Angst en dwang, o.a. bij Autisme Spectrum Stoornissen
|
|
|
- Frans van der Zee
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Angst en dwang, o.a. bij Autisme Spectrum Stoornissen Frits Boer em. hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie AMC
2 Frits Boer (poten'ële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante rela'es met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere rela'e, namelijk Geen geen geen Geen geen geen
3 Programma 1. Emoties en hun regulatie 2. Angst in normale ontwikkeling 3. Behandeling overmatige angst 4. Dwang in normale ontwikkeling 5. Behandeling overmatige dwang 6. Angst bij ASS 7. Behandeling overmatige angst bij ASS 8. Dwang bij ASS 9. Behandeling overmatige dwang bij ASS
4 1. Emoties en hun regulatie
5 Emotie Een snelle taxatie van de persoonlijke betekenis van een situatie, die snel handelen mogelijk maakt.
6 Emotie Blijdschap: toenaderen Verdriet: passief terugtrekken Angst: vechten of vluchten Boosheid: tegenstand overwinnen
7 Emotie Blijdschap: toenaderen Verdriet: passief terugtrekken Angst: vechten of vluchten Boosheid: tegenstand overwinnen
8 Emotieregulatie Zuigeling: 4 à 6 maanden: wegdraaien en vingerzuigen
9 Still face
10 Emotieregulatie Zuigeling: 4 à 6 maanden: wegdraaien en vingerzuigen Myelinisering schors frontale hersenkwab
11 Emotieregulatie Zuigeling: 4 à 6 maanden: wegdraaien en vingerzuigen Myelinisering schors frontale hersenkwab Sensitief ouderschap
12 Emotieregulatie Zuigeling: 4 à 6 maanden: wegdraaien en vingerzuigen Myelinisering schors frontale hersenkwab Sensitief ouderschap Twee voorwaarden voor zelf-regulatie
13 Emotieregulatie Peuter/kleutertijd: Sensorische input beperken (oren bedekken) Tegen zichzelf spreken (Mama zei dat ze zo terug zou zijn) Doel veranderen ( Ik wilde niet eens meespelen )
14 Emotieregulatie Schoolleeftijd/adolescentie: Onderscheid tussen ervaren en uiten van emotie Mentale representatie emotie met innerlijk gesprek Problem-centered vs emotion-centered coping
15 Emotieregulatie & temperament Temperament: individuele verschillen in het hoe van gedrag (i.t.t. wat en waarom ) Verschil in geneigdheid tot angst, verdriet of prikkelbaarheid Verschil in effortful control
16 Even de tussenstand opmaken: Emotieregulatie vraagt: Een intact brein Temperament: Sensitief ouderschap effortful control Kind dat kan profiteren van sensitief ouderschap Vermogen tot mentaal representeren
17 2. Angst in normale ontwikkeling
18 Moeder Natuur heeft ons een survival kit meegegeven, met o.a.: Bloedstolling Wondgenezing Schrikreactie
19 Bloedstolling
20 Wondgenezing
21 Schrikreactie
22 Schrikreactie
23 Schrikreactie
24 Het vreessysteem
25
26 Het vreessysteem Amygdala stimuleert: Schrikreflex Bevriezen Bijniermerg: adrenaline Bijnierschors: cortisol Samen: de vrees-reactie
27 Het vreessysteem Bijniermerg: adrenaline Lichaam wordt in optimale toestand gebracht op gevaar te reageren Bijnierschors: cortisol Lichaam wordt in staat gesteld stressvolle situatie langer te doorstaan
28 Het vreessysteem Lichaam wordt door cortisol in staat gesteld stress-volle situatie langer te doorstaan o.a. door: Eiwit in spieren afbreken om glucose (energie) te leveren Onderdrukken immuunsysteem Remming botvorming Onderdrukken voortplanting
29 Het vreessysteem Op gevaar reageren: Arousal: fight or flight Wanneer dit niet helpt: Freeze or surrender [immobilized response]
30 Het vreessysteem Op gevaar reageren: Arousal: fight or flight Cognitieve verandering: kokervormig blikveld, alleen aandacht voor: bron gevaar ontsnappingsmogelijkheden De rest wordt niet meer waargenomen
31 Het vreessysteem Wanneer dit niet helpt: Freeze or surrender [immobilized response] Cognitieve verandering: Verlaagd bewustzijn of dissociatie Verminderde waarneming omgeving
32 Maar kinderen? Kinderen kunnen het nog niet zelf Vreesreactie: Bescherming zoeken (gehechtheidssysteem) Risico-taxatie door kijken naar gezicht beschermer (social referencing)
33 Maar kinderen? Bescherming zoeken
34 Maar kinderen? Bescherming zoeken
35 Maar kinderen? Social referencing
36 Visual cliff
37 Social referencing
38 Social referencing
39 Angst en denken Angst maakt denken kokervormig Angst kan concentreren bemoeilijken Maar: soms wordt angst pas mogelijk dankzij nadenken!
40 Even de tussenstand opmaken: Vrees treedt automatisch op We veranderen erdoor om beter te kunnen reageren Wij betalen ook een prijs: Minder aandacht voor andere dingen Lichamelijke functies onderdrukt Prima, zolang stress niet te lang duurt
41 Even de tussenstand opmaken: Risicotaxatie van kinderen: ouder is informatiebron Dus angst van de ouder kan angst bij kind vergroten
42 Wat veroorzaakt de geur van pas gemaaid gras?
43 Wat gebeurt er bij toenadering?
44 Even de tussenstand opmaken: Angst is een belangrijk sociaal signaal Angstige uitingen in omgeving kunnen pas worden genegeerd, wanneer je er aandacht aan hebt geschonken
45 Normale angstontwikkeling 0-6 mnd
46 Normale angstontwikkeling 0-6 mnd fysiologische reacties op: hard geluid fel licht
47 Normale angstontwikkeling 6 mnd - 2 jr
48 Normale angstontwikkeling 6 mnd - 2 jr reële gevaren: hoogten, -water, - onbekende voorwerpen, etc. verlies bescherming: gescheiden zijn van ouder, - vreemden
49 Normale angstontwikkeling 2 jr - 6 jr
50 Normale angstontwikkeling 2 jr - 6 jr uitbreiding reële gevaren: dieren (honden, spinnen : prepared) dokter, -kapper ook fantasie nu bron van angst: bloed; - spoken
51 Normale angstontwikkeling 6 jr - 12 jr
52 Normale angstontwikkeling 6 jr - 12 jr beter realiteitsbesef, meer informatie (tv, boeken) en vermogen tot anticipatie ('stel je voor dat...'), daardoor piekeren, bezorgdheid over bijv.: scheiding ouders criminaliteit terrorisme meer zorgen over reacties omgeving: faalangst geplaagd worden door andere kinderen
53 Angst normaal of overmatig? Angst is normaal en nuttig Alarm moet op tijd aangaan én op tijd uitgaan Naast de vraag: waarom is iemand zo bang geworden? Ook de vraag: waarom kan iemand zijn angst niet zelf overwinnen?
54 Angst is overmatig: Indien zij leidt tot vermijding en daardoor normale leven wordt aangetast wanneer kind er zichtbaar onder lijdt wanneer reactie niet van voorbijgaande aard is
55 Soorten overmatige angst 1. fobie voor bepaalde prikkel of situatie 2. extreme scheidingsangst 3. extreme sociale angst 4. piekeren 5. paniek
56 Angststoornissen 1. fobie voor bepaalde prikkel of situatie 2. extreme scheidingsangst 3. extreme sociale angst 4. piekeren 5. paniek
57 Angststoornissen 1. Specifieke fobie 2. extreme scheidingsangst 3. extreme sociale angst 4. piekeren 5. paniek
58 Angststoornissen 1. Specifieke fobie 2. Separatieangststoornis 3. extreme sociale angst 4. piekeren 5. paniek
59 Angststoornissen 1. Specifieke fobie 2. Separatieangststoornis 3. Sociale fobie 4. piekeren 5. paniek
60 Angststoornissen 1. Specifieke fobie 2. Separatieangststoornis 3. Sociale fobie 4. Gegeneraliseerde angststoornis 5. paniek
61 Angststoornissen 1. Specifieke fobie 2. Separatieangststoornis 3. Sociale fobie 4. Gegeneraliseerde angststoornis 5. Paniekstoornis
62 3. Behandeling overmatige angst
63 Psychologische behandeling van angststoornissen Best onderzocht en best bewezen effectief: cognitieve gedragstherapie
64 Cognitieve gedragstherapie Kernbestanddelen: Exposure (blootstelling)
65 Psychoeducatie
66 Psychoeducatie
67 Psychoeducatie
68 Cognitieve gedragstherapie Kernbestanddelen: Exposure Ontspanning Cognitieve strategieën Contingent bekrachtigen
69
70
71 2007 Lily en haar moeder
72 4. Dwang in normale ontwikkeling
73 Mali
74 Mali Malik
75 Mali Malik 5
76
77
78 Malik: Pas op, opa en oma, als je op de zwarte stenen stapt, dan krijg je bliksem!
79
80
81 Rituelen Kleutertijd Rituelen met of zonder angst Zonder angst: just right Verhaal steeds op zelfde manier Vooral rond overgangssituaties (emotieregulatie) Ordening ook in dienst van ontwikkelen greep op omgeving
82 Magisch denken & bijgeloof Schoolleeftijd ritueel spel (hinkelen, tikkertje, touwtje springen) just right smetvrees magisch denken (vingers kruisen) de macht van het getal
83 Magisch denken & bijgeloof Voortzetting in volwassenheid: afkloppen, vrijdag de 13e, etc dat mag je niet zeggen mascottes bij sport rituelen bij kansspellen
84 Magisch denken & bijgeloof Voortzetting in volwassenheid: afkloppen, vrijdag de 13e, etc dat mag je niet zeggen mascottes bij sport rituelen bij kansspellen Functie?
85 Magisch denken & bijgeloof Voortzetting in volwassenheid: afkloppen, vrijdag de 13e, etc dat mag je niet zeggen mascottes bij sport rituelen bij kansspellen Functie? Bij onbeïnvloedbare zaken (het weer, ziekte, dood) toch illusie van controle
86 OCS bij kinderen Criteria van de Obsessieve-Compulsieve stoornis (OCS) zijn overeenkomstig die bij volwassenen Dwanghandelingen (Compulsies) Dwanggedachten (Obsessies)
87 OCS bij kinderen Dwanghandeling niet altijd om angst (van dwanggedachte) op te heffen, maar gewoon, omdat het goed voelt
88 5. Behandeling overmatige dwang
89 Behandeling Gedragstherapie: exposure en responsepreventie Cognitieve gedragstherapie: obsessies uitdagen en tegengedachten creëren Medicatie: clomipramine, clonidine of SSRI
90 6. Angst bij ASS
91 Even de tussenstand opmaken: Emotieregulatie vraagt: Een intact brein Temperament: Sensitief ouderschap effortful control Kind dat kan profiteren van sensitief ouderschap Vermogen tot mentaal representeren
92 Angst bij ASS Soms door kind niet als zodanig ervaren Kan ook als boosheid geuit worden (paniek en boosheid nauw verwant)
93 Angst bij ASS 1. Algemeen: overgevoeligheid voor prikkels (geluid, drukte, pretpark ) 2. Specifiek: moeite met onverwachte situaties, vreemde personen, etc. 3. Bizar: fantasiefiguren, robots, monsters, geraamtes, gedrochten, stemmen horen stemmen, beelden zien, etc.
94 Angst bij ASS Fascinaties (bijvoorbeeld Pokemonfiguren) kunnen omslaan in paniek Angst in sociale situaties niet alleen interpersoonlijk ( sociale onhandigheid ), maar ook situatief (druk, onoverzichtelijk)
95 Angst bij ASS Bangmakers bij ASS kinderen: Kinderopvang Schoolkamp Pestende klasgenoten
96 Temple Grandin
97 7. Behandeling overmatige angst bij ASS
98 Aanpassingen kind heeft weinig probleembesef, zoek passende bewoordingen kind voelt zich vaak onbegrepen, neem de rol aan van vertaler Betrek ouders bij de behandeling Werk met plaatjes
99
100 Enkele elementen Kind krijgt zelf greep op gedrag: werkt met eenvoudige gevoelsthermometer Neemt zelf time out (=afkoelplek) Leert zelf dapper gedrag (exposure) Leert gedachten meer los te laten Leert kijken zonder mening Leert ontspannen en concentreren
101 Kijken zonder mening 1. Ontdek de neiging tot fantaseren in plaats van kijken hoe het echt is 2. Door kijken zonder mening, word je Baas over Bedenksels
102
103 Verhaal Y het is een mevrouw die net is bevallen, het bloed druipt nog op de grond. Bah, bah, de kinderen vinden het stom en zijn televisie aan het kijken, er staat een spannende film op denk ik, die gaat vast over robots, o kijk dat lijkt wel onze poes
104 Geen cognitieve herstrukturering Want raakt verstrikt in gedachten Snapt het vaak niet Geeft meer onrust
105 In plaats van cognitieve herstructuring Aandacht verschuiven (i.p.v. selectieve aandacht op negatieve prikkels) Aandacht/concentratieoefeningen (zoals kijken zonder mening en 1 ding tegelijk doen) Ontspanningsoefeningen
106 Dan exposure Oefenen met angsttrap maar. Eenvoudiger trap Kleinere stappen Beloning aansluitend bij fascinatie En ook soms wel vermijden! (bij echte overprikkeling/overgevoeligheid)
107 8. Dwang bij ASS
108
109 2007 ASS & OCS Compulsies (OCS) en repetitief gedrag (ASS): Compulsies: onaangenaam en ik-vreemd ( ego dystoon ) Repetitief gedrag: plezierig en ik-eigen ( ego syntoon )
110 2007 ASS & OCS Echter: Compulsies (OCS) en repetitief gedrag (ASS) niet altijd op klassieke manier te onderscheiden
111 9. Behandeling overmatige dwang bij ASS
112 Behandeling overmatige dwang bij ASS Gebruik CGT, maar als het niet (voldoende) aanslaat: Aandacht verschuiven (i.p.v. focussen op dwanggedachte of dwanghandeling)
113 Vragen? Nu of naar:
Angst: een nuttige emotie, die soms een stoorzender wordt
Angst: een nuttige emotie, die soms een stoorzender wordt Frits Boer Studieochtend Angst en school 22 januari 2015 Amersfoort Moeder Natuur heeft ons een survival kit meegegeven, met o.a.: Bloedstolling
Herkennen van en omgaan met angst bij kinderen. Frits Boer AMC de Bascule
Herkennen van en omgaan met angst bij kinderen Frits Boer AMC de Bascule Moeder Natuur heeft ons een survival kit meegegeven, met o.a.: Bloedstolling Wondgenezing Schrikreactie Bloedstolling Wondgenezing
De behandeling van angst bij Autisme Spectrum Stoornissen
De behandeling van angst bij Autisme Spectrum Stoornissen Carolien Gevers, klinisch psycholoogpsychotherapeut de Bascule Amsterdam Huidige presentatie Behandeling angst algemeen Angst bij autismespectrumstoornissen
Wat kan ik wél doen bij angst of dwang in mijn gezin?
Wat kan ik wél doen bij angst of dwang in mijn gezin? Angst Angst ontstaat in de hersenen in de amygdala. Amygdala stimuleert: Schrikreflex Bevriezen Bijniermerg: adrenaline (Lichaam wordt in optimale
Auteursrechten voorbehouden
Kleine Hans Symposium 2011 Biologische en psychologische gevolgen van traumatisering Frits Boer 03-02-11 Gevaar Gevaar, of de dreiging daarvan, activeert het vreessysteem emeritus hoogleraar kinder- en
Deel 1 Waar angst voor bedoeld is Angst is een emotie 23 1 Zes basisemoties 24
Voorwoord 11 Routeplanner 13 Deel 1 Waar angst voor bedoeld is 21 1 Angst is een emotie 23 1 Zes basisemoties 24 2 Het vreessysteem 29 1 Schrikken 29 2 Na de eerste schrik komt het besef 35 3 Minuten later
Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven
Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding
IN HET PERSPECTIEF VAN DE ANGST. Dr. Fabiënne Naber Pedagogische Wetenschappen
IN HET PERSPECTIEF VAN DE ANGST Dr. Fabiënne Naber Pedagogische Wetenschappen naber@fsw.eur.nl Interactie tussen biologische en omgevingsfactoren ANGST Angst is een emotie veroorzaakt door een waargenomen
E book Angst. Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl
E book Angst Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl E-Book Angst Waarom zijn wij bang? Wat is precies de functie van angst? We hebben er allemaal bijna dagelijks mee te maken, maar
29/11/2011. Overzicht. Psychotherapie en emotionele belevingswereld bij personen met een mentale beperking. Achtergrond.
Psychotherapie en emotionele belevingswereld bij personen met een mentale beperking. Katrien Beckx Shana Van Impe Annik Simons CEMA Antwerpen Overzicht achtergrond functies van probleemgedrag probleemsamenhang
OMGAAN MET WAT IS ANGST? BANG ZIJN IS OK! 23/02/2015 KINDERANGSTEN
OMGAAN MET KINDERANGSTEN Brainstorm: Angsten bij kinderen An Coetsiers Kinderpsycholoog/gedragstherapeut www.depraatdoos.be Hannah, 3 jaar Anouk, 10 jaar BANG ZIJN IS OK! WAT IS ANGST? Is een normaal verschijnsel
SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE
SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE Dyslexie Moeite met de techniek van het lezen en spellen, door problemen om het woordniveau en met als belangrijk kenmerk dat geen echte automatisering van het lezen
Back to the future Rosemarie de Boer & Marije van Beilen 23 oktober 2014
Back to the future Rosemarie de Boer & Marije van Beilen 23 oktober 2014 (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen
Hoe kunt u angst herkennen? Wanneer reden tot zorg?
1 Bang zijn mag! 2 Bang zijn mag! Iedereen is wel eens bang. Angst is een alarm dat afgaat als er gevaar dreigt. Zonder deze waarschuwing zouden we in zeven sloten tegelijk lopen. Deze folder legt in het
ANGSTEN OVERWINNEN Een mentale, gedragsmatige en lichamelijke aanpak Vlaams Angstcentrum Bart De Saeger
ANGSTEN OVERWINNEN Een mentale, gedragsmatige en lichamelijke aanpak Vlaams Angstcentrum Bart De Saeger In elk mens schuilt een potentiële moordenaar! Wat als zij straks het schelmes neemt? ANGSTEN OVERWINNEN
Behandelmogelijkheden van angst en dwang bij volwassenen met autisme
Behandelmogelijkheden van angst en dwang bij volwassenen met autisme drs. Caroline Schuurman, gz-psycholoog Centrum Autisme, Leiden Congres angst en dwang NVA 14 maart 2009 Indeling Autisme angst en dwang
Grensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie
Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Koos van der Knaap,
Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008
Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.
Het pleegkind in beeld
Het pleegkind in beeld Workshop pleegzorgsymposium 19 juni 2014 Petra de Vries (De Rading) Anny Havermans (SAV) 1 Programma Welkom Project gehechtheid in beeld bij pleegzorg Inleiding op gehechtheid en
Deel 1 Waar angst voor bedoeld is Angst is een emotie 23 1 Zes basisemoties 24
Inhoud Voorwoord 11 Routeplanner 13 Deel 1 Waar angst voor bedoeld is 21 1 Angst is een emotie 23 1 Zes basisemoties 24 2 Het vreessysteem 29 1 Schrikken 29 2 Na de eerste schrik komt het besef 35 3 Minuten
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Distress rond overgangen
Haïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010
Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te
Dwang en autisme. Cognitieve gedragstherapie bij jongeren met een obsessief compulsieve stoornis en een stoornis uit het autistische spectrum.
Dwang en autisme Cognitieve gedragstherapie bij jongeren met een obsessief compulsieve stoornis en een stoornis uit het autistische spectrum. Autistische stoornis Informatieverwerkingsstoornis Andere manier
Oefening buikademhaling
Omgaan met stress Oefening buikademhaling Adem langzaam in gedurende drie tellen (door je neus) Adem langzaam uit gedurende vijf tellen (door je mond) Leg je hand op je buik om te voelen of je buik beweegt:
ANGST. Dr. Miriam Lommen. Zit het in een klein hoekje? Assistant professor Klinische Psychologie en Experimentele Psychopathologie m.j.j.lommen@rug.
ANGST Zit het in een klein hoekje? Dr. Miriam Lommen Assistant professor Klinische Psychologie en Experimentele Psychopathologie m.j.j.lommen@rug.nl Wie is er NOOIT bang? Heb ik een angststoornis? Volgens
CGT bij kinderen/jongeren met angst- en dwangstoornissen
CGT bij kinderen/jongeren met angst- en dwangstoornissen en wat doen we met de ouders? Marjolein Bus 5-10-2018 Opwarming wie van u: - - - Hoe sterk is de dwanger in u? Schema van angst en dwang Angst Situatie
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Ontdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Autisme Spectrum Stoornissen. en ANGST. drs.susanne Wolthaar
Autisme Spectrum Stoornissen en ANGST drs.susanne Wolthaar 1 Hallo mevrouw Versteijne, Ik maak me een beetje zorgen om mijn nichtje van 5 jaar. Zij heeft een aantal autistische trekjes, maar functioneert
Zorgprogramma Angststoornissen
Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar
Klik bovenaan op jeugdigen. Hier vind je alle informatie over Bureau Jeugdzorg en hoe je met ze in contact kan komen.
58 Links www.bureaujeugdzorg.info Klik bovenaan op jeugdigen. Hier vind je alle informatie over Bureau Jeugdzorg en hoe je met ze in contact kan komen. www.emdr.nl Informatie over de behandeling met EMDR.
ADHD bij volwassenen met een angststoornis
ADHD bij volwassenen met een angststoornis Impuls Symposium AD(H)D, een hype? (Differentiaal) Diagnostiek en Comorbiditeit woensdag 1 april 2009 Anke Roodbergen, psychiater i.o. De Jutters/PsyQ, Den Haag
Help, er ligt een krokodil onder mijn bed!
Help, er ligt een krokodil onder mijn bed! Angsten bij kinderen Dr. Binu Singh, kinderpsychiater Inhoud Hoe ontwikkelen jonge kinderen zich? Wat is angst en wat doet angst met je? Hoe ontstaat angst? Welke
Diagnostiek volgens het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
Diagnostiek volgens het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders Inleiding Bij de diagnostiek van psychische klachten in de huisartsenpraktijk worden niet altijd dezelfde diagnostische criteria
Dit gevoel van onrust in een publieke ruimte wordt ook wel Agorafobie genoemd.
Inleiding Voor dit verslag hebben wij onderzoek gedaan naar een persoonlijke ervaring die wij hebben opgedaan in Berlijn, om deze vervolgens over te kunnen brengen op andere mensen door middel van een
Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson
Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Maastricht, 9 mei 2017 Dr. A.F.G. Leentjens, psychiater Afdeling Psychiatrie MUMC 1951-2014 1926-2002 Inhoud Depressieve klachten -wat is een depressie?
Voorlichting Angst en Dwangstoornissen
Voorlichting Angst en Dwangstoornissen INHOUD Wat is Angst? De meest voorkomende angststoornissen Oorzaken Behandeling en aanmelding Tips voor de omgeving Tijd voor vragen Wat is Angst? Fear: emotionele
Preventie van Chronische Pijn na Operatie
Preventie van Chronische Pijn na Operatie De Rol van de Psychologie DR FRITS WINTER Eén dag op een punaise Je bent bek en bek af. Je bent zwaar gefrustreerd en prikkelbaar. Je hebt je dankzij die rot punaise
Heleen Schoots-Wilke
Heleen Schoots-Wilke Principe 7 Principe 7 Leerlingen: Heb vertrouwen in je zelf Maak het jezelf niet te gemakkelijk Docenten: Geef vertrouwen Zorg voor voldoende uitdaging Stress. 100 biljoen neuronen
Kindermishandeling: korte en lange termijn gevolgen. Ramón Lindauer AMC-de Bascule
Kindermishandeling: korte en lange termijn gevolgen Ramón Lindauer AMC-de Bascule Eerste Geneeskundigen dag 15 maart 2011 Inhoud definitie en prevalentie kindermishandeling gevolgen kindermishandeling
Angststoornissen. P unt P. kan u helpen. volwassenen
Angststoornissen P unt P kan u helpen volwassenen Iedereen is wel eens bang en dat is maar goed ook. Angst is een ingebouwd verdedigingsmechanisme dat ons waarschuwt voor gevaar. Hormonen, zoals adrenaline,
Cognitieve gedragstherapie bij autisme. Psycho-sociale problemen. Uitingsvormen autisme. Autisme? Coping? Of? 12-7-2013
Cognitieve gedragstherapie bij autisme "Het resultaat telt, de weg er naar toe nog meer! Behandelmethodieken bij ontwikkelingsstoornissen." GGNet, Apeldoorn, 27 juni 2013 Caroline Schuurman gz-psycholoog,
Indeling lezing. Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie minimale interventie
Indeling lezing Minimale interventie Christine van Boeijen Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie minimale interventie Minimale i interventie ti inhoudelijk Conclusie Nog 2 vragen
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme
Cognitieve gedragstherapie bij autisme
Cognitieve gedragstherapie bij autisme Caroline Schuurman, gz-psycholoog Centrum Autisme Rivierduinen Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van autisme bij volwassenen Utrecht, 14 juni 2011 CGT bij autisme
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
De behandeling van de dwangstoornis. Else de Haan & Lidewij Wolters UvA / AMC / De Bascule Veldhoven, VGCT, november 2013
De behandeling van de dwangstoornis Else de Haan & Lidewij Wolters UvA / AMC / De Bascule Veldhoven, VGCT, november 2013 Programma Behandeling en behandelstrategieën Per fase in de behandeling: Mogelijke
Gezonde Leefstijl: Stress
Gezonde Leefstijl: Stress 1 Onderwerpen Cijfers en feiten Wat is stress? Stressoren Gevolgen van teveel stress Tips bij stress Vragen 2 Cijfers en feiten 1) Jaarlijks worden 30.000 mensen afgekeurd wegens
SCHerp Deeltijd Voor wie? Hoe? Waar en wanneer?
SCHerp Deeltijd In SCHerp Deeltijd combineren we schematherapie (SCH) met cognitieve gedragstherapie (Exposure en ResponsPreventie). Zie de bijlage voor meer uitleg over schematherapie, exposure en responspreventie.
Cognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie
Cognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 3 Cognitieve gedragstherapie Een effectieve psychotherapie In deze brochure kunt u lezen
E-book-Angst.indd :57:12
E-book-Angst.indd 1 16-12-2014 13:57:12 Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie:
Hooggevoelige kinderen. Joke Klein Ikkink 27 maart 2014
Hooggevoelige kinderen Joke Klein Ikkink 27 maart 2014 Programma Voorstellen Uitleg hooggevoeligheid deel 1 Oefening Uitleg hooggevoeligheid deel 2 Vragen Programma Voorstellen Uitleg hooggevoeligheid
Baasjes van de perfecte hond. Eva Lambrecht KynoCongres 2016
Baasjes van de perfecte hond Eva Lambrecht KynoCongres 2016 Baasjes van de perfecte hond Aandacht voor de hond die lijdt Terecht en onmisbaar! Aandacht voor de baasjes die lijden Ook terecht en onmisbaar!
De behandeling van complexe rouw. Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut
De behandeling van complexe rouw Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut Disclosure of interest Mogelijke belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Iedereen is wel eens bang
Iedereen is wel eens bang Stichting nascholingscommissie voor Bedrijfs- en Verzekeringsartsen Noord Nederland 4 februari 2015 de Lawei, Drachten Dr. Kamini Ho Pian, psychiater Drs. Date van der Veen, klinisch
Contact met het gekwetste kind
Contact met het gekwetste kind De emoties van het gekwetste kind Ermee werken in het nu, wat er zich NU afspeelt in de kamer, als reactie op iets wat gebeurt, verteld wordt, Ze zijn authentiek, als th.
De Neurobiologie van Stress(management) - Darwin ontmoet Spinoza -
De Neurobiologie van Stress(management) - Darwin ontmoet Spinoza - Dr. Victor Kallen TNO Earth, Life, & Social Sciences Het Evolutionair Stress-model 3. COGNITIES : Bewustzijn Beoordeling situatie Toetsen
Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu MCDD
MCDD Wat is MCDD? MCDD is een ontwikkelingsstoornis waarbij kinderen moeite hebben om met hun gevoelens om te gaan en moeite hebben met het onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid. Hoe wordt MCDD
Meer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Aardbevingen en psychische klachten
Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,
Deze vragenlijst is ontwikkeld om de ernst en de aard van de symptomen van
1 Bedwing je dwang Children s Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale (CY-BOCS) Algemene instructies Deze vragenlijst is ontwikkeld om de ernst en de aard van de symptomen van patiënten met een obsessieve-compulsieve
Omgaan met Autisme. Handout workshop 27 mei 2016
Omgaan met Autisme Handout workshop 27 mei 2016 Informatie 1. Medicatie Hoewel er geen medicijn is dat direct werkt op autisme zijn er wel diverse medicijnen die ene positief effect kunnen hebben op dat
Informatie voor patiënten
Informatie voor patiënten gegeneraliseerde angststoornis: wat is dat precies? Bij u is na de intakeprocedure de diagnose gegeneraliseerde angststoornis gesteld. Om deze diagnose te kunnen krijgen moet
Angststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol
Angststoornissen Verzekeringsgeneeskundig protocol Epidemiologie I De jaarprevalentie voor psychische stoornissen onder de beroepsbevolking in Nederland wordt geschat op: 1. 5-10% 2. 10-15% 15% 3. 15-20%
Emotionele Balans. Een aantal psychologische stromingen onderscheiden tot wel acht basis of kern emoties.
Emotionele Balans Werken met kern emoties in hulpverlenings en coaching processen Achtergrond informatie 1 Als het hulpverlenings proces zich richt op gevoelens, zijn het vaak niet de eigenlijke gevoelens
WELKOM Angst bij kinderen HET SAMEN BUNDELEN VAN KRACHTEN EN ERVARINGEN
WELKOM Angst bij kinderen HET SAMEN BUNDELEN VAN KRACHTEN EN ERVARINGEN Gezondheidscentrum GCM Initiatiefnemer Fysiotherapie Keijsers Start februari 2010 GCM GCM Centrale ligging Modern geoutilleerd met
B3 Van vechten naar acceptatie Zelfcompassie en mindfulness tegen chronische stress. Programma. Stress bij NAH
Disclosure belangen sprekers B3 Van vechten naar acceptatie Zelfcompassie en mindfulness tegen chronische stress Richard Zandberg coach en consulent NAH, Krachtontwikkeling te Amsterdam (potentiële) belangenverstrengeling
Schokbrekers in de communicatie met de patiënt en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met de patiënt en hun naasten Christien de Jong Psychotherapeut / trainer Eigen praktijk / Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie Christien de Jong, psychotherapeut
Angststoornissen. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst
ggz voor doven & slechthorenden Angststoornissen Als angst en paniek invloed hebben op het dagelijks leven Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst Herkent u dit? Iedereen
Happy Maar nu even niet. Praktisch omgaan met complexe psychische klachten
Happy Maar nu even niet Praktisch omgaan met complexe psychische klachten Wie zijn wij? Why Waarom zijn wij hier? What Wat willen we straks bereikt hebben? How Hoe pakken we dat aan? Stellingen Eens of
Symposium Angststoornissen en? Den Haag, 10 oktober 2014. Chantal Dommanschet Klinisch psycholoog psychotherapeut PsyQ Angststoornissen Den Haag
Symposium Angststoornissen en? Den Haag, 10 oktober 2014 Chantal Dommanschet Klinisch psycholoog psychotherapeut PsyQ Angststoornissen Den Haag Inleiding Videofragment ERP Theoretisch kader Rollenspellen
Workshop: (op)weg met angst VVKP Studiedag
Workshop: (op)weg met angst VVKP Studiedag Tine Daeseleire Barbara Depreeuw www.thehumanlink.be The Human link Expertisecentrum: stress en angst Gedragstherapeutische aanpak Activiteiten: Angsten en fobieën
J/M, mei 2010. Door Ditty Eimers
J/M, mei 2010 Een druk kind? Dan heeft-ie vast adhd. Extreem verlegen typje? Zeker een autist. Kinderpsych iater Frits Boer maakt zich zorgen over het gemak waarmee etiketjes worden geplakt. Alsof je normale
Het voelt nu anders. Veranderde emoties na hersenletsel. Niels Farenhorst Klinisch psycholoog
Het voelt nu anders Veranderde emoties na hersenletsel Niels Farenhorst Klinisch psycholoog Anderen zeiden: Ik ben nu eerder emotioneel Mijn stemmingen wisselen snel Ik erger mij overal aan Ik ben onzeker
Persoonlijkheidsstoornissen en Angst. Ellen Willemsen
Persoonlijkheidsstoornissen en Angst Ellen Willemsen Overzicht Relevantie Persoonlijkheidsstoornissen Comorbiditeit in getallen PG cijfers comorbiditeit Relatie tussen angststoornissen en PS Aanbevelingen
Autisme en depressie. Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan
Autisme en depressie Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan Hoe herken je autisme bij een depressieve patiënt? 3 Wat gaat hier mis? DSM5 criteria Autismespectrumstoornis A. Beperkingen
Kennisgroep Speciaal. Zie voor uitgebreide informatie:
Angststoornis Kennisgroep Speciaal Kennisgroep Speciaal is een samenwerkingsverband van organisaties voor speciaal (Mytyl)onderwijs gericht op het delen en ontwikkelen van kwalitatief hoogstaande kennis
Distress rond overgangen in het ziekteproces
Schokbrekers in de communicatie met de patiënt en hun naasten Christien de Jong Psychotherapeut / trainer Eigen praktijk / Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie Christien de Jong, psychotherapeut
Dwangstoornissen. Als kiezen niet meer lukt
Als kiezen niet meer lukt Moeten als dwang Iedereen herkent het wel: controleren of het gas uit is, uw kleren netjes opruimen, steeds hetzelfde deuntje in uw hoofd hebben, alleen op de witte stoeptegels
Nummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien
Nummer 1 December 2011 Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien LANDELIJK HEEFT 16% VAN DE JONGEREN PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN. Scoop richt zich bij coaching, counseling en training
Door dwang gegijzeld. (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen. Roos C. van der Mast
Door dwang gegijzeld (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen Roos C. van der Mast OCS bij ouderen De obsessieve-compulsieve stoornis is een persisterende en stabiele diagnose die zelden
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten
Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Koos van der Knaap,
Omgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16. Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL
Omgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16 Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL 1. Omgaan met stress Wat is stress Symptomen van stress Waar komt je stressreactie vandaan? Stress en ons
Welkom op de ouderavond!
Welkom op de ouderavond! ROTS & WATER Heiloo, 20 januari 2016 Mary van Doorn Rots en Water trainer HVO-leerkracht obs Meander Programma Rots & Water 20.10 20.30 Opening: Wie ben ik? Wat doe ik? 20.10 20.30
Inhoud Uitgebreid. Foreword 15 Voorwoord 17. deel 1 WAT IS HET? 19
Inhoud Uitgebreid Foreword 15 Voorwoord 17 deel 1 WAT IS HET? 19 1 Inleiding 21 De eerste onderzoekers 22 De opbouw van het boek 24 Aanleg of opvoeding 27 Diagnose of etiket 30 De kracht en de zwakte 32
Stressloos leren.
Stressloos leren Wat gaan we doen? Stress Vecht en vlucht reactie Herkennen van stress, het verloop, herstel Oorzaken van veel STRESS Hersenen en STRESS Optimaal leren: talentontwikkelingsmodel leren
Als stemmen niet gehoord worden.. Communiceren de palliatieve fase
Als stemmen niet gehoord worden.. Communiceren de palliatieve fase Christien de Jong psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Casus 1 Mevrouw
Paniekaanval als specificatie
DSM-IV-TR 1. Paniekstoornis met agorafobie 2. Paniekstoornis zonder agorafobie 3. Agorafobie zonder paniekstoornis in de voorgeschiedenis 4. Specifieke fobie 5. Sociale fobie 6. Obsessieve-compulsieve
1Wat is examenvrees eigenlijk?
8 1Wat is examenvrees eigenlijk? Lars is bang voor spinnen. Toen hij de foto op dit werkboek zag, kreeg hij kippenvel en ging hij anders ademhalen. Toen we Lars vroegen of de spin hem kon bijten, riep
Autisme spectrum stoornissen en angst
Autisme spectrum stoornissen en angst Peter Emmery 13 Januari 2011 Intro Inhoud Prevalentie (hoe vaak komt het voor) Korte herhaling autisme En hoe zit dat nu met angst bij ASS? Te behandelen? Besluit,
Ook binnen Opvoedpraktijk JONG komen vaak veel kinderen en jongeren die last hebben van angsten.
JONG Nieuwsbrief Opvoedpraktijk Jong - Juni 2016 1. Voorwoord 2. Nieuwsberichten 3. Thema 4. Agenda Voorwoord Beste Lezers, Ook de mei-vakantie ligt al weer achter ons en we stevenen af op de grote vakantie
PsySense. autisme en depressie. Wij bekijken het samen met u. Els Ronsse
PsySense Wij bekijken het samen met u Als het leven dwingend stilvalt, autisme en depressie Els Ronsse Depressie =??? Stemmingsstoornis Verstoord denken Verstoorde informatieverwerking Gemeenschappelijk
Welkom bij OCRN Inleiding in de Infant Mental Health. Erica Everts, kinder- en jeugdpsychiater Infantteam OCRN 20 november 2018
Welkom bij OCRN Inleiding in de Infant Mental Health. Erica Everts, kinder- en jeugdpsychiater Infantteam OCRN 20 november 2018 Wat Disclosure weten we? (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Ik durf niet naar school!! over jongeren, angststoornissen en schoolverzuim
Ik durf niet naar school!! over jongeren, angststoornissen en schoolverzuim Door: Roy de Vos klinisch psycholoog, psychotherapeut, cognitief gedragstherapeut 14-06-2018 Programma - Angst en angststoornissen
Ouders gebruiken voor het temperament van hun kind(eren) spontaan woorden als
1 Temperament van het kind en (adoptie)ouderschap Sara Casalin Ouders gebruiken voor het temperament van hun kind(eren) spontaan woorden als verlegen, blij, impulsief, zenuwachtig, druk, moeilijk, koppig,
MAASTRICHTSE INTERVIEW MET STEMMENHOORDER KINDER- EN JEUGDIGEN VERSIE (MIK) Naaminterviewer:... Naam geïnterviewde:... Adres:......
MAASTRICHTSE INTERVIEW MET STEMMENHOORDER KINDER- EN JEUGDIGEN VERSIE (MIK) Naaminterviewer:... Naam geïnterviewde:... Adres:...... Telefoonnummer:... Leeftijd:... Samenstelling leefgroep... Op welke (soort)
Stressloos leren.
Stressloos leren Wat gaan we doen? Stress Vecht en vlucht reactie Herkennen van stress, het verloop, herstel Oorzaken van veel STRESS Optimaal leren: talentontwikkelingsmodel leren vanuit je hart Hartkracht
AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn
AUTISME EN CONFLICTHANTERING Anneke E. Eenhoorn UITGANGSPUNT UITGANGSPUNT DRIE VOORBEELDEN Rosa van 8 jaar. Na een ogenschijnlijk gewone dag op school, haalt ze fel uit Mike van 11 jaar. Na een kleine
Weerbaarheid tegen stigmatisering bij mensen met psychose
Weerbaarheid tegen stigmatisering bij mensen met psychose Catherine van Zelst Afdeling Psychiatrie en Psychologie, Universiteit Maastricht Masterclass Netwerk Vroege Psychose 6 februari 2015 Disclosure