Werkconferentie. Zon op Erf 2 november 2015

Transcriptie

1 Werkconferentie Zon op erf 1500 vrijkomende agrarische Werkconferentie gebouwen 750x asbest saneren en slopen -750 zonne-erven MW 2015 Zon op Erf 2 november 2015

2 WELKOM - Niels Joosten

3 Toelichting Zon op Erf - Guus Ydema Werkconferentie thema s De urgente agenda Ontstaan van het plan en de ambitie Uw en mijn verwachtingen De grote vragen

4 Werkconferentie thema s Een breed scala aan deelnemers. Werken aan Zon op Erf: reflectie, goede en aanvullende ideeën. De thema s: ons landschap onze gezondheid onze agrarische sector en onze eigen duurzame energie. Drie werkgroepen: techniek, RO/landschap en financiën.

5 De urgente agenda s Deltaplan voor de asbestverwijdering Deltaplan voor Volkskrant de asbestverwijdering afgelopen zaterdag Volkskrant Landelijk afgelopen 75 zaterdag mln. uitgetrokken terwijl de Landelijk 75 kosten mln. uitgetrokken EUR 3 miljard terwijl zijn. de kosten EUR 3 miljard zijn.

6 De urgente agenda s Urgenda-uitspraak: De staat moet stappen zetten iedereen moet stappen zetten! (wij allemaal)

7 De urgente agenda s Nationale energieverkenning 2015 (Planbureau Leefomgeving). Aanvullende acties nodig om doelen 2020 te halen Raad voor leefomgeving en infrastructuur. Sept Het doel van CO2-reductie staat voorop, ook al leidt dat in Nederland tot grote economische en maatschappelijke veranderingen, tot (her-) verdelingsvraagstukken of tot grote kosten van verandering.

8 De urgente agenda s Heel grote stappen zijn nodig. Zoals in de zestiger jaren: De kachels draaiden in die tijd allemaal op hout of kolen. Door de systemen te koppelen aan het gas in Groningen kon iedereen beschikken over een warme woning vanaf dat moment. Tussen 1963 en 1965 werd vervolgens 1200 kilometer gasleiding door het land aangelegd. Vervolgens moest in elk huishouden alles omgebouwd worden. Geisers en kooktoestellen moesten klaar gemaakt worden voor het gas uit Slochteren en dat was een behoorlijke operatie. In 1968 werd in Egmond aan Zee een feestje gevierd omdat alles toen was omgebouwd.

9 Aanleiding Zon op Erf Tot 2030 zullen zo n 1500 agrariërs in de Achterhoek stoppen Op 750 erven zullen schuren met asbest blijven staan Achterhoekse coulisselandschap verrommelt hierdoor

10 Plan en ambitie Een groot decentraal zonnenetwerk van 750 MW Gebouwen slopen / asbest saneren Fraai in het landschap ingepaste zonneboerderijen Levert naar schatting 350 mensjaren werk op Per erf circa 1 ha. 1 MW = 4000 zonnepanelen Tot de HELFT van het huidige Achterhoekse stroomverbruik!!

11 Modelcase Samengevat Agrariër uit Achterhoek moet stoppen (financieel en leeftijd) Wil in woonhuis op t erf blijven wonen m 2 aan bedrijfsgebouwen te slopen 900 m 2 asbestbeplating aanwezig Totale erf 1 hectare 10 hectare landbouwgrond in zijn bezit (verkoop alleen tegen eerlijke prijs), waarvan een deel aan bouwblok grenst Erf ligt 200 meter van trafohuisje Agrariër wil (voor een deel) zelf investeren bij niet al te lange terugverdientijd Zonnepanelen moeten landschappelijk goed ingepast worden

12 Uw en mijn verwachtingen

13 De grote vragen Waarom erven benutten, waarom niet op het dak? Er is niet genoeg dak: We moeten ook andere grote oppervlakken benutten. Zonder erven wekken we 750 MW minder zonnestroom op => er zijn dan 100 grote windmolens van 3 MW extra nodig Alle daken moeten uiteraard ook benut worden! Kan het financieel wel uit? Ja, net, maar dit is vooral ook een maatschappelijke case zoals: Deltawerken, Ombouw kolen naar gas in de zestiger jaren Waarom in de Achterhoek: Smart Sun City. Koploper en mooi voorbeeldgebied voor Nederland

14 Presentaties werkgroepen Technisch RO/Landschap - Visualisatie door ROM3d Fiscaal/economisch

15 Technische werkgroep - Erik Mol Voorbeeld Solarpark de Kwekerij. Hengelo Gld.

16 Werkgroep technisch Brede samenstelling Bijeenkomsten Mogelijkheden met de huidige technieken Opstelling bepaald Alle kosten en opbrengsten geraamd voor gemiddeld erf

17 Wat weten we? (1) Agrariër stopt en wil in boerderij blijven wonen Totale erf 1 hectare en 60% is te gebruiken voor zonnepanelen Saneringskosten asbest Sloopkosten Kosten realiseren zonnepark 1,10 per Wp (Watt piek)

18 Wat weten we? (2) 0,6 hectare zuidopstelling: 1200 zonnepanelen Vermogen 312 kwp aansluitvermogen van minimaal 3 x400 Amp opbrengst van ca kwh op jaar basis 0,6 hectare Oost-West opstelling: Ca zonnepanelen Vermogen 748 kwp aansluitvermogen van minimaal 1000 kva opbrengst van ca kwh op jaarbasis

19 Voorbeeld Zuidopstelling

20 Voorbeeld op betonplaten

21 Voorbeeld op gras

22 Voorbeeld Oost-West opstelling

23 Aandachtspunten Zuidopstelling of Oost-West opstelling? Hoe beveiliging regelen? Hele terrein/erf voorzien van hekwerk? Hoe erf inrichting (verharding of gras?) Hoe om te gaan met legeskosten van de omgevingsvergunning? Doorlopen procedure bestemmingsplanwijziging en aanvraag SDE+ Elektriciteitsaansluiting (infrastructuur) Wie wordt eigenaar van het zonnepark? (eigenaar, investeerder, energiecoöperatie

24 RO/landschap- Guus Béguin

25 Drie kernvragen Willen we deze ontwikkeling? Beleidskeuzes Hoe willen we dat het er uit ziet? Erf-inpassing en landschap Hoe kunnen we het regelen? Regelgeving Bestemming Omgevingsvergunning

26 Willen we deze ontwikkeling? Regionale Structuurvisie Ontwikkelingsgericht: ja, mits benadering De ontwikkeling past goed in de uitwerking Conclusie - Passende ontwikkeling - Geen belemmeringen op gebied van beleid

27 Hoe willen we dat het er uit ziet? Belangrijke vraag het Achterhoeks landschap is waardevol Ruimtelijk effect is beperkt agrarisch bouwvlak zonnepanelen in plaats van bouwwerken Welke inpassing vraagt dit? impressie door Rom3d

28 Visualisatie ROM3d Een leeg erf

29 Erf met zonnepanelen Zuidopstelling

30 Erf met zonnepanelen Oost-West opstelling

31 Erfinpassing (1)

32 Erfinpassing (2)

33 Erfinpassing (3)

34 Landschappelijke inpassing Conclusie nieuw element in het landschap inpasbaar inpassing afstemmen op de locatie Vragen voor de deelsessie wat vindt u belangrijk bij inpassing? uitvoering (hoogte, opstelling panelen) afscherming (hekwerk, haag, losse groenelementen)

35 Hoe kunnen we het regelen? Lastigste vraag Het voorbeeld is: bedrijf stopt. bestemming agrarisch past niet meer nieuwe bestemming: bedrijf voor energieopwekking met zonnepanelen te regelen met projectafwijking later opnemen in nieuw bestemmingsplan Ander voorbeeld: bedrijf gaat deels verder bestemming kan agrarisch blijven afwijken van bestemmingsplan voor zonnepanelen als nevenfunctie

36 Hoe kunnen we het regelen? Verkenning wens: agrarische bouwrechten behouden Besproken in de werkgroep zonnepanelen staan er 20 jaar of langer geen agrarische bouwwerken geen milieu melding/vergunningplichtige activiteiten Vraag voor de deelsessie wat vindt u van wijziging van de bestemming? andere mogelijkheden? probleem?

37 Fiscaal/economisch - Guus Ydema

38 De werkgroep Deelnemers: Fiscalist Crowd-funding specialist Subsidiespecialist Financieringsdeskundige LTO AGEM Geconsulteerd: banken BNG-bank, Triodos, Rabobank. In twee bijeenkomsten zijn de grote lijnen neergezet voor de rentabiliteit en een verdere aanpak van Zon op Erf. Globale berekeningen zijn uitgevoerd door AGEM met een rekenmodel.

39 Vooruitzicht: Een verrommeld erf bijdrage AGEM aan HVC-congres

40 De Business-case Een business-case gaat over het belang en het rendement van de investeerder. In dit geval is er ook een maatschappelijke case. De opbrengsten (of vermeden kosten) zijn: Gezondheid Kwaliteit landschap, toerisme Sloopkosten Minder opwarming van de aarde (hiervoor SDE+subsidie) Maatschappelijke baten kunnen worden gekwantificeerd. Dat kan met een MKBA (maatschappelijke kosten-baten analyse).

41 Investering en opbrengsten Huidige niveau investeringskosten: EUR 1,05 / Wpiek (panelen). EUR 1,10 uitgerekend door werkgroep techniek. Afhankelijk van kostprijs panelen, onderstel, aansluiting, sloop e.d. Afhankelijk van EU-importheffing- / beleid t.a.v. China Opbrengsten: stroomverkoop via openbaar net SDE+-subsidie

42 De financiële case Business-case op basis van Rijkssubsidie SDE+, garanties van leveranciers/ontwikkelaars, onderhoudscontracten, stroomleveringscontract (PPA) subsidie voor asbestverwijdering eventuele garantie van gemeente of provincie Aanvullend: vergoeding van sloopkosten opgenomen. Als boerderijen vervallen en boer failliet gaat, is de maatschappelijke schade veel groter en het asbest moet toch worden opgeruimd.

43 De case voor de agrariër Variant 1: agrariër investeert zelf Variant 2: agrariër verhuurt zijn grond De fiscale gevolgen voor de boer kunnen gunstig of ongunstig uitpakken. De uitkomst is sterk individueel bepaald. Afhankelijk van o.a. bedrijfsvorm, balanspositie, eigen arbeidsinbreng. Door o.a. stille reserves, landbouwvrijstelling, al dan niet voortzetten als onderneming. Voorstel van de werkgroep: focus eerst op de fiscaal-economisch gunstige projecten en bouw expertise en track-record op.

44 Structurering Financiering onderbrengen in één financieringsvehicle voor (groot) aantal projecten samen. Start met 10 projecten: totaal EUR 5 10 mln. Banken zien dit als minimum. Boeren verenigen in een zonnecoöperatie. Meest kansrijke projecten om mee te beginnen: Agrariër, familie of kennis brengt eigen vermogen in Aanvullend fiscaal voordeel aanwezig

45 Financiering Eigen vermogen ca. 20% Eigen vermogen of achtergesteld vreemd vermogen: PPM Oost; Vreemd vermogen van de bank (Triodos?, Rabobank?, BNG?, ) Eventueel aanvullend: crowd-funding. Overige aspecten: Herfinancieren na enkele jaren met bewezen cash-flow. Met en zonder (gemeente/provincie) garantie? Looptijden, rentepercentages

46 Doorrekening (1). Situatieschets: boer met 1 ha erf, waarvan 70% gebruikt kan worden voor zonnepanelen (ca panelen in Oost/West opstelling) Looptijd project: 30 jaar Totale investering: euro (per erf) Vervanging euro na ongeveer 15 jaar omvormers: Jaarlijkse euro exploitatiekosten: Financiering: 80% bank (2,7% rente gemiddeld); 20% boer of extern

47 Doorrekening (2) Uitgangspunten: subsidies en belastingvoordelen: SDE+, KIA, VAMIL, Asbest eraf, zon erop, Business Case EMT en een additionele subsidie van Provincie of Rijk van euro. Dit komt overeen met de extra kosten die de sloop en sanering van asbest met zich meebrengen. Resultaten: Voor de boer betekent dit een gemiddelde ROI van 5,79% en een IRR van 6,25%. (globale indicatieve berekening) De investering is initieel euro en nog eens ongeveer euro voor het vervangen van omvormers. De terugverdientijd is 11 jaar. Er zijn ook mogelijkheden voor externe financiers of crowdfunding. Dit maakt de investering voor de boer lager, maar de business case wordt ook minder interessant voor de boer

48 Doorrekening - variaties (globale indicatieve berekeningen) De modelcase van 60% en 1,10/Wpiek heeft een ROI van 4,45% en IRR van 2,89%. Terugverdientijd ca. 21 jaar De case met 80% benutting van het erf komt op een ROI van 6,1% en een IRR van 6,85%. Terugverdientijd ca. 10 jaar. De case met 70% benutting en bijv. 10% goedkopere panelen, als de prijs daalt of EU-inkoopheffing minder wordt: een gemiddelde ROI van 8,06% en een IRR van 12,29%. Terugverdientijd ca. 7 jaar. De case met 80% benutting en indiening met een 1 cent lagere SDE+, waardoor de kans op subsidie groter wordt, leidt tot IRR: 2,95%.

49 Wensen Fonds voor vergoeding sloopkosten: maatschappelijke baten zijn aantoonbaar en kosten komen anders ook ten laste van maatschappij als we blijven afwachten. SDE+-subsidie: dit is nu een jaarlijkse loterij, gunstig voor goedkopere windenergie en biomassa-bijstook in kolencentrales. Kans zonnestroom kan moeilijk worden benut. Wens: aparte regeling voor boerenerven. Combinatie SDE+ en sloopfonds? Fiscaal gunstige behandeling van de boer die zijn bedrijf voortzet als (parttime-) zonneboer. (moet nog uitgewerkt worden). Financiering voor de voorbereiding van 10 kansrijke projecten in de Achterhoek in 2016, tegelijk kennisopbouw en voortrekkersrol.

50 Terugkoppeling uit deelsessies Conclusies Wensen/uitdagingen Commitment voor een vervolg?

51 Mogelijke aanpak vervolg Uitvoering Achterhoek samen met Provincie en AGEM Achterhoekse manier: kleinschalig, mooi ingepast in het landschap & innovatief Expertise bundelen en voor financiering arrangementen aanbieden Boer wordt ontzorgd

52 Coöperatie ZOEF Ondersteunend team van: projectontwikkelaars, accountants, banken, gemeenten provincie agrariërs/lto juridische ondersteuning Uniformeren Structuur Contracten (aanleg, onderhoud, verzekeringen, financiering) Ontwerp Programmamanagement (AGEM)

53 Gefaseerde aanpak Stappen: 1. De eerste initiatieven doorrekenen 2. Eerste tranche (pilot) van ca. tien projecten uitvoeren 3. Tweede tranche van 40 projecten 4. Volgende tranche(s)

54 Planning en investeringen Zon op Erf - horizon Planning 2016 t/m 2018 worden 50 zonneboerderijen ingericht : 700 overige Investering Eerste tranche: 10 pilotprojecten, EUR 11 mln. (2016) Tweede tranche: 40 projecten 44 mln tot 2019, daarna ca. 700 mln.

55 Bedankt voor uw komst!