Meertaligheid in voorschoolse periode Marga van Mil-Leijtens, OnderwijsAdvies 30 september 2011

Transcriptie

1 Meertaligheid in voorschoolse periode Marga van Mil-Leijtens, OnderwijsAdvies 30 september 2011 Marga van Mil, 4 maart 2008

2 Programma Waar kom je meertaligheid tegen in voorschoolse periode? Voorbeelden vanuit de praktijk Waar liggen kansen voor professionals? Professionals in gesprek 2

3 Meertaligheid 0-4 jaar Consultatiebureau/Centrum Jeugd Gezin Peuterspeelzaal Kinderdagverblijf (Gast)gezin 3

4 Op het consultatiebureau: Is aandacht voor taalontwikkeling Is kennis aanwezig over door ouders gesproken talen Echter: Meertalig opvoeden komt pas vanaf 1 jaar aan de orde Kennis over kenmerken meertalig opvoeden ontbreekt Informatiemateriaal ontbreekt (Bron: onderzoek RUG, Meer talen, beter communiceren, 2006) 4

5 Meertaligheid op CB Screening spraak en taal door CB-arts of wijkverpleegkundige Instrumenten: SNEL (Spraaktaal Normen Eerste Lijns gezondheidszorg) Van Wiechen Ontwikkelingsonderzoek GMS (Groninger Minimum Spreeknormen) Meertalige kinderen: T1 en eventueel T2 Twijfel: extra consult of logopedisch spreekuur 5

6 Logopedisch spreekuur Eerste fase diagnostiek door logopedist Instrument: Taalstandaard Extra : Anamnese meertaligheid (M. Blumenthal e.a.) Extra: Lexiconlijsten (Marokkaans-Arabisch, Berber/Turks) Doelgroep: 0-4 jaar Inzet tolk Logopedisch spreekuur of spraaktaal-spreekuur Financiering door gemeente Maatwerkproduct JGZ Uitvoering door preventieve logopedist 6

7 Resultaten in de praktijk Leiden: prevalentie meertaligheid 0-4 jaar: 1/3% Aanmeldingen spreekuur: 1/3 meertalig Vervolg: 50% advies 50% verwijzing (logopedie, KNO/AC) 7

8 Kansen Kennis: deskundigheidsbevordering CJGmedewerkers Scholingsbijeenkomsten Casuïstiekbespreking meertalige kinderen CJG-overleg Scholing op de werkvloer 8

9 Kansen Informatievoorziening ouders Themabijeenkomsten Inloopspreekuur Websites Folders meertaligheid - NVLF/ GGD/ Schoolbegeleidingsdiensten - Afspraken over tijdstip (4 maanden? -4 maanden?) 9

10 Eerder informeren? Ervaring gesprekken ouders van meertalige peuters en kleuters: Onzekerheid Vragen over aanpak Achteraf spijt Meer informatie vooraf Meertaligheid op de zwangerschapscursus? 10

11 Gezin Gezinsgerichte programma s Op Stapje: professional komt in gezin Moeders in de buurt: groepsbijeenkomsten Voorleesprojecten Voorleesexpress, Ik lees voor jou Aandacht voor moedertaal Toeleiding naar VVE-voorziening 11

12 Peuterspeelzaal / kinderdagverblijf Start peuterspeelzaal 2;0 jaar of 2;06 jaar Gewichtenregeling (opleidingsniveau) VVE (voor- en vroegschoolse educatie) programmatisch werken extra taalstimulering (woordenschat) inzet extra middelen taaltutor, ambulant preventief begeleider scholing leidsters (taalaanbod) 12

13 Aandacht meertaligheid Intake Inschrijfformulier: talige achtergrond, opleidingsniveau, logopedie? eerste gesprek ouders: thuistaalsituatie, wat spreekt kind zelf? Inzet tolk? onafhankelijk, uitwisseling informatie, vertrouwen Vragen of twijfels ouders -> verwijzen Logopedisch spreekuur, (VVE)-logopedist 13

14 Aandacht voor meertaligheid Ontwikkelingsvolgsysteem Spraak en taal Fase tweede taalverwerving Overdracht naar basisschool Informatie taalontwikkeling Ontwikkeling in de tijd Ouderbijeenkomsten (DVD Oetsiekoetsie!) Inzet ouders / meertalige leidsters T1 als thema 14

15 Kansen Wet OKE (Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie) Harmonisatie peuterspeelzaalwerk en kinderopvang VVE voor elk kind die dat nodig heeft Kwaliteitseisen Deskundigheidsbevordering van medewerkers kennis over kenmerken meertaligheid inzet van T1 signalering problematiek taalaanbod en interactievaardigheden woordenschat (Viertakt, M. Verhallen) Kennis van elkaar Kennis van elkaars werkwijze / thema s 15

16 In de praktijk Leiden: inzet logopedist VVE Financiering vanuit onderwijskansenbeleid gemeente Logopedische groepsobservaties op peuterspeelzaal en VVE-kinderdagverblijf Deskundigheidsbevordering medewerkers o.a. op gebied meertaligheid Ouderbijeenkomsten Samenwerking met andere organisaties (o.a. organisatie lezingen workshops voor professionals met Maaike Verrips) Vergoeding kosten inzet tolk 16

17 In de praktijk Protocol Taaldiagnostiek Enschede - protocol signalering taalproblematiek - GGD, gemeente, CB, logopedie, peuterpeelzaal, kinderopvang, basisonderwijs, schoolbegeleidingsdienst - 18 maanden t/m start basisschool - toeleiding VVE 17

18 Kansen Professionals met kennis over meertaligheid Deskundigheidsbevordering medewerkers consultatiebureau,cjg, kinderopvang, peuterspeelzalen Samenwerking: VVE-netwerken, CJG-overleg, onderwijskansenbeleid, Brede School, ouderverenigingen Sluit aan bij wat werkt in de praktijk! 18

19 Professionals in gesprek Praktijkvoorbeeld uit DVD Oetsiekoetsie Formuleer 2 actiepunten vanuit eigen deskundigheid 19

20 Tot slot Meertaligheid Meertaligheid 20

21 Extra: Inzet van een tolk Overleg met ouders bij maken van een afspraak Bij voorkeur inzet officiële tolk (onafhankelijk) Tolk- en Vertaalcentrum Nederland Telefonisch (ad-hoc of gereserveerd) Persoonlijke tolk (week vooraf) Kosten 21

22 Extra: Aanwijzingen bij inzet tolk Rustige omgeving Telefoon met meeluisterfunctie Ouder(s) voorbereiden op aanwezigheid tolk Bij voorstellen geheimhoudingsplicht noemen Spreek langzaam en duidelijk Voer het gesprek met de ouder, niet met de tolk Zorg voor juiste opstelling (driehoek) 22

23 Extra: Stadia 2 e taalverwerving Gewenningsfase Volw: Geen vragen, alleen aanbod Kind: ontwikkeling begrip, gevoel van veiligheid Redzaamheidsfase Volw: wie,wat, waar vragen Kind: korte antwoorden Omgangfase Volw: handelingsvragen: wat doe je? Hoe ziet..eruit? Kind: beschrijvende, uitgebreidere antwoorden Leertaalfase Volw: Complexe vragen: wat gebeurt er als? Waarom? Hoe komt.. Kind: gedachten verwoorden, logisch nadenken 23