Robin s moeder vertelt...
|
|
- Francisca de Valk
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 JStelselwijziging Jeugd Jeugd met een beperking Robin s moeder vertelt... broer een paar dagen weg is. Is Robin uit logeren? Oh, gelukkig! Arthur vindt het soms helemaal niet erg dat zijn Zo is het eindelijk rustig in huis en krijgt hij zelf wat meer aandacht van Daniel en Iris, zijn ouders. Robin (negen jaar) is autistisch en verstandelijk beperkt. Hij zit op een speciaal kinderdagcentrum en verblijft regelmatig in een logeerhuis voor kinderen met een verstandelijke beperking. Een gehandicapt kind erbij, daar houd je geen rekening mee als je aan kinderen begint, zegt Iris. Ik ervaar het wel als zwaar, Robin heeft gewoon ontzettend veel zorg nodig.
2 De situatie Vrij snel na Robins geboorte valt het zijn ouders op dat de baby weinig contact maakt. Ze melden dit tijdens de eerste routinecontrole op het consultatiebureau. De kinderarts ziet genoeg aanleiding om Robins ontwikkeling nauwlettend in de gaten te houden. Als enkele maanden later blijkt dat zijn spraak zich langzamer ontwikkelt dan bij de meeste baby s, rijst het vermoeden van een ontwikkelingsachterstand. Bij zijn vier jaar oudere broer Max is een aan autisme verwante stoornis geconstateerd. Hij vindt sociaal contact lastig en heeft moeite met leren. Veel van Robins gedrag lijkt op dat van Max wellicht is er met hem iets vergelijkbaars aan de hand. Alleen lijken de symptomen bij Robin nog sterker aanwezig dan bij zijn broer. De gedachte dat de zorg voor hem en óm hem nooit meer op zal houden, dat vind ik er nog het zwaarst aan. Als peuter neemt Robins ontwikkelingsachterstand toe. Zijn woordenschat blijft beperkt, hij speelt niet of nauwelijks met andere kinderen, maakt geen oogcontact, is erg onrustig en fladdert voortdurend met zijn handen. Op aanraden van het consultatiebureau gaat hij naar een dagcentrum voor peuters met een ontwikkelingsachterstand. Gespecialiseerde pedagogisch medewerkers kunnen daar extra aandacht besteden aan zijn sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling. Op driejarige leeftijd wordt hij onderzocht in een kliniek voor jeugdpsychiatrie. Volgens de psychiater is de diagnose helder: Robin is klassiek autist, de zwaarste variant van alle stoornissen in het autismespectrum. Daarnaast heeft hij een verstandelijke beperking, wat maakt dat hij in zijn ontwikkeling steeds verder bij zijn leeftijdsgenoten zal achterlopen. Op aanraden van de psychiater gaat Robin Risperidon gebruiken, een medicijn dat zijn onrust wat wegneemt en de scherpe kantjes van zijn gedrag haalt. Zijn ouders beseffen dat Robin de komende jaren veel zorg nodig zal hebben. Hoe lang die zorg nodig zal zijn, en de mate waarin, is vooralsnog onduidelijk. Misschien wel zijn hele leven lang, zegt Iris. Dat vind ik er nog het zwaarst aan, de gedachte dat de zorg voor hem en óm hem nooit meer op zal houden. Indicatie Vanaf zijn vijfde is Robin leerplichtig en moet hij naar school. Op het peuterdagcentrum is men het er over eens dat dit voor hem geen haalbare kaart is. Zijn moeder: Een reguliere basisschool is uitgesloten, dat niveau kan hij gewoon niet aan. Een ZML-school, voor zeer moeilijk lerende kinderen, dat zou op termijn eventueel wel kunnen. Maar daarvoor is het nu nog te vroeg. Daniel en Iris overleggen met het naburige kinderdagcentrum voor kinderen met een verstandelijke beperking. De manager van dit centrum geeft ook leiding aan het peuterdagcentrum en veel van de therapeuten worden op beide centra ingezet. Ze kenden Robin dus al, dat scheelt toch, die korte lijntjes. We waren het er snel over eens dat het voor hem de beste keuze was. Om voor plaatsing in aanmerking te komen moet de aanvraag voor AWBZ-zorg van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) worden uitgebreid. Die aanvraag was destijds al gedaan voor het peuterdagcentrum, maar omdat Robin in plaats van enkele dagen de hele week in het centrum zal verblijven is uitbreiding nood-zakelijk. De procedure wordt in gang gezet door de orthopedagoog van het kinderdagcentrum. Die stuurt een flink dossier mee: IQ-testen, het onderzoeksrapport van de psychiater, de evaluatie van het peuterdagcentrum. Daniel: Eigenlijk alle documenten die kunnen aantonen dat Robin hier het meest op zijn plek is. De aanvraag wordt positief beoordeeld. Het kinderdagcentrum vraagt vrijstelling van de leerplicht aan bij de gemeente een formaliteit en vanaf zijn vijfde verjaardag is Robin er van harte welkom. Kinderdagcentrum Op het kinderdagcentrum komt Robin terecht in een groep met zes andere kinderen, die allemaal in meer of mindere mate behoefte aan structuur hebben. De kinderen zijn tot s middags half vier op het centrum en worden dan met taxibusjes naar huis gebracht. De begeleiders krijgen ondersteuning van een groot aantal vrijwilligers en van een team bestaande uit gedragsdeskundigen, een fysiotherapeut, een ergotherapeut, een logopediste, een muziektherapeut en een bewegingsagoog. Normaal gesproken is er één begeleider op drie à vier kinderen, maar omdat er ook een meisje is dat één-op-één begeleiding nodig heeft, zijn er in Robins groep vrijwel altijd drie begeleiders aanwezig. Tussen de ouders en de begeleiders is niet veel persoonlijk contact. Wel is er een dagelijkse overdracht via een door Robin zelf meegenomen schrift, waar zowel zijn ouders als zijn begeleiders hun bevindingen in schrijven. Veiligheid en voorspelbaarheid zijn voor de kinderen erg belangrijk. De begeleiders werken daarom met vaste structuren: vrijwel elke dag verloopt hetzelfde en als er veranderingen zijn in het dagprogramma, dan worden die ver van tevoren duidelijk aangegeven. Omdat Robin erg visueel ingesteld is, werken de begeleiders met pictogrammen. Robin heeft in het centrum een eigen pictobord, waarop met behulp van pictogrammen het dagschema wordt aangegeven. Iris: Dat werkt heel goed voor hem. Ziet hij een appel, dan betekent dat: we gaan straks fruit eten. Bij een puzzelstuk weet hij: we gaan nu puzzelen. Dat geeft hem echt houvast. Alle activiteiten worden afgebakend met begin- en eindliedjes. 2 Stelselwijziging Jeugd
3 Omdat de kinderen moeite hebben met klokkijken, wordt er gewerkt met een timetimer, een instrument waarop met een rood vlak aangegeven wordt hoe lang een bepaalde activiteit nog duurt. Is het rode vlak weg, dan is het tijd voor de volgende activiteit. Het zijn allemaal manieren om de voorspelbaarheid te vergroten en het onverwachte zoveel mogelijk uit te sluiten. Dat is voor Robin ook echt wel nodig, vindt Iris. Als dingen onduidelijk zijn, dan heb je best een lastige aan hem. Hij kan dan de hele tijd door vragen blijven stellen. Mag ik op de ipad, mag Robin op de ipad? Twee of drie keer is dat prima, maar bij de twintigste keer gaat het toch op je zenuwen werken. Als hij echt in de war is, gaat hij huilen, schreeuwen, met spullen gooien, of soms zelfs op de grond liggen. Het is gedrag dat je bij een gezond tweejarig kind zou verwachten, maar dat is dan ook waar zijn sociaal-emotionele vermogens nu ongeveer liggen. Verstandelijk is hij iets verder. Hij is nu negen jaar en heeft het niveau van een vier-of vijfjarige. Toch zien zijn begeleiders zeker groei. Ze proberen Robin cognitief zo veel mogelijk uit te dagen en zijn zelfstandigheid te bevorderen. Daniel: Van de begeleiding krijgen we terug dat hij dingen erg snel oppikt, dat is natuurlijk heel leuk om te horen. Het enige lastige dat bij hem altijd speelt is het sociale aspect. Ze proberen hem weerbaarder en vaardiger te maken in het contact. Ook daarin maakt hij de laatste tijd kleine stapjes. Zo valt het de begeleiders op dat Robin de laatste tijd steeds vaker probeert een beetje ondeugend te zijn, hij doet dingen die niet mogen en kijkt vervolgens wat voor reactie dat oproept. Een volgende stap is wellicht dat hij beter leert om te gaan met de boosheid die zijn nieuwe gedrag bij andere kinderen en de begeleiders oproept. Iris: Het lijkt erop alsof het plafond van zijn ontwikkeling nog lang niet bereikt is. Waar de grens ligt is moeilijk te zeggen, het kan nog alle kanten op. Burn-out Daniel en Iris hebben allebei een baan en naast Robin zijn er ook nog Max en Arthur die zorg en aandacht verdienen. De drie kinderen zijn meestal rond vier uur s middags thuis en dat betekent dat tenminste één van beide ouders er moet zijn. Dat is echt heavy, vindt Daniel. De kinderen gaan heel leuk met elkaar om, maar het is vaak ook stoeien en vechten. Het maakt veel verschil of Robin wel of niet thuis is, hij vraagt zoveel extra aandacht. Dat komt vooral doordat hij in de stress raakt als er onvoorspelbare dingen gebeuren. Als ik een pak melk vergeten ben en ik moet weer even terug naar de supermarkt, dan kan hij totaal in paniek zijn. Situaties moeten steeds visueel voorbereid worden. De herhaling en het verwerken daarvan, dat vraagt enorm veel tijd en is erg zwaar. Rond Robins zesde verjaardag beginnen zijn ouders ernstige vermoeidheidsverschijnselen te krijgen. Zowel mentaal als fysiek zitten ze er flink door heen. Bij beiden wordt een burn-out geconstateerd. Iris: Dat kwam toch wel door Robin. Niet alleen door de zorg voor hem, maar ook door onze zorgen óm hem. We vroegen ons voortdurend af: hoe moet het straks, in de toekomst? We hebben alles bij elkaar wel een jaar niet gewerkt, we zijn er echt even uit geweest. Omdat de situatie thuis onhoudbaar wordt, gaat Robin een tijdje naar een crisisopvang. Ondertussen denken Daniel en Iris na over een meer structurele oplossing, want zo gaat het niet langer. Ondersteuning thuis Op aanraden van het kinderdagcentrum melden ze zich aan bij een organisatie die gespecialiseerd is in de ondersteuning van mensen met een beperking. De organisatie kijkt naar wat Robin nodig heeft om goed te kunnen functioneren en naar wat de ouders daarbij aan ondersteuning kunnen gebruiken. Daniel en Iris kunnen er terecht met vragen over Robins opvoeding en ontwikkeling en voor advies over regelgeving, geldzaken en een eventuele toekomstige school of woonvorm. Daniel: Ze werken niet specifiek met Robin, maar kijken eerder vanaf de zijlijn me. In onze situatie hebben ze naar mogelijkheden gezocht om ons wat te ontlasten. Heel praktisch: is het een idee dat Robin door iemand meegenomen wordt naar het zwembad of de speeltuin? Gewoon zodat wij op adem kunnen komen en even niet hoeven te zorgen. En ze adviseerden bijvoorbeeld om ook thuis met van die pictogrammen te gaan werken, zodat Robin beter begrijpt wat we bedoelen. Logeren In overleg met het kinderdagcentrum wordt gezocht naar een plek waar Robin op regelmatige basis kan logeren. Het centrum maakt onderdeel uit van een grote regionale organisatie die mensen met een verstandelijke beperking ondersteunt. Die organisatie heeft een groot aantal woonplekken waar kinderen met een verstandelijke beperking gedurende kortere of langere tijd kunnen wonen. In eerste instantie wordt gekozen voor een huis waar Robin in weekenden, midweken of schoolvakanties terecht kan. Dat huis is echter alleen open als er voldoende kinderen zijn. Daniel: Dat was voor ons erg lastig. Soms kregen ze het niet rond en dan hadden we Robin opeens toch weer drie weken thuis. Als je allebei een baan hebt, is dat haast niet te doen. Het lijkt erop alsof het plafond van zijn ontwikkeling nog lang niet bereikt is. Gelukkig komt er snel een andere optie in beeld, een huis met een vaste groep van acht verstandelijk beperkte kinderen, waar ook ruimte is voor een logé. Wat helemaal mooi uitkomt, is dat het Jeugd met een beperking 3
4 begeleidende team er deskundig is op het gebied van autisme. In eerste instantie gaat Robin er om de week een paar dagen logeren meestal doordeweeks, maar soms ook in het weekend. Net als op het kinderdagverblijf is het programma er bijzonder gestructureerd, iets waar alle kinderen op de groep veel baat bij hebben. Het bleek een heel goede keuze, zowel voor Robin als voor ons. Hij heeft daar de vaste structuur die wij hem niet altijd kunnen bieden. Er wordt echt heel goed voor hem gezorgd. Hij heeft ook altijd zin om er naar toe te gaan, gaat er ontspannen heen en komt ontspannen weer terug. En wij hebben het blijkbaar nodig, gewoon om ons weer even op te laden. We kunnen nu ook wat meer voor Max en Arthur zorgen, die hebben toch best onder de situatie te lijden gehad. Arthur was toch vaak degene die zei: Is Robin uit logeren? Oh gelukkig!. Dat vond ik nooit leuk om te horen, maar het was voor hem natuurlijk wel de realiteit. Dan was er eindelijk rust in huis en kreeg hij zelf wat meer aandacht. Daniel: Toch schaam je je er wel eens voor. We hebben zo veel zorg, is dat nou wel nodig? Maar als Robin thuis is en het is weer eens even heftig, dan denk je toch: ja, het is echt nodig. De nieuwe situatie bevalt zo goed dat Daniel en Iris, in samenspraak met het kinderdagcentrum, willen onderzoeken of het mogelijk is dat Robin permanent in het logeerhuis verblijft en om de week een weekend thuis is. Natuurlijk gaan we dan wel elke week bij hem langs. Maar zijn thuisbasis is dan in principe daar, we merken toch dat dat voor ons allemaal het beste is. Ik ben gewoon heel bang om terug te vallen in waar we geweest zijn. De toekomst Voor Daniel en Iris is het afwachten of het huis een permanente plek voor Robin heeft. De komende tijd zou het voor het gezin een geweldige ontlasting zijn. De verdere toekomst is onzeker. Veel zal afhangen van Robins ontwikkeling. Als hij zo doorgaat als in de afgelopen periode, dan kan hij over een paar jaar wellicht naar een ZML-school. En vandaaruit, met de nodige training en begeleiding, misschien zelfs zelfstandig wonen. Iris: Op het kinderdagcentrum zien ze het hem wel doen, zeggen ze. Zo niet, dan blijft hij in elk geval tot zijn 18e daar. En daarna zien we wel weer verder. Hoe dan ook, tot aan onze dood is Robin een zorg. En wie doet het als wij er straks niet meer zijn? Dat vind ik wel heel zwaar, die gedachte. Eva, persoonlijk begeleider kinderdagcentrum Op het kinderdagcentrum heeft Robin een vaste persoonlijk begeleider: Eva. Naast Robin heeft zij nog twee andere kinderen onder haar hoede. Ze verzorgt, observeert en ondersteunt de kinderen en is, samen met een team van gespecialiseerde therapeuten, verantwoordelijk voor hun behandeling. We organiseren individuele en groepsactiviteiten om de kinderen cognitief, sociaal en emotioneel uit te dagen. Uiteindelijk gaat het er vooral om hen zo veel mogelijk te stimuleren. Geen autist hetzelfde Autisme is een verzamelnaam, zegt Eva. De klassieke autist is de autist die we allemaal het beste kennen. Het is een beetje de hoofdpersoon uit Forrest Gump, iemand met veel dwangmatige handelingen, bijvoorbeeld dat alle deuren altijd dicht moeten zijn. Eigenlijk is ieder mens in zekere mate dwangmatig, alleen is het bij de klassieke autist zwaar overdreven en dus vinden we dat gedrag apart. Natuurlijk is geen autist hetzelfde. Maar ik zie wel dat het helpt als je autistische kinderen met dezelfde structuurbehoefte in een klein groepje bij elkaar zet. Robin heeft daar echt veel baat bij. In ons kinderdagcentrum kunnen we die structuur bieden; thuis hebben zijn ouders te maken met twee broertjes die ook aandacht willen. Dat is vaak lastig, omdat Robin in het contact met andere kinderen erg dwingend kan zijn. Doelen evalueren Eenmaal per jaar wordt de begeleiding van Robin geëvalueerd in een zogenaamd persoonlijk plan bespreking. Dan worden de doelen voor het komende jaar besproken en vastgelegd wie wat daarin gaat doen. We willen weten wat er op de verschillende plekken in het gezin, op het kinderdagcentrum en in het logeerhuis bereikt is en wat het perspectief voor de komende periode is. De ouders zijn bij die bespreking aanwezig, vanuit het kinderdagcentrum zijn onze orthopedagoog, psychiater en ikzelf erbij en vanuit het logeerhuis ook nog eens hun orthopedagoog en hun psychiater. 4 Stelselwijziging Jeugd
5 Als ouders zo n verslag lezen, lijkt het vaak heel heftig. Mijn kind kan echt helemaal niks, denk je dan als vader of moeder. Maar als je je indicatie misloopt, dan ben je verder van huis. Naast het jaarlijkse persoonlijk plan is er om de twee jaar een interdisciplinair persoonlijk plan, waarin behalve al deze mensen ook de therapeuten aansluiten die met Robin werken. Dat kan bijvoorbeeld een muziektherapeut zijn, een ergotherapeut of een logopedist afhankelijk van waar Robin die periode behoefte aan gehad heeft. Het grote voordeel is dat we al die therapeuten hier in huis hebben. Ze hebben gewoon een kantoortje in ons gebouw. De kinderen die therapie hebben worden er naar toe gebracht en kunnen daarna weer gelijk naar de groep. Robin heeft nu even geen individuele therapie, maar als dat wel het geval is, dan zitten we tijdens zo n IPP soms wel met een man of tien in de vergaderruimte. Uiteraard zijn er soms ook besprekingen tussendoor, bijvoorbeeld met de psychiater, over zijn medicatie. Die medicatie zorgt bij Robin echt voor stabieler gedrag, daar heeft hij veel baat bij. En het mooie aan Robin is dat hij vrijwel nooit vergeet om het in te nemen, dat hoort nou eenmaal bij zijn behoefte aan structuur. Indicatie in gevaar bij te positieve formulering In het verleden was het bij het schrijven van de verslagen beleid om bepaalde dingen zo positief mogelijk te formuleren, zodat het voor ouders niet te confronterend was om te lezen. We wilden als organisatie uitgaan van wat kinderen nog wél kunnen in plaats van wat ze niet kunnen. Maar bij het schrijven van een indicatieaanvraag is dat best gevaarlijk, want zo loop je toch het risico dat die afgewezen wordt. Uiteindelijk kun je alles het beste zo precies mogelijk opschrijven. Als er gevraagd wordt kan het kind zelfstandig eten? dan ben je geneigd om ja te zeggen, omdat Robin best zijn vork in een boterhammetje kan prikken. Maar het antwoord is toch echt nee, want je moet hem altijd helpen bij het smeren en bij het kiezen van zijn beleg. Je moet dus goed kijken en opschrijven: wat kan het kind nu zelf en waarin heeft het ondersteuning nodig? Als ouders zo n verslag lezen, lijkt het vaak heel heftig. Mijn kind kan echt helemaal niks, denk je dan als vader of moeder. Maar als je je indicatie misloopt, dan ben je verder van huis. Woonplaats van invloed op plaatsing? Qua vervoer zit er vanuit de overheid een grote verandering voor ons aan te komen. Vrijwel alle kinderen die hier komen, worden vervoerd met taxibusjes. Straks wordt het wellicht zo dat alleen gezinnen die binnen een straal van tien kilometer van het kinderdagcentrum wonen hun vervoer nog volledig vergoed krijgen. Woon je verder, dan moet je een eigen bijdrage gaan betalen. En er is ook sprake van dat je kind alleen maar hier geplaatst kan worden als je in de regio woont. Dat wordt allemaal nog best spannend. Wat als je wel binnen die straal van tien kilometer woont, maar net buiten de regio? Stel dat er geen vergelijkbaar kinderdagcentrum in de buurt is, wat dan? Je kunt mensen toch moeilijk dwingen te verhuizen als ze hun kind hier geplaatst willen hebben. Als organisatie hebben we bezwaar tegen de nieuwe regels aangetekend, maar vooralsnog is dat afgewezen. De politiek in Den Haag moet hier nu over beslissen. Ik ben erg benieuwd hoe het afloopt. Gemeente helpen bij beoordelen indicatie Ik kan me wel voorstellen, dat het voordelig is dat de lijnen straks wat korter zijn als de gemeente verantwoordelijk wordt. Er zijn dan vaste mensen die je altijd kunt benaderen en waarvan je weet dat ze de regio goed kennen. De eerste tijd is er natuurlijk ook het nadeel dat die mensen het werkveld niet goed kennen, ze hebben nog weinig idee van hoe ze dit moeten gaan invullen. Ik zie een potentieel gevaar dat ze, juist omdat ze weinig ervaring hebben, eerst veel te gemakkelijk gaan indiceren, waardoor ze snel door het geld heen zijn en de kinderen die het echt nodig hebben straks niet meer geplaatst kunnen worden. We moeten de gemeente daar echt bij helpen. Mijn voornaamste tip aan die mensen is uiteraard: kom bij ons langs! Ga eens kijken om wat voor kinderen het gaat, dan kun je die verantwoordelijkheid straks veel beter aan. Jeugd met een beperking 5
6 Dit is een uitgave van het Februari 2014
Robin s moeder vertelt...
www.voordejeugd.nl Stelselwijziging jeugd Jeugd-lvb Robin s moeder vertelt... Is Robin uit logeren? Oh, gelukkig! Arthur vindt het soms helemaal niet erg dat zijn broer een paar dagen weg is. Zo is het
Nadere informatieMEE Utrecht Ondersteuning bij leven met een beperking. Zeer moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind
MEE Utrecht Ondersteuning bij leven met een beperking Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend
Nadere informatieUtrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Zeer moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind
Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind Inhoudsopgave Wat betekent het dat uw kind zeer moeilijk lerend
Nadere informatieDiagnostisch centrum
REINAERDE Diagnostisch Centrum Als uw kind zich anders ontwikkelt De ontwikkeling van kinderen verloopt niet altijd vanzelfsprekend. Bijvoorbeeld als uw kind een ontwikkelingsachterstand of beperking heeft
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatiePeuters: lief maar ook wel eens lastig
Peuters: lief maar ook wel eens lastig Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en
Nadere informatieWat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?
Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5
Nadere informatieZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN
ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN Inhoud: - Zorgeloos op uitje -Wat is autisme? - Wat houd een uitje precies in? - 15 TIPS om uw uitje tot een succes te maken Marinka
Nadere informatieOpvoeding & Ontwikkeling
MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Opvoeding & Ontwikkeling Opvoeding & Ontwikkeling MEE is een organisatie voor iedereen met een beperking of chronische ziekte. MEE biedt
Nadere informatieGebruikersgids jeugdigen met een licht verstandelijke beperking. Algemene informatie Informatie per zorgzwaartepakket (ZZP)
Gebruikersgids jeugdigen met een licht verstandelijke beperking Algemene informatie Informatie per zorgzwaartepakket (ZZP) Inhoud Samenvatting 3 Over welke problemen gaat het? 3 Voorbeelden 3 Welke hulp
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatie10 tips voor begrijpelijke AWBZ-formulieren
0 tips voor begrijpelijke AWBZ-formulieren Dit is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Directie Postbus 0011 00 ea Den Haag www.rijksoverheid.nl Maand 0 B-0000 0 tips
Nadere informatieJeugdigen met een licht verstandelijke beperking
Jeugdigen met een licht verstandelijke beperking versie 2009 Informatie over zorgzwaartepakketten voor jeugdigen met een licht verstandelijke beperking 2 Inhoud Samenvatting... 4 Inleiding... 8 Algemene
Nadere informatie&Ons Tweede Thuis KINDEREN
&Ons Tweede Thuis KINDEREN & & KINDEREN Inleiding Het liefst zorg je als ouder zelf voor je kind maar soms heb je hulp nodig. Bijvoorbeeld als je kind een achterstand in de ontwikkeling of een verstandelijke,
Nadere informatieKinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar
Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd 0 tot 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Nadere informatieLes 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieKinderen. Samen op pad. Ondersteuning
Kinderen Kinderen Samen op pad Kind zijn betekent de kans krijgen om je te ontwikkelen, te groeien, te ontdekken, te leren, te spelen en te sporten in een veilige omgeving. Sommige kinderen hebben bijzondere
Nadere informatieMEE Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Zeer moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind
MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieSociale/pedagogische vragenlijst
Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1
Nadere informatieVoor jou. Verhalen van mantelzorgers. Anne-Rose Hermer
Voor jou Verhalen van mantelzorgers Anne-Rose Hermer 6 Inleiding In dit boek maak je kennis met Martine, Koos en Sara. Ze zijn alledrie in een andere fase van hun leven. Maar één ding is hetzelfde voor
Nadere informatieRegelgeving & Geldzaken
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Regelgeving & Geldzaken Regelgeving & Geldzaken Hoe regel ik mijn geldzaken? Ik vind het moeilijk om overzicht te houden en wil geen schulden maken. Wie zorgt
Nadere informatie&Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN
&Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN & & VOLWASSENEN Ondersteuning voor mensen met een beperking Heb je een beperking of heeft je zoon of dochter een beperking? Dan is wat ondersteuning soms erg welkom. Ons Tweede
Nadere informatieDe bruiloft van Simson
De bruiloft van Simson Weet je nog waar de vertelling de vorige keer over ging? Over Simson, de nazireeër. Wat is een nazireeër? Een nazireeër is een bijzondere knecht van God. Een nazireeër mag zijn haar
Nadere informatieHoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen
Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze
Nadere informatiePapa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.
Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.
Nadere informatieEerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Nadere informatieWerkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht
Werkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht 1. Welke associaties heeft u bij het begrip Autisme? Contactgestoord, nemen geen initiatief. Beperkt in het sociaal wenselijk gedrag, grotere behoefte aan
Nadere informatieGewoon meedoen! www.estinea.nl
Gewoon meedoen! Hoe wil jij meedoen? Dat vragen we aan iedereen die bij Estinea komt voor ondersteuning bij wonen, werken of leren. Meedoen in de samenleving - op je eigen niveau en je eigen manier - levert
Nadere informatieWat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan
Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Alle ouders hebben het beste voor met hun kinderen. Ouders vragen
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Algemene brochure. voor mensen met een beperking. MEE maakt meedoen mogelijk
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Algemene brochure voor mensen met een beperking MEE maakt meedoen mogelijk 1 Colofon Tekst en samenstelling Eenvoudig Communiceren Amsterdam Afd. Communicatie
Nadere informatie- mijn kind 74% - partner 4% - mijn vader/moeder 1% - cliënt die door mij geholpen wordt 12% - anders 9%
Kortdurend verblijf Memo aanscherping kortdurend verblijf 3 juni 2011 Kortdurend verblijf is het tijdelijk logeren in een instelling, bijvoorbeeld een logeerhuis, zorghotel, verpleeg- of verzorgingshuis.
Nadere informatielevend en dood tegelijk
levend en dood tegelijk levend en dood tegelijk lezing over NAH in een gezin 9 april 2015 Carina van Welzenis alias Karin van Leeuwen 28 december 2004 rtl nieuws Twee bomen geraakt Een enorme klap, daarna
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieKinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar
Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.
Nadere informatieWat staat er in dit boekje?
Wat staat er in dit boekje? Informatie voor ouders (scheur t maar uit voor ze!) 7 Even uitleggen 11 Ik & Zo! Dit ben ik! 15 Ik & Zo! Handig om te weten 17 Weekschema co-ouderschap 29 Planning weekenden,
Nadere informatieDe Driestroom Ambulante dienstverlening
voor mensen met een beperking De Driestroom Ambulante dienstverlening voor De Driestroom kinderen met een ontwikkelingsachterstand Inhoudsopgave Inleiding Inleiding Ambulante Dienstverlening - Pedagogische
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieKleinschalige woon- en onderwijsvormen. Opvang van kinderen met eigen-aardig gedrag
Kleinschalige woon- en onderwijsvormen Opvang van kinderen met eigen-aardig gedrag Doenersdreef Zorg Kinderen in Hilversum en Almere Sommige kinderen hebben iets bijzonders. Iets dat ze nét een beetje
Nadere informatieONDERSTEUNING VAN KINDEREN MET EEN LICHAMELIJKE HANDICAP EN/OF NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL EN HUN OUDERS
Ondersteuning van kind en gezin ONDERSTEUNING VAN KINDEREN MET EEN LICHAMELIJKE HANDICAP EN/OF NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL EN HUN OUDERS Voorpagina: Deborah Corpeleijn: Door de ondersteuning ervaar ik
Nadere informatieR O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl
R O S A D E D I E F Arco Struik Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl In de winkel 3 Bart 5 Een lieve dief 7 De telefoon 9 Bij de dokter 11 De blinde vrouw 13 Een baantje 15 Bijna betrapt
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatiePROTOCOL WAT TE DOEN BIJ (EEN VERMOEDEN VAN) HEIMWEE
PROTOCOL WAT TE DOEN BIJ (EEN VERMOEDEN VAN) HEIMWEE Colofon @2006 Scouting Jong Arcen Auteur: Audrey Appeldoorn Aan dit protocol werkten verder mee: Tijdens het schrijfproces hebben Scoutingleden meegelezen.
Nadere informatieDesiree Piar 0824864 CMD 1B Docent : James boekbinder Project : vrijwilligers 55+ Doelgroeponderzoeksverslag
Doelgroeponderzoeksverslag Interviews Naam: Sharlene Piar Arends leeftijd: 59 Hoe zou jij een tienermoeder helpen als jij een vrijwilliger was? En waarmee zou je een tienermoeder mee helpen? Advies geven
Nadere informatieOpvoeding & Ontwikkeling
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Opvoeding & Ontwikkeling Opvoeding & Ontwikkeling Ons kind is anders dan andere kinderen. Wat is er aan de hand? Mijn dochter is in de puberteit. Hoe ga ik
Nadere informatieik? Houd je spreekbeurt over GGNet
ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?
Nadere informatiePraten leer je niet vanzelf
jeugdgezondheidszorg Praten leer je niet vanzelf... hier ben ik www.icare.nl Over de spraak-taalontwikkeling van kinderen van 0-4 jaar Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten
Nadere informatieGezinsreis Erik en Nicole
Gezinsreis Erik en Nicole Het is 2001 als Erik en Nicole gaan trouwen. Ze kennen elkaar al een jaar of zes en zien een gezamenlijke toekomst helemaal zitten. Ze werken allebei fulltime en hebben een fijn
Nadere informatieHULP BIJ OPVOEDING BEHANDELING BEGELEIDING OBSERVATIE DIAGNOSTIEK. kinderen
HULP BIJ OPVOEDING BEHANDELING BEGELEIDING OBSERVATIE DIAGNOSTIEK kinderen Soms heeft een gezin extra begeleiding nodig. Bijvoorbeeld als uw kind een achterstand in de ontwikkeling of een verstandelijke,
Nadere informatieWeten wat er verandert in de jeugdhulp in 2015? Deze lijst geeft antwoord op de meest gestelde vragen.
Weten wat er verandert in de jeugdhulp in 2015? Deze lijst geeft antwoord op de meest gestelde vragen. Vanaf 1 januari 2015 zijn wij als gemeente verantwoordelijk voor de jeugdhulp in Hendrik-Ido- Ambacht.
Nadere informatieCopyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2]
Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2] Voorwoord Voor je ligt het e-book: Praktisch en Positief Opvoeden met structuur van de PEPmethode. Op basis
Nadere informatieVacature. Wat is jouw kijk? Ik ben aan het dementeren en zoek een begeleider die: Bij deze kaart hoort opdrachtkaart 86.
Wat is jouw kijk? 86 Bij deze kaart hoort opdrachtkaart 86. Vacature Ik ben aan het dementeren en zoek een begeleider die: - Het leuk vindt om mij als mens met een verstandelijke beperking en dementie
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieAchtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1
Achtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1 Er zijn leuke en fijne momenten in de opvoeding, maar ook moeilijke en zware momenten. Deze moeilijke momenten hebben soms te maken met een bepaalde fase
Nadere informatieThema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang
Thema Kinderen en school. Demet TV Lesbrief 9. De kinderopvang zoekt opvang voor haar kind. belt naar een kinderdagverblijf. Is er plaats? Is de peuterspeelzaal misschien een oplossing? Gaat inschrijven
Nadere informatieCursusgids 2016 Den Helder & Schagen
MEE & de Wering Cursusgids 2016 Den Helder & Schagen 1 Weerbaarheid & sociale vaardigheden Voor kinderen van 9 12 jaar (basisschool) Het hoofddoel van de cursus Ho, tot hier en niet verder! is het bevorderen
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatiewww.verzetsmuseum.org Plantage Kerklaan 61 (tegenover Artis), Amsterdam
www.verzetsmuseum.org Plantage Kerklaan 61 (tegenover Artis), Amsterdam mede mogelijk gemaakt door Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede gefinancieerd met steun van het europees fonds
Nadere informatieDit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:
Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt
Nadere informatieSymfonie. Kinderdagcentrum van de Gemiva-SVG Groep
Symfonie Kinderdagcentrum van de Gemiva-SVG Groep Inleiding In 1991 is de Gemiva-SVG Groep in Oud-Beijerland een kinderdagcentrum gestart voor kinderen met een ontwikkelingsachterstand of een verstandelijke
Nadere informatieHulp bij opvoeden en opgroeien
Hulp bij opvoeden en opgroeien Heb je vragen over de ontwikkeling van je kind met een (verstandelijke) beperking? Of heb je zelf een beperking en vragen over de opvoeding van je kind? Estinea biedt ondersteuning
Nadere informatieMaak van je kind een maker!
Maak van je kind een maker! En word er zelf ook één. Zes regels waarmee dat waarschijnlijk best wel lukt. 1 Welkom In dit boekje vertellen we over maken. Het is speciaal gemaakt voor ouders die samen met
Nadere informatieSamenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin)
Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin) Lay-out Bob Snel (trainer ATC Amstelduin) Document Versie maart 2007 Meer informatie E-mail:
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieexpertisecentrum Voor ouders met vragen over de ontwikkeling van hun kind Promens Care
expertisecentrum Voor ouders met vragen over de ontwikkeling van hun kind Promens Care Welkom bij het expertisecentrum! Heeft u vragen over de opvoeding of ontwikkeling van uw kind? U bent welkom bij een
Nadere informatieDe begeleider als instrument bij gedragsproblemen
www.incontexto.nl De begeleider als instrument bij gedragsproblemen Nathalie van Kordelaar Mirjam Zwaan Doel voorlichting Grip krijgen op (probleem) gedrag Evalueren In kaart brengen Uitvoeren Analyse
Nadere informatieGevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!
Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je
Nadere informatieHoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:
hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk
Nadere informatiePeuters. Lief maar ook wel eens lastig
1 Peuters Lief maar ook wel eens lastig 2 Peuters: Lief maar ook wel eens lastig Peuters zijn ondernemend en nieuwsgierig. Ze willen alles weten en ze willen alles zelf doen. En als ze iets niet willen,
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?
Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een
Nadere informatieTen slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!
inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt
Nadere informatiegezinsvormen [ behandeling in een gezin ]
gezinsvormen [ behandeling in een gezin ] 03 Gezinshuis meestal een passend antwoord op een uithuisplaatsing voorwoord Ambiq biedt specialistische zorg aan kinderen, jongeren, hun ouders en volwassenen
Nadere informatieWONEN. Voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking. Promens Care
WONEN Voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking Promens Care Het beste voor uw kind Als ouder of vertegenwoordiger wilt u het beste voor uw kind. U wilt dat uw kind zich thuis voelt, vriendjes
Nadere informatieGemaakt door: Kelly.
De kanjertraining. Gemaakt door: Kelly. Inhoud. Inhoud. 1 Inleiding. 2 Wat is de Kanjertraining? 3 Hoe en wanneer is de Kanjertraining ontstaan? 4 Wanneer ga je naar de Kanjertraining? 6 Welke stappen
Nadere informatievooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik
> vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik OUDERS & OPVOEDERS Als er binnen uw gezin sprake is van seksueel misbruik, heeft dat grote invloed. Er is veel verdriet, boosheid, wantrouwen en schuldgevoel.
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieMet het hele gezin gezond het nieuwe jaar in
Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.
Nadere informatieStichting Autstede Onvergetelijk. Informatiepakket voor deelnemers
Stichting Autstede Onvergetelijk Informatiepakket voor deelnemers Stichting Autstede Stichting Autstede houdt zich bezig met het organiseren van weekendopvang voor gezinnen met kinderen met een stoornis
Nadere informatieJezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
Nadere informatieExodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje
Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje Aangepaste dienst Liturgie Voor de dienst speelt de band drie liederen Opwekking 11 Er is een Heer Opwekking 277 Machtig God, sterke Rots
Nadere informatieOndersteuning aan kind en gezin in Lelystad
Ondersteuning aan kind en gezin in Lelystad Voor ouders, kinderen en jongeren Vragen over opvoeden en opgroeien? Veel ouders twijfelen of ze het juiste doen of hoe ze iets moeten aanpakken. Als ouder staat
Nadere informatieOndersteuning aan kind en gezin in Lelystad
Ondersteuning aan kind en gezin in Lelystad Voor ouders, kinderen en jongeren Opvoeden is een mooie taak, maar niet altijd eenvoudig. Een peuter die bang of dwars is. Uw kind die niet goed meekomt op school.
Nadere informatieJEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +
> vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,
Nadere informatieIk heb een vraag over. zorg... ondersteuning... opvoeding... jeugdhulp... mijn arbeidsbeperking... mijn uitkering... werk...
Ik heb een vraag over zorg... ondersteuning... opvoeding... jeugdhulp... mijn arbeidsbeperking... mijn uitkering... werk... 1 Ik heb een laag inkomen en vind het moeilijk om werk te vinden... Ik wil me
Nadere informatieZorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders
Zorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders Wie zijn wij? Iedere ouder maakt zich wel eens zorgen om zijn kind. Eet mijn kind goed? Speelt hij genoeg met andere kinderen? Zijn die woedeaanvallen normaal?
Nadere informatieWat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?
Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid
Nadere informatieZorg. Omdat een andere blik je leven verrijkt
Zorg vanuit bekeken Omdat een andere blik je leven verrijkt Je kind heeft autisme Je kind blijkt autisme te hebben. Waarschijnlijk had je al langere tijd een vermoeden. Ouders weten vaak al vroeg dat hun
Nadere informatieLesbrief 14. Naar personeelszaken.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.
Nadere informatieMoeilijk? Zo ben ik nu eenmaal!
Ik ben Marieke Sweens, ik heb een partner, ik heb een huis, ik heb een hond, ik heb een baan, ik heb naast m'n baan een eigen bedrijf. En ik heb borderline. Dit is hoe ik mezelf introduceer bij workshops
Nadere informatiePsychotherapie. anders denken anders voelen anders doen. ASVZ is er voor mensen met een verstandelijke beperking
ASVZ Touwbaan 1 Postbus 121 3360 AC Sliedrecht t 0184 491200 info@asvz.nl www.asvz.nl ASVZ is er voor mensen met een verstandelijke beperking anders denken anders voelen anders doen Psychotherapie Inhoudsopgave
Nadere informatieBevriend met Bram of met een autist
Bevriend met Bram of met een autist Eerste druk, januari 2010 2010 Nanno Ymus isbn: 978-90-484-0990-7 nur: 283 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl De namen, plaatsen en gebeurtenissen
Nadere informatieRegelgeving & Geldzaken
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Regelgeving & Geldzaken Regelgeving & Geldzaken Hoe regel ik mijn geldzaken? Ik vind het moeilijk om overzicht te houden en wil geen schulden maken. Wie zorgt
Nadere informatieInterviewfragmenten. Vraag 1: Heeft u een zeer goede, goede, redelijke of slechte gezondheid?
Interviewfragmenten Onderstaande fragmenten zijn uitsuitend bedoeld voor gebruik bij het boek Onderzoek doen met vragenlijsten. Het is niet toegestaan deze fragmenten te publiceren of anderszins te verspreiden.
Nadere informatieNieuwsbrief 14, september 2010
Stichting WoonMere Nieuwsbrief 14, september 2010 Redactie: Mariska Elfrink Hallo allemaal, Eindelijk is het dan gebeurt: we zijn verhuist naar ons eigen appartement! Inmiddels wonen we hier alweer een
Nadere informatieONDERSTEUNING VAN MENSEN MET EEN LICHAMELIJKE HANDICAP EN/OF NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL
Ondersteuning bij wonen ONDERSTEUNING VAN MENSEN MET EEN LICHAMELIJKE HANDICAP EN/OF NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL Voorpagina: Kjerke de Vries: Ik heb niet erg veel hulp nodig. Daarom verhuis ik van een
Nadere informatie