een nieuwe start Ambitie 2020 welvaart creëren, welvaart verdelen

Transcriptie

1 een nieuwe start Ambitie 2020 welvaart creëren, welvaart verdelen Verkiezingsprogramma Open Vld - Federale verkiezingen 13 juni 2010

2 Ambitie een nieuwe politiek. In 2020 heeft 1 op 2 burgers opnieuw vertrouwen in de politiek. Nu is dat amper 17%. De politiek geeft het goede voorbeeld en doet het zelf met minder. Bovendien kent ons land een stabiel politiek klimaat, met slechts om de vijf jaar verkiezingen. 2. begroting in overschot. Het tekort op de begroting moet omgebogen worden van een tekort van 4,8 % naar een overschot van 0,5% in In 2015 moet de begroting absoluut in evenwicht zijn. Vanaf dan moet een overschot opgebouwd worden om de kosten van de vergrijzing op te vangen. 3. meer jobs creëren. werken moet lonen. minder armoede. De tewerkstellingsgraad in de leeftijdsgroep van 20 tot 64 jaar moet in ons land stijgen van 66% naar 73% in Dit betekent de creatie van extra jobs tegen 2020, bovenop de spontane toename van jobs in de komende tien jaar. De belastingdruk op arbeid moet dalen van 42% naar 40% in Wie werkt moet minstens 250 euro meer verdienen dan wie niet werkt. 4. competitieve economie. Het percentage van de actieve bevolking dat actief betrokken is bij het opstarten van een onderneming in ons land moet stijgen van 2,85 % naar 5,2% in Het aandeel van de export naar de groeilanden moet stijgen van 6% naar 10% in Het aandeel van de innovatie-uitgaven moet stijgen van 1,9% van het BBP naar 3% in zelfstandige en verantwoordelijke regio s. De regio s moeten volledig verantwoordelijk zijn voor hun inkomsten in De eigen fiscale inkomsten van de regio s moeten stijgen van 30% naar 100% in efficiënte en klantvriendelijke overheid. De totale kost van de overheid moet zakken van tot per inwoner in zekere pensioenen. De gemiddelde uitstapleeftijd uit de arbeidsmarkt moet stijgen van 59 jaar naar 63 jaar in De gemiddelde loopbaanduur moet stijgen van 37 jaar naar 40 jaar in veiligheid en justitie. In 2020 is justitie grondig hervormd. Het vertrouwen in de werking van het gerecht stijgt van 66 naar 85%. 9. hernieuwbare energie en energie-efficiëntie. Het aandeel hernieuwbare energiebronnen in de energieconsumptie moet stijgen van 3,5% naar 13% in De energie-efficiëntie moet met 20% stijgen tegen 2020, zowel in de industrie als bij de gezinnen. Ons energiesysteem is dan ook koolstofarm. 10. een open samenleving. In 2020 moet het armoederisico in ons land gedaald zijn van 15% naar 10%. Het loonverschil tussen mannen en vrouwen moet weggewerkt zijn, homoadoptie mag niet langer een taboe zijn en euthanasie moet in heel het land effectief mogelijk zijn.

3 De wereld is in beweging De wereld staat niet stil. De voorbije decennia zijn een aantal gebeurtenissen als een tsunami door de hele wereld gegaan. Die gebeurtenissen hebben ook ons land niet onberoerd gelaten. Ze hebben de wereld waarin wij leven en werken voor altijd veranderd. De val van de Berlijnse muur, in 1989, was zo n schokgolf. Het betekende de eenmaking van Duitsland, de bevrijding van de Oost-Europese landen uit de wurggreep van de Sovjet-Unie, het einde van de koude oorlog, de uitbreiding van de Europese Unie tot aan de grenzen van Rusland. Dat is allemaal goed nieuws, absoluut, maar het maakt ook dat Europa en ons land zich moeten aanpassen. De aanslagen op de WTC-torens in New York en op andere plaatsen in de Verenigde Staten, dat was nog zo n tsunami. Sedert 9/11 is de wereld niet meer dezelfde. Verschillende oorlogen blijven woeden en we zijn heel anders over veiligheid gaan denken. Ondertussen blijven de verschillen in welvaart tussen het Noorden en het Zuiden hemelhoog. Geweld en armoede veroorzaken grote migratiegolven, met soms voordelen, vaak grote nadelen. In elk geval veranderen onze steden van gezicht, en we moeten ervoor zorgen dat die diversiteit in goede banen wordt geleid. Ondanks de enorme cultuurverschillen is de wereld in de voorbije decennia een groot dorp geworden. Via internet en de moderne communicatiemiddelen is iedereen met iedereen verbonden. Op korte tijd ging Europa van twaalf naar vijfentwintig lidstaten. In de internationale economie steken nieuwe reuzen zoals China, India en Brazilië de kop op. Dat is een positieve evolutie. Het betekent dat de tegenstellingen tussen het rijke Westen en de rest van de wereld kleiner worden. Het betekent dat steeds meer mensen een menswaardig bestaan kunnen opbouwen. Ook voor ons is dat een goede zaak. Onze bedrijven zijn op de export gericht en vinden nu enorme nieuwe markten. Maar we moeten alert blijven. Als we flexibel genoeg zijn dan zal de globalisering ook voor ons meer welvaart brengen, vandaag en in de toekomst. Maar als we bij de pakken blijven neerzitten, dan dreigen de gevolgen negatief te zijn. Dan zullen we onze bedrijven, onze jobs en onze welvaart steeds meer naar lageloonlanden zien verdwijnen en dan worden we een oud land in een oud continent. Onze samenleving wordt niet alleen veelkleuriger, ze wordt tegelijk ook grijzer. We moeten in ons land, zoals in haast heel de Westerse wereld, rekening houden met een verouderde bevolking. Het aantal ouderen stijgt in de komende decennia snel en dat zorgt ervoor dat we ons moeten aanpassen. We moeten zorgen dat zoveel mogelijk mensen aan het werk zijn en dat we klaar zijn om die veroudering op te vangen in ons gezondheidszorgsysteem en in onze pensioenen. Tenslotte is de wereld zich steeds meer bewust geworden van de grote ecologische uitdagingen waarvoor we staan. Gelukkig maar, we wensen onze kinderen immers ook een leefbare aarde toe. We worden met steeds meer mensen afhankelijk van een aantal schaarse grondstoffen. We weten nu dat onze activiteiten, de manier waarop we ons voedsel produceren, werken, wonen en ons verplaatsen, mee verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde. Internationaal is het besef gegroeid dat dit een uitdaging is voor de hele mensheid. We zullen daarin ons steentje moeten bijdragen. Als we het verstandig aanpakken, kunnen we daar ook ons voordeel mee doen.

4 Ons land staat stil Ons land heeft zich nog te weinig aangepast aan deze nieuwe wereld. Terwijl andere landen hervormingen doorvoerden in hun sociale zekerheid, in de werking van hun arbeidsmarkt of in de manier waarop belastingen worden geheven, bleven wij te vaak vastzitten in interne discussies en communautaire twisten. We zijn er wel in geslaagd om de begroting onder controle te houden en om bijkomende arbeidsplaatsen te maken. Maar we waren nog niet klaar om structurele ingrepen te doen in het functioneren van onze welvaartsstaat. Daarom komen de schokgolven van de voorbije jaren hard aan. De bankencrisis, de economische crisis, de hoge werkloosheid het zorgt er allemaal voor dat onze problemen zwaarder geworden zijn en dat we ze dringender en ingrijpender moeten aanpakken. Waarom is ons land vastgelopen, terwijl de wereld zo in beweging is? Het heeft veel, zoniet alles, te maken met de verouderde manier waarop we aan politiek doen, op verschillende vlakken. We hebben ons land in de voorbije veertig jaar stelselmatig omgevormd van een unitaire staat naar een federaal systeem. Onze ingewikkelde communautaire compromissen begrijpt niemand in de wereld meer, maar ze hebben wel lang gewerkt en gezorgd voor communautaire vrede. Vlaanderen kreeg daarbij steeds meer autonomie en ging er in welvaart flink op vooruit. Maar vandaag blokkeert het systeem en de oude manier van staatshervorming werkt niet meer. De gemeenschappen staan met getrokken messen tegenover elkaar, het wantrouwen is huizenhoog, zelfs de eenvoudige problemen raken niet meer opgelost. Het kader waarin we werken is verouderd. We zullen de moed moeten hebben om het hele systeem in vraag te stellen en iets nieuws en werkbaars op poten te zetten. We zullen moeten gaan voor méér autonomie, maar ook voor eenvoudiger en werkbare procedures. De wijze waarop we het federale België en de Gemeenschappen en Gewesten financieren is verouderd. We hebben in het verleden steeds meer bevoegdheden naar de deelgebieden doorgegeven. Die deelgebieden kregen ook eigen fiscale bevoegdheden, maar voor het grootste deel krijgen ze hun geld nog steeds uit de federale schatkist. Dit systeem is ondertussen uit zijn voegen gebarsten. Het heeft ertoe geleid dat de opbrengsten van de economische groei vooral ging naar de deelgebieden, terwijl vooral de federale overheid moest blijven instaan voor de staatsschuld, de veiligheid en de kosten van de vergrijzing. Er zijn geen winnaars in dit spel. Een armlastige federale begroting, of een onbetaalbare sociale zekerheid, zijn voor de Vlamingen en de Franstaligen even grote problemen. Onze sociale zekerheid kreeg vorm vlak na de Tweede Wereldoorlog. Het was toen een vooruitstrevend bouwwerk, met een vrij logisch bouwplan. Maar ondertussen zijn we zestig jaren verder. Het huis is verouderd. We hebben nooit structurele ingrepen gedaan, wel hebben we steeds nieuwe kamers bijgebouwd. De doelstellingen zijn nog hetzelfde als zestig jaar geleden: zorgen voor goede en betaalbare gezondheidszorg voor iedereen; een waardig pensioen voor een waardige oude dag; menswaardige uitkeringen voor wie buiten zijn schuld ziek of werkloos wordt, bestrijden van armoede en uitsluiting. De doelstellingen zijn dus nog hetzelfde, maar de technieken die we gebruiken zijn verouderd, niet meer aangepast aan de werkelijkheid van vandaag. Onze sociale zekerheid vertoont steeds meer trekken die niet fair lijken te zijn, ze leidt te vaak tot de vaststelling dat we mensen betalen om niets te doen, de

5 financiering ervan komt in het gedrang. Ook hier zal een beetje rommelen in de marge niet meer helpen. Ook hier zullen we moedige veranderingen nodig hebben en structurele ingrepen. Dat zal de enige manier zijn om ook morgen een samenleving te garanderen waarin iedereen meedoet, waarin niemand achter gelaten wordt. Ook op het vlak van Justitie en veiligheid zullen we de moed moeten hebben om grote, ingrijpende hervormingen te doen. Veel mensen hebben hun vertrouwen in Justitie verloren. Dat is een groot probleem in een democratie. Maar het is ook voor een deel terecht. Sommige van onze rechtbanken werken met jaren achterstand. We hebben de guerre des juges meegemaakt in de Fortis-zaak. We krijgen soms de indruk van wereldvreemde rechters die meer bezig zijn met hun machtsposities en interne conflicten dan met een modern en performant gerecht. Tenslotte loopt het soms mis met de strafuitvoering. Er is onvoldoende gevangeniscapaciteit, en er is nog te weinig geïnvesteerd in alternatieve straffen of huisarrest. Het systeem hapert, en dat leidt soms tot een gevoel van straffeloosheid. Wij kijken naar de wereld, maar de wereld kijkt ook naar ons. De internationale politieke ontwikkelingen en de globalisering hebben verscheidene soorten migratiestromen op gang gebracht (vluchtelingen, arbeidsmigratie, gezinshereniging, ). De samenstelling van onze bevolking is daardoor danig gewijzigd. De Vlaamse steden en dorpen komen steeds meer in aanraking met nieuwe culturen, tradities, levensbeschouwingen, geloofsovertuigingen en maatschappijvisies. Het dagelijkse leven van de oorspronkelijke bewoners van bepaalde wijken werd ingrijpend dooreen geschud. Ons samenlevingsmodel staat onder druk door die toenemende diversiteit. Jarenlang hebben we geloofd dat het volstond om verdraagzaamheid te promoten, maar de voorbije jaren is er een toenemend ongenoegen en worden spanningen tussen bevolkingsgroepen zichtbaar. Die diversiteit managen, en er de kansen van grijpen, moet een permanente opdracht voor alle overheden worden. Tenslotte zijn de Vlamingen zelf ook veranderd. We zijn welvarender geworden, we leven steeds langer en onze ouderen zijn fitter en gezonder, we zijn hoger opgeleid, we hebben ons steeds meer geëmancipeerd van religieuze instellingen en van ideologische zuilen, we denken vrijer en we staan meer open voor de wereld. Het klassieke model van het huwelijk staat steeds meer onder druk en heeft al lang het monopolie verloren. Ons land telt honderdduizenden alleenstaanden. Er zijn talloze echtscheidingen, talloze nieuw samengestelde gezinnen. Vlamingen zijn verdraagzamer geworden ten aanzien van holebi s. Ze trouwen en scheiden, zoals de anderen, krijgen kinderen of kunnen die adopteren. De oude morele vooroordelen zijn aan het verdwijnen en er is steeds meer begrip voor de vrijheid van iedereen om zijn/haar leven naar eigen inzicht in te richten. Maar te vaak zijn onze wetten en instellingen nog niet aangepast aan die nieuwe realiteit. De wetgever loopt achterop bij de werkelijkheid. Een aanpassing is nodig, want de grotere vrijheid heeft soms ook nadelen. De politiek heeft de voorbije jaren een beeld van machteloosheid en immobilisme laten zien. Zij heeft de juiste noodmaatregelen genomen tegen de bankencrisis en de economische crisis, maar zij is er niet toe gekomen de structurele hervormingen te doen die nodig zijn met betrekking tot de staatshervorming, de financieringswet, de sociale zekerheid, justitie Dit heeft geleid tot een vertrouwensbreuk, de politiek was teveel met zichzelf bezig, liep zich vast in tegenstellingen van het verleden en bleef in gebreke om de toekomst voor te bereiden.

6 Nood aan een nieuwe start Ons land heeft nood aan een nieuwe start, aan grote hervormingen. Die hervormingen zijn mogelijk, de problemen zijn niet onoplosbaar. Ons land beschikt nog altijd over de troeven om een welvarend land met een open samenleving te zijn en te blijven. We moeten alleen de moed hebben om onze structurele problemen aan te pakken. We zullen anders aan politiek moeten doen. Open Vld legt zich niet neer bij de onverschilligheid of het fatalisme van anderen. Fatalisme en angst leiden alleen maar tot immobilisme. De liberalen hebben steeds het voortouw genomen bij grote omwentelingen en hervormingen in onze samenleving. Wij zijn niet voor niets de partij van de vrijheid en van de vooruitgang. We geloven in de kracht van ideeën en in de sterkte van mensen. De Vlamingen zijn een welvarend, hoogopgeleid, ondernemend, solidair en geëmancipeerd volk. Ons land heeft nog steeds enorme troeven. We kunnen onze welvaart blijven garanderen zolang we de talenten en creativiteit van onze burgers en ondernemingen voldoende ruimte geven in plaats van ons vast te klampen aan regels en instituties uit het verleden. We moeten durven een nieuwe start te nemen voor dit land. We moeten de oude instellingen en mentaliteit durven loslaten, zonder de positieve verwezenlijkingen van het verleden weg te gooien. We kunnen de toekomst maken. Dit kan alleen als de krachten gebundeld worden, in plaats van te verdelen. Vlamingen, Brusselaars en Walen zullen moeten samenwerken. Nieuwkomers moeten hun plaats krijgen, kunnen meedoen. Het kan niet dat zij uitgesloten worden. Het kan ook niet dat ze zichzelf buiten spel zetten. De talloze verenigingen die ons land telt, tellen ook echt mee. De sociale partners hebben een cruciale rol in het welslagen van de hervormingen op vele terreinen. Het is nu aan de politici om op korte termijn de nieuwe structuren op poten te zetten, waarin iedereen zijn steentje kan bijdragen. Als we onze krachten bundelen, onze intelligentie gebruiken en onze ogen niet sluiten voor de veranderende wereld, dan zijn we ook perfect in staat om alle uitdagingen aan te pakken. We kunnen het tij keren en met vertrouwen naar de toekomst kijken. We moeten openstaan voor veranderingen, zien wat essentieel is en ons land durven hervormen. Zo kunnen we een nieuwe start maken.

7 Duidelijke en concrete ambities voor 2020 Open Vld staat voor een andere politiek. Een politiek die eerlijk is. Die zegt waar het op staat. De uitdagingen zijn groot. We nemen de mensen ernstig en zeggen daarom ook hoe we die uitdagingen gaan aanpakken. Open Vld heeft een duidelijke visie op de grote maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan. Als geen andere partij hebben we een langetermijnstrategie om die uitdagingen succesvol aan te pakken. We staan voor vier jaar zonder federale of regionale verkiezingen. We moeten die periode gebruiken om nu, in 2010, grote hervormingen op te starten. Vertrekkende van een visie en kaderend in een strategie om in 2020 ons land er opnieuw te doen staan. Met haar plan Ambitie 2020 heeft Open Vld die visie en die toekomststrategie. In de volgende tien jaar wil Open Vld in ons land volgende 10 concrete doelstellingen gerealiseerd zien: EEN NIEUWE POLITIEK. In 2020 heeft 1 op 2 burgers opnieuw vertrouwen in de politiek. Nu is dat amper 17%. De politiek geeft het goede voorbeeld en doet het zelf met minder. Bovendien kent ons land een stabiel politiek klimaat, met slechts om de vijf jaar verkiezingen. BEGROTING IN OVERSCHOT. Het tekort op de begroting moet omgebogen worden van een tekort van 4,8 % naar een overschot van 0,5% in In 2015 moet de begroting absoluut in evenwicht zijn. Vanaf dan moet een overschot opgebouwd worden om de kosten van de vergrijzing op te vangen. MEER JOBS CREËREN. WERKEN MOET LONEN. MINDER ARMOEDE. De tewerkstellingsgraad in de leeftijdsgroep van 20 tot 64 jaar moet in ons land stijgen van 66% naar 73% in Dit betekent de creatie van extra jobs tegen 2020, bovenop de spontane toename van jobs in de komende tien jaar. De belastingdruk op arbeid moet dalen van 42% naar 40% in Wie werkt moet minstens 250 euro meer verdienen dan wie niet werkt. COMPETITIEVE ECONOMIE. Het percentage van de actieve bevolking dat actief betrokken is bij het opstarten van een onderneming in ons land moet stijgen van 2,85 % naar 5,2% in Het aandeel van de export naar de groeilanden moet stijgen van 6% naar 10% in Het aandeel van de innovatie-uitgaven moet stijgen van 1,9% van het BBP naar 3% in ZELFSTANDIGE EN VERANTWOORDELIJKE REGIO S. De regio s moeten volledig verantwoordelijk zijn voor hun inkomsten in De eigen fiscale inkomsten van de regio s moeten stijgen van 30% naar 100% in EFFICIËNTE EN KLANTVRIENDELIJKE OVERHEID. De totale kost van de overheid moet zakken van tot per inwoner in 2020.

8 ZEKERE PENSIOENEN. De gemiddelde uitstapleeftijd uit de arbeidsmarkt moet stijgen van 59 jaar naar 63 jaar in De gemiddelde loopbaanduur moet stijgen van 37 jaar naar 40 jaar in VEILIGHEID EN JUSTITIE. In 2020 is justitie grondig hervormd. Het vertrouwen in de werking van het gerecht stijgt van 66 naar 85%. HERNIEUWBARE ENERGIE EN ENERGIE-EFFICIËNTIE. Het aandeel hernieuwbare energiebronnen in de energieconsumptie moet stijgen van 3,5% naar 13% in De energie-efficiëntie moet met 20% stijgen tegen 2020, zowel in de industrie als bij de gezinnen. Ons energiesysteem is dan ook koolstofarm. 10. EEN OPEN SAMENLEVING. In 2020 moet het armoederisico in ons land gedaald zijn van 15% naar 10%. Het loonverschil tussen mannen en vrouwen moet weggewerkt zijn, homoadoptie mag niet langer een taboe zijn en euthanasie moet in heel het land effectief mogelijk zijn. Het halen van deze doelstellingen zal niet vanzelf gaan. Integendeel zal het inspanningen vragen van ons allemaal. Open Vld wil de bevolking geen rad voor ogen draaien. Wij zeggen waar het op staat. Maar we zijn optimistisch. Omdat we geloven in de kracht van mensen. In de kracht van samenwerking. Maar dan moeten we met zijn allen op 13 juni een nieuwe start nemen. Om er op 14 juni tegenaan te gaan.

9 Hoofdstuk I. Een nieuwe start voor de politiek. Ambitie 2020 : Een nieuwe politiek. In 2020 heeft 1 op 2 burgers opnieuw vertrouwen in de politiek. Nu is dat amper 17%. De politiek geeft het goede voorbeeld en doet het zelf met minder. Bovendien kent ons land een stabiel politiek klimaat, met slechts om de vijf jaar verkiezingen. Kernpunten: Geen schijnkandidaten meer Samenvallende verkiezingen Hoorzittingen in parlement voor kandidaat-ministers Afschaffing Senaat, provincies en staatssecretarissen Crisisbelasting voor ministers Op 13 juni gaan bijna 8 miljoen Belgen stemmen voor een nieuw federaal parlement. Het zal voor de meesten de zevende keer zijn in 10 jaar dat ze moeten gaan aanschuiven in hun plaatselijk stembureau. Door de snelle opeenvolging van Europese, federale, Vlaamse en lokale verkiezingen is er bij vele mensen een grote verkiezingsmoeheid. Zelden kregen oproepen om op 13 juni niet te gaan stemmen en een verkiezing over te slaan zoveel weerklank als deze keer. Menig kiezer heeft er even genoeg van. Deze verkiezingsmoeheid heeft echter ook andere oorzaken. Het vertrouwen van de burger in de politiek was nooit zo laag. Uit recent onderzoek blijkt dat maar liefst 83% van de Belgen hun politici niet meer vertrouwen. De machteloosheid van de politiek in de recente financiële en economische crisis, maar vooral de besluiteloosheid in enkele heikele dossiers, zoals BHV of de Lange Wapper, zorgen voor de grootste vertrouwenbreuk in decennia. Het lage vertrouwen in politici is nefast. Het zorgt voor verzuring en verstarring. Het hypothekeert de dynamiek die we nodig hebben om ons land een nieuwe start te geven. Om te zorgen voor een economie die weer werk creëert, een justitie die opnieuw kordaat optreedt of pensioenen die betaalbaar blijven. Er is daarom nood aan een nieuwe politiek.

10 1. De stem van de kiezer wordt ernstig genomen 1) Schijnkandidaten en job-hoppen Vlaamse ministers die de lijst aanvoeren voor de Kamer en meteen zeggen dat ze niet gaan zetelen. De lijsttrekker van de Senaat die na 13 juni op drie jaar tijd in drie parlementen zal gezeteld hebben. De lijsttrekker voor Europa die enkel de zetel moet binnen halen voor de eerste opvolger. Het zijn maar enkele voorbeelden van zogenaamde schijnkandidaten en job-hoppers: kandidaten vaak kopstukken die bij elke verkiezing een topplaats innemen en dan ofwel van parlement veranderen ofwel helemaal niet gaan zetelen. De kiezer wordt misleid en raakt het Noorden kwijt. Het tast de geloofwaardigheid van de politiek zwaar aan. Om politieke stoelendansen en schijnkandidaten te voorkomen moet er een wettelijke regeling komen. Spelregels dus die voor iedereen gelijk zijn en die oneerlijke concurrentie de kop indrukken. Wie verkozen wordt moet zetelen in het parlement waarvoor hij het laatst heeft gekandideerd, en verliest dus meteen zijn vorig mandaat. 2) Opvolgers en lijststem Op 7 juni 2009 trokken de Vlamingen naar de stembus om uit te maken wie hen de komende vijf jaar in het Vlaams Parlement zou vertegenwoordigen. Of toch niet? Na de beëdiging van de ministers, bleek dat maar liefst 33 van de 124 Vlaamse parlementsleden strikt genomen niet verkozen zijn. Ze kwamen het parlement binnen als opvolger. 27 procent van de Vlaamse parlementsleden kan zich dus niet beroepen op een mandaat van de kiezer. Onze parlementaire democratie kampt dus met een democratisch deficit. Op papier is de kiezer aan zet, maar in de praktijk voeren de partijen het hoogste woord. Door het systeem van opvolgers en door de pot van lijststemmen, die verdeeld wordt onder de eerste kandidaten op de lijst. Het kan nochtans anders. Kijk maar naar de gemeenteraadsverkiezingen. De eerste opvolger is dan de eerste niet-verkozen kandidaat met de meeste stemmen. Daarom moeten de afzonderlijke lijsten van opvolgers worden afgeschaft. De eerste opvolger is de eerste niet verkozen effectieve kandidaat, d.i. de niet-verkozen kandidaat met de meeste voorkeurstemmen. Daarnaast moet de pot weg. De lijststem zelf mag behouden worden, om de kiezer de kans te geven op de partij te stemmen, zonder zich uit te spreken over individuele kandidaten. Maar de verdeling van de lijststemmen over de eerste kandidaten moet worden afgeschaft. De lijsstem telt dus enkel nog voor de zetelverdeling onder de lijsten en niet langer voor de toekenning van de zetels aan de kandidaten. Alleen de kandidaten die de meeste voorkeurstemmen halen, zouden dan verkozen worden en dit ongeacht hun plaats op de lijst. 3) Geen opkomstplicht meer Slechts 3 Europese landen kennen een opkomstplicht bij verkiezingen. De meeste andere landen hebben in het verleden wel een opkomstplicht gekend, maar ondertussen afgeschaft (b.v. Nederland: opkomstplicht ingevoerd in 1917, maar afgeschaft in 1970). Ondanks de opkomstplicht in België stemmen ongeveer 1 miljoen kiezers niet of blanco of ongeldig. De meeste niet-stemmers hebben een geldig excuus, maar zij die onwettig afwezig blijven hoeven niets te vrezen: sinds 2003 is er geen enkele vervolging meer geweest voor het brossen van verkiezingen. De opkomstplicht is niet meer van deze tijd. Het argument dat de opkomstplicht garandeert dat ook de lagere sociale klassen vertegenwoordigd worden, overtuigt niet. Het sociaal beleid in (Europese) landen zonder opkomstplicht, is niet fundamenteel anders als bij ons. En is Barack Obama niet tot president verkozen zonder opkomstplicht? Zijn verkiezing is misschien wel het beste bewijs dat politici in de eerste plaats mensen moeten overtuigen om te gaan stemmen ( Get out the vote ). Het zal de interesse in de politiek opnieuw doen stijgen. De opkomstplicht maakt de politiek vandaag lui. Schaf ze af, en de politiek zal in beweging moeten komen. 10

11 4) Samenvallende verkiezingen De voorbije 10 jaar werden er in ons land 7 verkiezingen gehouden. Behalve verkiezingsmoeheid bij de kiezer, leidt deze snelle opeenvolging van verkiezingen tot politiek immobilisme. Er heerst immers een quasi permanente verkiezingskoorts, met weliswaar veel profileringsdrang, maar bijzonder weinig ruimte voor politieke compromissen en akkoorden. De angst voor een electorale afstraffing legt een zware hypotheek op het beleid. Daarom moeten vanaf 2014 de verkiezingen voor het federale parlement en de regionale parlementen opnieuw samenvallen. Samenvallende verkiezingen moeten opnieuw zorgen voor een klimaat van politieke stabiliteit, wat nodig is om de grote maatschappelijke uitdagingen zoals de economische crisis, de vergrijzing of de staatshervorming, te kunnen aanpakken. 7 verkiezingen op 10 jaar kan ons land zich niet permitteren. Dat betekent ook dat het federale parlement, zoals b.v. het Vlaamse, een echt legislatuurparlement wordt van vijf jaar, waarbij vervroegde verkiezingen worden uitgesloten. Als een regeringsploeg onderweg struikelt, moet er een nieuwe ploeg gevormd worden binnen de bestaande zetelverdeling. 5) Geen loze beloftes Tijdens verkiezingscampagnes worden heel wat beloftes gedaan. Dat is goed, want daardoor weten kiezers welk beleid ze van welke partij kunnen verwachten. Toch mogen de beloftes geen onhaalbare en onbetaalbare beloftes zijn. Denk maar de aan de 5 minuten politieke moed of de 200 euro extra pensioen. Daarom moeten partijen aangemoedigd worden om duidelijk aan te geven hoe ze hun beloftes gaan waarmaken en betalen. De berekening van de verkiezingsprogramma s door een onafhankelijke instelling (b.v. het Rekenhof) zou daarom verplicht moeten worden. 2. Meer macht voor het parlement = meer democratie Volgens de trias politica van Montesquieu is de uitvoerende macht (de regering) verantwoording schuldig aan de wetgevende macht (het parlement). Die wetgevende macht is vervolgens verantwoording verschuldigd aan de burgers, via verkiezingen. Het parlement moet de regering controleren. Maar in de praktijk domineert de regering het parlement. De rol van parlementsleden wordt teveel beperkt tot die van stemvee. Die van de meerderheid moeten blindelings op het groene knopje duwen, die van de oppositie op het rode. Open Vld wil de rol van het parlement opnieuw versterken. Naar het voorbeeld van de regeling in het Europees Parlement, zou elke kandidaat-minister vóór zijn benoeming in een hoorzitting in het parlement zijn of haar plannen moeten bekend maken. Het parlement kan dan een kandidaat-minister beoordelen en desnoods afwijzen. Bovendien moet het parlement ook tijdens de legislatuur het vertrouwen kunnen opzeggen in elke minister afzonderlijk. Nu kan volgens de Grondwet het parlement slechts vertrouwen geven of opzeggen aan de hele regeringsploeg. Daarnaast moet niet langer de Koning, maar de parlementsvoorzitter de wetten bekrachtigen en afkondigen. Nu zorgt de bekrachtiging door de Koning soms voor vertraging of problemen. De abortuskwestie waarbij Koning Boudewijn weigerde de abortuswet te bekrachtigen is het meest treffende voorbeeld. Voor Open Vld moet het parlement het laatste woord hebben. Als een meerderheid een wet heeft gestemd, moet die zonder vertraging of extra stap in het Staatsblad kunnen verschijnen en van toepassing zijn. Begin dit jaar werd het parlementair comité voor wetsevaluatie geïnstalleerd. Het comité moet zorgen voor een structurele vereenvoudiging en harmonisering van de wetgeving. Voor Open Vld moet het comité snel op volle toeren kunnen draaien zodat er eindelijk werk kan worden gemaakt met de afschaffing van vele nutteloze of achterhaalde wetten. Een modern parlement moet immers niet alleen nieuwe wetten stemmen, maar ook oude wetten durven afschaffen. 11

12 Tenslotte moet het parlement ook inspraak krijgen in buitenlandse missies van het leger. Open Vld wil dat een beslissing op troepen te sturen, voorafgegaan wordt door een parlementair debat en parlementaire goedkeuring. Enkel in zeer hoogdringende situaties kan men aan het parlement vragen om de beslissing post facto te bekrachtigen. Denk maar aan het sturen van troepen om landgenoten in het buitenland te ontzetten. 3. Meer geld voor beleid. Minder voor de politiek. Ons land staat voor grote uitdagingen. De economie gaat door een zware crisis. De pensioenen staan onder druk. De overheidsfinanciën kampen met grote tekorten. De komende regering zal belangrijke knopen moeten doorhakken. Besparingen zullen onvermijdelijk zijn. In tijden van besparingen, moet de politiek het goede voorbeeld geven. 1) Afschaffing Senaat en provincieraden De Hoge Vergadering is vooral een Overbodige Vergadering geworden. Door de opeenvolgende staatshervormingen heeft de Senaat nog amper politieke macht. De regering kan niet meer vallen in de Senaat en op geen enkel moment moet nog ze het vertrouwen vragen van de Hoge Vergadering. Zelfs over de jaarlijkse begroting hét politieke beleidsinstrument bij uitstek mogen de senatoren niet meer stemmen. Elke taak die de Senaat nog waarneemt (reflectiekamer, ontmoetingsplaats tussen de gemeenschappen, goedkeuring internationale verdragen), kan perfect door de Kamer worden overgenomen. De Senaat kan dus perfect worden afgeschaft. De kost van de Senaat wordt geraamd op 78 miljoen euro. Democratie mag gerust geld kosten, maar niet als een instelling geen enkele meerwaarde meer heeft. In budgettair moeilijke tijden moet je de moed hebben om te zeggen dat je de instelling dan beter afschaft. Ook dat zal de geloofwaardigheid van de politiek alleen maar versterken. Ook de provincies moeten in vraag gesteld worden. De provincies hebben geen bevoegdheden die niet overgenomen kunnen worden door de andere niveaus. Door het verspreiden van de huidige bevoegdheden over de Vlaamse overheid enerzijds en de gemeenten anderzijds, moet het provinciale bestuursniveau grotendeels opgeheven kunnen worden. De gouverneur kan behouden worden: als het gezicht van de provincie en voor een aantal specifieke taken zoals bv. het coördineren van hulpacties bij rampen. Maar de provincieraden of de Bestendige Deputaties worden beter afgeschaft. 2) Uittredingsvergoedingen en pensioenstelsel parlementsleden Parlementsleden die niet meer in het parlement zitten, kunnen rekenen op een uittredingsvergoeding. Dat is perfect te verantwoorden, daar parlementsleden geen recht hebben op een werkloosheidsuitkering. De uittredingsvergoeding moet hen in staat stellen om een andere job te zoeken. Wie minder dan 6 jaar in het parlement heeft gezeten, wordt één jaar doorbetaald. Vanaf het zevende jaar levert elk jaar anciënniteit extra, twee maanden uittredingsvergoeding op. Dit kan oplopen tot een uittredingsvergoeding van 48 maanden. Bovendien geldt dit bedrag ook voor wie vrijwillig opstapt en dus bijvoorbeeld overstapt van de politiek naar een job in de privé-sector. Daarnaast kunnen parlementsleden rekenen op een specifieke pensioenregeling. Na een mandaat van twintig jaar hebben ze recht op een wettelijk pensioen dat gelijk is aan 75% van de parlementaire wedde. Op een moment dat aan de burger gevraagd wordt om langer te werken om zo de pensioenen te kunnen blijven betalen, moeten de politici het goede voorbeeld geven. De soms te hoge uittredingsvergoeding voor parlementsleden (of ministers) en de genereuze pensioenregeling moeten herbekeken worden. 12

13 3) Een crisisbelasting voor ministers: 5% minder loon tot begroting terug in evenwicht is Open Vld wil geen crisisbelasting voor de burger, maar wel voor ministers. Zeker als de begroting met een groot tekort kampt. Daarom stellen we voor om de ministeriële weddes met 5% in te krimpen, tot de begroting opnieuw in evenwicht is. Vergelijk het met de manager van een bedrijf die moet inleveren zolang het bedrijf geen winst boekt. 4) Geen staatssecretarissen meer Bovendien kan het ook met minder excellenties in de federale regering. Vandaag zijn er bovenop de 15 ministers, niet minder dan 7 staatssecretarissen. Staatssecretariaten werden en worden vaak gebruikt om het politieke gewicht van partijen in de regering te vertalen in een evenwichtige verdeling van mandaten. Een echte inhoudelijke meerwaarde hebben ze zelden. Hun taken kunnen even goed worden uitgevoerd door een minister. Daarom wil Open Vld in de nieuwe regering geen staatssecretarissen meer: en hun taken worden verdeed onder de 15 ministers. 5) 30% minder kabinetsleden Behalve de vermindering van het aantal kabinetten (door de afschaffing van de staatssecretarissen), moeten ook de andere kabinetten slanker worden. Kabinetten moeten vooral een verzameling zijn van deskundigen, die zorgen voor een inhoudelijke ondersteuning van de minister. Een persoonlijke hofhouding voor de minister hoeft niet langer. Daarom kunnen de kabinetten worden afgeslankt, met minstens een derde. Op die manier willen we ook komen tot een betere en directere samenwerking tussen de minister en de administraties die onder zijn bevoegdheid vallen. 13

14 Hoofdstuk II. Een nieuwe start voor onze begroting. Ambitie 2020 : Begroting in overschot. Het tekort op de begroting moet omgebogen worden van een tekort van 4,8 % naar een overschot van 0,5% in In 2015 moet de begroting absoluut in evenwicht zijn. Vanaf dan moet een overschot opgebouwd worden om de kosten van de vergrijzing op te vangen. Kernpunten: Begroting in evenwicht in Geen belastingverhogingen op werken, sparen en investeren. Notionele intrestaftrek behouden. Alle overheden zullen moeten bijdragen in het gezond maken van de begroting. Overheid moet bezuinigen: minder ambtenaren en lagere groeinorm in de gezondheidszorgen. Meer inkomsten door een hogere activiteitsgraad. Door de economische en financiële crisis zakten de begrotingen van de overheden opnieuw diep in het rood. Na jaren van begrotingsevenwichten en dalende schulden, gaan we opnieuw de andere kant uit. Dat is gevaarlijk. Meer schulden betekent meer rente afbetalen en dus minder geld voor beleid. Daarom moeten we een strak begrotingsbeleid voeren. Tegen 2015 moeten we opnieuw een begroting in evenwicht hebben. Sommigen willen kiezen voor de gemakkelijke weg van belastingverhogingen. Niet met ons. Open Vld wil niet weten van belastingsverhogingen op werken, sparen en investeren. Dit zijn belastingen die de economie afremmen, banen vernietigen en mensen ontmoedigen om te werken en voor hun oude dag te zorgen. Om dezelfde redenen moet de notionele intrestaftrek behouden blijven. Die maatregel heeft er voor gezorgd dat duizenden nieuwe jobs werden gecreëerd. 14

15 Wij kanten ons eveneens tegen een extra vermogensbelasting. Vandaag wordt vermogen al belast. Denk maar aan de roerende voorheffing op spaargelden of de onroerende voorheffing op de woning. Extra belastingen zullen leiden tot een kapitaalvlucht. Bovendien is het niet rechtvaardig: het kapitaal dat de meeste mensen hebben gespaard is al belast geweest (b.v. via personenbelasting of via erfenisrechten). Daarom zal er vooral zuiniger moeten omgesprongen worden met het belastinggeld. Open Vld stelt 5 grote wegen voor naar een langdurig en structureel gezonde begroting. 1) Iedereen mee in bad. Nieuwe financiële afspraken tussen de verschillende overheden De sanering van de begroting is geen taak van de federale overheid alleen. Het IMF wijst er terecht op dat ons land zijn doelstellingen maar kan halen indien alle overheden hun steentje bijdragen. Ter illustratie: door de toepassing van de bijzondere Financieringswet stegen de overdrachten van de federale overheid naar de Gemeenschappen en Gewesten van 25,6 mia euro in 2000, naar 37,2 mia euro in 2009, terwijl de rijksmiddelen van de federale overheid daalden van 42,6 mia euro in 2000 naar 41,7 mia euro in Een belangrijk onderdeel van de staatshervorming wordt daarom een nieuwe Financieringswet. Nieuwe financiële afspraken dus tussen de verschillende overheden. Daarbij wil Open Vld de Gewesten en Gemeenschappen meer bevoegdheden geven, maar gekoppeld aan een grotere financiële verantwoordelijkheid. Het kan - bijvoorbeeld - niet dat de federale overheid nog de pensioenlasten betaalt van de regionale ambtenaren. De regio s gaan dus meer kunnen beslissen, maar ook zelf meer moeten betalen. Daardoor gaan ook de regionale regeringen extra inspanningen moeten doen om de globale overheidsfinanciën onder controle te krijgen. 2) De overheid moet op dieet Daarnaast zal de federale overheid moeten besparen op de eigen werking. Ze zal efficiënter moeten werken. Met minder ambtenaren. De komende jaren komt er een selectieve wervingsstop bij de overheid. Slechts 20% van de ambtenaren die op pensioen gaan wordt vervangen. Deze selectieve wervingsstop geldt wel niet voor veiligheidsdiensten, zoals politie en justitie. Het besparingsplan voor defensie voeren we onverkort uit. We komen tot een kleiner, maar efficiëntere strijdmacht, die haar internationale taken performant kan vervullen. Bovendien moet ook de politiek zelf soberder werken: de afschaffing van de Senaat en de provincieraden, geen staatssecretarissen meer of slankere kabinetten (minstens een derde minder kabinetsleden). Het groeiritme van de gezondheidszorgen (nu vastgelegd op 4,5% per jaar) kan niet worden aangehouden. Het moet beperkt worden tot 2,5%. Dat is ruim voldoende om de gezondheidszorgen voor iedereen kwaliteitsvol en betaalbaar te houden. Dat zegt ook de grote baas van de Christelijke Mutualiteiten, Marc Justaert. Op deze manier kunnen we jaarlijks honderden miljoenen besparen. Dat veronderstelt dat de gezondheidszorgen efficiënter georganiseerd worden, zonder aan kwaliteit in te boeten. Er zal werk moeten gemaakt worden van een systematische preventie en het responsabiliseren van alle actoren. Ook zal nog meer de kaart moeten getrokken worden van informatisering (E-Health). Er zullen andere financieringsbronnen moeten worden aangesproken, bijvoorbeeld door het ontwikkelen van gezondheidsdiensten voor buitenlandse patiënten. 15

16 3) De loonhandicap wegwerken Er is geen geld voor grote belastingverlagingen. Open Vld zal geen onbetaalbare verkiezingsbeloftes doen. Er zullen vooral zeer doelgerichte lastenverlagingen moeten komen. Om werken beter te belonen. Zodat mensen met een laag inkomen steeds meer hebben dan een uitkering. Open Vld wil dat dit verschil tegen het einde van de volgende legislatuur minstens 250 euro netto is. Of om oudere werknemers meer kansen te geven, zodat meer oudere werknemers langer aan het werk kunnen blijven en zo helpen onze pensioenen betaalbaar te houden. Om deze lastenverlagingen op arbeid te kunnen betalen, zullen belastingen op milieuvervuilende producten of activiteiten moeten verhogen. Zo helpen we ook de klimaatdoelstellingen te halen. De loonkostenhandicap met onze buurlanden (3,6%) moeten we wegwerken, zodat onze bedrijven ook competitiever worden en we terug investeringen aantrekken. Daarom zal er de komende jaren geen of zeer weinig ruimte zijn voor loonsverhogingen bovenop de index (aan de automatische koppeling aan de index raken we echter niet). Als we met z n allen onze lonen matigen, zorgen we ervoor dat onze bedrijven competitiever worden en opnieuw extra mensen aanwerven. Open Vld wil niet weten van belastingverhogingen op werken, sparen of investeren. De belastingdruk in ons land is al hoog genoeg. Extra belastingen zouden leiden tot jobvernietiging en dus nog minder welvaart. Open Vld wil dus niet weten van een vermogensbelasting. 4) Meer jobs, een betere activering en mensen langer aan de slag = extra inkomsten Met de doelgerichte lastenverlagingen wil Open Vld zorgen voor extra jobs. Gekoppeld aan een betere activering van werkzoekenden en een pensioenhervorming die ervoor zorgt dat oudere werknemers langer aan de slag blijven, zorgen we voor een hogere activiteitsgraad. Meer mensen zullen aan de slag gaan en blijven, wat minder uitgaven en meer inkomsten betekent voor de overheid. Een voorbeeld: volgens de cijfers van het Planbureau levert elke werkzoekende die terug aan het werk gaat, jaarlijks euro extra inkomsten op voor de overheid. Hier ligt trouwens dé sleutel voor een langdurig en structureel gezond begrotingsbeleid: een sterke economie die zorgt voor jobs. Een moderne arbeidsmarkt en een beter activeringsbeleid die meer mensen kansen geven om aan de slag te gaan. 5) Fraude aanpakken Fraude is diefstal. Als iedereen zijn belastingen correct betaalt kunnen we de belastingen meteen gevoelig verlagen. Als niemand onterecht een uitkering krijgt, kunnen we de uitkeringen voor zij die het echt nodig hebben, meteen verhogen. Daarom moet fiscale en sociale fraude beter worden opgespoord en aangepakt. De opbrengsten van deze aanpak moeten integraal terugvloeien naar de belastingbetaler. Voor Open Vld is de aanpak van fraude dus geen sluitpost in de begroting. Elke euro die we halen uit een betere aanpak van fraude moet gebruikt worden om de globale belastingdruk te verlagen. 16

17 1. Fiscale fraude Open Vld heeft hard meegewerkt aan de fraudecommissie in het parlement. De aanbevelingen van deze commissie moeten ernstig worden genomen. De omzetting van de aanbevelingen zal er toe leiden dat fraudeurs sneller zullen worden opgespoord en dat er ook veel sneller een uitspraak zal komen in hun zaak. Een zeer belangrijke aanbeveling is de instelling van de una via -regel. Dit betekent dat overtredingen van de fiscale wetgeving ofwel administratief, ofwel gerechtelijk worden beteugeld. Het is de bedoeling dat kleinschalige fiscale fraude langs administratieve weg zou worden aangepakt, terwijl voor elk dossier van grootschalige fiscale fraude overleg zou plaatsvinden tussen de fiscus, de politie en het gerecht over de wijze waarop het dossier moet worden behandeld. Tussen de administratie en de gespecialiseerde afdeling van het parket zou een filter worden geplaatst, namelijk de Federale Dienst voor Fiscale Fraudebestrijding, die ermee belast zou worden het fiscaal vervolgingsbeleid uit te werken en de fiscale fraudezaken te kanaliseren. Deze drie diensten zouden onder het toezicht worden geplaatst van het nog op te richten Comité Fraude. Daarnaast moeten een aantal ambtenaren van de FOD Financiën, onder toezicht van het federaal parket, gemachtigd worden om daden te stellen in de hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie. Zo krijgen ze meer gerechtelijke armslag in de bestrijding van fraude. De belastingadministratie moet de bevoegdheid krijgen om huiszoekingen te verrichten en inbeslagnames te doen onder toezicht van een rechter en er zou ook voorzien worden in een voldoende aantal belastingassistenten met de hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie, die rechtstreeks als deskundigen zouden kunnen worden toegevoegd aan het parket of een onderzoeksrechter. Uit de hoorzittingen van de fraudecommissie is ook gebleken dat het aangewezen is dat het hele dossier van alle belastingschulden van een particulier of een onderneming aan één invorderingsdienst zou worden toegewezen. De invorderingsdiensten moeten de nodige middelen krijgen om op een meer efficiënte manier elke vorm van fictieve insolventie te bestrijden. Op internationaal vlak beschikt ons land over een wijd vertakt netwerk van dubbelbelastingverdragen. Er zijn ook bepalingen voorzien die uitwisseling van inlichtingen en administratieve bijstand regelen. België heeft ook verschillende multilaterale verdragen gesloten inzake administratieve en strafrechtelijke samenwerking. Opvallend is wel dat de belangrijkste internationale rechtsnormen in het kader van de fiscale samenwerking raamreglementen zijn die het de verdragsstaten mogelijk maken om in onderling overleg verder samenwerkingsakkoorden te sluiten en de raamakkoorden te concretiseren. België heeft tot op heden weinig van deze mogelijkheden gebruik gemaakt. Er wordt dan ook onder meer aanbevolen om het artikel over de uitwisseling van inlichtingen in de verdragen ter voorkoming van dubbele belasting aan te passen aan het OESO-model en in die zin, zo nodig binnen een periode van vijf jaar, opnieuw over de bestaande verdragen te onderhandelen, alsook administratieve samenwerkingsakkoorden te sluiten met de landen waarmee ons land een dubbelbelastingverdrag heeft gesloten. Daarnaast zouden de wetten en de fiscale regels die het bankgeheim in ons land regelen worden aangepast om het bestuur de mogelijkheid te geven de banken te ondervragen, evenwel onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat er aanwijzingen moeten zijn dat inkomsten niet werden aangegeven. Op het vlak van de organisatie van de administratie willen we overgaan tot de veralgemening van het early warning -systeem, dat reeds bestaat voor BTW-carrousels en dat er moet voor zorgen dat nieuwe fraudeverschijnselen sneller in kaart worden gebracht en een gepaste bestrijdingsstrategie wordt ontwikkeld. We verlagen ook geleidelijk de huidige limiet om verplicht elektronisch te betalen. Op Europees niveau kan tenslotte worden geijverd om de biljetten van 500 euro uit omloop te nemen. 17

18 2. Sociale fraude Open Vld wil een kordate aanpak van de sociale fraude. Dat willen we doen door sociale fraude te voorkomen, aan te pakken via meer en efficiëntere controles en een passende sanctionering. Een betere communicatie moet onbedoelde sociale fraude voorkomen en bewuste sociale fraude ontmoedigen. We willen hierbij samenwerken met de sectoren door middel van samenwerkingsovereenkomsten. Een versterking van de verschillende inspectiediensten, die moeten kunnen beschikken over moderne informatica-apparatuur en onderling nog intensiever moeten samenwerken, moet sociale fraude beter detecteren. De administratieve afhandeling moet vereenvoudigd worden, onder meer door een verfijning van Dimona, het beter op elkaar afstemmen van de verschillende databanken waarover de overheid beschikt, de uniformisering en elektronisering van de processen-verbaal. De strijd tegen de sociale fraude geldt voor zowel werknemers, zelfstandigen als werklozen of andere steuntrekkers. Concreet willen we onder meer de strijd aanbinden tegen nepbedrijven, valse C4 s, loonbriefjes of SIS-kaarten. Sociale fraude is vaak een uitvloeisel van een dieper liggend probleem, meer bepaald de hoge loonkosten. Door het witten van zwartwerk, bijvoorbeeld via het uitbreiden van het takenpakket van de dienstencheques tot kinderopvang of klein tuinonderhoud, pakken we het probleem bij de wortels aan. 18

19 Hoofdstuk III. Een nieuwe start voor onze arbeidsmarkt. Ambitie 2020 : meer jobs creëren. werken moet lonen. minder armoede De tewerkstellingsgraad in de leeftijdsgroep van 20 tot 64 jaar moet in ons land stijgen van 66% naar 73% in Dit betekent de creatie van extra jobs tegen 2020, bovenop de spontane toename van jobs in de komende tien jaar. De belastingdruk op arbeid moet dalen van 42% naar 40% in Wie werkt moet minstens 250 euro meer verdienen dan wie niet werkt. Kernpunten: Arbeid goedkoper maken met gerichte lastenverlagingen en loonmatiging. Werkloosheidsuitkering hervormen; hoger in het begin, maar beperkt in de tijd. Wachtuitkering (geleidelijk) afschaffen en kiezen voor activering. 38-urenweek op jaarbasis berekenen zodat de combinatie van werk en gezin eenvoudiger wordt. Studentenarbeid versoepelen. Optrekken belastingvrije som naar euro voor lage lonen. De tewerkstellingsgraad in ons land ligt zeer laag. Van alle Belgen op actieve leeftijd (15-64 jaar) is amper 61,3% effectief aan het werk. Daarmee staat België op plaats 19 van de 27 EU-landen. Van de oude EU-15 lidstaten doen enkel Italië en Griekenland het nog slechter. Het Europees gemiddelde bedraagt 65,5%. In Nederland bedraagt de tewerkstellingsgraad 77,2%. In het Verenigd Koninkrijk 71,5% en in Duitsland 70,7%. België besteedt ongeveer 2,4% BBP aan werkloosheidsuitkeringen. Het Europees gemiddelde ligt op 1,4%. 19

20 Onze lage tewerkstellingsgraad is vooral te wijten aan een duidelijke ondervertegenwoordiging van 55-plussers (35,3% tegen 45,1% in de Eurozone) en jongeren (27%). Ook allochtonen kampen met een lage tewerkstellingsgraad op onze arbeidsmarkt (38,6% tegen 55,9% in Eurozone). De komende legislatuur moet er eindelijk werk gemaakt worden van die langverwachte modernisering van de arbeidsmarkt. Mensen zullen niet alleen meer, maar ook langer aan boord moeten gehouden worden. Dat is de inzet. Een goed werkende arbeidsmarkt, die jobs creëert en niet vernietigt, is niet alleen goed voor de begroting. Het is ook het beste wapen in de strijd tegen de armoede. Mensen zonder werk lopen immers een grotere kans op armoede (30%) in vergelijking met werkende mensen (5%). Meer nog, dit percentage werkende armen ligt van alle EU-landen het laagst in België. Werken garandeert in ons land dus een hoge vorm van sociale bescherming. De armoedegraad is in ons land de laatste jaren nog gestegen, ondanks het feit dat de sociale uitgaven sedert 2007 met 2 miljard euro toenamen (via invoering van o.m. de welvaartsenveloppe). Vandaag leeft 15% van de Belgen onder de armoedegrens. In Nederland is dat 10%. De oorzaak? Teveel mensen op actieve leeftijd leven van een sociale uitkering. Bovenop onze lage tewerkstellingsgraad en het hoge armoedecijfer komt ook nog eens de economische crisis. In 2009 daalde de werkgelegenheid met 0,4% of iets meer dan mensen. Dat is minder dan verwacht. Dit is voor een stuk te danken aan de anti-crisismaatregelen van de federale regering. Vooral de invoering van de economische werkloosheid voor bedienden heeft ervoor gezorgd dat het aantal ontslagen lager uitviel dan verwacht. Deze defensieve maatregelen hebben dus duidelijk hun vruchten afgeworpen en de schade enigszins beperkt. Maar de crisis op de arbeidsmarkt is allesbehalve voorbij. Zo voorspelt het Planbureau dat de werkloosheid tegen het einde van dit jaar zal stijgen van 12,5% naar 13,3%, en naar 13,9% in In absolute aantallen betekent dit dat de werkloosheid dit jaar zal toenemen met eenheden en in 2011 nog eens met eenheden. Uiteindelijk zal de werkloosheid pieken in 2012, en op dat moment eenheden hoger liggen dan in 2008, het jaar waarin de crisis uitbrak. De volgende regering moet dan ook alles op alles zetten om deze voorspellingen ongedaan te maken, om zoveel mogelijk jobs te redden en tegelijkertijd jobs bij te creëren via het scheppen van een wervend ondernemersklimaat en een goed draaiende arbeidsmarkt. Na de defensieve anti-crisismaatregelen is er nu nood aan een offensieve strategie voor meer jobs. 1. Arbeid goedkoper maken Arbeid wordt te zwaar belast. Daardoor verhuizen heel wat bedrijven naar het buitenland en gaan er hier jobs verloren. De hoge productiviteit van onze mensen weegt niet meer op tegen de hoge arbeidskost. Open Vld pleit voor een verschuiving van de belastingen op arbeid naar belastingen op vervuiling en belastingen op verbruik. We willen in de toekomst arbeid minder belasten. In de plaats daarvan moeten we naar een groenere fiscaliteit. De ecofiscaliteit die nu al bestaat op auto s, zullen we verder moeten doortrekken naar, bijvoorbeeld, gebouwen en installaties. Zo vermijden we dat de globale belastingdruk stijgt én zorgen we ervoor dat we de klimaatdoelstellingen halen en zuiniger met energie omspringen. Door deze verschuiving komen er middelen vrij om doelgerichte lastenverlagingen door te voeren. Oudere werknemers, bijvoorbeeld, moeten goedkoper worden. Niet door hen minder te laten verdienen, maar wel door de arbeidskost voor de werkgever te verlagen. Zo creëren we meer kansen voor oudere werknemers om aan het werk te blijven en voorkomen we dat teveel mensen te vroeg stoppen met werken. Om dit te realiseren heroriënteren we de middelen die vandaag voorzien worden voor de vereenvoudiging van de banenplannen. 20