1. INLEIDING Inleiding 3

Transcriptie

1 PROGRAMMABEGROTING 2015

2 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Inleiding 3 2. PROGRAMMA S Overzicht programma s en producten 6 1. Veiligheid 7 3. Gemeenschapsvoorzieningen 9 4. Maatschappelijke activering Werk en Inkomen Beheer openbare ruimte Ruimtelijke ontwikkeling en volkshuisvesting Lokale lasten en algemene dekkingsmiddelen. 21 Overzicht algemene dekkingsmiddelen PARAGRAFEN 1. Weerstandsvermogen en risicobeheersing Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Grondbeleid Lokale heffingen Bestuur Interbestuurlijk toezicht Financiële paragraaf decentralisaties MEERJARENPERSPECTIEF Budgetautorisatie en overzicht producten 59 Meerjarenperspectief Overzicht producten BIJLAGEN Kerngegevens 63 Meerjarenperspectief Overzicht reserves en voorzieningen Ontwikkeling reserves en voorziening Overzicht kapitaallasten 77 Overzicht langlopende geldleningen 78 Overzicht gewaarborgde geldleningen 79 Overzicht kapitaaluitgaven 80 Overzicht personele sterkte 81 Overzicht EMU-saldo 82 2

3 INLEIDING Dit is de eerste begroting van het nieuwe college, dat in april 2014 aan het werk is gegaan. Deze begroting vormt de uitwerking van het collegeprogramma : Grenzen verleggen met nieuwe energie, dat we in juli van dit jaar met de raad hebben besproken. In deze begroting geven we invulling aan de belangrijke thema s uit het collegeprogramma: 1. Sterke dorpen 2. Goed wonen en werken 3. Decentralisaties 4. Financieel gezond 5. Slochteren werkt 6. Herindeling We vinden het belangrijk dat Slochteren financieel gezond opgaat in de nieuwe gemeente. Ondanks aanmerkelijk lagere inkomsten van het rijk zijn we er in geslaagd de begroting over de periode tot 2018 sluitend te krijgen. In het collegeprogramma voorspelden we op basis van de meicirculaire al dat het een zware opgave zou worden om de meerjarenbegroting rond te krijgen. De verlaging van de algemene uitkering met bijna hebben we vooral opgevangen door te bezuinigen in onze bedrijfsvoering: minder formatieplaatsen, substantieel lagere uitgaven voor ICT, representatie en communicatie. Door deze maatregelen kreeg de beheersbegroting een klein positief resultaat. Vervolgens hebben we scherpe keuzes gemaakt in de meerjarenbegroting. De budgetten voor groot onderhoud aan gebouwen, openbare verlichting, groot wegenonderhoud, de vervanging van voertuigen en investeren in ICT zijn vrijwel volledig geschrapt. Hiermee anticiperen we al op de herindeling: eerst moeten we weten welke kapitaalgoederen meegaan in de nieuwe gemeente. Dat bepaalt waar we moeten investeren in groot onderhoud of vervanging. Zo hebben we een begroting op kunnen stellen die in 2015 nog een klein tekort kent, maar in de daarop volgende jaren tot een positief begrotingsresultaat leidt. In het zicht van de herindeling zijn we ook terughoudend met nieuw beleid. Het heeft niet veel zin voor de komende 3 jaar nog nieuw beleid te ontwikkelen, als we met het bestaande beleid nog goed uit de voeten kunnen. Ook in onze dienstverlening en uitvoering kiezen we voor soberheid. Veel zaken kunnen we op de schaal van de nieuwe gemeente beter en efficiënter oppakken. Op thema s als grensoverschrijdende samenwerking, stimulering van recreatie en toerisme, digitale dienstverlening en het ontwikkelen van economisch beleid kunnen we veel meer resultaat behalen wanneer we dat op de schaal van de nieuwe gemeente kunnen doen. Daarom pakken we dergelijke zaken pas op als we echt gaan bouwen aan de nieuwe gemeente. Dan nog blijft er de komende jaren in Slochteren genoeg te doen. Met de drie decentralisaties komen er veel nieuwe taken naar de gemeenten waarvan we, zeker op het gebied van de jeugdzorg, de impact alleen nog maar in kunnen schatten. Ook in de uitvoering van de participatiewet krijgen we te maken met financiële risico s omdat we steeds minder budget krijgen voor mensen die een beschutte werkplek nodig hebben. Het is goed dat we al eerder een reserve gevormd hebben om de effecten van de 3 decentralisaties op te vangen. Met die reserve hebben we de middelen om ons nu al voor te bereiden op de nieuwe taken. Vanaf 2015 zetten we deze reserve in om de effecten van de nieuwe wetten tijdelijk te verzachten, in die gevallen waarin dit anders tot schrijnende situaties zou leiden. In deze begroting stellen we hiervoor een budget van beschikbaar. De andere kant van het verhaal is dat gemeenten de ruimte krijgen om in het sociaal domein veel meer uit te gaan van de kracht van de inwoners en van de samenleving. Als ouders ondersteuning vragen bij de opvoeding van hun kinderen bekijken we samen met hen welke mogelijkheden de directe omgeving van het gezin kan bieden. Met werkgevers in onze gemeente bespreken we welke mogelijkheden er zijn om meer mensen te laten participeren. Zo bevorderen we dat mensen zo veel mogelijk zelf hun inkomen kunnen verdienen. Een van de doelen van de gemeentelijke herindeling is meer ruimte voor de dorpen. Meer mogelijkheden voor de inwoners om hun dorp zelf in te richten op een manier die bij past bij het dorp en de mensen die er wonen. Ook hier gaan we uit van eigen kracht, van de individuele inwoner en van de samenleving. Die kracht zullen we de komende jaren gaan versterken door uitvoering te geven aan de leefbaarheidsvisie. Omdat die leefbaarheid in onze regio onder druk staat, ook door de effecten van de gaswinning is het goed dat er externe middelen beschikbaar komen. Daarmee stimuleren we ondernemerschap, bijvoorbeeld door snelle verbindingen en 3

4 duurzame energie, maken we maatschappelijke voorzieningen toekomstbestendig en kunnen mensen ook als ze ouder worden in de beschutting van hun eigen hun dorp blijven wonen. Naast de middelen van andere partijen die een verantwoordelijkheid hebben bij het compenseren van de effecten van de gaswinning zoeken we ook zelf naar extra middelen. Ons geld zullen we inzetten als cofinanciering, om de uitvoering van de leefbaarheidsvisie een extra impuls te geven. Daarnaast komt er de komende jaren meer financiële ruimte in het leefbaarheidsfonds, waarmee we bijdragen aan activiteiten die de samenhang in dorpen en buurten versterken. In de totstandkoming van deze begroting hebben we gemerkt dat het een lastige opgave is om de ambities van het collegeprogramma, de risico s van de decentralisaties en een goede voorbereiding op de herindeling te verenigen met het voeren van een evenwichtig financieel beleid. We willen geen onverantwoorde uitgaven doen in de aanloop naar de herindeling. Daarom hebben we scherpe keuzes moeten maken. Dat leidt er toe dat we sommige zaken niet meer gaan doen. Op alle gebieden, dienstverlening, beleid en ondersteuning, zullen raad, inwoners en onze partners merken dat de (financiële) ruimte beperkt is. Hoewel onze ambitie verder reikt, zullen we op veel fronten genoegen moeten nemen met een voldoende in plaats van een dikke plus. De gemeentelijke organisatie wordt kleiner, uitvoeringsbudgetten zijn minimaal en investeringen doen we op het moment dat ze onvermijdelijk worden. Voor nieuwe dingen is alleen financiële ruimte als er iets anders vervalt. Dit zijn geen gemakkelijke keuzes op de korte termijn, maar ze zijn noodzakelijk om na de herindeling de nieuwe gemeente en haar inwoners niet met onmogelijke opgaven en zware lasten op te zadelen. Het meerjarenperspectief ziet er nu als volgt uit: Meerjarenperspectief Omschrijving Resultaat beheersbegroting 2015 voordeel/nadeel Totaal vervangingsinvesteringen Totaal overige ontwikkelingen Subtotaal Overige 'inkomsten' Vrijval kapitaallasten Subtotaal TOTAAL Meerjarenperspectief Omschrijving Resultaat beheersbegroting 2015 voordeel/nadeel Vrijval kapitaallasten Meerjarenraming: structureel Totaal structureel Meerjarenraming: incidenteel Totaal incidenteel TOTAAL Met deze sluitende begroting kunnen we ook voldoen aan de criteria die de provincie hanteert voor het repressief begrotingstoezicht. Daarbij zijn de gemaakte keuzes ook niet onrealistisch of 4

5 onverantwoord, omdat we weten dat het bij de aard van dorpen en hun inwoners past om verantwoordelijkheid te nemen en samen de schouders er onder te zetten. Dat geeft ons het vertrouwen dat de raad, onze inwoners en partners deze keuze voor investeren in eigen kracht kunnen onderschrijven. Als we in Slochteren kunnen bouwen op elkaar, bouwen we samen aan een leefbare en toekomstbestendige nieuwe gemeente. 5

6 Hoofdstuk 2 PROGRAMMA S Overzicht Programma s Overzicht programma s en producten Op basis van de Financiële beheersverordening wordt bij iedere begroting en jaarstukken een overzicht gegeven welke producten uit de productraming onder welke programma s horen. Onderstaand treft u het overzicht aan met de aanwezige programma s met daarbij aangegeven welke producten de afzonderlijke programma s bevatten. Omschrijving Programmanaam Omvat de producten 1. Veiligheid 26. brandweer 27. veiligheid 3.Onderhoud 11. kinderen gemeenschapsvoorzieningen 13. lokaal onderwijs 14. openbaar onderwijs 22. sport 23. dorpshuizen 4. Maatschappelijke activering 7. opvang nieuwkomers 8. individuele voorzieningen 9. gezondheidszorg 10. jeugd 12. algemene voorzieningen 24. recreatie en toerisme 25. kunst en cultuur 30. informatie en advies 31. leefbaarheid 32. mantelzorg en vrijwilligers 33. financiële ondersteuning 5. Werk en Inkomen 4. inkomen 5. werk 6. economische zaken 6. Beheer openbare ruimte 15. groenbeheer 16. infrastructuur 17. afval 18. riool en openbare hygiëne 41. groenbeheer HS 42. infrastructuur HS 43. afval HS 44. riool en openbare hygiëne HS 45. groenbeheer MW 46. infrastructuur MW 47. afval MW 48. riool en openbare hygiëne MW 7. Ruimtelijke ontwikkeling en volkshuisvesting 8. Lokale lasten en algemene dekkingsmiddelen. 19. milieu 20. bouwen en wonen 21. ruimtelijke plannen 1. bestuursorganen raad 2. bestuursorganen college 3. bevolking 28. financiering en algemene dekkingsmiddelen. 50. beschikking reserves De volgende mutaties hebben zich voorgedaan met ingang van het begrotingsjaar Product 14 Openbaar onderwijs valt voortaan onder programma 3. Daarmee komt programma 2 te vervallen. Product 19 Milieu is nu onder programma 7 verantwoord. In verband met de uitbreiding van de werkmaatschappij IBOR (Integraal Beheer Openbare Ruimte) zijn de producten 45 tot en met 48 toegevoegd. 6

7 Programma 1 Programmabeschrijving Veiligheid Veiligheid Beleidskaders Drank en Horecawet Toekomstvisie land van Slochteren 2020 Integraal Veiligheidsbeleid BIBOB beleid Regionaal Beheersplan Rampenbestrijding Regionaal Repressief Dekkingsplan Verordening brandweerzorg en Rampenbestrijding Verordening brandveiligheid en hulpverlening Besluit Externe Veiligheid Wat willen we bereiken? We willen een veilige woon- en leefomgeving voor mens en dier. We richten ons daarbij vooral op het voorkomen van onveiligheid en gevoelens van onveiligheid. Wat gaan we ervoor doen? Prioriteiten 2015 Niet van toepassing. 7

8 Programma: 1 Wat mag het kosten? Lasten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire kosten Organisatiekosten: - uren organisatie % toerekening Totaal lasten programma Baten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire baten Totaal baten programma Bestaand beleid Saldo programma Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Meerjarenbegroting TOTAAL Toelichting nieuw beleid RIEC Noord Het RIEC Noord (Regionaal Informatie en Expertise Centrum) vraagt van alle gemeenten in 2015 een bijdrage van 0,10 per inwoner en vanaf 2016 structureel 0,15 per inwoner. Voor de begroting van 2015 gaat het om een bedrag van x 0,10 = 1.554,-. 8

9 Programma 3 Programmabeschrijving Gemeenschapsvoorzieningen In dit programma komen de voorzieningen aan de orde die gemeenschappelijk zijn, zoals sport en onderwijs. Beleidskaders Projectaanpak Verduurzaming Maatschappelijke accommodaties Beleidsplan voor de invoering van de drie decentralisaties in het sociale domein, Verordening Voorzieningen huisvesting onderwijs gemeenten Slochteren. Handhaving- en sanctiebeleid gemeenten betreffende kwaliteit en handhaving kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Statuut Stichting Openbaar Primair Onderwijs Slochteren. Akte bestuursoverdracht openbaar onderwijs Wat willen we bereiken? We bevorderen het meedoen in de samenleving door ontmoeting, door goed functionerende ontmoetingspunten. We zetten in op een adequaat voorzieningenniveau door middel van een actieve rol van de inwoners bij de instandhouding van deze voorzieningen. Wat gaan we ervoor doen? Prioriteiten 2015 Onderwijs We stemmen de gemeentelijke onderwijstaken af met de ontwikkelingen rond passend onderwijs. Over wijze waarop het openbaar onderwijs lokaal vorm krijgt blijven we in gesprek met het bestuur van OPOS. We willen dat de kwaliteit van onderwijs de aandacht krijgt die het verdient en dat er sprake is van een financieel gezonde situatie, ook voor de langere termijn. Met het onderwijsveld willen tot een gedeelde visie komen over kleine scholen omdat dit raakt aan onze visie op voorzieningen. Project verduurzaming maatschappelijke accommodaties Het project verduurzaming maatschappelijke accommodaties wordt afgerond. Project verduurzaming niet-gemeentelijke maatschappelijke accommodaties Het project verduurzaming niet-gemeentelijke maatschappelijke accommodaties wordt afgerond. Voor de verduurzaming van de eigen gebouwen (behalve onderwijs) worden de mogelijkheden om te verduurzamen in beeld gebracht. Visie op voorzieningen We komen met een visie op voorzieningen, omdat deze belangrijk zijn voor leefbaarheid en sociale cohesie in de kernen. 9

10 Programma: 3 Wat mag het kosten? Lasten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire kosten Organisatiekosten: - uren organisatie % toerekening sporthallen Totaal lasten programma Baten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire baten overige verrekeningen Totaal baten programma Bestaand beleid Saldo programma Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Meerjarenbegroting TOTAAL Toelichting nieuw beleid Accommodatiefonds Eind 2014 heeft het accommodatiefonds, na de toekenning voor lopende aanvragen, de bodem bereikt. We kiezen er voor het fonds op dit moment niet opnieuw te voeden. Eerst willen we voor de situatie na de herindeling een heldere visie ontwikkelen op voorzieningen. Dat geeft ons een afwegingskader om te bepalen of en welke accommodaties een kwaliteitsimpuls nodig hebben om ze toekomstbestendig te maken. Via andere wegen blijven er nog steeds mogelijkheden om aan financiële middelen te komen om accommodaties te verbeteren, uit externe fondsen of via de leefbaarheidsgelden van de NAM. We kunnen nu niet met zekerheid zeggen welke accommodaties in de nieuwe gemeente zullen blijven bestaan. Daarom doen we op dit moment zelf geen investeringen in maatschappelijk vastgoed, maar dat wil niet zeggen dat er de komende jaren in onze gemeente niets mogelijk is. 10

11 Programma 4 Programmabeschrijving Maatschappelijke Activering Met dit programma willen we de zelfredzaamheid en participatie van burgers, jong en oud, bevorderen zodat alle inwoners kunnen meedoen aan het maatschappelijk leven. Beleidskaders Beleidsplan voor de invoering van de drie decentralisaties in het sociale domein, Jaarplan sociaal domein 2015 Bouwen op mekaar. Wmo beleidsplan Meedoen doe je samen, Verordening maatschappelijke ondersteuning Jeugdbeleidsplan Jong Slochteren doet mee!, mei 2009 Cultuurnota Syncope, Leefbaarheidsplan 2014 Beleid en verordening Wet Inburgering Uitvoeringsplan Centrum voor Jeugd en Gezin november 2010 Startnotitie Kracht van Slochteren Bestuurlijke agenda: Gedecentraliseerde taken in het sociale domein op Slochter leest schoeien, met de focus op jeugd en preventie, plattelandsontwikkeling en gebiedsmarketing. Wat willen we bereiken? We willen dat alle inwoners van onze gemeente (jong en oud) volwaardig kunnen meedoen in de lokale samenleving. De inwoners zijn daarbij zelf verantwoordelijk om, al dan niet met behulp van een sociaal netwerk (dat ontstaat door ontmoeting) in de eigen ondersteuningsbehoefte te voorzien. We willen welzijn, betrokkenheid, (onderwijs)kansen en gezondheid voor kinderen en jongeren vergroten en uitval voorkomen. We willen dat onze inwoners zo lang mogelijk gezond en zelfredzaam zijn. Wat gaan we ervoor doen? Prioriteiten 2015 Wmo We geven uitvoering aan de nieuwe taken en andere wetswijzigingen van de Wmo (in 2015 via het continuïteitsarrangement): Begeleiding individueel en groep, kortdurend verblijf en een (klein) deel persoonlijke verzorging inclusief vervoer. Inkomensondersteunende maatregel (voorheen Wet Tegemoetkoming Chronisch zieken en Gehandicapten en Compensatie Eigen Risico). Mantelzorgcompliment Onafhankelijke cliëntondersteuning (taak die door MEE wordt uitgevoerd). Hulp bij het huishouden met minder budget. Jeugd We geven uitvoering aan de nieuwe taken in de Jeugdwet. We zorgen voor een laagdrempelige lokale zorgstructuur waarbinnen de preventie en jeugdhulp wordt uitgevoerd. We geven uitvoering aan het overgangsrecht zoals vastgesteld is in het Regionaal Transitie-arrangement Jeugd. We bieden waar nodig aan kinderen en gezinnen opvoed- en opgroeihulp. We bieden waar nodig ondersteuning bij de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie van kinderen en gezinnen met een verstandelijke, lichamelijke of psychische beperking. We bieden waar nodig hulp aan kinderen en gezinnen met psychiatrische problemen (jeugd GGZ). 11

12 We geven uitvoering aan kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering en voorzien in maatregelen ter voorkoming van kindermishandeling. We organiseren de toegang en integrale werkwijze door te werken met basisteams. Zij werken vanuit het principe 1 huishouden, 1 plan, 1 casemanager. Eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid zijn uitgangspunt voor de keukentafelgesprekken met inwoners die een ondersteuningsvraag hebben. In 2015 gaan zetten we ook in op de transformatie van het sociaal domein. Meer collectieve voorzieningen, laagdrempelig en dichtbij. In het beleidskader het jaarplan sociaal domein en de verordeningen staat beschreven hoe we hieraan uitvoering willen geven. Preventie- en handhavingsplan alcohol In 2015 wordt uitvoering gegeven aan het preventie en handhavingsplan alcohol. Verenigingen dorpsbelangen In nauwe samenwerking met de verenigingen Dorpsbelangen werken we aan sterke dorpen. We zetten in op kennisdeling, elkaar inspireren, laten zien wat goed gaat, geven ruimte en ondersteunen. Dit is van groot belang ook met zicht op de herindeling. We staan open voor experimenten met dorpsbudgetten; dit gaan we uitwerken in nauwe samenwerking met dorpen die dit willen. Plattelandsbeleid: Afhankelijk van de richting die wordt gekozen werken we met de gemeenten Groningen, Haren en Hoogezand-Sappemeer verder aan de thema s en speerpunten die in het kader van Vitaal Platteland zijn bepaald. Programma: 4 Wat mag het kosten? Lasten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire kosten Organisatiekosten: - uren organisatie % toerekening sporthallen Totaal lasten programma Baten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire baten Totaal baten programma Bestaand beleid Saldo programma Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Meerjarenbegroting TOTAAL Toelichting nieuw beleid Fonds voor schrijnende kwesties 12

13 Er is eenmalig ,- gereserveerd voor schrijnende kwesties bij de invoering van de decentralisaties in het sociale domein. Dit bedrag wordt gedekt uit de eerder door de raad vrijgemaakte reserve voor de invoering van de drie decentralisaties. Innovatiefonds/subsidies Het innovatiefonds heeft nt gebracht wat we er va hoopten. Het beperkte aantal aanvragen heeft tot gevolg gehad dat een deel van het geld niet werd besteed. Dat is niet goed te rijmen met onze wens om subsidies zo effectief mogelijk in te zetten, passend bij de maatschappelijke vraag. Daarom kiezen we er voor om de middelen die eind 2014 nog in de innovatiereserve zitten, vanaf 2015 in te zetten om het leefbaarheidsfonds jaarlijks op een peil van te houden. Daarnaast kunnen we vanuit dit fonds het plafond voor waarderingssubsidies op het niveau van per jaar houden. Hiermee zorgen we dat subsidies die overduidelijk in een behoefte voorzien tot en met 2018 op peil blijven. De doelstellingen van het innovatiefonds zijn onverminderd actueel en onderschrijven we nog steeds. We gaan in gesprek met de dorpen om te onderzoeken wat er nu echt voor nodig is om innovatieve ideeën van de grond te krijgen, nu blijkt dat het in het vooruitzicht stellen van financiering alleen niet veel oplevert. Voor initiatiefnemers van innovatieve ideeën zien we kansen om op andere manieren financiering te vinden. Waar dat nodig is zijn we graag bereid initatiefnemers te ondersteunen. Welke vorm dat aanneemt is afhankelijk van de behoefte van de initaitiefnemer en wat er nodig is om het idee verder te brengen richting realisatie. 13

14 Programma 5 Programmabeschrijving Werk en inkomen Het programma richt zich op werk dat wordt gezien als het beste instrument om armoede te voorkomen en mogelijkheden te creëren om te kunnen voorzien in een zelfstandige bestaansvoorziening. Beleidskaders Beleidsplan invoering drie decentralisaties Nieuwe verordeningen Participatiewet Verordening stimuleringsfonds Debiteurenbeleid Beleidsregels bijzondere bijstand Wat willen we bereiken? Mensen doen mee aan de samenleving, of het nu gaat om netwerken, verenigingen, organisatie of werk en buurt, waardoor voorkomen wordt dat zij in een sociaal isolement terechtkomen. We willen situaties voorkomen en uitbannen waarin sprake is van armoede en sociale uitsluiting. We zetten in op werk voor onze inwoners. We zien werk als het beste instrument om armoede te voorkomen en mogelijkheden te creëren om te kunnen voorzien in een zelfstandige bestaansvoorziening. Wat gaan we ervoor doen? Prioriteiten 2015 Uitvoeringsorganisatie voor werk, reïntegratie en inkomen We geven uitvoering aan aan de Participatiewet door het creëren van een effectieve en efficiënte uitvoeringsorganisatie voor werk, re-integratie en inkomen. Deze uitvoeringsorganisatie komt in de plaats van de unit Werk en Inkomen en het BWR en start op 1 januari Werk bieden aan specifieke doelgroepen We vragen ondernemers om ook werk te bieden aan mensen met minder mogelijkheden en als gemeente geven we daarin het goede voorbeeld door werk te bieden aan specifieke doelgroepen: stageplaatsen, werkervaringsplaatsen, beschut werk en dergelijke. Inzetten op werkgelegenheid We vinden het belangrijk dat er voldoende werkgelegenheid is voor onze inwoners, in de gemeente zelf of op een goed bereisbare afstand. Door in te zetten op een aantal kansrijke sectoren boeken we meer resultaat dan wanneer we ons op alles en iedereen richten. Dit doen we met goede dienstverlening aan bedrijven en een stevige werkgeversbenadering. 14

15 Programma: 5 Wat mag het kosten? Lasten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire kosten Organisatiekosten: - uren organisatie % toerekening Totaal lasten programma Baten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire baten Totaal baten programma Bestaand beleid Saldo programma Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Meerjarenbegroting TOTAAL Toelichting nieuw beleid Stimuleringsfonds/minimabeleid Binnen het budget voor het minimabeleid valt vanaf 2015 ook de Stichting Leergeld en het Jeugdsportfonds. Participatie Naast de wettelijke verplichtingen en afspraken is er voor de gemeenten ruimte om eigen keuzes te maken die aansluiten bij de lokale situatie. De drie samenwerkende gemeenten (HSSM) hebben deze lokale invulling vertaald in keuzemogelijkheden rondom een aantal thema s. Deze thema s zijn uitgewerkt in het jaarplan sociaal domein Ook sluiten we in het jaarplan aan bij de lopende ontwikkelingen. In Menterwolde functioneert het MAC (Maatschappelijk Activiteiten Centrum). ) Voor ons speelt het samenvoegen van de Unit Werk en inkomen en het BWR tot één Werkmaatschappij voor het hele participatie-domein: werk, reïntegratie en inkomen voor Hoogezand-Sappemeer en Slochteren. Deze werkmaatschappij is operationeel op 1 januari Dit betekent dat de gemeenschappelijke regeling BWR vanaf dat moment in liquidatie is. 15

16 Programma 6 Programmabeschrijving Beheer Openbare Ruimte Het programma richt zich op het beheer van de openbare ruimte om zorg te dragen voor een prettige, veilige, natuurrijke en gezonde leefomgeving. Beleidskaders Landschap- en groenvisie Bomenbeleid Registers Monumentale Bomen Integraal Beheerplan Groen Wegencategoriseringsplan ( ) Beleidsplan Openbare Verlichting Wegenbeheersplan Gladheidsbestrijdingsplan Beleidskader/ richtlijnen Bermen en Sloten Beleidsplan Openbare Verlichting Duurzaam Slochteren: visie op milieu en duurzaamheid Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Slochteren Waterplan Slochteren Visienota Het water van Slochteren Beleidskader Beheersing Eikenprocessierups Gedragscodes Flora en Faunawet Afvalstoffenverordening gem. Slochteren Wat willen we bereiken? We richten ons samen met inwoners op het duurzaam inrichten en beheren van de openbare ruimte om zorg te dragen voor een prettige, veilige, natuurrijke en gezonde leefomgeving. Wat gaan we ervoor doen? Prioriteiten 2015 We gaan wat betreft wegen, openbaar groen en bruggen het hoogst noodzakelijke doen om een veilige leefomgeving voor onze inwoners te bevorderen. In het eerste kwartaal van 2015 willen we met de raad de discussie voeren over het wegenbeheersplan. Het wegenbeheersplan brengt in beeld wat de dilemma s zijn in het onderhoud van ons wegennet. Met de raad willen wij tot een goede afweging komen: welk niveau van wegenonderhoud leidt tot een acceptabel evenwicht tussen veiligheid en behoud van kapitaalgoederen enerzijds en het beslag op financiële middelen anderzijds. 16

17 Programma: 6 Wat mag het kosten? Lasten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire kosten Organisatiekosten: - uren organisatie % toerekening Totaal lasten programma Baten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire baten Totaal baten programma Bestaand beleid Saldo programma Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Meerjarenbegroting TOTAAL Toelichting nieuw beleid Aanleg fietspad Schildmeer Met de dorpen Tjuchem en Meedhuizen en met de provincie en Delfzijl zijn we sinds 2013 in overleg over de aanleg van een fietspad langs het afwateringskanaal. Dit betreft een initiatief van het dorp Tjuchem en het maakt onderdeel uit van het fietsnetwerk Schildmeer. Als alle partners de benodigde bijdrage leveren zou de aanleg van het fietspad in 2015 kunnen starten. Openbare ruimte Meerstad Het terrein rondom de school in Meerstad en het eerste woonbuurtje zijn door Bureau Meerstad overgedragen aan de Gemeente Slochteren. Dit betekent dat hier nu onderhoud aan de openbare ruimte moet worden uitgevoerd. Hiervoor is een jaarlijks budget van ,- nodig. Onderhoud weg Slochterdiep De aanbesteding voor het onderhoud aan de weg Slochterdiep heeft plaatsgevonden. Tegelijkertijd is er overeenstemming bereikt met de NAM over een afkoop van onderhoud aan de weg door de NAM. Hiervoor ontvangen wij een bedrag van ,-. De totale kosten voor het onderhoud waren in eerste instantie geraamd op 1,5 miljoen. Door de gunstige aanbesteding en de afkoop zijn deze kosten nu verlaagd tot een totaal van ,-. Vervanging tractor In 2015 moet een tractorcombinatie vervangen worden, geraamde investering ,-. Dit zal met ingang van 2016 jaarlijks een bedrag van 40,000,- aan kapitaalslasten opleveren. Deze tractor wordt zoveel ingezet dat het lonend is om deze zelf in eigendom te hebben. Riolering Vanuit het verbreed gemeentelijk rioleringsplan (vgrp) worden diverse rioleringswerkzaamheden uitgevoerd, met een totale investering van ,- Onderhoud wegen Voor de wegen gaan we werken op basis van calamiteiten. Wanneer de veiligheid van onze weggebruikers in het geding komt zullen wij hier direct onderhoud op plegen. Hiervoor stellen wij voor 2015 een calamiteitenbudget beschikbaar van ,-. 17

18 Samenwerking waterketen De samenwerking in de waterketen gaat de derde fase in. Deelname hieraan betekent in de toekomst lagere kosten op het onderhoud van riolering. Kosten in ,- 18

19 Programma 7 Ruimtelijke ontwikkeling en volkshuisvesting Programmabeschrijving Ruimtelijke ordening van het grondgebied; Beleid en uitvoering op gebied van bouwen en wonen; Instandhouden en optimaliseren van de woningvoorraad Beleidskaders Provinciaal Omgevingsplan (2012) Regiovisie Groningen-Assen (2013) Regionale Woonvisie (2011) Woonplan (2011) Structuurvisie Buitengebied (2010) Structuurvisie Slochteren (2009) Structuurvisie Steendam-Schildmeer (2009) Structuurvisie Siddeburen (2009) Herinrichting Midden-Groningen (1999) Masterplan Meerstad (2005) Ontwikkelstrategie Meerstad (2012) Welstandsnota (2011) Bouwverordening (2012) Beleidsplan VTH (2011) Collegeprogramma Wat willen we bereiken? We willen een dynamische landelijke gemeente zijn met een plus, waar mensen graag duurzaam wonen, werken en leven. We zetten in op een gemeente waar mensen genieten van rust, ruimte, natuur, water en het karakteristieke landschap. Wat gaan we ervoor doen? Prioriteiten 2015 Ruimtelijke initiatieven We willen ruimtelijke initiatieven die passen binnen de ruimtelijke karakteristiek en identiteit (natuuras, cultuuras en buitengebied) mogelijk maken en zo nodig stimuleren. Doel daarvan is om de kiemkracht en de daadkracht van de samenleving te benutten en zo adequaat mogelijk te reageren op de ruimtelijke kansen en mogelijkheden die zich voordoen. Daarin gaan we risico s en experimenten niet uit de weg. Verruimen ruimtelijke beleidsregels We herijken de ruimtelijke beleidsregels die ten grondslag liggen aan de actualisering en digitalisering van de bestemmingsplannen. Waar nodig gaan we deze actualiseren. Het doel daarvan is (met planologische maatregelen) meer ruimte voor afwijking te creëren en meer mogelijk te kunnen maken. Herijken ruimtelijke plannen We herijken de ruimtelijke plannen (structuurvisies en bestemmingsplannen met nieuwbouwcapaciteit), in aanvulling op het Woonplan en de Meerjaren Prognose Grondexploitaties (MPG). Waar nodig gaan we deze actualiseren. Het doel daarvan is het bewerkstelligen van een gezondere programmering en betere verdeling van de nieuwbouwcapaciteit. Slochterhaven We gaan door met onze inzet voor een passende ontwikkeling en invulling voor de Slochterhaven. We trekken daarin zo veel mogelijk samen op met het dorp. In 2015 verwachten we duidelijkheid over de plannen van Staatsbosbeheer. Vanuit de Fraeylemaborg wordt het plein (tijdelijk) ingevuld met een aantal Follies. Zelf gaan we aan de slag met de omvorming van het oude Hubo-terrein tot een aantrekkelijk verblijfsgebied dat de waardevolle 19

20 elementen in het hart van Slochteren met elkaar verbindt. Meerstad We gaan door met onze inzet in Meerstad. In 2015 leidt dat opnieuw tot overdracht van eigendom en beheer van openbaar gebied. Verduurzaming maatschappelijke accommodaties Voor de verduurzaming van de maatschappelijke accommodaties stellen we vanuit de SLOK rijksbijdrage we een bedrag van ,- per jaar beschikbaar. Hiermee kunnen energiebesparingsprojecten worden uitgevoerd. Leefbaarheidsplan Samen met de maatschappelijke organisaties werken we aan de uitvoering van het in 2014 opgestelde Leefbaarheidsplan. Waar mogelijk proberen we financiering te verkrijgen via de dialoogtafel en het NAM-leefbaarheidsfonds. Daarnaast zien we mogelijkheden om een eenmalig bedrag van vrij te maken voor cofinanciering door de gemeente. Hiervoor kunnen we een deel van de gelden die beschikbaar zijn gekomen uit de aandelen bouwfonds liquide maken. Programma: 7 Wat mag het kosten? Lasten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire kosten Organisatiekosten: - uren organisatie % toerekening overige verrekeningen Totaal lasten programma Baten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire baten overige verrekeningen Totaal baten programma Bestaand beleid Saldo programma Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Meerjarenbegroting TOTAAL Toelichting nieuw beleid Meerstad overdracht openbaar gebied Voor de overdracht van het openbaar gebied in Meerstad is voor 2015 (en de komende jaren) ,- extra nodig. Dekking hiervoor komt uit de reserve Meerstad. 20

21 Programma 8 Lokale lasten en algemene dekkingsmiddelen Programmabeschrijving Binnen dit programma worden de inkomsten verantwoord van onder andere de algemene uitkering uit het gemeentefonds, de onroerende zaakbelasting en de onttrekkingen van middelen uit de reserves Beleidskaders Kwestie van evenwicht, Beleidskader voor het financieel toezicht op gemeenten en gemeenschappelijke regelingen in de provincie Groningen. Begrotingscirculaire provincie Groningen jaar Verordening voor de heffing en invoering van de onroerendezaakbelasting Verordening gemeentelijke basisadministratie Wat willen we bereiken? We zetten in op een structureel sluitende meerjarenbegroting. Dit doen we door de inkomsten behoudend en de uitgaven realistisch te ramen. Hierdoor zijn wij in staat om een robuuste begroting te presenteren. We zetten in op een aanvaardbaar niveau van de lokale lasten, dat wil zeggen afvalstoffenheffing en rioolheffing 100% kostendekkend. We willen als financieel gezonde gemeente de herindeling in. Wat gaan we ervoor doen? Prioriteiten 2015 Een sluitende meerjarenbegroting We streven naar een meerjarig structureel en reëel evenwicht in de begrotingspositie van de gemeente Slochteren. We voldoen aan de termijnen voor inzending voor de begroting en de jaarrekening zodat er sprake zal zijn van een terughoudend (repressief) begrotingstoezicht door de provincie Groningen. Verkiezingen In 2015 zijn er verkiezingen van de Provinciale Staten en de Waterschappen. Beiden zal de gemeente moeten organiseren. Verkiezingen ten behoeve van de Waterschappen is nieuw. 21

22 Programma: 8 Wat mag het kosten? Lasten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire kosten Organisatiekosten: - uren organisatie % toerekening overige verrekeningen Totaal lasten programma Baten Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Primaire baten overige verrekeningen Totaal baten programma Bestaand beleid Saldo programma Begroting 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Meerjarenbegroting TOTAAL Toelichting nieuw beleid In overeenstemming met de rest van de organisatie vervangen we apparatuur voor het bestuur alleen als dat echt noodzakelijk is voor het uitoefenen van de taak. Er is rekening gehouden met de verkiezingen voor de Provinciale Staten en Waterschappen ( ,-). De ontwikkelingen van de algemene uitkering uit het gemeentefonds zijn gebaseerd op de meicirculaire De omzetstijging van de OZB is voor ,5%. Voor de volgende jaren is rekening gehouden met een omzetstijging van 1,5%. Structurele waardedaling door schade die is veroorzaakt door aardbevingen wordt verrekend in de woz-waarde. Ook structurele waardedaling als gevolg van negatieve effecten in de huizenmarkt wordt vertaald in de gehanteerde woz-waarden. De negen gemeenten in het kerngebied van de aardbevingen trekken samen op in een werkgroep die de effecten van gaswinning op de woz-waarden goed onderbouwd in beeld gaat brengen. Daarnaast is een taakstelling opgenomen in de bedrijfsvoering, voor onder meer inkomsten uit dienstverlening aan derden tegen marktconforme tarieven ramen we een bedrag van

23 Overzicht Algemene Dekkingsmiddelen In de BBV staat (Art. 8 lid 5) dat er een overzicht met algemene dekkingsmiddelen opgenomen moet worden. Het overzicht algemene dekkingsmiddelen bevat de middelen, die voor de gemeente vrij besteedbaar zijn. De gemeente kan de aanwending van deze middelen zelf bepalen. Er rusten geen rijksverplichtingen op (zoals bijvoorbeeld bij specifieke uitkeringen) of andere beperkingen (zoals bij kostendekkende heffingen). De middelen worden ingezet ter dekking van de uitgaven die opgenomen zijn in de begroting. ( x 1.000) Algemene dekkingsmiddelen R 2013 B 2014 B 2015 B 2016 B 2017 B 2018 Algemene Uitkering Uitkering Sociaal Domein Belastingen Dividend Onvoorzien Saldo kostenplaats kapitaallasten Algemene uitkering De algemene uitkering uit het gemeentefonds is conform de mei-circulaire 2014 opgenomen. Dit is exclusief de inkomstenstroom voor de drie decentralisaties. Belastingen De onroerende zaakbelasting en de toeristenbelasting zijn vrij besteedbaar. De volgende bedragen zijn in de jaarrekening en de begrotingen opgenomen. Rekening 2013 Begroting 2014 Begroting 2015 OZB Toeristenbelasting Dividend De gemeente is aandeelhouder van een beperkt aantal dividenduitkerende vennootschappen. De belangrijkste is de NV Bank Nederlandse Gemeenten. Onvoorzien De post onvoorzien is bedoeld voor uitgaven waar de gemeente in de loop van het jaar door onvoorziene omstandigheden voor komt te staan. Het is bedoeld om incidentele tegenvallers op te vangen. Het gemeentelijk beleid is dat we 2,- per inwoner opnemen. Saldo kostenplaats kapitaallasten Dit is het resultaat van de doorberekende kapitaallasten (rente en afschrijving) en de daadwerkelijke rentelasten en afschrijving. Voor meer informatie wordt verwezen naar de bijlage Overzicht Kapitaallasten. 23

24 Hoofdstuk 3 PARAGRAFEN 24

25 Paragraaf 1 Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) Weerstandsvermogen en risicobeheersing In artikel 11 van dit besluit is over het weerstandsvermogen het volgende bepaald: Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen: a. De weerstandscapaciteit, zijnde de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken; b. Alle risico s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. De paragraaf betreffende het weerstandsvermogen bevat ten minste: a. Een inventarisatie van de weerstandscapaciteit; b. Een inventarisatie van de risico s; c. Het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico s, Inleiding In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van risico s die de gemeente loopt, de eventuele financiële consequenties, de beschikbare middelen en mogelijkheden waarover beschikt kan worden om risico s te kunnen opvangen. Het beleid is dat zowel bij het opstellen van de begroting als de jaarrekening door ons wordt gekeken in hoeverre het weerstandsvermogen aansluit bij de weerstandscapaciteit. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen geeft de relatie aan tussen: De weerstandscapaciteit; dit zijn de middelen en de mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te kunnen dekken. Het risicoprofiel; alle risico s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in de relatie tot de financiële positie. Het weerstandsvermogen geeft aan in of de gemeente in staat is om financiële risico s op te vangen en haar taken kan blijven voortzetten. Weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en mogelijkheden waarover beschikt kan worden om niet begrote kosten op te kunnen vangen. Daarbij wordt gekeken naar: De saldireserve De aanwezigheid van stille reserves De aanwezigheid van bestemmingsreserves, of die nog eenvoudig een andere bestemming kunnen krijgen De belastingtarieven, of die in de toekomst nog verhoogd kunnen worden De begrotingspost Onvoorzien Saldireserve De saldireserve is de belangrijkste buffer voor het kunnen opvangen van tekorten. Zowel de toekomstige verliezen op de reguliere begroting als de niet-begrote tegenvallers (risico s) komen in eerste instantie ten laste van de saldireserve. De omvang van de saldireserve dient minimaal toereikend te zijn om toekomstige begrotingstekorten op te kunnen vangen. Jaarlijks wordt de bespaarde rente op de saldireserve (4%) toegevoegd aan de exploitatie. Stille reserves Een voorbeeld van een stille reserve is het verschil tussen actuele waarde en de boekwaarde van een actief. Denk hierbij bijvoorbeeld aan aandelen (BNG), gebouwen en gronden. De gemeente heeft aandelen volgens de voorschriften, tegen de aankoopwaarde op de balans staan. De actuele waarde ligt hoger. Onbenutte belastingcapaciteit Met ingang van 2008 is het maximale toegestane tarief voor ozb losgelaten. Wel worden de gemeenten gehouden aan de macronorm. 1% ozb stijging betekent voor de gemeente Slochteren circa aan inkomsten. Met betrekking tot de ozb wordt in de begroting 2015 rekening gehouden, naast de reguliere opbrengststijging van 1,5%, met een extra omzetstijging van 2%. Dit is conform de besluitvorming omtrent de perspectiefwissel. Begrotingspost onvoorzien Op basis van de Gemeentewet is de gemeente verplicht een bedrag voor onvoorziene 25

26 uitgaven op te nemen in de begroting. Het is bedoeld om incidentele tegenvallers op te vangen. Het beleid van de gemeente is om per inwoner 2,- voor onvoorzien beschikbaar te hebben. Afgerond is dit circa ,-. Omvang weerstandscapaciteit Hiervoor zijn de afzonderlijke middelen benoemd, waarover de gemeente kan beschikken om niet begrote kosten te kunnen dekken. In onderstaande tabel is de totale omvang van de weerstandscapaciteit weergegeven. Omschrijving Bedrag (x 1.000) Saldireserve Stille reserves p.m. Onbenutte belastingcapaciteit 30 Begrotingspost onvoorzien 32 Totale weerstandscapaciteit In totaal heeft de gemeente Slochteren 1,9 miljoen aan weerstandscapaciteit om tegenvallers op te vangen. Ten opzichte van de jaarrekening 2013 is dit afgenomen. Dit komt door de burap 2014 omdat het tekort ten laste van de saldi-reserve gaat maar ook door het afboeken van de boekwaarde van Schaldmeda (op basis van een raadsbesluit). Risico s RISICO S Bij het opstellen van de begroting en rekening wordt inzichtelijk gemaakt welke risico s de gemeente Slochteren loopt die een behoorlijk financieel impact kunnen hebben. Hieronder wordt aangegeven om welke risico s het gaat. Voor zover mogelijk hebben we de benoemde risico s ook voorzien van een beheersmaatregel. Bestuurlijke inventarisatie risico s In het voorjaar van 2012 heeft er een bestuurlijk inventarisatie van risico s plaatsgevonden. De sessie heeft geresulteerd in de hieronder benoemde top-5 van risico s. Deze top 5 is door de organisatie voorzien van beheersmaatregelen. _ gemeenschappelijke deelnemingen/gr BWR WMO gemeentefonds/specifieke uitkeringen milieuverontreiniging/bodemverontreiniging gedecentraliseerde taken 1. Uitvoeringsorganisatie werk, re-integratie en inkomen/bwr Naar verwachting zal GR BWR vanaf 2015 ophouden te bestaan en opgaan in de uitvoeringsorganisatie (gemeentelijke werkmaatschappij) werk, re-integratie en inkomen. Als gevolg van de economische situatie en voorgenomen beleid van het Rijk zal de GR BWR grote problemen hebben om een sluitende exploitatie te krijgen. Beheersmaatregel: Er komt één uitvoeringsorganisatie waarin de Unit Werk en Inkomen van de gemeente Hoogezand-Sappemeer en de BWR opgaan. Voor de vorming van de uitvoeringsorganisatie is er de voorziening GR BWR die een omvang heeft van ,-. 2. WMO Als gevolg van vergrijzing is de kans aanwezig dat er een groter beroep wordt gedaan op de voorzieningen waardoor budgetten worden overschreden. Beheersmaatregel: We hebben de afgelopen jaren hier al op voorgesorteerd in de vorm van eigen bijdragen, kanteling, ontwikkelen van algemene voorzieningen. In het jaarplan decentralisaties (zie paragraaf gedecentraliseerde taken) benoemen we onze aanpak voor de komende jaren: preventie, casemanagement, integrale aanpak, transformatie. Korting budget Hulp bij het huishouden Het kabinet wil een korting van 28% toepassen op het budget voor Hulp bij het huishouden. Het kabinet is van mening dat mensen dit in eerste instantie zelf, samen met hun sociale omgeving moeten regelen. Uiteraard zal er altijd een vangnet zijn voor mensen die niet op hun omgeving kunnen terugvallen en over onvoldoende middelen 26

27 beschikken. Beheersmaatregel: We werken aan maatregelen om deze korting op te vangen. Dit doen we in het programma decentralisaties samen met de gemeenten Hoogezand-Sappemeer en Menterwolde. Onderdelen van de aanpak zijn het verder doorvoeren van de kanteling (ook bestaande klanten) en/of (delen van) de hulp bij het huishouden als algemene voorziening aan te merken. Hergebruik hulpmiddelen Wmo Het kabinet is voornemens het budget voor de Wmo met 50 miljoen te korten vanwege de besparing via hergebruik van hulpmiddelen. Onze insteek bij verstrekking van voorzieningen is altijd al herverstrekking van hulpmiddelen uit het depot. Daar valt niet veel winst te behalen. Beheersmaatregel: Er zal met de leveranciers en de doelgroep gezocht moeten worden naar maatregelen om deze korting op te vangen. Daarbij kan gedacht worden aan het meer algemeen gebruikelijk verklaren van voorzieningen of opzet van algemene voorzieningen als rolstoelpool of scootmobielpool. 3. Gemeentefonds/specifieke uitkeringen Gemeentefonds: Onder invloed van de huidige economische onzekerheden en de keuzes die het rijk maakt is er veel onzekerheid over de hoogte van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. De mogelijke hoogte van het risico wordt ingeschat op 2% van de omvang van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Beheersmaatregel: In de begroting wordt rekening gehouden met de ontwikkeling van het gemeentefonds op basis van de meest recente meicirculaire van het ministerie BZK. Specifieke uitkeringen: Als gevolg van onvoldoende beheersing van doel- en rechtmatigheid van bepaalde uitkeringen kan dit leiden tot het niet (volledig) uitkeren (bijv. IAU) van de middelen met een groot effect voor de begroting. Beheersmaatregel: Er is een verificatieteam waardoor een strenge selectie aan de poort wordt gedaan voor toelating in de WWB. Dit team wordt hierin ondersteund door de sociale recherche. Hiermee wordt doel- en rechtmatigheid geborgd. 4. Bodemverontreiniging De kosten voor onderzoek en bodemsanering kunnen geheel of gedeeltelijk voor rekening van de gemeente komen als de veroorzaker van de bodemverontreiniging of de eigenaar van de grond niet de kosten kunnen dragen of daarvoor aansprakelijk gesteld kunnen worden. Ook de kosten voor de aankoop van een woning die via de gewone weg niet verkocht wordt vanwege een bodemverontreiniging, komen voor rekening van de gemeente. Beheersmaatregelen: De informatie over bekende verontreinigingen, de verdachte locaties en de uitgevoerde bodemonderzoeken zijn inmiddels goed in beeld. Door dit databeheer op peil te houden en beschikbaar te stellen, worden onverwachte situaties voorkomen en is het daardoor mogelijk om risico s te spreiden. Bij bouwplannen, wijziging bestemmingsplan en starten of beëindigen van bedrijfsactiviteiten wordt bodemonderzoek gevraagd (onderzoeksplicht) van de initiatiefnemer. Afhankelijk van de resultaten moet mogelijk bodemsanering plaatsvinden voordat de plannen gerealiseerd kunnen worden. Bij grondtransacties wordt bodemonderzoek geadviseerd. Bij eigen grondtransacties bodemonderzoek laten uitvoeren. De kosten voor onderzoek en sanering komen voor rekening van de huidige eigenaren. Nieuwe gevallen van bodemverontreiniging worden voorkomen door bodembeschermende voorzieningen aan te brengen en toezicht te houden in het kader van wet- en regelgeving (provincie, gemeente en waterschap). 5. Gedecentraliseerde taken In de mei-circulaire hebben we meer duidelijkheid gekregen over de budgetten en de vorm waarin dit wordt overgeheveld. Toch blijven er nog een aantal onzekerheden en 27