10 jaar. Tarief op basis van NHG. Bij overlijden dient eveneens kredietsom te worden afgelost in laatste maandtermijn. Vraag naar de voorwaarden. Wij bieden tevens zeer voordelige kredieten aan voor huurders! AFAB Geldservice B.V. Plotterweg BB Amersfoort. Geopend maandag t/m vrijdag uur en zaterdag uur. Toetsing en registratie bij BKR te Tiel. Gevolmachtigd intermediair. Lid NVF.

9 STADSVERWARMING Hoge rekening Groen bouwen levert consumenten niets op. In de praktijk betekent stadsverwarming vaak een hogere energierekening. 12 Dagblad De Pers In Business 9 Huren Dalende huizenprijzen Koophuis nu eerst even in de verhuur Huren en verhuren. Dat is de trend op de huidige woningmarkt. Remco Tomesen Barre ellende. Zo omschrijven inwoners van de grote steden hun onmogelijke zoektocht naar een fatsoenlijke huurwoning. Maar er is hoop. Veel mensen gooien hun huis namelijk niet langer in de verkoop, maar kiezen voor verhuur. Verhuurmakelaar Direct Wonen krijgt volgens algemeen directeur Bianca Arts de laatste tijd veel meer vragen binnen van mensen die hun huis willen verhuren. En dat is gunstig voor huurders, die dan meer keuze hebben. Een van de nieuwe generatie verhuurders is de in Amsterdam Oud- Zuid woonachtige Marlies de Veen (33), die met haar partner een nieuw huis gaat kopen. Met deze markt is het gunstiger om mijn huidige huis te verhuren. Ze heeft niet ongelijk. Gisteren voorspelde voorzitter Ger Hukker van de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) namelijk dat de huizenprijzen de komende tijd met zo n 5 procent dalen. Funda Toch is de zoeker naar een huurwoning niet helemaal uit de problemen. Want het aanbod is dan gestegen, hij heeft er ook meer concurrentie bij. Huizensite Funda ziet dat er meer belangstelling is voor huren: er komen de laatste maanden flink meer bezoekers op het deel van de site waar het huuraanbod staat. Jeroen Wilhelm van Funda: Meer mensen overwegen te huren. Ook de website van Direct Wonen ziet een toename in bezoekers. In oktober had de site een recordaantal unieke bezoekers: Een jaar eerder waren dat er nog Volgens Bianca Arts van Direct Wonen zijn die extra huurders voor een deel mensen die geen hypotheek meer kunnen krijgen. Maar er is ook een categorie die eerst zijn huis verkoopt en dan gaat huren. Om vervolgens vanuit die veilige situatie op zoek te gaan naar een nieuwe koopwoning. Vroeger vertrouwden mensen erop dat ze hun huis op tijd verkochten. En niet met dubbele lasten zouden komen te zitten als ze tekenden voor een nieuw huis, terwijl ze hun oude woning nog niet hadden verkocht. Onverstandig Niet iedereen is blij met de opbloeiende huurmarkt. De Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM): Als je nu je huis moeilijk verkoopt, is het onverstandig om te kiezen voor verhuur. Huurders gaan anders met een huis om dan kopers. Dat is niet goed voor de waarde van een huis. Zoekers naar een huurhuis hebben er meer concurrentie bij gekregen. De NVM noemt nog andere bezwaren: huurders zet je niet gemakkelijk uit je huis, en hypotheekverstrekkers verbieden verhuur soms. Aan die bezwaren heeft Marlies de Veen geen boodschap. Je moet gewoon goede afspraken met een huurder maken. Zelf denkt ze aan een contracttermijn van twee jaar. Dat is genoeg, denkt ze. Dan zijn de huizenprijzen wel weer gestegen. 1 Anti-hagelkanon schiet de wolken schoon Grondstoffen Olieprijs op laagste niveau sinds mei 2005 De olieprijs bereikte gisteren een nieuwe bodem van ruim 47 dollar per vat. Dat is het laagste niveau sinds mei Redactie economie De daling van de olieprijs tot 47 dollar per vat heeft volgens kenners verschillende oorzaken. Beleggers wereldwijd zijn bang dat de huidige economische malaise leidt tot een verdere daling van de olieprijs. Die angst werd maandagavond extra gevoed door desastreuze productiecijfers die in de Verenigde Staten bekend werden gemaakt. Verder heeft ook de stijging van de dollar sinds begin juli bijgedragen aan de implosie van de olieprijs. Beleggers zien grondstoffen als een manier om zich in te dekken tegen de zwakte van de dollar. Ze stappen in grondstoffen als de dollar daalt en stappen er weer uit als de Amerikaanse munteenheid in de lift zit. Begin deze week had de olieprijs al ruim 9 procent verloren omdat de organisatie van olie-exporterende landen, OPEC, het in het weekend niet eens kon worden over een eventuele productieverlaging. Een maand eerder beperkte het kartel de productie van olie nog wel. Een volgende beslissing over een eventuele productieverlaging wordt in december verwacht. Dan komt de OPEC weer bijeen. Midden juli piekte de olieprijs nog op ruim 148 dollar. Sindsdien is deze in rap tempo gedaald. Veel experts zijn het er over eens dat de prijsexplosie een zeepbel was. 1 Fruittelers uit de Betuwe proberen gehoorschade te voorkomen bij een demonstratie van een anti-hagelkanon in Dodewaard. Hagelbuien zorgen geregeld voor grote schade aan fruitbomen. Door bellen van samengeperste lucht de wolken in te schieten, kan het kanon dat gaan voorkomen. Er staan er al 25 van in Nederland. 1 VIDIPHOTO Sparen Volksverhuizing van spaarcenten ANP De Nederlandse spaarmarkt is sterk in beweging gekomen in de maand dat de IJslandse bank Icesave ten onder ging. In oktober kreeg ongeveer een kwart van de Nederlandse spaartegoeden een andere bestemming. Dit blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In totaal haalden spaarders voor bijna 61 miljard euro van hun rekeningen. Tegelijkertijd deden zij voor 62,4 miljard euro aan nieuwe stortingen. De volatiliteit was enorm. Nog nooit hebben spaarders zoveel met hun geld geschoven, aldus CBS-econoom Michiel Vergeer. 1 Begroting CALIFORNIË FAILLIET Gouverneur Arnold Schwarzenegger van Californië heeft de fiscale noodtoestand uitgeroepen. Deze Amerikaanse staat heeft te kampen met een begrotingstekort van ruim 11 miljard dollar. Om hier wat aan te doen moet er volgens Schwarzenegger snel nieuwe belastingwetgevingkomen. Zonder onmiddellijk ingrijpen staat onze staat een fiscale ramp te wachten, daarom heb ik een speciale bijeenkomst belegd. Ook gij? Ze leken lange tijd onaantastbaar, maar nu moet toch ook Goldman Sachs eraan geloven. De firma gaat volgens The Wall Street Journal een kwartaalverlies maken van $2 miljard.

10 10 In Business Koster & Jojanneke Met medewerking van: Lorianne van Gelder en Justine Versteegh Deal van de week Do s foto s Playboy s grondoorlog tegen vuige fotopiraterij Hoe kun je toch nog geld verdienen aan een uitgelekte fotoshoot? Koster en Jojanneke dachten mee met Playboybaas Jan Heemskerk. De slaperigste stem van de bladenindustrie aan de lijn: He Koster, nou zijn die foto s weer gelekt, geloof ik. Wat moet ik doen? Jan Heemskerk, Playboy-hoofdredacteur is weer eens bestolen van zijn goederen. De blootfoto s van Do, die pas op 10 december in de kiosk liggen, stonden maandagochtend op stoute jongetjes site VK.Mag, althans dat leek zo. De site, die excelleert in tieten- en schietenwerk, plaatste een paar onscherpe negligé-kiekjes en onvaste telefoonbeelden van een ogenschijnlijke blote Do. Het verhaaltje erbij: een boze Playboy-medewerker zou het materiaal hebben gelekt. Het is niet de eerste keer dat de Playboy-plaatjes worden ontvreemd. Vorig jaar kaapte VK.Mag de naakte waarheid van Lieke van Lexmond ook al weg en in 2004 sloeg Mokkels. nl toe met het vroegtijdig tonen van de Harry s van Georgina. Do in de kleren. AMAURY MILLER/HH Waardedaling Sinds de digitale snelweg naar elke huiskamer is aangelegd en boeven zich niet langer bekommeren om de eigendomsrechten is de Playboy-handelswaar volgens de meest elementaire wetten van vraag en aanbod in waarde gedaald. De best verkochte Playboy dateert alweer van een kwart eeuw geleden. Toen was het Viola Holt die nog mannen naar de kiosk deed rennen. Do zal maximaal een kwart van de oplage opleveren (terwijl dit is even een privé-meninkje van Koster ze er minstens zo goed uitziet als de bestverkochte Viola Holt). Wat doe je eraan?, bromt Heemskerk met zijn laconieke basstem. Gewoon terugslaan, zeggen Koster en Jojanneke in koor. De les: als je wordt aangevallen door een paar treiterende kantoorknuppels begin een mediaoorlog, want jij hebt het beste materiaal voor de smachtende mannen. Lek een paar plaatjes op je site en lok het bezoek hier naartoe. Minder smakelijk Even later belt Heemskerk terug: Het is Do niet, het is gefabriceerd materiaal, zegt hij. En inderdaad, het gezicht van Do is geplakt op een ander (minder smakelijk) lijf. Koster en Jojanneke zien Heemskerk en Do s avonds opduiken in RTL Boulevard. Heel goed. Drie minuten feel good-televisie stort over ons heen. Playboy heeft een paar plaatjes gestuurd en een making of video geleverd om het item te verrijken. Heemskerk staat voor een muur vol Playboys, Do promoot de fotoserie met een mengeling van verlegen trots en gespeelde woede. Do promoot de fotoserie met verlegen trots en gespeelde woede. En nu wordt het tijd voor de oogst. Heeft het zaaien zin gehad? Reken even mee. Op de website van Playboy, waar een video van de shoot staat, hebben dinsdagochtend al bijna mannen zich geregistreerd. Koster, slechts professioneel geïnteresseerd natuurlijk, ziet een filmpje van een topless Do op een koud Zuid- Afrikaans strand. Geen Stijl doet hetzelfde en plakt precies het blote borsten-fragment als fotootje bij een stukje. Ai! Heemskerk: Ik heb er niet veel aan, zucht hij. Niet zo somber, Jan. Je hebt geregistreerde namen en een stadion met extra bezoekers. Da s geld waard! We hebben nog een vraag: Waar is de advertentie in het filmpje? Ja, die hadden we niet, maar ik ben nu op weg naar keukengigant Gaggenau, grinnikt hij. Vindt hij het nog leuk? Tegenover RTL Boulevard klaagde Heemskerk dat de blaadjes wel betaald moet worden, want hij heeft een immense hypotheek, een gezin en de alimentatieverplichtingen van enkele ex-en. Eentje, Petra Bakker Schut, is zelfs naarstig op zoek naar werk, nu Gala, het glamourtijdschrift waar zij hoofdredacteur was, failliet is gegaan. 1 Q&A TomTom zeurt om gelijk TomTom s klopjacht is voor geopend verklaard. Want media die het wagen de merknaam onjuist te gebruiken, krijgen ervan langs. Ook De Pers. Meneer X, Neerlands meest gerenommeerde merkenexpert, de autonavigatiegigant stuurde ons (voor de tweede keer!) een boze brief. Wij zouden het merknaam incorrect gebruiken. Moeten we bang worden? Nee hoor. Toevallig weet ik dat zij Het Parool een zelfde brief stuurden. TomTom vreest namelijk dat zijn merknaam verandert in een soortnaam. En zodra dat gebeurt, vervallen de merkrechten. Dus wij gaan te ver als wij een willekeurig autonavigatiesysteem aanduiden als TomTom? Wat hen betreft wel, want je gebruikt hun naam dan voor navigatiesystemen in zijn algemeenheid. Hetzelfde geldt voor een merk als Spa. Maar de merkhouder is zelf verantwoordelijk voor het behoud van zijn merk. Mocht het met een concurrent ooit tot een conflict komen, dan kan Tom- Tom zich in ieder geval indekken met deze brieven. Het bedrijf moet kunnen aantonen te hebben gestreden voor zijn merk, wil hij zijn rechten behouden. Oh ja, of onze hoofdredacteur ook even een handtekening kon zetten. Een verklaring dat wij niet meer stout zullen zijn. Als ik jullie was zou ik ze in hun sop laten gaarkoken. Ik heb nog nooit gezien dat een medium daadwerkelijk wordt aangeklaagd. Zeg ze maar dat jullie schrijven volgens het Groene Boekje. Daar staat het woord tomtom gewoon in! 1 Oogje op het oosten BELEGGEN MET MARK LEENARDS ndanks een goede start en een bemoedigend einde van Ode maand november eindigden vrijwel alle beurzen wereldwijd opnieuw in de min, gevolgd door een nieuwe Black Monday. Wanneer ik kijk naar de resultaten van individuele aandelen dan zijn er echter duidelijke verschillen te vinden met de rampzalige maanden september en oktober. Ten eerste was het herstel in de laatste week van november sterker dan dat van de laatste week van oktober (waardoor een aandeel als Aer- Cap zomaar 78% kon herstellen). Opvallender nog was het feit dat de meeste goedpresterende aandelen in mijn fondsportefeuille uit opkomende markten afkomstig waren. Amerikaanse aandelen verloren tegelijkertijd het meest. Dat beeld wordt bevestigd door de prestaties van de belangrijkste Latijns-Amerikaanse en Aziatische beurzen, die in november veel minder verloren dan westerse indices. Om te spreken van een nieuwe trend lijkt echter te vroeg nu ook opkomende markten te kampen krijgen met economische teruggang. De onrusten in India en Thailand vormen daarnaast ook een potentiële dreiging. Emerging markets Voor december, de gedoodverfde herstelmaand, is het echter niet onverstandig een flinke portie emerging markets in de portefeuille op te nemen (uiteraard met de nodige risicobeperkende maatregelen). Anti-cyclische Chinees bedrijven als American Oriental Bioengineering en Zhongpin bieden bijvoorbeeld kansen. American Oriental Bioengineering (AOBO) is een Amerikaans/Chinees farmaceutisch bedrijf met producten op basis van traditionele medicijnen. Terwijl in Nederland de homeopathie slechts een klein deel uitmaakt van de geneeskunde is alternatieve genezing met behulp van natuurlijke producten in China een miljardenmarkt. Het is daarom niet verbazingwekkend dat AOBO in het derde kwartaal een omzetstijging liet zien van 62%, terwijl de winst met 17 miljoen US dollar ook hoger lag dan de verwachtingen. Belangrijker nog was de opwaartse bijstelling van de omzetverwachting van het bedrijf uit Shenzen. Dit jaar verwacht het nu 250 miljoen dollar omzet te behalen, een goed teken voor De site van AOBO oogt misschien weinig Amerikaans, de Chinezen weten wel precies hoe ze snel kunnen groeien in een dynamische omgeving. In de laatste twaalf maanden kocht het vier bedrijven, grotendeels met eigen cash. Die overnames droegen in belangrijke mate bij aan de omzetstijging, maar ook organisch groeit AOBO rap. Zhongpin Dat laatste geldt ook voor vleesproducent Zhongpin uit de Chinese provincie Henan. De verwachte winst per aandeel voor dit bedrijf in 2008 ligt op dit moment hoger dan begin dit jaar en bovendien is Zhongpin technisch gezien interessant. Op 7 dollar (het aandeel verhandeld op de Amerikaanse beurs) ligt een sterke, driedubbele bodem en de weerstanden op 9 en 10 dollar kunnen geslecht worden als het hernieuwde sentiment rondom Chinese aandelen aanhoudt. Op 8,51 dollar noteerde het aandeel maandag tegen 6 keer de verwachte winst in De prestaties van aandelen in opkomende markten zal overigens niet volledig van China afhangen, hoewel de aandacht altijd wel steevast naar deze republiek gaat. India en Brazilië hebben bewezen stabiele groeiers te kunnen zijn en gaan niet per se slechte tijden tegemoet. De kleinere landen hebben meer moeite hun hoofd boven water te houden in deze crisistijden, maar het zal niet lang duren voor de nieuwe beloftes van de toekomst zich aandienen. Wat te denken van Peru, Uruguay of Maleisië? Ik sta open voor een belegging in deze landen en ik hoop dat u dat ook doet. 1 Het door Mark Leenards beheerde Strong Buy Selection Global Equity Fund heeft een long positie in AerCap Holding N.V., American Oriental Bioengineering en Zhongpin Inc.

11 Sinterklaas en zwarte piet ADVERTENTIE

12 12 In Business Eco-nomie Wind Nederlanders investeren in China Chinese wind in de rug Redactie economie Econcern, de grootste Nederlandse investeerder in duurzame energie, heeft een grote stap gezet op de Chinese markt voor windenergie. Het bedrijf uit Utrecht investeert 863 miljoen euro in de bouw van drie windmolenparken met een gezamenlijke capaciteit van 720 MW, zo maakte Econcern gisteren bekend. De bouw van de parken start naar verwachting in Partner van de Nederlanders in twee projecten is Cnooc New Energy, dochter van een van de grootste oliemaatschappijen van China en in handen van de staat. Andere partner is Sinohydro Renewable Energy, dat zich vooral richt op waterkrachtcentrales. Dat Econcern die honderden miljoenen niet dichter bij huis kwijt kan, is veelzeggend. Het kabinet heeft grote milieuambities en heeft besloten dat windenergie de sleutel vormt voor een duurzame energieproductie. Voor 2020 zou er MW aan windenergiecapaciteit op de Noordzee bij moeten komen en MW op land om aan die ambities gestalte te geven. Maar investeerders als Econcern wijzen erop dat het realiseren van windparken gebukt gaat onder moeizame vergunningsaanvragen en trage besluitvorming van de overheid. Voor het eerst zet Econcern een grot stap buiten Europa. Eerder ontwikkelde het bedrijf windparken in Duitsland, België, en Groot-Brittannië. In Spanje opende premier Jan Peter Balkenende in juli een zonneenergiepark van Econcern. Hier is het bedrijf vooral bekend van het pas geopende Prinses Amalia windmolenpark (Q7) op de Noordzee, voor de kust bij IJmuiden. 1 Imago IKEA en Albert Heijn scoren op duurzaam Redactie economie The Body Shop, Ikea en Albert Heijn zijn de winkelketens met het beste duurzame imago onder consumenten. Dat laat een onderzoek zien van marketingcommunicatiebureau DDB en marktonderzoekbureau Intomart GfK naar de perceptie van de retailsector. Onbetwiste verliezers in het onderzoek zijn modeketens en doe-het-zelf-winkels. Meubelwarenhuis Ikea dankt zijn goede imago aan het gebruik van verantwoorde materialen, zoals hout uit duurzame bossen, gering gebruik van verpakkingsmaterialen en verwarmen met duurzame energie. Albert Heijn staat op een eervolle derde plaats met het steeds groeiende aanbod van biologische producten, het gebruik van bioplastics en de gescheiden inzameling van restmaterialen. 1 Huizen die aangesloten zijn op een warmtenet zijn vaak energiezuinige woningen. TON BORSBOOM/ANP Stadsverwarming Kritiek op energieleveranciers Groen bouwen levert veel consumenten niets op Bewoners van energiezuinige huizen, aangesloten op stadsverwarming, merken daar niets van in hun portemonnee. Waar is de prikkel voor groen bouwen? Jan-Hein Strop Wie de thermostaat deze koude novemberdagen eens lekker op 21 graden zet, en vervolgens een kijkje neemt in de meterkast, ziet wat de gevolgen zijn: de cijfers verspringen daar alsof de gasbel in Slochteren nooit leeg raakt. In januari als de eindnota op de deurmat valt, is het dan schrikken geblazen. Mensen die aangesloten zijn op een vorm van stadsverwarming zo n huishoudens hebben geen gasmeter. Die betalen altijd evenveel als diegenen met gasmeter, ook al staan de ramen de hele dag open of is iedere kier afgedicht. Vreemd? Bas van de Griendt, milieumanager bij de grote projectontwikkelaar Bouwfonds Property Development, vindt van wel. Als je een zuinige nieuwbouwwoning hebt, maar je betaalt evenveel als iemand met een tochtige jaren dertig-woning, voel je je niet prettig. De consument heeft een huis met een A-label, maar merkt daar financieel niets van. Hoe kan dat? Energiebedrijven berekenen de prijs van stadsverwarming aan de hand van het niet meer dan anders -principe, dat betekent dat huishoudens met een open warmtevoorziening niet meer mogen betalen dan huishoudens met een eigen centrale verwarming. Monopolie Maar in de praktijk betekent stadsverwarming voor velen een hogere energierekening. Want het tarief van de energieleverancier wordt berekend aan de hand van een gemiddeld huis, terwijl huizen aangesloten op een warmtenet bijna altijd nieuwbouwhuizen zijn: vaak een stuk zuiniger. Probleem voor ontevreden huishoudens is het monopolie dat energieleveranciers hebben: er is geen alternatief voor stadsverwarming. De onvrede hiermee leidde al tot meerdere rechtszaken tegen energieleveranciers als Nuon en Eneco, en een initiatiefwetsvoorstel dat deze zomer werd aangenomen. Bedoeling van de Warmtewet is dat consumenten in ieder geval niet te veel betalen voor hun stadsverwarming en dat de ontwikkeling ervan gestimuleerd wordt. Het nuttig gebruiken van restwarmte uit de industrie of elektriciteitscentrales is immers een van de manieren om de CO 2 -uitstoot terug te dringen. Nog steeds geen bevredigende situatie, vindt Van de Griendt van Bouwfonds. Zo is er nog steeds geen prikkel om groen te gaan bouwen, althans geen andere dan wettelijke regels. Maar wat draagt echt bij aan duurzaam bouwen? Een financieel voordeel voor woonconsumenten! Nu is vooral de overheid aanjager van groen bouwen. Zo tekende de branche in april een convenant met de overheid waarin ze afspraken in diverse stappen vanaf 2020 energieneutraal te gaan bouwen. Weg met die hoge elektriciteitsrekening. 1 BLOEDIGE MOBIELTJES DILEMMA NATASJA VAN DEN BERG Z ijn mensen die wel duurzaam en verantwoord boodschappen doen hypocriet als ze geilen op een nieuw mobieltje? Dat was de vraag die mij de hele zondag bezighield na het zien van Buitenhof. Columnist Désanne van Brederode had deze vraag opgeroepen en verteld over coltan. Een metaal dat gebruikt wordt als condensator in allerlei elektronica. Het komt voor in mijnen in Congo en de opbrengsten worden gebruikt ter financiering van de bloedige oorlog. s Middags besprak ik dit dilemma met een goed geïnformeerde kennis. Die moest bekennen nog nooit van coltan te hebben gehoord. Binnenkort vertrekt hij naar Oeganda, waar hij de berggorilla s gaat bekijken. Dat deze ook worden bedreigd in hun bestaan door de delving van coltan, was hem ook onbekend. Hij is vast niet de enige voor wie dit nieuwe info is. De wroeging werd erger toen ik mijn nieuwe iphone pakte. Ik had in de winkel vooral het prachtige design bewonderd. Ondanks de kennis die ik over coltan heb, was het niet in mij opgekomen vooraf even te checken wat het beleid van Apple is ten aanzien van coltan in Congo. Dit terwijl het vragen in de winkel naar de herkomst van producten een van de weinige middelen is die ik als consument heb. Na wat online speuren blijken veel bedrijven zich bewust te zijn van het probleem van coltan. Een aantal bedrijven waaronder Apple is betrokken bij het initiatief MakeITfair.org, die kijkt hoe IT-bedrijven verantwoorder kunnen produceren. Over de aanpak van het probleem zijn de meningen zeer verdeeld. Moet coltan uit Congo worden geboycot? Volgens sommigen een must, volgens anderen zet dat alleen maar de deur open voor illegaal gesmokkelde coltan en lost het niets op. Nu lijkt er nog geen alternatief, hoewel ik iets las over keramiek, maar veel heb ik hierover nog niet gevonden. Moeten we dus stoppen met het kopen van elektronische producten? Dat betekent ook dat televisie maken niet meer kan, columns moeten worden getypt op een typemachine. Ons moderne bestaan wordt vaak mogelijk gemaakt door uitbuiting. Dat moet veranderen, maar hoe? We kunnen langer met mobiele telefoons en andere elektronica doen. Verder moeten oude mobiele telefoons worden gerecycled. Er zijn organisaties die oude telefoons inzamelen. Dit gebeurt met nog geen 1 procent van de mobieltjes. En elektronicabedrijven moeten op zoek naar een alternatief voor coltan uit Congo. Dit kunnen wij stimuleren door er naar te vragen. Maakt dit ons minder hypocriet? Ik denk van wel. Onze consumptie verbindt ons met allerlei maatschappelijke problemen. Dat leidt niet alleen tot hypocrisie, maar ook tot kansen om het beter te doen. 1 Wintertip Sluit de schoorsteenklep van de open haard. Dit scheelt tot 10 procent in de stookkosten en levert een besparing op van 79 euro per jaar. Zelf groen doen huizenbezitters investeren samen dit jaar ruim 7 miljoen euro in duurzame warmtetechnologie. EU: auto s schoner Nieuwe auto s moeten vanaf 2012 tot 2015 gefaseerd 18 procent minder CO 2 uitstoten. Dat heeft de Europese Commissie onlangs besloten.

13 Ome Henk en tante Riet Het scherpste beeld met digitale televisie van Ziggo. Na een uitgebreide test van de Consumentenbond naar de beeldkwaliteit van digitale televisie kwam de kabel als beste uit de bus. En met Ziggo kijkt u digitaal via de kabel! Bovendien heeft u via de kabel de mogelijkheid om de uitzendingen in haarscherpe HD-kwaliteit te ontvangen. Wie nu kiest voor HDTV van Ziggo ontvangt 6 maanden 3 extra HD zenders gratis plus een halfjaarabonnement TVfi lm magazine bij o.a. onderstaande winkels.

14 14 In Business De markt BEURS VANDAAG REDACTIE: IEX.NL Wilt u nog aandelen? Opvallend zijn alle vragen die ik krijg hoe u u moet beschermen na deze gigantische beursdaling. Dit is hetzelfde als de vraag hoe u uw auto moet verzekeren, nadat u die tegen een boom hebt geparkeerd. Na zo n daling moet u helemaal niet op zoek naar veiligheid. In een herstelperiode en die komt altijd op het moment dat u die niet verwacht moet u juist op zoek gaan naar enge, cyclische, slecht gefinancierde bedrijven. Was getekend, SNS fondsmanager Corné Van Zeijl. De beurs herstelt volgens hem ergens in de komende tijd, om dan weer een uppercut te krijgen. In beleggersblad IEX Magazine zet hij uiteen hoe u zich hiertegen wapent. Van Zeijl: Die enge, cyclische, slecht gefinancierde bedrijven zijn concerns waarvan de winsttaxaties flink naar beneden zijn bijgesteld. Kijkt u eens in het lijstje met slechtste aandelen dit jaar. U weet dan precies welke aandelen het goed gaan doen in een opgaande markt. Als deze rally op volle snelheid is, lijkt het even alsof het een storm in een glas water was. Ik kan u vertellen dat dit zeker niet het geval is wordt een zwaar jaar. Om een idee te krijgen kunnen we simpelweg naar de beurs kijken, een prachtige voorspeller van de economie. Helaas niet andersom, anders konden we rijk worden. Gezien de huidige standen voorspelt de beurs een flinke economische orkaan. Nu denkt de markt dat wel vaker. Bijvoorbeeld in 1987 en 1988 was er na de grote beurskrach een grote economische stilte: geen recessie, geen economische onrust, niets. Bijna werd de beurs als economische voorspeller afgeschaft. Als ik die nu mag geloven, kan de economie zomaar met 2% krimpen. Dat maakten we alleen eerder mee in 1974 en in met dezelfde krantenkoppen over massaontslagen en failliete bedrijven. Na een bearmarktrally moet u dus weer kijken naar concerns die de economische storm goed doorstaan. In welke aandelen moet u dan beleggen? Besef als eerste dat in het zware weer een aantal bedrijven zinken. U moet dus op zoek gaan naar de aandelen met een stabiele kasstroom: telecommers, voedingsbedrijven en de Nederlandse uitgevers. Bedrijven die een vol orderboek hebben, zoals Boskalis, Imtech en Fugro kunnen de storm ook doorstaan. Wel even opletten of deze orders makkelijk weer kunnen worden afgezegd. Als tweede moet u naar de balans kijken. Hoeveel schulden heeft het bedrijf? Ik maak altijd een lijst met bedrijven op basis van de bedrijfswinst en hoeveel schuld ze hebben. Ik ken twee bedrijven die naar verwachting eind 2008 per saldo schuldenvrij zijn: Boskalis en ASML. Philips, Royal Dutch Shell, Imtech, Akzo Nobel, Arcelor Mittal en Fugro zijn nagenoeg, maar niet helemaal schuldenvrij. In de afgelopen recessie bleek deze strategie een recept voor succes. Ik zag toevallig een rapport van Morgan Stanley, met een hele lijst stabiele dividendbetalers. Daarbij stonden U moet zoeken naar aandelen met een stabiele kasstroom. ook flink wat Nederlandse bedrijven. In het rapport worden Royal Dutch Shell, Akzo Nobel, KPN, DSM, Philips en Wolters Kluwer genoemd. ING staat er ook bij, maar dat is een beetje onzin. Er staat toch heel duidelijk in het persbericht dat door de 10 miljard euro van de staat aan ING de aandeelhouders dit jaar toch echt door Sint worden overgeslagen. Al met al denk ik dat er redelijk dezelfde namen naar voren komen. Houdt uw reddingsboei vast en laat u niet verleiden door de economische stilte voor de storm. Bedrijven gaan het de komende periode echt moeilijk krijgen, aldus Van Zeijl. 1 Boskalis-Westminster 19,82 VERSCHIL: 3 december 07 2 december 08 De markt in kaart VS NASDAQ KOERS: 1449,80 3,70% BRAZILIË BOVESPA KOERS: 35034,17 0,85% Bron koersgegevens: VS DOW JONES KOERS: 8419,09 3,31% LONDEN FTSE 100 KOERS: 4122,86 1,41% FRANKRIJK CAC 40 KOERS: 3152,90 2,35% NEDERLAND AEX KOERS: 241,34 2,48% Nederland AEX Index - slotkoersen 2 december AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME aegon 3,64 3,377 0,26 3,64 3, ahold 8,601 8,464 0,14 8,732 8, akzo nobel 24,855 25,285-0,43 25,555 24, arcelor mittal 17,10 16,475 0,62 17,36 15, asml holding 11,145 11,09 0,06 11,24 10, bam groep 5,26 5,11 0,15 5,32 4, corio 34,58 33,415 1,16 35,00 32, dsm, kon. 17,09 16,505 0,58 17,30 15, fortis 0,69 0,65 0,04 0,699 0, fugro 23,23 22,70 0,53 24,19 21, heineken 20,50 20,46 0,04 20,95 19, ing groep c. 6,035 5,85 0,18 6,05 5, kpn 10,926 10,545 0,38 10,926 10, philips, kon. 12,355 12,105 0,25 12,355 11, randstad 14,235 13,455 0,78 14,30 13, reed elsevier 8,977 8,754 0,22 9,024 8, royal dutch shell a 19,855 19,32 0,54 20,025 18, sbm offshore 11,01 11,18-0,17 11,55 10, tnt 15,505 15,77-0,26 15,745 15, tomtom 4,075 4,215-0,14 4,25 3, unibail-rodamco 103,56 100,36 3,20 104,45 99, unilever c. 17,675 17,36 0,32 17,775 17, usg people 8,25 8,16 0,09 8,26 7, wereldhave 62,18 59,62 2,56 62,50 58, wolters-kluwer c. 12,63 12,465 0,16 12,775 12, Amsterdam Midcap Index - slotkoersen 2 december AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME aalberts ind. 5,72 5,55 0,17 5,80 5, amg 6,89 6,80 0,09 7,12 6, arcadis 6,66 7,00-0,34 6,92 6, asm international 5,89 6,11-0,22 5,96 5, binckbank 5,25 5,25 0,00-5,32 5, boskalis westm. 19,82 20,74-0,92 20,38 18, crucell 10,05 10,08-0,03 10,16 9, csm 10,14 10,50-0,36 10,34 9, draka holding 6,71 6,86-0,15 6,82 6, eurocomm. prop. 23,98 23,19 0,79 24,50 22, heijmans 3,75 3,80-0,05 3,82 3, imtech 12,29 11,98 0,31 12,30 11, logica 0,76 0,79-0,03 0,78 0, nutreco holding 23,85 24,99-1,14 24,79 23, oce 3,42 3,40 0,02 3,46 3, opg groep 9,08 9,20-0,12 9,37 9, ordina 2,08 2,19-0,11 2,21 2, pharming group 0,72 0,71 0,01 0,73 0, smit international 40,96 41,54-0,58 42,40 39, sns reaal 4,35 4,60-0,25 4,49 4, ten cate 14,80 14,34 0,46 15,03 13, vastned retail 27,96 27,50 0,46 28,45 27, vopak 22,00 21,15 0,85 22,34 20, wavin 2,62 2,62 0,00-2,62 2, wessanen c. 4,46 4,47-0,01 4,54 4, Amsterdam Smallcap Index - slotkoersen 2 december AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME accell group 17,45 16,70 0,75 17,45 16, antonov 0,18 0,19-0,01 0,19 0, ballast nedam 10,06 10,00 0,06 10,06 9, beter bed 8,70 8,50 0,20 8,70 8, brunel intern 8,63 8,70-0,07 8,69 8, eriks group 26,40 27,13-0,73 27,00 26, exact hold. 12,98 13,10-0,12 13,09 12, fornix biosciences 6,75 6,99-0,24 7,00 6, gamma holding 9,82 10,20-0,38 10,49 9, grontmij c. 14,99 14,60 0,39 14,99 14, innoconcepts 4,80 4,88-0,08 5,00 4, kardan 2,45 2,28 0,17 2,50 2, kas bank 10,99 10,60 0,39 10,99 10, lanschot, van 42,00 44,10-2,10 44,10 41, macintosh retail 7,30 7,30 0,00-7,30 7, moolen holding 2,75 2,77-0,02 2,76 2, nieuwe steen 10,05 10,03 0,02 10,38 9, qurius 0,24 0,25-0,01 0,24 0, sligro food gr 14,00 14,12-0,12 14,05 13, spyker cars 2,65 2,52 0,13 2,73 2, super de boer 2,68 2,68 0,00-2,70 2, tkh group 7,46 7,41 0,05 7,60 7, tmg 9,50 9,62-0,12 9,62 9, unit 4 agresso 8,00 7,82 0,18 8,10 7, vastned off/ind 5,07 5,06 0,01 5,14 4,

15 In Business 15 De markt DUITSLAND DAX KOERS: 4531,79 3,12% RUSLAND RTS-INDEX KOERS: 618,26 JAPAN NIKKEI 225 KOERS: 7863,69-6,35% DE GONG Rolf Nuijens, director van de Intermediate Capital Group (ICG) opende gisterochtend de handelsdag ter ere van de opening van haar nieuwe vestiging in Amsterdam. ICG is een leidende Europese investeringsmaatschappij met een specifieke focus op mezzanine en achtergesteld kapitaal voor met name management buyouts. Nuijens is niet bepaald optimistisch over de huidige economische situatie: De kredietcrisis zal zich ontwikkelen tot een globale recessie, zo verwacht hij. De moeizame beschikbaarheid van kredieten zal de recessie versterken. Wellicht geeft de beurs midden 2009 weer goede mogelijkheden tot investeren. Op de vraag wat zijn beste en slechtste investering ooit was, antwoordt Nuijens: Mijn slechtste investering is mijn aandelenportefeuille op dit moment. Mijn beste investering wordt mijn aandelenportefeuille vanaf juni Zijn voorspelling van de eindstand van de AEX dit jaar: 222 punten. 1-2,15% HONGKONG HANG SENG KOERS: 13405,85-4,98% SINGAPORE STRAITS TIMES KOERS: 1639,18-3,02% HET PANEL REDACTIE: IEX.NL STELLING VAN DE DAG: Oei, de huizenprijzen De NVM verwacht in de komende periode een daling van de huizenprijzen van 5%. Rabobank gaf eerder aan meer aan 20 à 30% te denken. Wat denkt u dat de woningmarkt het komende jaar doet en waarom? NIET VERKOPEN Pieter Kort (hoofdredacteur IEX) Met huizen is het net als met kantoren: eigenaars geven liever een jaar gratis huur weg dan dat ze de tarieven verlagen, want dan ga je pas echt verliezen. Huiseigenaren willen ook verliezen vermijden en zullen dus altijd proberen minstens hun investering terug te krijgen. Als dat niet lukt, is niet verkopen ook nog een optie. 10% Jos Koets (hypotheekadviseur Groenoord) Ik verwacht een daling van maximaal 10%. Dit percentage is over de gemiddelde huizenprijzen. Natuurlijk dalen bepaalde huizen meer in prijs. Nadeel van de daling is een afwachtende houding van toekomstige kopers. 20 À 40% Cees Smit (Today s Beheer) Banken krijgen van de overheid geld à 8% en staan dan ook niet in de rij dat voor 5% uit te lenen. De consument komt moeilijker aan geld. Sowieso zijn kopers door de media aandacht voorzichtig, omdat niemand de berichten over een recessie en of kredietcrisis kunnen ontgaan. Overstappers verkopen liever eerst hun huis voor ze een nieuw huis kopen. Ook hebben we een enorme stijging over de afgelopen jaren achter ons. Per saldo zie ik daarom een forse daling van de huizenmarkt. Om daar een percentage aan te hangen: tussen de 20 en 40%. 1 Agenda woensdag 3 december AEX Index 241,34 VERSCHIL: +5,84 3 december 07 2 december 08 +2,48% Euro/Dollar 1,2712 Hang Seng 13405,85 VERSCHIL: -702,99 3 december 07 2 december 08-4,98% Goud 780,80 Dow Jones 8419,09 VERSCHIL: +270,00 3 december 07 2 december 08 +3,31% Olie 46,34 Bedrijven Binnenland AFC Ajax NV Ava Bedrijven Buitenland British Airways Vervoerscijfers november Infineon Jaarcijfers en 4e kwartaalbericht Economie Binnenland CBS Speelgoedverkopen 3e kwartaal Microsoft Presentatie nieuwe versie Windows live MinEZ Seminar wet oneerlijke handelspraktijken Economie Buitenland Europoint BV Algae congres Eurostat detailhandel oktober VS arbeidsproductiviteit 3e kwartaal OESO landenrapport Zweden VS FED: Beige Book 3 december 07 2 december 08 3 december 07 2 december 08 3 december 07 2 december 08 VERSCHIL: +0, ,69% VERSCHIL: +6,25 +0,81% VERSCHIL: -2,23-4,59%

16 16 De betere wereld COLUMN VIBEKE HELDER EatGreen W anneer ik mensen vertel wat ik voor werk doe, reageren ze vaak als volgt: Goh, ik wist niet dat zoiets bestond. Ben je zelf ook vegetariër? Ik maak dan duidelijk dat ik moeilijk met een hamburger in mijn hand kan vertellen dat ik mensen wil inspireren tot het eten van minder vlees. Gesprekspartners glimlachen dan en knikken beamend om vervolgens te benadrukken dat zij toch ook echt minder vaak vlees eten de laatste tijd. Het vlees dat op tafel komt, is bovendien altijd biologisch. Want ja, die bio-industrie is slecht voor de dieren. Bovenstaande denkwijze verschilt enorm met die van een aantal jaren terug. Toen werd mij nog regelmatig gevraagd of ik als vegetariër kip at. Onlangs vroeg Jan Terlouw mij in een interview wat het verschil is tussen een lammetje en een garnaal. Beide dieren zijn levende wezens. (Onderzoek schijnt zelfs te hebben uitgewezen dat garnalen elkaar kunnen herkennen aan het gezicht, dat verhoogt de aaibaarheidsfactor van een garnaal toch weer). Opvattingen veranderen en steeds meer mensen gaan daar in mee. Langzaamaan dringt het besef door dat vlees eten niet alleen betekent dat je dieren opeet, maar dat het ook een negatieve impact heeft op het klimaat. Ik wil vooral inspireren en tegelijkertijd kennis overdragen. EatGreen is zo eenvoudig. De bereidheid om iets te doen tegen het veranderende klimaat is groot en invloed kun je al hebben door minder vlees te eten. Bovendien is het een eenvoudige opgave met behulp van bijvoorbeeld de lekkere, simpele vegetarische recepten die wij aanbieden via de website van EatGreen. Een spaarlamp indraaien is niet lekker, maar EatGreen is dat wel. De oplossing van het klimaatprobleem ligt gewoon op je bord. Verderop in het interview met Jan Terlouw vertelde ik ook dat het lastig is iets te zeggen over iemands consumptiepatroon. Elk individu kan de keuzes maken die bij hem of haar passen. De een begint bij een dagje minder vlees eten, de ander is veganist. Allebei dragen ze op hun manier een steentje bij aan een betere wereld. 1 Door Vibeke Helder, directrice Nederlandse Vegetariërsbond In Brussel wordt morgen de Europese conferentie Tools for responsible business gehouden. De vicepresident van de Europese Commissie Gunther Verheugen (Industrieen Ondernemingsbeleid) zal op de door CSR Europe georganiseerde conferentie spreken over de belangrijke rol die duurzaam ondernemen speelt voor het behalen van de Europese strategie voor groei en werkgelegenheid. Daarnaast zal CSR Europe, het Europese bedrijvennetwerk voor duurzaam ondernemen met meer dan tachtig multinationals, een toolkit lanceren bestaande uit praktische voorbeelden, onderzoek, handleidingen en samenwerkingsmodellen op o.a. de volgende terreinen: Vermindering van de milieubelasting van industriële producten en processen Het tegengaan van sociale en financiële uitsluiting van minderbedeelden Het bevorderen van welzijn en gezondheid op de werkvloer Het stimuleren van duurzaam ketenbeheer Het aanmoedigen van diversiteit op de werkvloer Het evenement brengt meer dan vierhonderd leiders uit bedrijfsleven, overheid en organisaties van belanghebbenden samen uit heel Europa. De toolkit is het resultaat van een serie samenwerkingsactiviteiten in zogeheten lab-bijeenkomsten tussen het Europese bedrijfsleven en belanghebbenden. Doel is bedrijven te inspireren om duurzame, innovatieve maatregelen te nemen en deze te integreren in de dagelijkse bedrijfsvoering. Nederlandse voorzitter Onder de tachtig bedrijven die lid zijn van CSR Europe bevinden zich ook grote Nederlandse bedrijven als TNT, Randstad en Unilever. Lettemieke Mulder, Director External Affairs en CSR van Unilever wordt morgen Conferentie Bedrijvennetwerk lanceert toolkit CSR Europe helpt bedrijven duurzaam te ondernemen Investeren in innovatieve bedrijfsoplossingen in crisistijd cruciaal. op het Europese congres benoemd tot de nieuwe voorzitter van het bestuur van CSR Europe. In de komende jaren zou ik graag zien dat CSR Europe zich verder ontwikkelt tot een vooruitstrevend en innovatief Europees bedrijvennetwerk om duurzaamheid binnen en buiten Europa nog meer op de kaart te zetten. De lab-bijeenkomsten in de afgelopen achttien maanden hebben geleid tot de ontwikkeling van concrete CSR tools, aldus Lettemieke Mulder. Het integreren van duurzaamheid in de bedrijfsvoering vraagt onder de huidige economische omstandigheden om samenwerking tussen bedrijven en om concrete acties. Kees Boef, Managing Director van Burson-Marsteller Nederland, lid van CSR Europe geeft aan: Juist in tijden van economische teruggang is het belangrijk te investeren in innovatieve en duurzame bedrijfsoplossingen. Het hebben van een goede bedrijfsreputatie is meer dan ooit cruciaal in de dialoog met kritische belanghebbenden. De deelname vanuit de Europese Commissie en de grote belangstelling van het Europese bedrijfsleven voor het congres zijn een duidelijk signaal dat duurzaamheid inderdaad hoog op de agenda staat. 1 Fietsen Schoon rijden op eigen kracht; de Sunrider De Sunrider, een gestroomlijnde lifgiets met drie wielen, is sinds dit jaar in Nederland te koop.. Het is een zogenaamde Velomobiel, dat is een overdekte fiets met het comfort en de snelheid van een ligfiets. De lichte carrosserie beschermt de rijder tegen regen en wind. Met een zeer gunstige aerodynamica kan de Sunrider sneller dan een normale fiets. De Sunrider is mede door zijn beschermende carrosserie uitermate geschikt voor de forens. Op korte en middellange afstanden wordt het bekende fileleed vermeden. De fiets is wettelijk toegestaan op alle fietspaden en uitgerust met een sterke lichtset en claxon. Gebruiksvriendelijkheid staat voorop. De instap is comfortabel gemaakt door de grote openslaande kap. Bagage kan op meerdere plekken opgeborgen worden. Bovendien kan de rijder beschikken over twee achteruitkijkspiegels, om het zicht rondom te completeren. Aan de veiligheid is ook gedacht. De afmetingen van de fiets laten de Sunrider opvallen in het dagelijks verkeer. Het zelfdragende frame is voorzien van vering rondom. Twee grote schijfremmen aan de twee wielen voorop, zorgen voor een goede vertraging, in alle mogelijke omstandigheden. De Sunrider is kortom een prachtig alternatief voor diverse bestaande vervoermiddelen. Met als bonus de mogelijkheid om bij te dragen aan een gezonde, ecologisch duurzame wereld. 1 Inkt besparen ECOFONT: HET EERSTE MILIEUBEWUSTE LETTERTYPE P rinterinkt vervuilt het milieu. Wie minder inkt verbruikt, spaart dus het milieu. Vanuit die eenvoudige gedachte heeft communicatiebureau SPRANQ een nieuw lettertype ontworpen dat fraai oogt maar toch inkt bespaart: het Ecofont. Vanaf deze week is het voor zowel particulieren als bedrijven gratis te downloaden op www. ecofont.nl. Tijdens een brainstorm kwam Colin Willems op het idee om te onderzoeken hoeveel je van een letter kunt weglaten zonder de leesbaarheid aan te tasten. Na een testfase met allerlei vormen is de keuze gevallen op het uitsparen van kleine rondjes. Het resultaat is het Ecofont dat tot 20 procent minder inkt gebruikt. We verbruiken met elkaar in Nederland al snel een mammoettanker printerinkt per jaar, vertelt Gerjon Zomer van SPRANQ. Het zou mooi zijn als we daar een flink deel vanaf kunnen halen. Met het Ecofont wil SPRANQ ook de bewustwording stimuleren. Ten eerste zouden mensen zich kunnen afvragen óf ze echt moeten printen, zegt Zomer. Daarnaast ziet hij ook een rol voor softwareontwikkelaars en printermakers. Zij zouden een lettertype kunnen ontwikkelen dat niet standaard in 100 procent zwart print, maar in grijswaarden. Ook dat zou veel inkt schelen, aldus Zomer. Het Ecofont is gebaseerd op een Open Source-font dat tegelijk fris en zakelijk oogt. Het lettertype is niet gemaakt vanuit winstoogmerk en is kosteloos te gebruiken door bedrijven en particulieren. Ecofont versie 2.0 is te downloaden op de website Ondertussen innoveren de makers verder. SPRANQ werkt nu al aan een nieuwe versie en nieuwe fonttypen die nog minder inkt gebruiken en een nog beter resultaat opleveren. 1

17 Uit & thuis 17 Stuff Musthave Frans Molenaar gaat voor Picasso Drie vragen over hét ultieme hebbeding van couturier Frans Molenaar. Alleen een snelle beweging met de creditcard kan het hedonistische beest in deze ontwerper sussen. Of toch niet? Geneviève van Velzen Waar heb je een zwak voor? Een schilderij van Pablo Picasso. Ik ben met name erg gecharmeerd van Picasso s blauwe periode. Dat werk was voor die tijd erg vooruitstrevend, het is schitterend. In de jaren zestig zag ik voor het eerst een schilderij uit die periode in het Grand Palais in Parijs. Ik vond het meteen schitterend. Wat is de financiële schade? Een schilderij van Picasso kost miljoenen. Ja, ik heb een fijn vermogen, maar een doek van Picasso kan ik niet betalen. En wat is het alternatief voor een Picasso? Een businessclassticket naar de Caraiben. Ik ga graag naar het buitenland. Minimaal vier keer per jaar ben ik in Parijs. Deze Kerst verblijf ik op uitnodiging van vrienden in Oostenrijk. Ik ben uitgenodigd dus het vliegticket kost mij niets. 1 Tweedehands voorwerpen geven rust. Vintage Groen wonen is niet saai Op eco chic met afgedankte bank Pas als we in ons huis technologie, natuur en vintagemeubels combineren, kunnen we echt relaxen. Denkt ecocelebrity Oliver Heath. Redactie lifestyle Muren met gerecyclede glastegels, hardrode rubberen vloeren, kussens van hergebruikte veiligheidsriemen, jarenvijftiglampjes: wie met ecodesigner Oliver Heath in zee gaat, hoeft niet bang te zijn voor een saai huis. De Brit werd bekend door het programma Changing Rooms (hier te zien als In Holland staat een huis), maar timmert al jaren aan de weg als pionier van de groene huisinrichters. In het net verschenen Eco chic wonen (uitg. Kosmos) staan zijn ideeën. Een man met duidelijke standpunten: Persoonlijke expressie is verruild voor snelle en goedkope meubels. Hij pleit voor het gebruik van veel vintage. Het is een zinnige recycling, omdat je meubilair dat nog prima dienst kan doen van de vuilstort redt. Tweedehands voorwerpen hebben een rustgevende uitstraling. Door hun versleten uiterlijk verzachten ze de harde elementen in een modern interieur. Praktische tips Heath trapt met dit boek gelukkig niet in de valkuil van veel koffietafelboeken waarin afbeeldingen van perfecte, onbetaalbare interieurs staan. Hij kiest voor veel praktische tips. Centraal staat voortdurend het idee van reduce, re-use en recycle : zo min mogelijk grondstoffen gebruiken, meubels en materialen hergebruiken, en afgedankte producten recyclen. Die basisboodschap komt terug in honderden tips. Als je technologie, natuur en vintage combineert, dan kun je pas echt ontspannen in je huis. Technologie door verf zonder gifstoffen of recyclevloerbedekking, natuur in materialen als kurk, hout en wol, terwijl vintage net dat vleugje individualiteit aan de inrichting geeft. Alleen maar focussen op energiebesparing wordt al snel een saai verhaal, denkt Heath, al schrikt hij niet terug voor het behandelen van efficiënte verwarmingssystemen of schapenwollen isolatie. Voorop staat de fun en relax-factor. Een eco chic huis inrichten is ontzettend leuk om te doen. Er zijn zoveel prachtige ecodingen, de keuze wordt steeds groter AWARDS Overname DENIMLABEL LOIS GERED Het Spaanse merk Lois is van de ondergang gered. Grupo Six Valves heeft het 46-jarige spijkerbroekenmerk opgekocht. Jaren was Lois de grootste spijkerbroekenfabrikant van het continent. Het laatste verkoopseizoen verkocht Lois twintig procent meer, maar was toch genoodzaakt om faillissement aan te vragen vanwege een zware schuldenlast. Grupo Six Valves is eigenaar van vier andere denimlabels. Uitbreiding SIERADEN VAN TOD S Het Italiaanse luxemerk Tod s maakt naast schoenen en handtassen nu ook sieraden. De fabrikant lanceert dit najaar een kleine collectie, bestaande uit armbanden, ringen, sleutelhangers en riemen. De ontwerpers hebben voor deze lijn veelvuldig gebruikgemaakt van zacht leer en zilver. De uitbreiding is mogelijk na een winsstijging van 13,4 procent over de eerste negen maanden van dit boekjaar. Jubileumexpo VAN SLOBBE AFGELAST De jubileumtentoonstelling van modeontwerper Alexander van Slobbe in het Utrechtse Centraal Museum is verplaatst naar volgend jaar. De tentoonstelling ter ere van het twintigjarige bestaan van zijn label Orson + Bodil zou deze maand geopend worden. Volgens de organisatie is het concept nog niet rond. In het museum is nu een tentoonstelling van Viktor & Rolf te zien. Top straat! Leuke winkels en hippe restaurants! Menno over de Utrechtsestraat in Amsterdam Stem op jouw favoriete winkelstraat! DE VIER HARTELIJK BEDANKT Breng een gerecht op smaak met een opvallend peper-en-zoutstel. Mr. P. van Propaganda is van kunststof. Weber heeft een rood stel met een instelbaar keramisch maalwerk. Speels zijn de houten blokken van Fred, en ruimtebesparend is Cole & Mason s duosysteem. Van 8,95 tot 59 euro. FRED Salt & Play, 8,95 euro PROPAGANDA Mr. P., 19,95 euro COLE & MASON Duo, 29,95 euro WEBER Weber Style, 59 euro Prijs voor Fendi Modehuis Fendi heeft de Grand Prix gewonnen voor de catwalkshow Great Wall of China uit Modellen vormden toen een 88 meter lange muur. Luella Bartley Luella Bartley is vorige week unaniem verkozen tot Britse modeontwerper van het jaar Bartley maakt meisjesachtige kleding met een punky twist. Jacobs en Vuitton voor Sprouse Marc Jacobs en Louis Vuitton eren modeontwerper wijlen Stephen Sprouse. Ter nagedachtenis maken ze een kledingcollectie in de graffitistijl van Sprouse.

18 18 Op de buis FIM: THE ABYSS RTL7 Mooie sciencefictionfilm van actieregisseur James Cameron. Met o.a. Ed Harris. DE RUSSEN KOMEN NED2 Hoge Bomen reconstrueert de dag dat Oranje verloor van Rusland bij het EK. STYLISTA NET5 Nieuw realityprogramma, ditmaal is een baan op de redactie van Elle te winnen. CHRIS RYAN S ELITE POLICE: BRAZIL, DISCOVERY Chris Ryan loopt een week mee bij bikkelharde politiekorpsen. PROFIEL AHMED MARCOUCH, NED2 Eerste van drie portretten van succesvolle Marokkaanse Nederlanders. Nederland 1 Nederland 2 Nederland 3 RTL 4 RTL 5 17:00 KRO Kindertijd 17:01 Kerst met Linus 17:25 Sesamstraat 17:40 Het Sinterklaasjournaal 17:51 VVD 17:59 EénVandaag 18:00 NOS Journaal 18:20 EénVandaag 18:45 NOS Sportjournaal 19:00 Lingo 19:25 AVRO De Centrale Huisartsenpost 20:00 NOS Journaal 20:30 Tussen kunst & kitsch 21:25 KRO Detectives: Trial and retribution 23:00 Pauw & Witteman 23:55 NOS Journaal 17:00 NOS Journaal 17:05 Urbi@Orbi 17:30 Tijd voor MAX 18:20 That s the question 18:50 Man bijt hond 19:20 WijZijnDeGeschiedenis 19:50 Volgende keer beter 20:25 Netwerk 20:50 Hoge bomen 21:30 Opium 22:00 NOS Journaal 22:15 Nova/Den Haag Vandaag 22:55 PREMtime 23:25 Profiel: Ahmed Marcouch, een gereformeerde Marokkaan 17:15 Lockie Leonard 17:40 Het Sinterklaasjournaal 17:55 Willem Wever flits 18:00 SpangaS 18:20 Het Klokhuis 18:45 NOS Jeugdjournaal 18:59 Nederland 3 19:00 ONM 19:22 NOS Journaal 19:30 De Wereld Draait Door 20:20 NOS Journaal 20:25 NOS UEFA Cup: voorbeschouwing FC Twente - Schalke 04 20:40 NOS UEFA Cup: FC Twente - Schalke 04 21:30 NOS UEFA Cup: wedstrijdanalyse FC Twente - Schalke 04 21:40 NOS UEFA Cup: FC Twente - Schalke 04 22:40 NOS Sportjournaal 23:05 NOS Journaal 17:05 As the world turns 18:00 RTL Nieuws 18:15 Editie NL 18:35 RTL Boulevard 19:30 RTL Nieuws 19:55 RTL Weer 20:00 Goede tijden, slechte tijden 20:30 RTL Boulevard: Britney Spears exclusief 22:00 De schoonmaakdiva van Nederland 23:00 Jouw vrouw, mijn vrouw 17:05 PostcodeLoterij: Deal or no deal 17:35 Dr. Phil 18:30 The king of Queens 19:00 Wie is de chef? 19:30 Dharma & Greg 20:00 PostcodeLoterij: Deal or no deal 20:30 Honey 22:15 I do (but I don t) RTL 7 18:00 The A-Team 18:55 Knight rider 19:55 Married with children 20:30 The abyss 23:55 RTL Poker: World Poker Tour RTL 8 17:10 Oprah Winfrey show 18:05 De grootste verliezer 19:05 Het zonnetje in huis 19:35 Dr. Phil 20:30 On thin ice 22:15 De bruiloft van 22:45 As the world turns SBS 6 NET 5 Veronica Eén 17:15 Little house on the prairie 18:10 De grote verbouwing 19:00 Hart van Nederland - Vroege editie 19:20 Shownieuws - Vroege editie 20:00 Trauma centrum 20:30 Hart in Aktie 21:30 De ultieme woondroom 22:30 Hart van Nederland - Late editie 22:50 Piets weerbericht 22:55 Shownieuws - Late editie 23:25 De Superhuisvrouw 23:55 Rich kids: Cattle drive 17:15 Ready steady cook 18:05 The Guardian 19:00 Gilmore girls 20:00 Smaken verschillen 20:30 Topstylist - home edition 21:30 Stylista 22:30 Hell s Kitchen 23:30 Kitchen criminals 17:20 De Club van Sinterklaas 17:30 Monster Buster Club 18:00 Sneak 18:05 My wife and kids 18:35 According to Jim 19:00 Will & Grace 19:30 Trick & Treat 19:35 Friends 20:00 Two and a half men 20:30 Criminal minds 21:25 Numb3rs 22:20 The border 23:20 Profiler 17:05 The Brittas empire 17:35 Buren 18:00 Het journaal 18:10 De rode loper 18:30 Blokken 19:00 Het journaal 19:40 Man bijt hond 20:05 Joker- en lottotrekking 20:10 Het weer 20:15 Thuis 20:45 Volt 21:30 Huis te koop 22:05 De laatste show 22:50 Het journaal laat 23:11 Winstverdeling joker en lotto 23:12 KENO-uitslagen 23:13 Het weer 23:16 Slisse en Cesar 23:55 Man bijt hond Canvas BBC 1 BBC 2 17:10 Disney s The emperor s new school 17:30 Missy Mila 17:40 Pat & Stan 17:45 George van de jungle 18:00 Chinees voor mij 18:10 Karrewiet 18:20 Amika 18:35 Lolmops 18:45 En daarmee basta! 19:00 Carl2 19:20 Karrewiet 19:30 Shoebox zoo 19:59 CANVAS 20:00 Terzake 20:35 Sporza: Voetbal - UEFA Cup 22:50 Nooitgedacht 23:35 Wild beast 17:05 Get :34 The owl 17:35 Blue Peter 18:00 Newsround 18:15 The weakest link 19:00 Nieuws en weerbericht 19:30 Regionaal nieuws en weerbericht 19:55 Queen s speech broadcast by the Labour Party 20:00 The One show 20:30 Dom s on the case 20:57 Nieuws en regionaal nieuws 21:00 Little Dorrit 21:30 Wild about your garden 22:00 Rogue traders 23:00 Nieuws en weerbericht 23:25 Regionaal nieuws en weerbericht 23:35 The National Lottery draws 23:45 Medium 17:30 Step up to the plate 18:15 Bargain hunt famous finds 18:55 Queen s speech broadcast: Labour 19:00 Eggheads 19:30 Strictly come dancing: It takes two 20:00 Top gear 21:00 Oceans 22:00 Heroes 22:45 Heroes unmasked 23:00 Outnumbered 23:30 Newsnight Andere verhalen over het spoor. Kijk zondag vanaf uur Spoor van leven op RTL4 Een spoor van verrassende, aangrijpende en interessante verhalen SPOOR VAN LEVEN Discovery Channel 17:05 Biker build-off 18:05 Miami Ink: Kat s return, Ami s ride 19:00 Mythbusters: Big rig myths 20:00 Dirty jobs: Monkey caretaker 21:00 Ultimate survival: Siberia 22:00 Chris Ryan s Elite Police: Brazil 23:00 Overhaulin Oplossingen puzzels Cryptogram Horizontaal: 1. Wegvegen; 4. seksclub; 6. show; 8. tikfout; 9. robe; 10. schepsel; 11. netvlies. Verticaal: 1. Wisser; 2. visite; 3. geldkas; 5. blokhut; 6. stapel; 7. welles. Zweeds GELATINE Verdelen: Spraakmakend nieuws Volg het op depers.nl Fotogalerij Venetië onder water. Walrus Walrus speelt saxofoon. Elektrische muziek Vonken spatten van Ghostbusters-soundtrack.

19 Op de bank 19 REUTERS Docu Britney mag haar verhaaltje doen Mediaredactie I m a smart person, what the hell was I thinking?, verzucht Britney Spears in de docu For the record, vanavond te zien bij RTL Boulevard. We weten niet wat je zat te denken,britney. En slim, tja, dat is niet het eerste woord wat opborrelt als we aan je playbackende blonde koppie denken, maar we gunnen je de negentig minuten om uit te leggen hoe je je nu voelt, waarom je vorig jaar gek werd. Dat verdient de meest gegoogelde celeb wel. 1 RTL4, Superhelden Endemol stapt in Korancartoons Mediaredactie Endemol UK heeft een deal gesloten met een uitgeverij uit Koeweit voor een animatieserie, zo meldt Variety. De serie zal gebaseerd worden op een bekend Arabisch superheldenstripboek De 99, een serie die stevig leunt op de Koran. De strip is redelijk succesvol, maar leverde ook flink wat gefronste orthodoxe wenkbrauwen op vanwege het mengen van superheldenverhalen en religie. In 2009 opent in Koeweit ook een pretpark rond de stripserie. 1 Talkshow Tv-psycholoog is koele kikker Een Dr. Philletje meepakken Wil je tijdens een vakantie in The States de echte Amerikaanse cultuur opsnuiven? Zorg dan dat je de show van Dr Phil bijwoont. Loesje Verhoeven LOS ANGELES Achter de schermen bij Dr. Phil moet je naar zijn pijpen dansen, zo blijkt tijdens mijn setbezoek. De tv-psycholoog, die door vermeend geflikflooi met een cliënt zijn vak niet meer mag uitoefenen, laat niets aan het toeval over. Een heimelijk opgenomen filmpje van een tierende Dr. Phil zal nooit zijn weg vinden naar YouTube; mobieltjes en camera s worden namelijk gedecideerd ingevorderd. Vervolgens moet het klapvee door de metaaldetector en spit men grondig door handtassen op zoek naar wapentuig. Een groot aantal van mijn medebezoeksters (mannen zijn op één hand te tellen) blijkt stamgast. Beth en Stacey pakken wanneer ze kunnen een Dr. Philletje mee, voor de gezelligheid. Ze hebben vanochtend een opname bijgewoond, die van vanmiddag laten ze schieten. Het gaat over homo s, of die mogen trouwen of niet. We kunnen niet garanderen dat we niets beledigends roepen tijdens die opnames, geven ze zonder gene toe. Het publiek van Dr. Phil is van het conservatievere soort. Niet in je neus peuteren Wie jong is, belandt bij Dr. Phil op de eerste rij. Hij mag dan wel gelanceerd zijn door Oprah, die nog wel eens wat wil weggeven aan haar publiek, als ik onder mijn stoel kijk, ligt er niets. Dit soort programma s verloopt via spelregels. Voor ons geldt: sjor niet aan je kleding, kauw geen kauwgum en peuter niet in je neus. Met dat laatste hebben ze blijkbaar vervelende ervaringen, want deze waarschuwing wordt meerdere malen herhaald. De lijdende mens is Dr. Phills core business. GETTY IMAGES Voor de gasten geldt: houdt het kort en bondig en verwacht geen warme meelevende Dr. Phil. Tijd voor een babbel met ons is helemaal niet aan de orde. Deze aflevering draait om leraren die het niet zo nauw nemen met het straffen van leerlingen. Het relaas van de gasten levert in de zaal de bekende geluiden van Amerikaans misprijzen op. De dochter van gast nummer twee is gefouilleerd op school. Dr Phil stookt het vuurtje op: Het gaat nog steeds niet goed met haar? De moeder: Ze zal nooit meer hetzelfde zijn hoe kan ze ook. Ze zucht diep, ik ruik een rechtszaak. De lijdende mens is Dr. Phils core business. Wellicht is hij murw geslagen door al het leed dat hij moet aanhoren om zijn dikke woning in Bel Air te kunnen betalen of het is het lopendebandwerk dat hem opbreekt (hij neemt meerdere shows per dag op), maar dr. Phil wisselt tijdens de reclamepauzes geen woord met een vader wiens gepeste zoon een kleine maand eerder zelfmoord pleegde. De komende acht jaar Het verkeerd uitspreken van de door de rouwende vader opgerichte stichting tegen pesten is geen tweede opname waard; daar is geen tijd voor, het is voorbij. Een medewerker dirigeert ons naar de uitgang waar de volgende lading klapvee klaarstaat. Jullie willen weten wanneer de uitzending is?, vraagt hij retorisch aan een restje dralend publiek. Houd je tv de komende acht jaar in de gaten, dan kan deze show voorbijkomen. 1 RTL, Tijdschrift REVU MOET VERWIJDEREN Weekblad Revu moet een op zijn website gepubliceerd artikel over recherchechef John Olierook verwijderen. Olierook zou volgens het blad verdacht worden van het aannemen van smeergeld. De rechter stelde het blad in het ongelijk. Het blad zelf terughalen was al niet meer mogelijk. Schoenmaker LORETTA WEG BIJ MAX Loretta Schrijver moet gewoon het nieuws lezen. Als ze iets anders probeert, wordt het haar al snel te veel. Een AVRO-dierenprogramma was niks, en nu bij omroep MAX is ze officieel vertrokken of de laan uit gestuurd, ze zat al weken ziek thuis. MMP Pakjes PAUL VIERT SINTERKLAAS Paul de Leeuw viert pakjesavond met Sinterklaas. Vrijdag is de special Mooi! Weer de Sint te zien, die volledig in het teken staat van 5 december. Tijdens de tachtig minuten durende show worden, net als in reguliere uitzendingen van Mooi! Weer De Leeuw, wensen vervuld. vijzelaar zoekt: VU Medisch Centrum in Amsterdam SPF Beheer in Utrecht vijzelaar.com in Bussum Kijk voor deze en andere interessante Finance functies op Dé klik tussen hoger opgeleiden en werving- & selectiebureaus Recensie DEXTER: SYMPATHIEKE SERIEMOORDENAAR G oede series komen in Amerika al jaren niet meer bij de grote netwerken vandaan, maar worden door betaalkanalen uitgezonden. Vervolgens vinden die series hun weg maar moeilijk naar de Nederlandse televisie en ben je noodgedwongen aangewezen op de dvd. In het geval van Dexter is dat totaal geen straf. Wie van zwarte humor, spanning en goed acteren houdt, komt ruimschoots aan zijn trekken. Dexter Morgan werkt als forensisch rechercheur, gespecialiseerd in bloedvlekpatroonanalyse, bij de politie in afdeling van Miami. Dexter heeft last van een antisociale persoonlijkheidsstoornis. Door deze aandoening heeft hij een onbedwingbare drang om te moorden. En dat doet hij dus ook, maar de mensen die hij pakt verdienen het allemaal, want hebben iets op hun kerfstok. De hoofdrol in Dexter wordt meesterlijk vertolkt door Michael C. Hall, bekend als de homoseksuele David Fischer uit Six Feet Under, die al een Golden Globe won voor zijn rol als Dexter. Middels een voice-over houdt hij ons op de hoogte van zijn zieke zielenroerselen. Op die manier weten we meer van Dexter dan zijn omgeving, die hem gewoon ziet als een stille collega of een wat gesloten broer. Maar continu dreigt het gevaar dat iemand doorkrijgt wat Dexters grootste hobby is. Dexter is de ideale mix van suspense, humor en bloederigheid. Deze serie past in het heerlijke rijtje: deur op slot, gordijnen dicht en doorkijken. 1 A Het cijfer chtduizend stemmen zijn er al binnengekomen op de website van de publieke klassieke zender Radio 4 voor de Radio4daagse. De competitie loopt nog tot 5 december. Bach staat met stip bovenaan. Als hij wint, zendt Radio 4 de laatste vier dagen van het jaar werken van hem uit. Ricki Lake maakt zich niet dik Voormalig actrice, talkshowhost en gezellige dikkerd Ricki Lake weegt nog maar 60 kilo en dat heeft ze naar eigen zeggen op eigen kracht bereikt. Axl Rose doet geen pr-dingen De leadzanger van Guns n Roses doet geen promotie voor zijn laatste album en de platenbazen zijn niet blij. Rose was de laatste twee maanden onvindbaar. Docu Hugo Claus in de maak Producent Lagestee Film werkt aan een documentaire over de eerder dit jaar overleden Belgische schrijver Hugo Claus. De docu moet 19 maart af zijn.

20 20 Doe het zelf ZWEEDS RAADSEL: CRYPTOGRAM: OPLOSSINGEN: zonnescherm hoofddeksel Engelse titel vleesgerecht onheilsgodin kunsttaal niet van de laatste oogst een zekere 2 deel van het lichaam lusthof hoefdier vreemde munt VERDELEN: SUDOKU SUDOKU misdaadverhaal lastdier wintersport Europeaan Tibetaans rund scheepstouw benul Verdeel het vlak met één lijn op een zodanige manier in tweeën dat elke kant de cijfers 1 t/m 8 bevat tocht per spoor kunst (Lat.) koude valwind van de 5 wier hoop loog Horizontaal: 1. De straat schoonmaken? (8); 4. Relaxfauteuil (8); 6. Die voorstelling kan niet stopgezet worden (4); 8. Misslag bij een kinderspel? (7); 9. Probeer hierin een japon te ontdekken! (4); 10. Bij graafwerkzaamheden komt dit mens naar boven (8); 11. Voor het oog is het een fatsoenlijk velletje (8). Verticaal: 1. Als veger is hij zeker nog sterker (6); 2. Een dokter is weg van dit bezoek (6); 3. Serre met slappe was? (7); 5. Studeerkamer? (7); 6. Pasmaat van een hoop (6); 7. Bevestiging van onderwijs aan de bron (6) De oplossingen van de puzzels staan op de RTV-pagina s elders in deze krant. Cryptogram Horizontaal: 1. Wegvegen; 4. seksclub; 6. show; 8. tikfout; 9. robe; 10. schepsel; 11. netvlies. Verticaal: 1. Wisser; 2. visite; 3. geldkas; 5. blokhut; 6. stapel; 7. welles. Een uitgave van Mountain Media BV Anthony Fokkerweg CP Amsterdam tel: fax: website: Zweeds GELATINE Verdelen: distributie: distributie@depers.nl sales: sales@depers.nl marketing: marketing@depers.nl oprichter: Cornelis van den Berg uitgever: Ben Rogmans hoofdredactie: Jan-Jaap Heij, Alain van der Horst art direction: Pieter Schol, Antoine Hamers Dagblad De Pers is een gratis kwaliteitskrant die wordt verspreid via NS-stations, Bruna-winkels, TNT Business Points en kantoren. Kijk op voor een uitgebreid overzicht van de distributiepunten. Woord van het jaar Duyvendakken Ton den Boon J e zult maar Wijnand Duyvendak heten en de kans lopen dat een naar jou vernoemd woord tot hét woord van het jaar 2008 wordt verkozen! Het zou zo maar kunnen, want duyvendakken is een van de tien woorden die genomineerd zijn voor de Woord van het jaar-verkiezing die woordenboekenmaker Van Dale in samenwerking met De Pers en het Genootschap Onze Taal organiseert. Het betekent zoiets als iemand afrekenen op zijn of haar actieverleden. Vooral mensen die ooit politiek geëngageerd zijn geweest, lopen het risico te worden geduyvendakt. Heeft u dus ooit CPN gestemd? Bent u in uw jeugd kraker geweest? Heeft u als Rode Jehova huis aan huis aangebeld om het evangelie van Jan Marijnissen te verkondigen? Nog maar een paar jaar geleden was u dan een held. Geen held van de revolutie misschien, maar wel iemand die het hart links draagt. Of droeg, want veel rooie rakkers van toen zijn inmiddels rabiate conservatieven geworden. De laatste jaren is de opinie over mensen die in hun jeugdjaren actief waren in de ultralinkse politiek en buitenparlementaire acties voerden radicaal veranderd. Jeugdig activisme is niet langer een wapenfeit, maar een jeugdzonde en het woord actieverleden, waar we een jaar of vijf geleden nog vol trots over spraken, is in een jaar tijd zo ongeveer synoniem geworden met crimineel verleden. En daar kun je hard op worden afgerekend. Het overkwam kamerlid Wijnand Duyvendak in Na de onthulling van zijn militante actieverleden werd hij politiek en maatschappelijk uitgekotst. Erger nog: in het kielzog van de Duyvendakaffaire wordt inmiddels ook kritisch naar het actieverleden van anderen gekeken. En als ze niet oppassen, worden ook zij geduyvendakt. Mocht u vinden dat duyvendakken hét woord is dat 2008 ten voeten uit typeert, dan kunt u dat natuurlijk kenbaar maken op 1 Nu te koop! Van Dale Woord van het jaar columns over 100 nieuwe woorden van het afgelopen jaar. Nu via 8,95 (incl. porto; normaal 9,95) 111 Vandaag Vandaag begint de dag in het noorden en het oosten van het land bewolkt. Daar valt eerst ook regen en (natte) sneeuw. Vanuit het westen wordt het vanochtend droger. Langs de kust is er dan nog kans op buien. Het wordt 3 tot 5 graden. Vanavond wordt het vrijwel overal droog en gaan we een koude nacht tegemoet. 111 Morgen Morgen start droog, maar koud. In de loop van de ochtend neemt de bewolking toe. s Middags gaat het in het westen regenen. De neerslag breidt zich naar het oosten uit. Het wordt weer 3 tot 5 graden. s Avonds kan de regen in het oosten van het land weer overgaan in (natte) sneeuw. Pas op voor gladheid. Tijdelijke wijzigingen OV: 111 Leeuwarden (bus) Duur: op 3 december Connexxionlijn 6 en 36. Halten De Fennen en De Kei vervallen. Den Haag (bus) Duur: op 3 december 2008 Connexxionlijn 27. Halte Paterswoldestraat vervallen. Tilburg (bus) Duur: tot en met 21 december Veolialijn 3. Halten Gronsveldlaan en Winkelcentrum Heyhoef vervallen. Groningen (bus) Tot nader order. Arrivalijn 8. Halten Margrietstraat/Bernhardlaan en Reddingiusweg/Smidstraat. Meer op Onderweg? Bel ( 0,70 p/m) of kijk op mobiel.9292ov.nl