Beleidsplan Integrale Schuldhulpverlening

Transcriptie

1 Beleidsplan Integrale Schuldhulpverlening

2 Inhoud Inleiding... 3 Wettelijk kader... 3 Doelgroep en aantallen... 5 Conclusies evaluatie schuldhulpverlening... 7 Doelstelling en uitgangspunten Uitvoering dienstverlening Resultaten Kwaliteit Acties Middelen

3 Inleiding Op dit moment is het Beleidsplan integrale schuldhulpverlening van kracht. De komende jaren, zeker met alle maatschappelijke ontwikkelingen, vragen om een nieuw beleidsplan. Het gaat hierbij niet om een op zichzelf staand, lijvig plan. Schuldhulpverlening is onderdeel van het sociaal domein en dient ook zo te worden bezien. In dit beleidsplan komen doelstelling en uitgangspunten in lijn met de doelstelling binnen het sociaal domein aan bod. De dienstverlening maakt integraal onderdeel uit van het sociaal team. Belangrijke input voor uitgangspunten en dienstverlening komt voort uit de evaluatie schuldhulpverlening. We sluiten af met resultaten, die we de komende jaren willen bereiken en de benodigde middelen. Wettelijk kader In dit onderdeel staat beschreven welke wettelijke kaders gelden bij (het vormen van beleid) schuldhulpverlening. Wettelijk kader Wet gemeentelijke schuldhulpverlening Het wettelijk kader voor schuldhulpverlening vormt de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs), die sinds 1 juli 2012 van kracht is. De gemeente is verplicht schuldhulpverlening te bieden, maar heeft beleidsvrijheid bij de invulling hiervan. Wettelijk is wel vastgelegd dat de gemeenteraad een beleidsplan vaststelt. In dit plan moet in ieder geval worden aangegeven: a. welke resultaten de gemeente in de door het plan bestreken periode wenst te behalen. b. welke maatregelen de gemeenteraad en het college nemen om de kwaliteit te borgen van de wijze waarop de integrale schuldhulpverlening wordt uitgevoerd. c. het maximaal aantal weken wachttijd dat de gemeente nastreeft indien een persoon zich tot het college wendt voor schuldhulpverlening. d. hoe schuldhulpverlening aan gezinnen met inwonende minderjarige kinderen wordt vormgegeven. De beginselen van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) zijn van toepassing op de gemeentelijke schuldhulpverlening. De beslissing van het college tot het doen van een aanbod of het weigeren van integrale schuldhulpverlening is een besluit in de zin van de Awb. Tegen het besluit is bezwaar en beroep mogelijk. Evaluatie De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening is geëvalueerd. Uit de evaluatie kwamen verbeterpunten. Dit heeft geleid tot aanpassingen in wetgeving, zoals vereenvoudiging van de beslagvrije voet en invoering van het breed moratorium. Daarnaast wordt het belang van toegankelijkheid van schuldhulpverlening, professionalisering en preventie en vroegsignalering benadrukt. 3

4 Besluit breed moratorium Dit besluit is een aanvulling op de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening. Als de rechter een beschikking afgeeft voor een breed moratorium betekent dit dat schuldeisers hun vorderingen niet langer af kunnen dwingen. De uitvoering van bijv. beslag of vrijwillige betalingsregelingen ligt voor een bepaalde tijd stil (maximaal 6 maanden). De vordering vervalt hiermee niet. Het breed moratorium is bedoeld als uiterste middel om een oplossing in het minnelijk traject te realiseren. Met name om de schuldhulpverlener en schuldenaar de rust te gunnen om de financiële situatie te stabiliseren. Een mogelijke uitkomst kan zijn dat na afloop van het breed moratorium iemand weer in staat is om zelfstandig zijn financiële verplichtingen na te komen, maar ook dat de rust- en stabilisatieperiode een opstap is voor een minnelijk- of wettelijk schuldsaneringstraject. Wet vereenvoudiging beslagvrije voet Als er beslag gelegd wordt op iemand s inkomen, dan heeft diegene recht op een zogenaamde beslagvrije voet. Dit is een deel van het inkomen waarop geen beslag gelegd kan worden. De reden hiervoor is dat de overheid vindt dat iedereen recht heeft op een minimaal inkomen ook als diegene nog schulden moet afbetalen. Zonder beslagvrije voet zou iemand letterlijk geen enkel inkomen meer over kunnen houden. In het algemeen bedraagt de beslagvrije voet 90% van de voor diegene geldende bijstandsnorm. Een beslagvrije voet kan echter hoger of lager worden door bepaalde omstandigheden. Zo zal de hoogte van de huur een rol kunnen spelen. De deurwaarder stelt de definitieve beslagvrije voet dus vast aan de hand van de gegevens die hem bekend zijn. De huidige regeling voor de bepaling van de hoogte van de belastingvrije voet wordt in de praktijk als te ingewikkeld ervaren. Er zijn veel gegevens nodig en deze moeten vooral door de schuldenaar zelf verstrekt worden. In de praktijk blijkt dit proces in veel gevallen niet goed te gaan, met als gevolg een groot aantal huishoudens met te weinig geld voor de basale levensbehoeften. Met het aangenomen wetsvoorstel wordt beoogd voormelde knelpunten weg te nemen. Benodigde gegevens moeten zo veel mogelijk uit de bestaande registraties worden gehaald. Dit betekent dat het niet meer afhankelijk is van de aanlevering door de schuldenaar. De beslagvrije voet wordt vervolgens vastgesteld op basis van de leefsituatie van de schuldenaar en zijn inkomen, alsmede het inkomen van een eventuele partner. De vereenvoudiging bestaat er daarnaast in dat één deurwaarder verantwoordelijk wordt voor de afstemming van de inning en de verdeling van de in beslag genomen gelden. Deze wet zal uiterlijk 1 januari 2019 ingaan. 4

5 Doelgroep en aantallen In dit onderdeel kijken we naar aantallen, samenstelling van de doelgroep en oorzaken van de schulden. Aantallen In onderstaande tabel staat het aantal aanmeldingen per gemeente van We verwachten een toename (10%) door betere aansluiting bij het voorliggend veld/sociaal team en vroegsignalering. Aantal 2016 Prognose Cranendonck Heeze-Leende Valkenswaard Totaal Deze aantallen hebben betrekking op aanmeldingen. Er is sprake van een nog groter bereik door geplande preventieve activiteiten (zoals trainingen, workshops etc). Deze komen niet tot uiting in de aanmeldingen. We zullen deze komende jaren apart inzichtelijk maken. Gezinssamenstelling Driekwart van mensen die zich melden voor schuldhulpverlening in de A2-gemeenten is alleenstaand. 72% van onze klanten zijn nl. alleenstaand, gescheiden of weduwe/weduwnaar. De overige 28% is gehuwd of samenwonend. Een op de vijf klanten heeft de zorg voor minderjarige kinderen. Bij alleenstaanden gaat het om 13%; bij de groep gehuwden/samenwonend ligt dit aanzienlijk hoger op 35%. Burgelijke staat % Alleenstaand 49% Gescheiden 23% Weduwe/weduwnaar 0% Gehuwd 18% Samenwonend 10% Ger. partnerschap 0% Totaal 100% Inkomen Landelijk Uit de cijfers van de NVVK 2 blijkt dat van de mensen die zich melden voor schuldhulpverlening 51% inkomen uit een uitkering heeft. Bijna tweederde (65%) van de klanten heeft in 2016 een inkomen op minimumloonniveau of lager. Dit is een toename van bijna de helft ten opzichte van twee jaar geleden toen 44% een minimum loon of lager had en ongeveer evenzoveel mensen een modaal inkomen. Deze laatste groep vormt in 2016 ongeveer een kwart van de klantengroep. De schuldhulpverlening verschuift naar mensen, die toch al moeten rondkomen met weinig geld. 1 Overzicht van aanmeldingen 2014, 2015 staan in de evaluatie schuldhulpverlening. 2 Branchevereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren 5

6 A2-gemeenten Uit registratie blijkt dat er evenveel mensen zijn met een uitkering als met loon uit arbeid. Dit sluit aan op het landelijk beeld waarbij 51% van de klanten een uitkering heeft. Oorzaken schulden Twee op de vijf huishoudens loopt achter met zijn betalingen. En een op de vijf huishoudens heeft dusdanig ernstige achterstanden waardoor er sprake is van betalingsproblemen. Hierdoor konden ze de afgelopen jaren regelmatig niet pinnen, hadden ze te maken met loonbeslag of met afsluiting van de energie wegens wanbetaling. De belangrijkste reden voor deze problemen is dat men niet in staat was om de rekeningen te betalen vanwege hoge vaste lasten of hoge zorgkosten. Waar in 2012 de belangrijkste reden voor een betalingsachterstand nog was dat men nalatig was geweest, nu geeft men vooral aan dat men niet in staat is om te betalen. Dit soort betalingsproblemen zijn moeilijker op te lossen dan problemen die ontstaan door nalatigheid. Dit blijkt uit landelijk onderzoek van het NIBUD 3. Het NIBUD beveelt aan om niet alleen in te zetten op het vergroten van financiële vaardigheden. Het Nibud roept bedrijven, de overheid en maatschappelijke organisaties op hun verantwoordelijkheid te nemen. Een positief voorbeeld is de mogelijkheid van zorgverzekeringen om het eigen risico gespreid te betalen. Het Nibud plaatst wel vraagtekens bij de methodiek waarmee wanbetalers van de zorgverzekering worden beboet: de verhoging van de maandelijkse kosten tot 130 procent van de standaardpremie. Voor mensen die al op de grenzen van hun financiële mogelijkheden zitten, zal dit geen stimulans zijn om wel te gaan betalen, maar eerder meer geldzorgen en stress met zich meebrengen. Nederlanders met een uitkering (bijstand/arbeidsongeschiktheid/werkloosheid) hebben het m.n. zwaar. Driekwart van hen komt moeilijk rond (vs. een derde van werkenden). Uitkeringsgerechtigden kwamen gedurende alle jaren al moeilijker rond dan werkenden en gepensioneerden. Maar het verschil is de afgelopen jaren groter geworden. Inkomensondersteunende maatregelen zijn daarom belangrijk voor uitkeringsgerechtigden en geen extraatje. Het is een belangrijke bron van inkomsten om uitgaven van te kunnen betalen. 3 Geldzaken in praktijk NIBUD (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting)

7 Conclusies evaluatie schuldhulpverlening Hieronder staan de conclusies uit de Evaluatie Schuldhulpverlening, vastgesteld op 18 juli 2017 door het College, nog even samengevat. Doelgroep en oorzaken De klanten van schuldhulpverlening bestaan voor driekwart uit alleenstaanden. Er zijn evenveel mensen met loon uit arbeid als uitkeringsgerechtigden. Er is een landelijke trend dat het aantal mensen met in financiële problemen met een minimuminkomen is gestegen naar 65%. Voor deze groep zijn inkomensondersteunende maatregelen van groot belang. Preventie Er is een aantal convenanten die lopen/in de maak zijn met woningcorporaties en zorgverzekeraar CZ. Dit geeft mogelijkheid om klanten zo vroeg mogelijk te benaderen (vroegsignalering). Naast het opstellen/bijstellen van een convenant is regelmatig overleg met partijen van belang. De gemeentelijke collectiviteit en sociaal raadsliedenwerk zijn geen onderdeel van schuldhulpverlening, maar leveren wel een bijdrage aan het voorkomen van schulden en hebben dus een preventieve werking. Toegang en begeleiding schuldhulpverlening Partners in het sociaal team hebben veel klanten met financiële problemen. Zij verwijzen door naar schuldhulpverlening maar ook naar beschermingsbewindvoering. Beschermingsbewind is bedoeld om mensen te beschermen die onvoldoende voor zichzelf kunnen zorgen. Het is belangrijk om gezamenlijk te kijken naar wat het beste instrument is voor de klant. Het is goed als schuldhulpverleners meer aansluiten bij het sociaal team voor structurele informatie-uitwisseling. Ook klantmanagers Werk & Inkomen moeten alert blijven op doorverwijzing schuldhulpverlening. Er is een aantal klanten die gedurende de eerste fase van schuldhulpverlening uitvalt en niet meer in beeld is. We willen meer zicht krijgen op reden van uitval en deze mensen weer terugleiden naar schuldhulpverlening. Dit gebeurt in pilotvorm met Praktijkschool de Schalm in samenwerking met het sociaal team. Begin 2018 evalueren we deze pilot en maken de uitkomsten bekend. Zelfstandigen komen nu niet in aanmerking voor schuldhulpverlening. Hier komt een heroverweging op bij het beleidsplan schuldhulpverlening Nieuwe inzichten uit wetenschap hebben geleid tot nieuwe methodieken, zoals mobility mentoring. Deze methodiek gaan we mogelijk gebruiken voor schuldhulpverlening. Uitbesteding diensten De Kredietbank West-Brabant voert diverse diensten in het kader van schuldhulpverlening uit. Dit werkt niet optimaal o.a. omdat er veel wisselingen van medewerkers zijn en KWB op afstand zit. Er is ook te weinig regie en begeleiding bij WSNP-trajecten. Lumens voert budgetcoaching uit en Cordaad zet vrijwilligers in om de administratie te ordenen. Dit verloopt naar tevredenheid. 7

8 Nazorg Mensen die uit een schuldsanerings-/wnsp-traject of beschermingsbewind komen, moeten opeens weer zelf hun financiën beheren. Dit levert teveel risico op terugval. Daarom gaan we nazorg bieden bijv. in de vorm van budgetcoaching. 8

9 Doelstelling en uitgangspunten In dit onderdeel staan de doelstelling en uitgangspunten van het beleidsplan schuldhulpverlening Doelstelling integrale schuldhulpverlening Het duurzaam vergroten van financiële zelfredzaamheid van de burger binnen zijn/haar mogelijkheden. Dit draagt bij aan wat we binnen het sociaal domein willen bereiken, nl zelfredzaamheid en participatie van burgers. We gaan voor de best passende begeleiding en oplossing voor de klant. De wens van de klant is hierin leidend. Het doel wordt dus in belangrijke mate bepaald door de klant. Dit betekent dat een schuldenvrije toekomst niet altijd het doel is. Het doel kan bijvoorbeeld ook zijn een stabiele situatie met voldoende geld om van te leven. Uitgangspunten: Integrale oplossingen dichtbij Toegang tot schuldhulpverlening is in principe mogelijk voor iedere inwoner van 18 jaar en ouder, die zijn financiën als probleem ervaart, mits ingeschreven in onze gemeentelijke basisadministratie. Dit zorgt voor een zo laag mogelijke drempel. Schuldhulpverlening is ingebed in het sociaal domein. Vanuit diverse disciplines kijken we met de klant naar een integrale oplossing. Niet alleen de schulden worden aangepakt maar ook de onderliggende problematiek, bijkomende problemen en stress. Ook flankerend beleid is van belang. Belangrijk hierbij het is het armoedebeleid. We wijzen klanten actief op de mogelijkheden van inkomensondersteunende regelingen. De hulpverlening wordt lokaal aangeboden. De schuldhulpverleners gaan onderdeel uitmaken van de sociale teams binnen de gemeenten. Deze investering draagt bij aan een integrale oplossing voor de klant. Duurzame oplossingen Preventie, vroegsignalering en nazorg We streven naar het voorkomen en zo vroeg mogelijk signaleren van schulden. Dit doen we in maximale samenwerking met onze partners in het sociaal team. Door mensen actief te wijzen landelijke en lokale inkomensondersteunende maatregelen, voorkomen we schulden. Dit wordt steeds meer van belang, aangezien het aantal mensen in financiële problemen met een minimuminkomen is gestegen naar 65%. Zij zijn afhankelijk van inkomensondersteunende maatregelen om het hoofd boven water te houden. 9

10 We bieden ondersteuning in budgetteren om schulden te voorkomen. Ook stimuleren en faciliteren we dat mensen elkaar tips geven over hoe rond te komen met weinig geld. Convenanten met woningcorporaties en zorgverzekeraars zijn belangrijk voor het vroegtijdig signaleren van betalingsachterstanden en (potentiële) schuldensituaties. Hierdoor kan tijdig worden ingegrepen. Het doel is het voorkomen van problematische schuldensituaties en uithuiszettingen. Ook nazorg is een vorm van preventie. Het voorkomt dat mensen opnieuw in dezelfde situatie terecht komen. Mensen die uit een schuldsanerings-/wnsp-traject of beschermingsbewind komen, moeten opeens weer zelf hun financiën beheren. Dit levert teveel risico op terugval. We nemen onze verantwoordelijkheid en bieden als gemeente nazorg in de vorm van budgetcoaching. Op deze manier zorgen we voor een zachte landing, zodat mensen op een verantwoorde manier de regie weer in eigen hand krijgen. Gedragsverandering Samen met de partners in het sociaal domein zetten we in op gedragsverandering. Dit bevordert afgewogen financiële beslissingen. Ook op andere gebieden kan gedragsverandering nodig zijn om financieel stabiel te worden, bijv. bij verslavingsproblematiek. Doordat iemand handvatten krijgt om om te gaan met bepaalde zaken, wordt hij/zij zelfredzamer. Het risico op terugval wordt kleiner. Nieuwe methodiek begeleiding: Mobility mentoring Mensen die in armoede leven of schulden hebben en daar niet snel uitkomen, krijgen al gauw het verwijt dat ze onverstandig zijn. Inzichten uit de hersenwetenschap laten zien waarom: chronische stress door schulden en armoede, verandert de bedrading van het brein van mensen. De zogenoemde executieve functies zijn minder goed ontwikkeld. Dat beïnvloedt het geheugen negatief en maakt dat mensen geen overzicht kunnen krijgen en niet goed meer in staat zijn om doelgericht en probleemoplossend te handelen. Mobility Mentoring Deze methodiek voor begeleiding bij armoede heeft als doel duurzame economische zelfredzaamheid. Mobility mentoring neemt de stress als vertrekpunt en ondersteunt het gezin om de ontwikkeling te maken van armoeden naar economische zelfredzaamheid. Ook houdt deze methodiek rekening met executieve functies; activiteiten worden in kleine stapjes opgedeeld. Het uiteindelijke doel is een situatie te bereiken waarin er geen sprake meer is van (financiële) stress doordat het gezinsinkomen voldoende is om het betreffende huishoudtype te onderhouden. Op dit moment wordt deze aanpak in een pilot in Alphen aan de Rijn doorontwikkeld en is daarna beschikbaar voor meer gemeenten. Op basis van de uitkomsten van deze pilot, gaan we hier mee werken in samenwerking met partners in het sociaal team. We verwachten dat deze methodiek kan bijdragen aan onze aanpak schuldhulpverlening. 10

11 Intergenerationele aanpak armoede Omdat armoede vaak intergenerationeel is, is het goed dit vraagstuk ook intergenerationeel aan te pakken. De negatieve effecten van leven in armoede zorgen voor een minder goede ontwikkeling van de executieve functies en beïnvloeden de mate van zelfregulatie van een kind. Dit leidt tot allerlei negatieve effecten zoals minder impulscontrole, meer moeite met het reguleren van emoties en minder goed in staat zijn om doelen te stellen en te realiseren. Platform 31 start samen met Gemeente Haarlem een pilot voor een intergenerationele aanpak. Een aantal experts, op het gebied van jeugd- en opvoedhulp, trainen van executieve functies en Mobility Mentoring, ontwikkelt deze aanpak. Het gaat om een twee-generatie-aanpak en de stimulering van executieve functies bij kinderen. Goed ontwikkelde executieve functies en een goede zelfregulatie zijn ontzettend belangrijk in het dagelijks leven, op school, later tijdens je studie, werk, maar ook voor je sociale leven. Het is daarom van groot belang dat in de hulpverlening aan gezinnen die leven in armoede ook aandacht wordt besteed aan de effecten van armoede op de opvoeding en ontwikkeling van het kind. Deze pilot levert een handleiding op waarmee gemeenten en organisaties aan de slag kunnen. Zodra deze beschikbaar is, zullen we samen met het sociale team kijken hoe we deze methodiek in kunnen zetten om de spiraal van armoede en schulden te doorbreken. Aandacht voor risicogroepen Schuldhulpverlening, net als alle hulpverlening binnen het sociaal domein, is maatwerk. Dit neemt niet weg dat er een aantal groepen mensen is, bij wie er een verhoogd risico op armoede en schuldenproblematiek is. We nemen extra maatregelen voor hulpvragers, die deel uitmaken van een of meer risicogroepen. Risicogroepen: - Minimaal inkomen Mensen met schuldenproblematiek hebben steeds vaker een minimuminkomen. Actie: Zoals eerder vermeld, wijzen we hen actief op inkomensondersteunende maatregelen. - Mensen met Licht Verstandelijke Beperking (LVB) Mensen met LVB hebben relatief vaak problematische schulden. Vaak wordt de verstandelijke beperking niet herkend door professionals. Terwijl die beperking nauw kunnen samenhangen met de schuldenproblematiek. Actie: We gaan 2018 inzetten op scholing van schuldhulpverleners door MEE voor het herkennen van LVB. Actie: Smart met geld voor jongeren met LVB (zie pagina 12) - Laaggeletterden Mensen die niet goed kunnen lezen of rekenen zijn kwetsbaar voor financiële problemen. Er komt een training voor herkennen van laaggeletterdheid voor klantmanagers Werk & Inkomen in het eerste kwartaal van In Valkenswaard wordt aanbod vormgegeven (bijv. 11

12 in de vorm van een Taalhuis) zodat mensen alsnog deze vaardigheden op kunnen doen. - Allochtonen Statushouders komen in een nieuw land met nieuwe gebruiken, regels etc. Voor veel van hen is het voeren van een financiële huishouding niet vanzelfsprekend. Dit maakt hen kwetsbaar voor financiële problemen. We zorgen ervoor dat zij ondersteund worden. Vluchtelingenwerk van Cordaad verzorgt de begeleiding van statushouders, waaronder ook financiën. Daarnaast kunnen statushouders deelnemen aan de cursussen budgetteren. - Alleenstaande ouders met inwonende minderjarige kinderen Door convenanten met woningcorporaties voorkomen we uithuiszettingen van gezinnen. Alle ouders met schulden wijzen we op de mogelijkheden van Alle kinderen doen mee. We brengen hen hiervoor in contact met Stichting Leergeld Valkenswaard e.o. Dit zorgt ervoor dat kinderen, ondanks de financiële problemen van ouder(s), mee kunnen doen aan sport, zwemles, muziekles, een uitje etc. Ook is er ondersteuning voor praktische zaken zoals een fiets en kleding. - Zelfstandigen Met een toename van het aantal zelfstandigen, is het aantal zelfstandigen onder de armoedegrens ook toegenomen. Er is een aantal instrumenten voor ondersteuning van ondernemers in zwaar weer. Een daarvan is het Besluit Bijstandsverlening zelfstandigen (bbz). Via een bedrijfseconomisch onderzoek wordt bekeken of het bedrijf levensvatbaar is. Als dit het geval is, kan er een krediet worden verstrekt. Indien dit niet het geval is, wordt er geadviseerd het bedrijf te beëindigen. Daarna kan iemand gebruik maken van de regelingen binnen schuldhulpverlening. Soms zijn er situaties waarbij er iets extra s nodig is. Bijvoorbeeld een onderneming waarvan de boekhouding moet worden afgerond en belastingaangiften worden gedaan en er geen gebruik van Bbz kan worden gemaakt. Hiervoor bieden we een voorziening om zelfstandigen te ondersteunen in het op orde brengen van de administratie. 12

13 Uitvoering dienstverlening In dit onderdeel staat hoe we de dienstverlening concreet vormgeven. Preventie en vroegsignalering Convenant met woningcorporaties Er is een convenant met Woningbelang. De werkwijze is erop gericht om een huurachterstand van 2 of meer maanden te voorkomen. Zodra Werk & Inkomen contactgegevens heeft ontvangen van Woningbelang, neemt zij binnen 5 werkdagen contact op om actief schuldhulpverlening aan te bieden. Ook met Woonbedrijf gaan we een dergelijk convenant aan. Convenant met CZ Er is een convenant met CZ in het kader van de pilot vroegsignalering met Praktijkschool de Schalm. We hebben gekozen voor CZ omdat er al een intensieve samenwerking is m.b.t. de collectieve ziektekostenverzekering. Deze preventieve aanpak zullen we de komende jaren verbreden met meerdere zorgverzekeraars. Inkomensondersteunende maatregelen Op de gemeentelijke website komt een helder overzicht van inkomensondersteunende maatregelen. Het sociaal raadsliedenwerk wijst mensen ook op mogelijkheden van landelijke en lokale regelingen. Cursus budgetteren We bieden cursussen budgetteren aan per Ook gaan we mensen met een kleine portemonnee in staat stellen om ervaringen en tips uit te wisselen. Bijvoorbeeld op thema s zoals goedkoop boodschappen doen, koken, budgetteren. In overleg met maatschappelijke partners geven we dit vorm. Individuele budgetbegeleiding Het is van belang dat iemand leert hoe hij/zij zelfstandig zijn financiële huishouding regelt. Tijdens budgetbegeleiding leert iemand deze vaardigheden. Deze dienst wordt uitgevoerd door Lumens. Budgetbegeleiding wordt zowel preventief ingezet als tijdens een schuldhulpverleningstraject of als nazorg. Smart met Geld voor jongeren met LVB In de training Smart met Geld leren jongeren heel praktisch hoe ze met geld om kunnen gaan. De nadruk ligt vooral op het vergroten van bewustwording, slimme keuzes maken en weerbaarheid. Op deze manier worden jongeren in de leeftijd van 15 tot 18 jaar financieel weerbaar om schulden in de toekomst te voorkomen. De training is ontwikkeld door MEE in samenwerking met de Rabobank Foundation. We kijken samen met VSO-/Pro-scholen en ander partijen of en hoe we deze training in kunnen zetten. Aandachtspunt hierbij is dat jongeren uit Valkenswaard naar verschillende VSO-/Proscholen in de regio gaan. Dit maakt het moeilijk om 1 training op 1 school te financieren. Dit moet in een samenwerkingsverband van gemeenten en scholen opgepakt worden. 13

14 Schuldhulpverleningstraject Werk & Inkomen voert een deel van de schuldhulpverlening zelf uit. Dit omvat de intake, stabilisering, inventarisatie, het plan van aanpak en eventueel schuldbemiddeling. De onderdelen schuldregeling, budgetbeheer, budgetbegeleiding, psychosociale hulpverlening en Wsnp zijn belegd bij externe partijen. Toegang Toegang tot schuldhulpverlening is in principe mogelijk voor iedere inwoner van 18 jaar en ouder, die zijn financiën als een probleem ervaart, mits ingeschreven in onze gemeentelijke basisadministratie. In de beleidsregels staan de nadere criteria voor weigerings- en beëindigingsgronden schuldhulpverlening. Wacht- en doorlooptijd De wachttijd is de periode tussen het moment dat een persoon zich meldt bij de gemeente voor schuldhulpverlening en het eerste gesprek waarin de hulpvraag wordt vastgesteld. Deze wachttijd mag maximaal vier weken zijn. De gemeente mag de wachttijd overschrijden wanneer aantoonbaar is dat het niet halen ervan aan de klant te wijten is. We streven naar een zo kort mogelijke wachttijd. Het eerste contact vindt plaats in een aanmeldgesprek, waarin globaal een inschatting wordt gemaakt van de problematiek en mogelijk vervolgtraject. Als de klant naar aanleiding van dit gesprek een aanvraag voor schuldhulpverlening wil doen, volgt een intakegesprek. Dit gesprek zal altijd binnen maximaal vier weken plaatsvinden. Wanneer er sprake is van een bedreigende situatie 4, vindt het intakegesprek binnen drie werkdagen plaats. Lange doorlooptijden hebben een negatieve invloed op de motivatie van de klant om mee te (blijven) doen aan een schuldhulpverleningstraject. Beperking van doorlooptijden is ook positief voor de bereidheid van schuldeisers om mee te werken aan een schuldbemiddelingstraject en draagt bij aan het voorkomen en beperken van problematische schulden. We hanteren hierbij een gemiddelde termijn van 3 maanden om tot een trajectplan te komen. Locatie De klant bepaalt waar hij in gesprek gaat met de schuldhulpverlener. Dit kan altijd lokaal. Omdat we in 3 gemeenten werken, is er ook de mogelijkheid voor de klant om juist een andere gemeente als locatie te kiezen. Uit ervaring merken we dat klanten hier soms de voorkeur aan geven. Sociaal team Als er sprake is van schulden, zijn er in praktijk vaak meer problemen. Om te bepalen of er sprake is van meervoudige problematiek, bespreekt de schuldhulpverlener de casus in het sociaal team of stemt 1 op 1 af met de andere betrokken professional. Daarnaast heeft de schuldhulpverlener een consulterende rol voor de ketenpartners. Bij klanten met financiële problemen kunnen partijen in overleg komen tot het best passende instrument. In overleg met de sociale teams binnen de gemeenten, worden in 2017 praktische afspraken over het aansluiten van een schuldhulpverlener gemaakt. Op deze manier zorgen we ervoor dat alle betrokken partijen geïnformeerd zijn en hun rol pakken. 4 Van een bedreigende situatie is sprake in geval van aangezegde huisuitzetting of afsluiting van energie en water, dan wel van beëindiging zorgverzekering. 14

15 Schuldregeling, schuldsanering, budgetbeheer en doorverwijzing naar de WSNP Deze onderdelen van de dienstverlening vallen onder fase 2 van het traject schuldhulpverlening en kopen we in. Voor de korte termijn gelden de lopende afspraken met de Kredietbank West-Brabant. Wel worden met hen betere afspraken gemaakt over het volgen en begeleiden van klanten die zich aanmelden voor een WSNP. Voor de langere termijn zetten we in 2018 verschillende aanbieders naast elkaar en kiezen we de best passende oplossing en aanbieder aan de hand van de uitgangspunten en financiële overwegingen. Ordenen administratie Vrijwilligers onder leiding van Cordaad ondersteunen mensen in het ordenen van de administratie. Dit zorgt voor overzicht en bespoedigt het schuldhulpverleningsproces. Deze dienstverlening werkt naar tevredenheid en wordt gecontinueerd in de komende jaren. Nazorg Budgetbegeleiding zetten we ook in in het kader van nazorg. Bijvoorbeeld na bewindvoering of schuldsanering/-regeling. De klant heeft dan een periode geen regie op financiën gehad en moet dat zelf weer terugpakken. Daar kan hij/zij vaak wel wat hulp bij gebruiken. Budgetbegeleiding kan voorkomen dat nieuwe schulden ontstaan. Op deze manier zorgen we voor een zachte landing, zodat mensen op een verantwoorde manier de regie weer in eigen hand krijgen. Resultaten Het doel is het duurzaam vergroten van financiële zelfredzaamheid van de burger binnen zijn/haar mogelijkheden. Zoals eerder genoemd; de wens van de klant is hierin leidend. Het doel en dus ook resultaat worden in belangrijke mate bepaald door de klant. Vaak is een schuldenvrije toekomst het doel, maar soms is stabiliteit het hoogst haalbare. Bij trajecten die doorgaan voor een schuldenregeling (waarbij de klant dus als doel een schuldenvrije toekomst heeft) behalen we het volgende resultaat: Bij minimaal 41% 5 treffen we een succesvolle schuldenregeling Uiteraard streven we naar een hoger percentage. Met schulden regelen ben je echter afhankelijk van het akkoord van schuldeisers met de voorgestelde regeling. Belangrijk daarbij is hoeveel zij van hun vordering betaald krijgen. Dat is weer afhankelijk van hoeveel inkomsten een klant boven het vrij te laten bedrag 6 heeft en dus in kan zetten voor afbetaling van schulden. Wsnp Als een schuldenregeling niet tot stand komt, is er nog de mogelijkheid tot het aanvragen van een Wsnp bij de Rechtbank. Wsnp staat voor 'Wet schuldsanering natuurlijke personen'. De Wsnp is een wettelijke regeling die het mogelijk maakt om na 36 maanden weer schuldenvrij te zijn. De rechter bepaalt dan of schuldeisers mee moeten werken. Wsnp-trajecten zijn niet in bovenstaand percentage opgenomen. 5 Dit percentage is afkomstig van het landelijke slagingspercentage 2016 van NVVK leden. 6 Vrij te laten bedrag (VTLB): dit is het bedrag dat iemand die in een schuldenregeling zit, ter beschikking heeft voor vaste lasten, boodschappen, kleding etc. De overige inkomsten zijn voor aflossing van de schulden. 15

16 Kwaliteit De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening laat de gemeenten vrij in hoe zij uitvoering geven aan de schuldhulpverlening. In de wet wordt gesteld dat de gemeente in het plan moet aangeven welke maatregelen zij neemt om de kwaliteit te borgen van de wijze waarop integrale schuldhulpverlening wordt uitgevoerd. Werk & Inkomen voert een deel van de schuldhulpverlening zelf uit. Dit betreft toegang, aanmelding, intake, inventarisatie, stabilisatie en schuldbemiddeling. Het feitelijke schuldregelen, evenals budgetbeheer wordt uitgevoerd door een externe partij, de Kredietbank West-Brabant. Wij stellen als voorwaarde dat deze externe partij lid is van de NVVK, de branchevereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren, danwel gecertificeerd is conform de NEN-norm Op deze manier is de kwaliteit van schuldhulpverlening geborgd. Schuldeisers vinden het belangrijk dat de partij die schulden regelt lid is van de NVVK. Acties Met onderstaande acties komen we tot aangepaste dienstverlening, volgens de uitgangspunten van dit beleidsplan. Preventie, vroegsignalering en nazorg Convenant Woonbedrijf Q Uitbreiden vroegsignalering zorgverzekeraars Cursus budgetteren Start Q Smart met geld Afhankelijk van overeenstemming met meerdere partijen Inzet budgetbegeleiding als nazorg Start Q Begeleiding schuldhulpverlening Scholing herkenning LVB Q Scholing Mobility mentoring Q Q (afhankelijk tijdspad landelijk) Aansluiting sociaal team Vanaf Q Aanbesteding diensten schuldregelingen,- saneringen, budgetbeheer 2018 aanbesteding, ingang

17 Middelen Afgelopen jaren was het budget van schuldhulpverlening hoger dan de gerealiseerde kosten. Aangezien er de komende jaren intensiever ingezet wordt op preventie, begeleiding en nazorg, leidt dit tot meer kosten. We gaan er vooralsnog vanuit dat de uitvoering volgens het beleidsplan binnen het bestaande budget kan plaatsvinden. Het benodigd budget schuldhulpverlening bedraagt: We monitoren de kosten in Als er vanuit de monitoring blijkt dat de kosten hoger zijn dan verwacht, koppelen we dit terug aan de Raad en nemen het mee in de P&C-cyclus. 17