Tabaksontwenning Remgeld geneesmiddelen Dienstencheques Gezinsvakanties MAART / APRIL 2006

Transcriptie

1 P /526 Afgiftekantoor: Antwerpen X MAART / APRIL 2006 nr 92 HET MAGAZINE VAN PARTENA - ONAFHANKELIJK ZIEKENFONDS VLAANDEREN België - Belgique P.P. - P.B. BC Tabaksontwenning Remgeld geneesmiddelen Dienstencheques Gezinsvakanties

2 >> Incontinentie HET TABOE DOORBREKEN IS EEN BEVRIJDENDE UITDAGING! INCONTINENTIE: HET PROBLEEM Wat is urineverlies precies? Dit betekent dat de blaas ongewild urine verliest, van kleine hoeveelheden tot het verliezen van de gehele blaasinhoud in één keer. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals verslapte bekkenbodemspieren, het verminderen van de aanmaak van hormonen in de menopauze of een fysische aandoening zoals zenuwbeschadiging, Er zijn een aantal veel voorkomende vormen van urineverlies. Daarom is het belangrijk te weten welke vorm van urineverlies je hebt. Bespreek jouw situatie eerst met je arts. INCONTINENTIE: DE OPLOSSING Wat kan je er aan doen? Nadat de oorzaak is vastgesteld kan de arts overgaan tot behandeling. In ieder geval kan je ook absorberende verbanden gebruiken die gemaakt zijn om urine op te vangen, zonder dat iemand er iets van merkt. Waar kan je terecht voor de aankoop? Partena-ziekenfonds biedt zijn klanten* een ruim assortiment incontinentiemateriaal aan van het merk TENA, zowel voor vrouwen als voor mannen. Tot 40% goedkoper dan dat je deze koopt in apotheek of grootwarenhuis. * Op voorwaarde dat de ziekenfondsbijdragen van 6,45 (alleenstaanden) of 8,95 (gezinnen) euro regelmatig betaald zijn. WAAROM TENA? De sterke en snelle absorptiekern van de TENAproducten staat garant voor een uitstekende maar discrete bescherming en zorgt ervoor dat het oppervlak droog aanvoelt tegen de huid. Ook TENA Odour Control maakt het leven van mensen comfortabeler: de lage ph-waarde bestrijdt bacteriën en voorkomt op die manier geurvorming. Er is een assortiment voor zowel mannen als vrouwen: TENA Lady, TENA for Men, TENA Pants, TENA Flex, TENA Comfort, TENA Slip en TENA Underpads. Waar kan je terecht voor advies, prijslijsten en bestellingen? Bel gratis T of surf naar Je kan er ook terecht voor een gratis proefpakket! Dit gezondheidsproject is een samenwerking van Partena-ziekenfonds met vzw Thuiszorgwinkel OZV en TENA.

3 92 MAART / APRIL 2006 Masterfile inhoud editoriaal Nog even en de lente is in het land. Wie ongetwijfeld uitkijkt naar langere en warmere dagen, zijn de joggers en lopers onder onze lezers. Hopelijk zijn jullie de winter goed doorgekomen en maken jullie zich in groten getale op voor de Partena Run Classics Vlaanderen. Acht kansen heb je, en de eerste afspraak is op 23 april in Antwerpen. De lente en de eerste zonnewarmte doet ook veel mensen dromen van vakantie. Op dat vlak hebben we ons aanbod stevig uitgebreid. Lees er dit tijdschrift maar op na, zeker gezinnen met kinderen zullen aan hun trekken komen. Maar waar het voor ons in de eerste plaats om draait, is jouw gezondheid. Daarom zijn we volop bezig tal van diensten te ontwikkelen op het vlak van zorg, comfort en gezondheid. Gezondheidspromotie is daarbij prioriteit nummer één. Als voorbeeld geven wij graag onze campagne om aanstaande moeders (en vaders) te wijzen op de gevaren van roken. Onze activiteiten richten zich ook op al wie hulp nodig heeft. Zo is ons aanbod aan thuiszorgmateriaal uitgebreid met incontinentiemateriaal. Daarnaast ontwikkelen we verder het aanbod van huishoudhulp via dienstencheques. In het artikel vind je goed nieuws voor jonge zelfstandige moeders. De uitbouw van onze on-linedienstverlening is nog zo n terrein waarop we hard aan het werken zijn. In de toekomst zal dit veel vereenvoudigen, zeker voor wie al over een elektronische identiteitskaart beschikt. Zoals je ziet wil Partena-ziekenfonds nog meer dan vroeger je partner in gezondheid zijn. preview Stefaan Lauwers, Bestuurder-directeur Partena - Onafhankelijk Ziekenfonds Vlaanderen 2 profielnieuwtjes 3 tabaksontwenning 4 zijn schoolongevallen verzekerd? 5 remgeld geneesmiddelen 6 de vergrijzing: geen ramp, maar een uitdaging 8 de droom als bewaker van de slaap 10 ergotherapie: het alledaagse weer aanleren 11 beweegmobiel 12 zelfstandig worden? met Partena is het kinderspel! 12 het goede voorbeeld 13 dienstencheques 14 beebee: ouderschapsverlof 15 infosessies en workshops voor iedereen 15 de speelhoek 16 partena.kort 17 in het spoor van de haas, interview Luc Van Lierde 18 alles wat je altijd al wilde weten over allergieën 19 senioren- en jongerenvakanties 20 gezinsvakanties PAGINA 3 PAGINA 5 PAGINA 8 colofon TABAKSONTWENNING PAGINA 11 REMGELD GENEESMIDDELEN PAGINA 13 DE DROOM PAGINA 20 Hebben meegewerkt aan dit nummer: Johan Boone, Guy Bourgeois, Wim Coppieters, Bert Corremans, Peter Cristiaensen, Bart Crombez, Nicolas de Pape, Ellen De Vriese, Ilse Hens, Isabel Huyghe, Inge Isecke, Ilse Jansoone, Pascale Janssens, Pierre Lété, Ariane Mollu, Inge Onderbeke, Nathalie Renna, Joeri Staessen, Kristien Van Marcke, Sandrine Vandermaesbrugge, Patricia Verstraete Kernredactie: Ilse Hens, Pierre Lété profiel@mloz.be Vomgeving: James & Co - Drukwerk: Moderna Verantwoordelijke uitgever: Stefaan Lauwers Coupure links Gent - T Geen enkel in dit magazine gepubliceerd artikel mag (gedeeltelijk of volledig) overgenomen worden zonder voorafgaande toestemming van de redactie. Profiel is ondertekenaar van de Milieubeleidsovereenkomst Papier in Vlaanderen Aangesloten bij de uitgevers van de periodieke pers. BEWEEGMOBIEL DIENSTENCHEQUES GEZINSVAKANTIES PROFIEL 92 / 1

4 PhotoAlto profielnieuwtjes Verhoging van de tussenkomsten voor mantelen thuiszorg in de Vlaamse zorgverzekering In oktober 2001 lanceerde de Vlaamse regering de zorgverzekering. Die keert aan zwaar zorgbehoevenden een financiële tegemoetkoming uit voor niet-medische kosten. Hoeveel de tegemoetkoming bedraagt, hangt ervan af of men nog thuis woont of in een residentiële voorziening is opgenomen. Wie thuis woont en een beroep doet op mantel- en thuiszorg, kreeg tot eind 2005 maandelijks 90 euro. Wie in een residentiële voorziening verblijft (rust- en bejaardentehuis of psychiatrisch verzorgingstehuis) krijgt 125 euro. Vanaf 2006 is men geleidelijk het verschil tussen de beide bedragen aan het wegwerken. Mantel- en thuiszorg Residentiële zorg Vanaf euro / maand 125 euro / maand Vanaf euro / maand 125 euro / maand Vanaf euro / maand 125 euro / maand Vanaf euro / maand 125 euro / maand Als je in een residentiële voorziening verblijft en een beroep wil doen op de zorgverzekering, stuur dan een aanvraagformulier op naar de zorgkas met daarbij een attest van de erkende voorziening waar je verblijft. Dat aanvraagformulier kan je verkrijgen bij je ziekenfonds of downloaden via onder Burgers en dan Formulieren. Als een zwaar zorgbehoevende nog thuis woont en nog geen attest heeft dat als bewijs van zorgbehoevendheid erkend is door de zorgverzekering, dan kan die een beroep doen op een indicatiesteller. Dat is een persoon die bij de zorgbehoevende langskomt en aan de hand van vastgestelde criteria de graad van zorgbehoevendheid vaststelt. Is de graad van zorgbehoevendheid voldoende hoog, dan kan de zorgbehoevende ook maandelijks een tussenkomst van de zorgverzekering krijgen. Meer info? Neem contact op met de klantenadviseur van je plaatselijk kantoor. Of stuur een naar info@partena-ziekenfonds.be. Zijn je verzekeringen bij het ziekenfonds nog in orde? Kijk het na via het on-line kantoor, kies de rubriek mijn gegevens. Onderaan krijg je een overzicht van je verzekeringen met de vermelding als ze in orde zijn. Zie je een? Neem dan snel contact op met je plaatselijk kantoor. Erratum Er is een foutje geslopen in Profiel 91 (januari - februari 2006). In de tekst over de moederschaprust (p. 18) staat dat elke loontrekkende of werkloze vader recht heeft op tien dagen vaderschapsverlof. Dat is echter enkel zo voor loontrekkende vaders. Onze excuses daarvoor. Nationale akkoorden en overeenkomsten in de gezondheidszorg Als je huisarts sinds 1 december 2005 twintig euro aanrekent voor een raadpleging, dan wijst dat erop dat hij de officieel overeengekomen tarieven respecteert. Ook andere zorgverleners sluiten overeenkomsten die de patiënt tariefzekerheid bieden, die de vergoedingsregels vastleggen, enz. Je ziekenfonds zit mee rond de tafel bij de besprekingen, en wel om jouw belangen te verdedigen. De onderhandelingen over akkoorden en overeenkomsten met diverse groepen van zorgverleners zijn volop aan de gang. Webtip Als je graag wil weten hoe het er daar precies aan toegaat, dan kan je een kijkje nemen op de website Je vindt er een minidossier over de rol van de diverse betrokkenen en de concrete gevolgen van de akkoorden en overeenkomsten voor je dagelijkse leven en je gezondheid. Nieuws over het forfait chronisch zieken Het forfait dat wordt toegekend aan chronisch zieken heeft sinds 1 januari 2006 een aantal wijzigingen ondergaan. Om aanspraak te maken op het forfait moeten patiënten niet meer alleen de hoedanigheid van chronisch zieke hebben, ze moeten per jaar ook 450 euro aan remgeld betaald hebben voor verstrekkingen uit het lopende kalenderjaar en het jaar ervoor. Vroeger was slechts 323 euro aan remgeld vereist. Enkel het remgeld van verstrekkingen voor de patiënt zelf telt mee, dus er wordt geen rekening meer gehouden met het remgeld van verstrekkingen voor het gezin of de personen ten laste van de chronisch zieke. Ter herinnering: het ziekenfonds houdt een stand van zaken bij en zal het forfait chronisch zieken automatisch uitbetalen zodra men het plafond van 450 euro aan remgeld bereikt. De patiënt hoeft zelf dus niets te doen. In 2005 bedroeg het forfait 248 euro per jaar. Voor 2006 is het 253,61 euro geworden. Meer info? Je hoeft niets te ondernemen om het forfait chronisch zieken te bekomen. Als je aan de toekenningsvoorwaarden beantwoordt, wordt het forfait automatisch door het ziekenfonds gestort. 2 / PROFIEL 92

5 Tabaksontwenning zwangere vrouwen en hun partner Global Pictures Partena.info Je beslist om te stoppen met roken en dat verdient een stevig steuntje in de rug. Via het voordelenpakket van Partena-ziekenfonds krijgt iedereen bovenop de wettelijke tegemoetkoming max. 25 euro terugbetaald op de aankoop van een rookstopmiddel bij de apotheker. Hoe geniet je van dit voordeel? Vraag het tussenkomstformulier aan bij je ziekenfonds. Laat het invullen door de apotheker en stuur het naar je ziekenfonds, voorzien van een witte kleefzegel. Webtip Hoe kan ik het tussenkomstformulier downloaden via de website? Surf naar Ga hiervoor naar Diensten en voordelen en kies Preventie, in de rubriek Voordelenpakket. Of vraag het aan Het ziekenfonds geeft een forfaitaire tegemoetkoming van 120 euro aan zwangere vrouwen die minstens acht rookstopsessies volgen bij een erkende tabacoloog. De partner van de toekomstige mama kan dezelfde behandeling volgen en ook aanspraak maken op de tegemoetkoming. De behandeling De rookstopsessies bij de tabacoloog starten zowel voor jou als je partner uiterlijk drie maanden voor je vermoedelijke bevallingsdatum. Geef de tabacoloog het medische attest waarop die vermoedelijke bevallingsdatum vermeld staat. De laatste zitting vindt plaats ten vroegste drie maanden en uiterlijk zes maanden na de bevalling. Wat is een tabacoloog? Een tabacoloog is een erkende tabaksontwenningsspecialist. Veelal gaat het om een arts of een psycholoog die een specifieke opleiding heeft gevolgd. Het ziekenfonds kan je meedelen wie als tabacoloog erkend is. Je kan ook terecht bij de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding, een gespecialiseerde instelling. Surf hiervoor naar Medicatie voor je partner De tabacoloog kan je partner indien nodig ook een rookstopbehandeling met geneesmiddelen aanbevelen. Het ziekenfonds betaalt dan een extra tegemoetkoming van 55 euro voor een medicamenteuze tabaksontwenning van minimum zes weken. Tegemoetkoming op basis van follow-upfiche Het ziekenfonds betaalt de tegemoetkomingen op voorlegging van een followupfiche die de tabacoloog invult. Als er geneesmiddelen worden afgeleverd, dan stempelt de apotheker de fiche. De tegemoetkomingen voor de partner gelden alleen als die onder hetzelfde dak leeft als de zwangere vrouw. Let wel: het forfait van 120 euro voor de minimum 8 afkicksessies dekt mogelijk niet alle kosten bij elke zorgverstrekker. Informeer je op voorhand bij je tabacoloog of er kosten zijn voor jou. PROFIEL 92 / 3

6 Isopress Zijn schoolongevallen verzekerd? Je kind glijdt uit tijdens de zwemles en verliest enkele tanden. Hoe zit het met de verzekeringen die een school afsluit om de schade van een schoolongeval te vergoeden? Het aantal schoolongevallen waarvan aangifte gedaan wordt, stijgt zienderogen. Voor het Vlaamse onderwijs gaat het om meer dan aangiftes per jaar, een record! Meer dan 60% van de ongevallen gebeurt in de recreatie of tijdens de sportbeoefening (in de les lichamelijke opvoeding of buiten de school). Niet alle schoolpolissen zijn even ruim. Sommige bevatten enkel de meest courante dekkingen, terwijl andere zowat alle risico s dekken. Een goede polis is een gecombineerde polis, die de aansprakelijkheid van de school dekt en de lichamelijke ongevallen van de leerlingen. Daarnaast kan de polis ook rechtsbijstand omvatten. De burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering van de school De school is verplicht er een af te sluiten. De verzekering dekt zowel de lichamelijke als de materiële schade en de bedragen van de schadevergoeding liggen vrij hoog. De verzekering zal pas de schade vergoeden als er iemand (leerkracht, opzichter, ander personeelslid, ) voor het ongeval aansprakelijk kan worden gesteld. Dat wil zeggen dat er aan de basis van het ongeval een duidelijke fout of nalatigheid moet liggen. De verzekeraar kan die fout zelf erkennen of de rechter kan dat zo beslissen. In het voorbeeld van de zwemles moet het dus eerst vaststaan dat er onvoldoende toezicht van de leerkracht was. Pas dan zal de verzekering tussenkomen. In de praktijk blijkt aansprakelijkheid niet gemakkelijk te bewijzen en daarom wordt meer dan 95% van de schoolongevallen vergoed door de ongevallenverzekering. Als niet de school maar de ouders verantwoordelijk geacht worden voor de schade die hun minderjarige zoon of dochter veroorzaakt heeft, dan komt de schoolverzekering niet tussen. Veel schoolpolissen geven een opsomming van zware persoonlijke fouten. Die situaties worden door de verzekering uitgesloten van een schadevergoeding. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer een leerling een medeleerling met een gebroken fles verwondt tijdens een robbertje vechten. Als dat door de schoolverzekering beschouwd wordt als een zware fout in hoofde van de leerling, dan wordt de schade niet vergoed. Om die reden is het aangeraden dat je zelf een burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering Gezin ( familiale verzekering ) afgesloten hebt, die deze risico s net wel dekt. De ongevallenverzekering Scholen zijn niet verplicht er een af te sluiten, behalve in bepaalde onderwijstakken. De meeste scholen hebben er wel eentje. De verzekering kan ook een vergoeding uitkeren als er niemand verantwoordelijk kan worden gesteld voor het ongeval. Dat is op het eerste gezicht goed nieuws. Maar het nadeel is dat ze enkel lichamelijke schade en overlijden dekt en dat de bedragen van de vergoeding eerder beperkt zijn. Materiële schade (kleding, bril, fiets, ) is in principe uitgesloten. Een voorbeeld: voor een blijvende arbeidsongeschiktheid van 100% wordt er in de meeste gevallen maar eenmalig een bedrag tussen en euro uitgekeerd. Dat is gemakkelijk twintig keer minder dan de dekking van de aansprakelijkheidsverzekering. Natuurlijk is dit een voorbeeld dat van het ergste uitgaat, maar je bent beter goed op de hoogte. Het kan nuttig zijn de draagwijdte van de schoolverzekering na te gaan en eventueel een supplementaire ongevallenverzekering af te sluiten. Partena.info Breng ons bij elk ongeval op de hoogte. Het ziekenfonds kan in ieder geval op basis van de terugbetaling van bepaalde specifieke prestaties een ongeval op het spoor komen. Je krijgt dan automatisch een ongevalaangifte toegestuurd. Stuur deze aangifte zorgvuldig ingevuld terug, zelfs als je denkt dat het niet om een ongeval gaat, of dat er geen verantwoordelijke derde is (bv. hechtingen als gevolg van een kwetsuur in de keuken). 4 / PROFIEL 92

7 Remgeld geneesmiddelen Pixtal De geneesmiddelen zijn, op basis van hun therapeutische waarde en sociale overwegingen, onderverdeeld in 6 categorieën: A, B, C, Cs, Cx en D. De ziekteverzekering betaalt de geneesmiddelen van de categorieën A tot en met Cx geheel of gedeeltelijk terug. Voor de geneesmiddelen van categorie D is er geen terugbetaling, die betaal je uit eigen zak. Als je een terugbetaald geneesmiddel koopt bij de apotheker, betaal je zelf maar een deel van de werkelijke kostprijs: het remgeld. De rest rekent het ziekenfonds rechtstreeks af met de apotheker. Het remgeld verschilt naargelang de categorie waarin het geneesmiddel is ondergebracht en het sociaal statuut van de patiënt. Patiënten die recht hebben op de verhoogde tegemoetkomingen (o.a. de WIGW s) betalen minder. Voor het remgeld van de geneesmiddelen van de categorieën A, B en C is een maximum bepaald. Men wil zo voorkomen dat je te veel moet opleggen bij erg dure, noodzakelijke geneesmiddelen. De remgelden voor de geneesmiddelen van de categorieën A, B en C tellen mee in de maximumfactuur. De vermelde remgelden gelden ook voor zelfstandigen met een verzekering kleine risico s. Zelfstandigen zonder kleine risico s betalen bij de apotheker voor alle geneesmiddelen de volle pot. Vraag je arts het goedkoopste geneesmiddel voor te schrijven. Categorie Remgeld Je BETAALT maximum (*) (bedragen in euro, geldig sinds 1 januari 2006) Recht op verhoogde Andere Recht op verhoogde Andere tegemoetkomingen rechthebbenden tegemoetkomingen rechthebbenden A B 15% 25% 7 10,40 of (**) of 10,40 15,70 B 15% 25% 10,40 15,70 Grote verpakking of of >60 eenheden 15,70 23,50 C 50% 50% 10,40 17,40 of of 15,70 26,10 Cs 60% 60% Er is geen maximum Er is geen maximum Cx 80% 80% Er is geen maximum Er is geen maximum D 100% 100% Er is geen maximum Er is geen maximum (*) Als er voor een merkgeneesmiddel een generisch alternatief bestaat, dan wordt de ziekenfondstegemoetkoming daarop berekend. Het eventuele prijsverschil betaal je zelf bij, bovenop de vermelde maxima (ook voor geneesmiddelen van cat. A). Dat principe staat bekend als de referentieterugbetaling. (**) De hogere maxima gelden voor merkgeneesmiddelen, generieken en kopieën waarvoor er in dezelfde klasse geneesmiddelen, de zogenaamde ATC4, minstens één goedkoper product generiek of kopie bestaat. Die nieuwe regeling geldt sinds 1 november 2005 en heeft tot gevolg dat je voor een aantal geneesmiddelen meer betaalt dan voorheen. Webtip Zoek je meer info over de generische geneesmiddelen? Surf naar Ga hiervoor naar Gezondheidsinfo en kies Geneesmiddelen. Onder de titel Geneesmiddelen, weet wat u betaalt, klik je op generische geneesmiddelen. Je komt op een database waar je kunt nagaan of er een goedkoper alternatief bestaat voor een door jou opgegeven geneesmiddel. Isopix PROFIEL 92 / 5

8 De vergrijzing geen ramp, maar een uitdaging itstock Hoe komt het dat de vergrijzing rondwaart in Europa, en dan vooral in België? Enerzijds zijn er de babyboomers van de jaren 50 en 60 die de pensioenleeftijd bereiken vóór 2030 en die hun kroost veelal kleinschalig hebben gehouden; anderzijds is er de stijgende levensverwachting en de levenskwaliteit die er altijd op vooruit gaat dankzij nieuwe technieken en medische ontdekkingen. Is dat een reden tot paniek? De 60-plussers maken momenteel 22% van de bevolking uit, maar dat percentage zal oplopen tot 36% in Rond die tijd zullen er naar schatting 67 ouderen zijn per 100 werkenden. Ter vergelijking: in 1997 waren er amper 28 ouderen per 100 werkenden. In 1996 werd 18% van het loon gebruikt voor pensioenen, terwijl men in 2050 zowat 31% zal moeten inleveren om het pensioensysteem in stand te houden. Zo gesteld, is er inderdaad reden tot paniek. Vooral omdat de pensioenen niet het enige struikelblok vormen... Ook de gezondheidszorg zal steeds grotere happen uit de begroting nemen aangezien ouderen een deel van hun autonomie verliezen, vaker in het ziekenhuis belanden en over het algemeen ook meer geneesmiddelen gebruiken. De geneesmiddelensector is nu al één van de meest geldverslindende in de ziekteverzekering. Maar nu al panikeren is een beetje te voorbarig. De vergrijzing zou immers getemperd moeten worden door twee fenomenen, namelijk het generatie-effect en de stijgende levenskwaliteit. Hoe zit dat in elkaar? Het generatie-effect: uit onderzoek is gebleken dat hoe ouder men wordt, hoe minder men een beroep doet op verstrekkingen en hulpmiddelen zoals cataractoperaties, heupprotheses, pacemakers, enz. Dat komt de ziekteverzekering dus voordelig uit! Een andere verrassende vaststelling is dat de uitgaven voor geneesmiddelen erg hoog zijn op het einde van het leven, maar die kosten dalen naarmate de leeftijd bij overlijden hoger is. Met andere woorden, iemand die overlijdt op 50-jarige leeftijd zal in zijn laatste levensjaar meer uitgeven aan geneesmiddelen dan iemand die overlijdt op 80-jarige leeftijd. Stijgende levenskwaliteit: in principe is het zo dat hoe langer men leeft, hoe meer men kost aan de sociale zekerheid en de gezondheidszorg in het bijzonder. De laatste jaren is daar echter verandering in gekomen: ouderen blijven veel langer jong dankzij de vooruitgang op technisch en therapeutisch vlak. Met andere woorden, 60 jaar was oud in de jaren 50, terwijl men in 2050 pas oud zal zijn op 80-jarige leeftijd. Ouderen behouden dus langer hun autonomie en ze blijven langer gezond, wat de kosten voor geneeskundige verzorging uiteraard doet dalen. Door aan die evoluties voorbij te gaan, maakt men de negatieve impact van de vergrijzing op de begroting voor de ziekteverzekering erger dan het is. 6 / PROFIEL 92

9 Belang van goede preventieve gezondheidszorg Houdt de veroudering van de bevolking een stijging in van het aantal ouderen dat assistentie en verzorging nodig zal hebben? De onderzoeksbevindingen zijn niet eenduidig. Uitgaande van een constant, leeftijdsspecifiek profiel van disability zou dat aandeel inderdaad toenemen. Maar verkennende berekeningen in het buitenland wijzen erop dat bij het verschuiven van dat disabilityprofiel met 1, 2 of 3 jaar, de stijging veel minder zal zijn of in het laatste geval zelfs onbestaande, zegt Lieve Vanderleyden van het Centrum voor Bevolkings- en Gezinsstudie, een Vlaamse, wetenschappelijke instelling. Het is dus van het grootste belang dat de overheid een goed preventief gezondheidsbeleid voert. Een pluspunt is dat het verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen almaar kleiner wordt. Dat betekent dat echtparen en partners meer en meer samen oud kunnen worden, en dat is niet onbelangrijk, want zij zijn elkaars voornaamste hulpverleners. Samen met haar collega Lut Vanden Boer werkte Lieve Vanderleyden mee aan een onderzoek naar de leefsituatie van 55- plussers in Vlaanderen. Dat sociaal-wetenschappelijke onderzoek, Leefsituatie Onderzoek Vlaamse Ouderen (LOVO), analyseert in een eerste fase de leefsituatie van thuiswonende Vlamingen tussen 55 en 90 jaar. De resultaten van dit onderzoek werden in 2004 gepubliceerd. Levenskwaliteit: van deficit naar competentie Het onderzoek leidde tot de conclusie dat de thuiswonende Vlaamse ouderen door de band genomen gezond, zelfredzaam, tevreden, actief en autonoom zijn. Deze conclusies bevestigen de overgang van een deficitmodel naar een competentiemodel. De ouderdom blijkt een actieve levensfase te zijn, geen op rust, waarbij de ouderen zo lang mogelijk het leven in eigen handen nemen en houden. De leidraad in het onderzoek was het netwerkmodel levenskwaliteit. Levenskwaliteit is een samenspel van verschillende factoren: sociaal-economische en culturele factoren, sociale integratie (contacten), subjectief welbevinden, kwaliteit van de omgeving (comfort, veiligheid, ), fysiek en mentaal welbevinden, persoonlijke autonomie en doelgerichte activiteiten (tijdsbesteding, ). Uit de vele onderzoeksbevindingen volgen hier enkele opmerkelijke tendensen. Gescheiden mensen minste contacten Wat opvalt, is dat ouderen globaal gezien met alle relatiecategorieën minder contacten hebben dan twintig jaar geleden. Er zijn meer ouderen die geen wekelijkse contacten hebben, een trend die ook blijkt uit internationaal onderzoek. Wat daarbij opvalt, en wat belangrijk kan zijn voor de toekomst, is dat het vooral de groep gescheiden mensen is die het minste sociale contacten heeft (19% heeft geen enkel contact in een periode van een week tegenover 6 % van de gehuwden). Niet onbelangrijk aangezien die groep in de toekomst almaar zal toenemen, want er zijn ook steeds meer echtscheidingen bij ouderen. Ogenschijnlijk in tegenspraak met deze verminderde contacten is dat uit ons onderzoek bleek dat in vergelijking met 1985, proportioneel meer ouderen zeggen niet eenzaam te zijn. Misschien heeft dat te maken met de sociale wenselijkheid van de antwoorden, maar het kan ook zijn dat de kwaliteit van de contacten belangrijker is dan de kwantiteit. Afhankelijk = oud Een andere opmerkelijke vaststelling, volgens Lut Vanden Boer, is dat maar liefst 83% van de respondenten zich niet oud voelt. Uit het antwoord op de vraag Wanneer beschouw je iemand als oud? bleek dat ouderdom voor velen gelijk staat met afhankelijkheid. Afhankelijkheid betekent dat men moet terugvallen op de hulp van derden, dat men hulpbehoevend is, niet meer uit de voeten kan. Slechts een kwart van de ondervraagden vermeldde een concrete leeftijd als antwoord. Op oud zijn staat dus geen leeftijd, maar oud zijn wordt wel gerelateerd met afhankelijk worden van anderen. Ook blijkt dat de zelfzorg ontegensprekelijk toeneemt. Er is een grotere bekwaamheid op het vlak van persoonsverzorging en beweging en ook op huishoudelijk vlak is er een opmerkelijke vooruitgang: tussen 1966 en 2001 is het percentage ouderen dat quasi volledig afhankelijk is van derden, gehalveerd. De zelfredzaamheid wordt dus groter en er is ook een tendens om de directe omgeving (kinderen en familie) niet te veel te willen belasten. Voor kortdurende hulp hebben de ouderen een voorkeur voor de hulp van de directe leefkring, voor langdurige hulp verkiest men een beroep te doen op professionelen. Thuiszorg gevraagd Uit de studie blijkt dat ouderen ontegensprekelijk een voorkeur hebben voor thuiszorg. Die vraag zal in de toekomst alleen maar toenemen. Zonder het belang van residentiële opvangmogelijkheden te ontkennen, is er een tekort aan tussenvoorzieningen zoals serviceflats, dienstencentra en kortverblijven die het zelfstandig wonen ondersteunen. Het beleid moet hier zeker nog belangrijke inspanningen leveren. Partena.info Partena-ziekenfonds helpt je graag om gezond en veilig te leven. Dat doen we op verschillende manieren: Thuiszorg: wij coördineren de thuiszorg in overleg met erkende thuiszorgorganisaties. Onder thuiszorg verstaan we thuisverpleging, gezinszorg, klusjesdienst, poetshulp, warme maaltijden aan huis, palliatieve zorg en thuisoppas. Sociale dienstverlening: voor informatie en advies over sociale voordelen en diensten voor bejaarden. De uitleendienst biedt een uitgebreid aanbod paramedisch en gezondheidsmateriaal, dat het leven aangenamer en comfortabeler maakt bij moeilijke momenten (na een hospitalisatie, ongeval, ). Van een eenvoudige kruk, rolwagen tot een volledig uitgeruste ziekenkamer. Hier kan je ook terecht voor het personenalarmsysteem. De Thuiszorgwinkel biedt een uitgebreid aanbod aan incontinentiemateriaal van het merk Tena en dit aan zeer interessante prijzen voor de Partena klant, mits regelmatige betaling van de ziekenfondsbijdrage van 6.45 (alleenstaanden) of 8.95 euro (gezinnen). Alle info te bekomen op het gratis nummer Meer info? Neem contact op met de klantenadviseur van je plaatselijk kantoor. Webtip Je vindt nog veel meer info rond gezondheid en veiligheid op de website! Surf naar Klik op de rubriek gezondheidsinfo. Je vindt er een waaier van info over geneesmiddelen, preventie, voeding en bewegen. itstock PROFIEL 92 / 7

10 De droom als bewaker van de slaap Slapen hoort onlosmakelijk bij het leven. De slaap bestaat uit een opeenvolging van cycli waarvan de opbouw, de duur en de afwisseling evolueren met het ouder worden. De dromen die tijdens de slaap opduiken, hebben een welbepaalde functie: ze maken de geest vrij door frustraties en conflicten te helpen verwerken en ze laten bepaalde gevoelens en drijfveren tot uiting komen. De structuur van de slaap Zowel bij volwassenen als bij kinderen bestaat de slaap uit een aantal cycli, die zich meermaals herhalen. Een cyclus is een opeenvolging van slaapstadia: actief rustig intermediair bij baby s, paradoxaal traag bij volwassenen. De slaapcycli verschillen van persoon tot persoon, maar tussen elke cyclus wordt iedereen sowieso eventjes wakker. Als baby s tussen 3 en 12 maanden oud zijn, vormen zich de belangrijkste kenmerken van hun slaap als volwassene. Trage slaap en paradoxale slaap Dankzij de slaap kan het lichaam tot rust komen en zich tezelfdertijd ontwikkelen. De slaap opent ook de deuren naar de droomwereld. Het lijkt erop dat de cyclus wakenslapen-dromen gestuurd wordt door een reeks mechanismen die harmonieus in elkaar overvloeien. De trage slaap De trage slaap overheerst gewoonlijk bij het begin van de nacht en maakt ongeveer 75% uit van de totale slaap van volwassenen. Bij kinderen is dat slechts 50%. De trage slaap omvat 4 fases en evolueert van zachtjes doezelen tot diep slapen. Zoals de naam al aangeeft, schakelen de meeste lichaamsfuncties tijdens de trage slaap een paar versnellingen terug. Het gaat onder andere over de ademhaling, het hartritme, de spierspanning en de bloeddruk. Mensen bij wie de trage slaap verstoord wordt door slaapwandelen, tandenknarsen of praten tijdens de slaap, herinneren zich daar niets van bij het ontwaken. De paradoxale slaap of droomslaap De paradoxale slaap of droomslaap volgt op de trage slaap en maakt ongeveer 25% uit van de totale slaap van volwassenen. Bij kinderen is dat 50%. Het gaat niet om een continue slaapfase, maar om een element dat ritme brengt in de slaap. De tijd die verloopt tussen twee cycli varieert: bij muizen herhaalt de droomslaap zich zowat elke 4 minuten, bij de mens is dat elke 90 minuten en bij olifanten elke 100 minuten. De droomslaap kenmerkt zich door een versneld en onregelmatig hartritme en een versnelde en onregelmatige bloeddruk en ademhaling, een aanzienlijk lagere spierspanning en snelle oogbewegingen. De hersenen draaien dan op volle toeren, net als in wakkere toestand. Vandaar ook de benaming paradoxale slaap. 8 / PROFIEL 92