Informatieboekje voor mannen met borstkanker
|
|
- Emiel Willems
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Informatieboekje voor mannen met borstkanker
2 Inhoud Voorwoord 3 Interview 4 Mannen met borstkanker 7 Foto s van mannen met borstkanker 10 Integrale aanpak kanker 20
3 Voorwoord Ook mannen kunnen borstkanker krijgen. Hoewel er over borstkanker veel informatie beschikbaar is, betreft deze meestal vrouwen omdat borstkanker nu eenmaal meer voorkomt bij vrouwen dan bij mannen. Om mannen met borstkanker goed te kunnen informeren hebben wij de beschikbare informatie aangepast en beschreven in dit boekje; ook zijn foto s verzameld van mannen met borstkanker voor en na de operatie. Zo kunnen mannen adequaat worden voorgelicht, voordat ze met hun behandeling beginnen. De uitgave van dit boekje is mogelijk gemaakt dankzij een legaat dat het toenmalige Integraal Kankercentrum Rotterdam (IKR) in 2010 heeft ontvangen. Hoewel de oplage beperkt is, hebben alle mammapoli s in Nederland een exemplaar ontvangen, zodat elke man die met de diagnose borstkanker wordt geconfronteerd, kan worden voorgelicht. De foto s en de informatie zijn aangevuld met een ervaringsverhaal van een lotgenoot. Hiermee is het boekje compact én compleet. Dr. A.N. van Geel en mw. dr. M. Bontenbal (respectievelijk chirurg-oncoloog en internist-oncoloog, beiden verbonden aan het Erasmus MC in Rotterdam) willen wij hartelijk danken voor het schrijven van het hoofdstuk Mannen met borstkanker. Onze speciale dank gaat uit naar alle mannen die foto s beschikbaar hebben gesteld, en naar de man die ons over zijn ervaringen heeft willen vertellen. IKNL, november
4 Interview Als een man eerlijk over borstkanker praat, reageren mensen normaal Dhr. van Veen te G. (foto: Peter Wijkhuys) 4
5 Het leek een onschuldig wondje. Gelukkig stapte Willem van Veen er snel mee naar de dokter: het ontstoken talgkliertje bleek borstkanker te zijn. Twee operaties later was duidelijk dat de kwaadaardige cellen zich al in de lymfeklieren verspreid hadden, dus hij had niet veel langer moeten wachten. Dat is ook de boodschap die Willem andere mannen meegeeft: niet twijfelen, meteen handelen! Het begon bij mij met een wondje onder de tepel, dat niet wegging. Het bleef bloeden, wilde niet genezen. Verder was ik kerngezond. Gelukkig heb ik altijd al gevonden dat je je verantwoordelijkheid moet nemen en niet afwachten. Dus ik naar de huisarts. Die dacht dat het om een ontstoken talgkliertje kon gaan, maar stuurde me voor de zekerheid toch door naar het ziekenhuis. De chirurg zag het meteen: borstkanker. De tumor was klein, een millimeter of drie, vier. Maar omdat mannen niet veel borstweefsel hebben, zit het dan vaak meteen tegen de ribben en het longvlies aan. Dan kan het toch ineens vrij heftig verlopen. Je hebt borstkanker Binnen tien minuten nadat de chirurg zei: Je hebt borstkanker, wist ik dat ik er tegenaan moest. Ik heb vroeger bij de mariniers gezeten, misschien hielp dat een beetje. Daar leer je beslissen, verantwoordelijkheid nemen. Ik wist dat er een hoop moest gebeuren, dus voor mij was het: eruit met dat ding. Natuurlijk stond ik wel even raar te kijken, maar dat duurde niet lang. Later bedacht ik me dat ik ooit wel eens wat had gelezen over borstkanker bij mannen, lang geleden. Nu zie je daar veel meer artikelen over, omdat het steeds meer voorkomt bij mannen. In 1999, toen het bij mij werd geconstateerd, waren het zestig à zeventig gevallen per jaar. Nu zijn het er al over de honderd. Het zit bij mij gelukkig niet in de familie, dat hebben we laten onderzoeken. Als een man beneden de vijftig borstkanker ontwikkelt, is er een grotere kans op een erfelijke component. Maar gelukkig voor mijn twee dochters was er geen indicatie dat ik drager zou zijn van het borstkankergen. Betrek de kinderen erbij In 1999 was het nog niet gangbaar dat ze tijdens de operatie meteen de schildwachtklier bekeken op uitzaaiingen. Dus ik ben twee keer geopereerd. Eerst aan de borst zelf, en toen vastgesteld was dat het om kanker ging hebben ze in een tweede operatie de lymfeklieren weggehaald. Vijf van de acht waren al aangetast. Ze zijn meteen met chemo begonnen. Na de operatie kreeg ik 25 bestralingen. Mijn dochters waren toen negen en tien jaar oud. Er is niks zo vervelend voor een kind als in iets belangrijks niet gekend te worden, dus mijn vrouw en ik namen ze gewoon mee naar het ziekenhuis. Ze mochten zelfs op de knoppen van het bestralingsapparaat drukken, dat vonden ze spannend! Maar het was natuurlijk wel hun vader die daar lag. Ik zag er vreselijk uit op het einde van zo n sessie, en mijn haar viel uit Maar toch, in onzekerheid gehouden worden is veel gevaarlijker voor de kinderen. We hebben er daarom altijd open en eerlijk met ze over gesproken. Te snel volwassen Achteraf zie ik wel dat de kinderen te snel volwassen zijn geworden. Dat had ik natuurlijk liever niet gezien. Ze hebben te veel meegemaakt met mij, ook door wat er na de borstkanker nog allemaal bij kwam: een beroerte, last van mijn hart. Maar daar maken ze ook rustig grapjes over: Het Is weer zomer pa, wat gaan we dit jaar weer eens doen? Je hebt al kanker en een beroerte gehad, en niet weer iets met je hart hoor. Doe nu maar eens astma! Da s ons soort humor. Dat werkt heel bevrijdend en geeft ruimte om er open en vrij over te praten. Ook over doodgaan. Een jaar of vier geleden hadden we met het hele gezin een vakantiehuisje gehuurd. Ik had toen net die beroerte gehad, en van mijn hart was al niet veel meer over als gevolg van de chemo en de bestraling. Het zag er toen nog niet naar uit dat dat nog goed zou komen. Nou ja, we hadden dus van 5
6 die fortune cookies bij het eten en ik was de laatste die hem openmaakte. Toen heb ik een spreuk verzonnen: Ik zeg het nu maar even, ik heb niet lang te leven. Ik wilde op die manier kenbaar maken wat er zou kunnen gebeuren. Mijn dochters schrokken heel erg. Eerst waren ze boos, maar daarna hebben we er een prachtig gesprek over gehad. In de lappenmand Ik heb in de metaalindustrie gewerkt. Maar door de gevolgen van de borstkanker ben ik in de lappenmand geraakt. Ik was niet sterk genoeg meer om dat werk vol te houden. En je moet er echt wel je best voor doen als je op je zestigste nog voor ander werk in aanmerking wilt komen. Gelukkig heb ik toch wat gevonden. Ik werk nu een paar uur per week als praktijkinstructeur metaal in het speciaal onderwijs. Dat er nu een interne defibrillator is ingeplant, scheelt wel heel veel. Nu mijn hart weer op orde is, merk ik hoe slecht ik me daarvoor voelde. Het zou volgens mij een goed idee zijn als de hartfunctie van kankerpatiënten voor én na de chemotherapie gecontroleerd zou worden. Natuurlijke afsluiting Na vijf jaar hormoontherapie ben ik gestopt met de controles. Dat voelde als een natuurlijke afsluiting. Rond die tijd mag je veronderstellen dat borstkanker niet meer terugkomt. Tot tien jaar later loop je wel nog een klein risico, maar voor mij was dat niet belangrijk genoeg om door te gaan met de controles. Kijk, zo n controle stelt ook niet veel meer voor dan even knijpen in je oksel en dat is het dan. Daar kan je net zo goed voor naar de huisarts. Of zelfonderzoek doen, al is dat lastig omdat mannen zo weinig borstweefsel hebben. Dat is voor vrouwen anders. Ik merk in het contact met lotgenoten dat er bij vrouwen ook meer speelt als het om hun borsten gaat dan bij mannen. Ze zijn daardoor besluitelozer, eerder geneigd om het alternatieve circuit in te gaan en er eerst veel over te praten. Over het algemeen zijn mannen sneller geneigd te zeggen: er moet wat gebeuren. Niet iedere man wil er over praten. Ze schamen zich, omdat het iets voor vrouwen zou zijn. Wat een geleuter, je kan er dood aan gaan! Ik heb me er nooit druk over gemaakt dat ik een vrouwenziekte zou hebben. En ik heb er ook nooit een probleem mee gehad om het er over te hebben. Als je dat eerlijk doet, reageren mensen ook normaal. Pas als je je terugtrekt en er geheimzinnig over gaat doen, krijg je gedoe. Duidelijk en assertief Bij de borstkankervereniging heb ik een tijd lang geholpen als aanspreekpunt voor mannen met borstkanker. Als ze belden, kregen ze gewoon mijn verhaal te horen. Ik zeg dan ook tegen iedereen: niet twijfelen, meteen handelen! Bij mannen zit de tumor vaak rond de tepel, dus manifesteert het zich meer aan de oppervlakte. Een ontstoken talgklier is na een week weg. Dus als je zoiets ziet en het gaat niet vanzelf over, dan kan je er donder op zeggen dat er iets niet goed zit. Mannen hebben geen borstweefsel dat de boel vertraagt. Als je te lang wacht, zitten de kankercellen meteen in je lymfeklieren. Je moet er dus zo snel mogelijk bij zijn. Laat je vooral niet bang maken door allerlei websites, want er wordt op internet de vreselijkste onzin over borstkanker geschreven. De websites van de academische ziekenhuizen geven wel goede informatie. Wees ook duidelijk en assertief bij de chirurg. Stel vragen en maak duidelijk dat je gekend wilt worden in de behandeling en het vaststellen van de medicatie. n Het zou volgens mij een goed idee zijn als de hartfunctie van kankerpatiënten voor én na de chemotherapie gecontroleerd zou worden. 6
7 Mannen met borstkanker 1 Cijfers en feiten In Nederland krijgt 1 op de mannen borstkanker [1]. In 2009 werd bij 106 mannen borstkanker geconstateerd en overleden 23 mannen aan de gevolgen van deze ziekte [1]. Bij mannen onder de dertig jaar komt borstkanker bijna niet voor. Naarmate mannen ouder worden stijgt de kans op het krijgen van borstkanker om na het vijfenzeventigste levensjaar weer wat af te nemen [1]. De gemiddelde leeftijd waarop de diagnose wordt gesteld, is 67 jaar [2]. Voor vrouwen is de gemiddelde leeftijd 60 jaar [3]. 2 Risicofactoren Bij mannen die borstkanker krijgen, speelt soms een verstoring in het evenwicht tussen de vrouwelijke hormonen (oestrogenen) en de mannelijke hormonen (androgenen) een rol. Een dergelijke verstoring kan het gevolg zijn van bijvoorbeeld levercirrose of teelbalafwijkingen [4]. Ook radiotherapie van de borstwand in het verleden (zoals bijvoorbeeld bij de ziekte van Hodgkin) kan een verhoogd risico op borstkanker geven. Familiare belasting Mannen met een bepaalde genmutatie hebben een verhoogde kans op het krijgen van borstkanker. Dit geldt vooral voor het BRCA2-gen maar ook voor de ziekte van Cowden (een mutatie in PTEN). 3 Presentatie en diagnostiek Borstkanker bij mannen presenteert zich meestal als een pijnloze zwelling achter of vlak bij de tepelhof, soms in combinatie met een ingetrokken tepel of bloedverlies uit de tepel [2]. Voor het behandelen van mannen met borstkanker worden de IKNL-richtlijnen gebruikt. Deze richtlijnen worden regelmatig herzien. De diagnostiek is hetzelfde als bij vrouwen met borstkanker. En: ook mannen kunnen de mammapoli bezoeken. Tijdens het bezoek aan de mammapoli wordt lichamelijk onderzoek verricht en een mammografie (borstfoto) gemaakt, gevolgd door een echografie van borst(en) en oksel. De diagnose wordt bevestigd door een cytologische of histologische punctie, eventueel ook uit de oksel. Op indicatie wordt meer onderzoek uitgevoerd. 4 Pathologie Het ductale carcinoom kanker uitgaande van de (melk) gangen komt bij de man het meeste voor. Lobulair carcinoom komt haast niet voor omdat er in de normale mannelijke borst niet of nauwelijks melkklieren gevormd zijn. Ook andere vormen van borstkanker kunnen voorkomen. 5 Behandeling Er zijn, zoals bij de vrouw, verschillende behandelingsmogelijkheden: chirurgie, chemotherapie, radiotherapie (bestraling) en hormoontherapie. De volgorde van de behandelstappen kan verschillen. Chirurgie De chirurgische behandeling van borstkanker is bij mannen en vrouwen min of meer gelijk. Wel is het zo dat de beperkte omvang van de mannelijke borst niet toelaat borstsparend te opereren. Het is ook de vraag of het een reële optie is om met name een zo goed mogelijk cosmetisch resultaat na te streven. Radiotherapie Bij een borstsparende behandeling is bestraling van de klierschijf een belangrijk onderdeel. Echter, een borstsparende behandeling wordt bij mannen niet vaak uitgevoerd. Wel is het soms nodig om de borstwand en/of oksel te bestralen na de 7
8 operatie. De indicatie wordt verkregen door de bevindingen van het microscopisch onderzoek van het operatiepreparaat. Adjuvante systemische behandeling Adjuvante systemische therapie [chemotherapie (eventueel in combinatie met anti-groeifactor therapie) en endocriene therapie] wordt gegeven als aanvulling op de primaire locoregionale behandeling, met het oogmerk eventueel aanwezige, maar nog niet vast te stellen, metastasen op afstand (occulte metastasen) te elimineren. Uit vele grote gerandomiseerde studies en enkele belangrijke meta-analyses is gebleken dat deze vorm van behandeling een duidelijke bijdrage levert aan de genezingskans van vrouwen met een vroeg stadium mammacarcinoom [5]. De adjuvante behandeling bij de man is afgeleid van het beleid bij de premenopauzale vrouw. Chemotherapie Er zijn geen gerandomiseerde studies (vergelijkende onderzoeken) waarin de waarde van adjuvante chemotherapie bij mannen met borstkanker is bestudeerd. Het aantal patiënten dat aan zo n studie mee zouden kunnen doen, is immers te gering. De meeste ervaring is opgedaan met het klassieke CMF-schema. Tegenwoordig is er een voorkeur voor anthracycline-bevattende kuren, conform het beleid bij de vrouw. Chemotherapie in combinatie met anti-groeifactor therapie (trastuzumab) Op grond van de tumorkenmerken kan het zijn dat de patiënt volgens de geldende richtlijnen in aanmerking komt voor chemotherapie, eventueel in combinatie met anti-groeifactor therapie. Deze therapie wordt voorgeschreven door een internist-oncoloog. De oncologieverpleegkundige voorziet de patiënt van uitgebreide informatie in de vorm van een behandelwijzer. Hormonale therapie (bij hormoonreceptor positieve tumoren) Als adjuvante hormonale therapie wordt bij de man tamoxifen gegeven; aromataseremmers worden niet geadviseerd. Als ook chemotherapie wordt voorgeschreven, start de hormonale therapie na de chemotherapie [6]. Bijwerkingen van de behandelingen Voor de bijwerkingen van behandeling met chemotherapie en trastuzumab wordt verwezen naar de standaard informatiefolders. De bijwerkingen van adjuvante hormonale therapie met tamoxifen die kunnen optreden zijn vergelijkbaar met die bij de vrouw: opvliegers, libidoverlies (impotentie) en enige gewichtstoename. Ook is er een geringe kans op een trombose of longembolie, leverfunctiestoornissen en depressieve gevoelens/veranderingen in psychisch functioneren. Een recente studie toonde dat het aantal patiënten dat de behandeling staakte wegens bijwerkingen 24% bedroeg. Dit percentage is conform de gegevens gevonden in de studies verricht bij vrouwen [7,8]. 6 Follow-up In plaats van routinematige follow-up diagnostiek is het beter de mannen te instrueren zelfonderzoek te verrichten. Eventuele afwijkingen worden met de vingers/handen immers gemakkelijk gevoeld. De diagnose en de behandeling leiden tot stress en andere psychosociale problemen. Daarbij komt het feit dat vrijwel alle beschikbare informatie die mannen aangereikt krijgen op vrouwen is gericht en dat mannen moeite hebben om over de ziekte te praten, ook omdat zij het ervaren als een vrouwenziekte [9,10]. Hier moet dan ook extra aandacht aan worden besteed. 7 Prognose Bij mannen wordt geen screening verricht vanwege het lage risico op borstkanker. De diagnose wordt echter vaker in een meer gevorderd stadium gesteld met gevolg dat de prognose slechter is [11]. Mannen met een mammacarcinoom hebben, vergeleken met vrouwen, een duidelijk grotere kans op het ontstaan van een tweede primair mammacarcinoom, mogelijk samenhangend met de hogere kans op genetische predispositie [12,13]. 8
9 8 Gemetastaseerde ziekte Wanneer er sprake is van gemetastaseerde ziekte, zijn diverse palliatieve behandelingen mogelijk. Bij botuitzaaiingen komt de patiënt in aanmerking voor behandeling met een bisfosfonaat en ook de lokale behandelingen chirurgie en radiotherapie kunnen in dit stadium van de ziekte nog worden toegepast. De systemische therapie met chemotherapie, hormonale therapie en bij een Her2 receptor positieve tumor behandeling met trastuzumab is conform het beleid bij de vrouw. Als hormonale therapie wordt meestal in de eerste lijn tamoxifen gegeven. Behandeling met aromataseremmers als monotherapie zou onvoldoende effectief kunnen zijn omdat de teelbal ook (aromatase-onafhankelijk) oestradiol produceert. Er zijn beperkte gegevens over gunstige effecten van LHRH analogen in combinatie met aromataseremmers beschreven [14]. n Referenties 1. geraadpleegd op 31 oktober Giordano SH. A review of the diagnosis and management of male breast cancer. Oncologist 2005;10(7): Anderson W, Jatoj I, Tse J et al. Male Breast Cancer: A Population-Based Comparison With Female Breast Cancer. J Clin Oncol 2010;28(2): Johnson KC, Pan S, Mao Y; Canadian Cancer Registries Epidemiology Research Group. Risk factors for male breast cancer in Canada, Eur J Cancer Prev 2002;11: Early Breast Cancer Trialists Group (EBCTCG). Effects of chemotherapy and hormonal therapy for early breast cancer on recurrence and 15-year survival: an overview of the randomized trials. Lancet 2005;365: richtlijn mammacarcinoom, concept (2.0), Visram H, Kanji F, Dent SF. Endocrine therapy for male breast cancer: rates of toxicity and adherence. Current Oncology 2010;17: Anelli TF, Anelli A, Tran KN, Lebwohl DE, Borgen PI. Tamoxifen administration is associated with a high rate of treatment-limiting symptoms in male breast cancer patients. Cancer 1994;74(1): Kievits F, Adriaanse MT. Mammacarcinoom bij mannen: pectorale kanker: Nederlands Tijdschrift Geneeskunde 2002;146: Daele, van, H. Borstkanker met puntjes: uitgeverij Houtekiet, Amsterdam-Antwerpen, ISBN (2002). 11. Nahleh Z, Srikantiah R, Safa M et al. Male Breast Cancer in the Veterans Affairs Population. A Comparative Analysis. Cancer 2007;109: Auvinen A, Curtis RE, Ron E. Risk of subsequent cancer following breast cancer in men. J Natl Cancer Inst 2002;94(17): Satram-Hoang S, Ziogas A, Anton-Culver H. Risk of second primary cancer in men with breast cancer. Breast Cancer Res 2007; 9(1):R Giordano SH, Hortobagyi GN. Leuprolide acetate plus aromatase inhibition for male breast cancer. J Clin Oncol 2006;24(21):e
10 Foto s van mannen met borstkanker Voor en na de operatie 10
11 11
12 12
13 13
14 14
15 15
16 16
17 17
18 18
19 19
20 Integrale aanpak kanker Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) is hèt kennis- en kwaliteitsinstituut voor professionals in de oncologie. IKNL staat voor integrale aanpak van de zorgketen; van diagnose tot nazorg. Van eerste lijn tot tweede lijn en weer terug. Van onderzoek tot standaardisering van behandelingen. Van kwaliteitscriteria tot informatiesystemen. Met als doel dat alle patiënten toegang hebben tot optimale oncologische zorg in alle fasen van hun ziekte. IKNL benadert de keten van diagnose, behandeling, revalidatie en nazorg tot en met palliatieve zorg als een proces waarin de patiënt centraal staat. Om kwalitatief goede zorg te waarborgen, kijken we zowel naar de inhoud als naar de organisatie van het zorgproces. Om te waarborgen dat de kwaliteit van zorg overal zo hoog mogelijk is, voeren we onze taken zoveel mogelijk landelijk uit maar mét oog voor de regionale verschillen. Kwaliteitscentrum IKNL richt zich primair op de zorgverleners, onderzoekers en besturen van zorginstellingen en verder op zorgverzekeraars, wetenschappelijke verenigingen, KWF en koepelorganisaties in de zorg. IKNL is objectief en onafhankelijk. Bij de zorg voor kankerpatiënten zijn meerdere zorgverleners, afdelingen en organisaties betrokken. Het is een hele opgave om deze zorg goed te stroomlijnen en relevante zaken goed op elkaar af te stemmen. Als onafhankelijke partij kan IKNL het proces begeleiden om gestructureerde afspraken te maken over samenwerkingsvormen voor deelprocessen in de behandeling. Zo dragen we bij aan kwaliteitsverbetering van de organisatie van de zorg. Kenniscentrum IKNL kan gedetailleerde en objectieve informatie geven over de effectiviteit van diagnose en behandeling. IKNL beheert de landelijke gegevens van de incidentie, behandeling en overleving van kanker in Nederland; de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). De gegevens uit de NKR worden gebruikt voor onderzoek en dienen ook als grondslag in het hele proces van ontwikkelen, implementeren, evalueren en reviseren van evidence based richtlijnen. Daarmee leveren we een bijdrage aan het verbeteren van de inhoud van de zorg. Daarnaast vervult IKNL de functie van landelijk expertise centrum van de palliatieve zorg. We maken afspraken over het ontwikkelen van kennis- en behandelprotocollen en onderbouwen dit met wetenschappelijk onderzoek. We richten ons op alle palliatieve zorg, dus niet alleen voor mensen met kanker. 20
21 Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) Postbus 19079, 3501 DB Utrecht t (030) info@iknl.nl Grafisch ontwerp: Bureau mdm, Rotterdam Integraal Kankercentrum Nederland november 2011 Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Teksten mogen uitsluitend worden overgenomen in overleg met IKNL.
3.3 Borstkanker bij de man
3.3 Borstkanker bij de man Bij u is zojuist de diagnose borstkanker vastgesteld. Alle patiënten die voor borstkanker worden behandeld in het Catharina-ziekenhuis ontvangen een Persoonlijke Informatie Map.
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel BORSTKANKER
Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel BORSTKANKER Inhoud Wat is borstkanker?... 3 Vormen van kanker... 4 DCIS... 4 Ductaal carcinoom... 4 Lobulair carcinoom... 4 Erfelijke en familiare belasting...
Nadere informatieRisicofactoren Niet erfelijke factoren: Erfelijke factoren:
Zoals bij alle soorten kanker, is er bij borstkanker sprake van cellen met een ontregelde celdeling. Door deze ontregeling kunnen cellen zich ongeremd vermenigvuldigen en uitgroeien tot een tumor. Deze
Nadere informatieMedische Publieksacademie
Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant Aan de winnende hand Borstkanker 27 oktober 2015 Welkom! #mclmpa 1 Borstkanker aan de winnende hand Marloes Emous, oncologisch chirurg
Nadere informatieDe indicatoren over borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn:
Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009
Nadere informatieAandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling
Status bepaling: 99,4% Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling Vóór het starten van de behandeling
Nadere informatieGemaakt door: Gerdy Castelein en Anne Griet Adema Klas: 4A
Gemaakt door: Gerdy Castelein en Anne Griet Adema Klas: 4A 1 -Voorkant -inhoudsopgave - Uitwerking deelvragen: - Wat is borstkanker? - Hoe ontdek je borstkanker? - Als je erachter komt, wat gebeurt er
Nadere informatieDe indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn :
Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009
Nadere informatieBorstcentrum Bernhoven. Yvonne Paquay Chirurg
Borstcentrum Bernhoven Yvonne Paquay Chirurg Klachten van de borst? Verwijzing naar het borstcentrum voor analyse en zonodig behandeling 2 3 4 Verwijsredenen: > Knobbeltje voelbaar > BOBZ (de bus) > Controle
Nadere informatiePlenaire opening. Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013
Plenaire opening Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013 Opening door Anke Leibbrandt Iedereen wordt van harte welkom geheten namens de BVN en de programmacommissie erfelijkheid (betrokken
Nadere informatiebehandelingen-bij-borstkanker/
https://www.isala.nl/patientenfolders/6682-borstkanker-pid-h3- behandelingen-bij-borstkanker/ Borstkanker (PID): H3 Behandelingen bij borstkanker Als borstkanker is vastgesteld, bespreekt een team van
Nadere informatieOncologische zorg bij ouderen
Oncologische zorg bij ouderen Balanceren tussen over- en onderbehandeling Johanneke Portielje, HagaZiekenhuis Kring ouderenzorg AMC & partners 12 juni 2013 mamma carcinoom
Nadere informatieCoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies
'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum
Nadere informatieBorstkanker. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven
Borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Vóór het dertigste jaar is borstkanker zeldzaam, maar met het stijgen
Nadere informatieBorstkanker. Celdeling
Borstkanker In Nederland wordt per jaar bij ongeveer 12.000 vrouwen borstkanker (mammacarcinoom) ontdekt. Daarnaast wordt bij ongeveer 1.300 vrouwen in Nederland een voorstadium van borstkanker (ductaal
Nadere informatieThe Symphony triple A study
Patiënten informatie en toestemmingsverklaring The Symphony triple A study USING SYMPHONY AS AN ADJUNCT TO HISTOPATHOLOGIC PARAMETERS WHEN THE DOCTOR IS AMBIVALENT ABOUT THE ADMINISTRATION AND TYPE OF
Nadere informatieBORSTKANKER INDICATOREN
BORSTKANKER INDICATOREN Deze set van indicatoren geven de resultaten over borstkankerpatiëntes voor diagnose, behandeling en overleving. Het betreft geaggregeerde cijfers van 2007+2008 voor GZA Ziekenhuizen.
Nadere informatieBorstkanker. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven
Borstkanker Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Vóór het dertigste jaar is borstkanker zeldzaam, maar met het stijgen van de leeftijd
Nadere informatieBorstkanker. Normale cellen in borstklierweefsel Augustus 2016
Borstkanker In Nederland wordt per jaar bij ongeveer 12.000 vrouwen borstkanker (mammacarcinoom) ontdekt. Daarnaast wordt bij ongeveer 1.300 vrouwen Ductaal Carcinoom In Situ (DCIS) geconstateerd. Dit
Nadere informatieSurvivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc.
Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. INhoud Toename overleving meer patienten leven langer met kanker Effecten en behoeften na kankerbehandeling? Survivorship
Nadere informatiemammaprint adviezen hernia-operatie borstkanker ZorgSaam
mammaprint adviezen na een bij hernia-operatie borstkanker ZorgSaam 1 2 Mammaprint Deze folder geeft u informatie over de Mammaprint, een laboratoriumtest die kan worden ingezet bij de behandeling van
Nadere informatieILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie
ILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie Heeft neoadjuvant chemotherapie nut bij ILC > 3 cm? Ja Nee Weet niet/geen
Nadere informatieVlaams Indicatoren Project VIP²
Vlaams Indicatoren Project VIP² Het initiatief voor het Vlaams Indicatoren Project VIP² gaat uit van de Vlaamse overheid, de Vlaamse vereniging van hoofdartsen en de ziekenhuiskoepels Zorgnet en Icuro.
Nadere informatieBorstkanker indicatoren - Resultaten voor
Borstkanker indicatoren - Resultaten voor 2009-2011 AZ Sint-Jozef Malle maakt samen met AZ Klina Brasschaat deel uit van de Borstkliniek Voorkempen. Recent werden vanuit het Vlaams Indicatoren Project
Nadere informatieBorstkanker. Leyla Demirbas en Ilse Klompenmaker Leerjaar 4, VMBO, examenjaar, klas b 17 december 2015 Mevr. Van Wolde
Borstkanker Leyla Demirbas en Ilse Klompenmaker Leerjaar 4, VMBO, examenjaar, klas b 17 december 2015 Mevr. Van Wolde Inhoudsopgave Wat is borstkanker? En hoe moet je het bestrijden? blz. 3 Is borstkanker
Nadere informatiebelangrijke cijfers over blaaskanker
belangrijke cijfers over blaaskanker Een overzicht van het voorkomen, de behandeling en overleving van blaaskanker, gebaseerd op cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie blaaskanker in Nederland Deze
Nadere informatie(neo)adjuvante hormoontherapie
(neo)adjuvante hormoontherapie Stand van zaken Erik Blok Afdeling Heelkunde / Medische Oncologie LEIDS UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM Inhoud 1. Casus 2. Biologie en behandelopties 3. Adjuvante therapie:
Nadere informatieMedische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap
Medische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap Sara van Marle-Jeurissen, Huisarts Barbara van der Berg, Verpleegkundig specialist Danny Houtsma, Internist-Oncoloog Birgit Hollmann, Radiotherapeut-Oncoloog
Nadere informatieMijn pathologieverslag begrijpen
Mijn pathologieverslag begrijpen Deze brochure bevat zeker niet alle gedetailleerde informatie over uw pathologieverslag. We geven u vooral de belangrijkste en juiste informatie mee over de resultaten
Nadere informatieBehandelwijzer Borstkanker
Behandelwijzer Borstkanker - Behandelteam - Algemene informatie borstkanker - Informatie over het behandeltraject Inleiding U heeft zojuist gehoord dat u een afwijking aan de borst heeft en welke behandeling
Nadere informatieCHAPTER XII. Nederlandse Samenvatting
CHAPTER XII Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift behelst een aantal klinische en translationele studies met betrekking tot de behandeling van het primair operabel mammacarcinoom. Zowel aspecten van
Nadere informatieStaat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC?
Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC? Nina Bijker, radiotherapeut AMC BBB symposium 7 september 2017 No conflict of interest Focus op postmastectomie radiotherapie (PMRT)
Nadere informatieGemetastaseerd mammacarcinoom. Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis
Gemetastaseerd mammacarcinoom Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis 19 maart 2018 Inhoud o Cijfers over borstkanker o Verschillende behandelmogelijkheden o casus o quiz Cijfers over borstkanker
Nadere informatieWanneer geen chemo? Sabine Linn Internist-oncoloog NKI-AVL
Wanneer geen chemo? Sabine Linn Internist-oncoloog NKI-AVL Wanneer geen chemo? Als de patiënt al genezen is na locoregionale behandeling Prognostische factoren Als er geen extra overlevingswinst optreedt
Nadere informatieBijlage 5 Verbeterscores
Bijlage 5 Verbeterscores In deze bijlage wordt een overzicht gegeven van de gemiddelde belangscores, de percentages patiënten die negatieve ervaring rapporteerden en de resulterende verbeterscores. De
Nadere informatieVlaams Indicatorenproject VIP²: Kwaliteitsindicatoren Borstkanker
Vlaams Indicatorenproject VIP²: Kwaliteitsindicatoren Borstkanker INDICATOR B1 Proportie van patiënten gediagnosticeerd met invasieve borstkanker bij wie een systeembehandeling voorafgegaan werd door ER/PR-
Nadere informatieKWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA
KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA AZ Klina legt hierbij de resultaten voor van de tweede kwaliteitsmeting van onze borstkankerzorg. Deze resultaten werden in januari 2015 meegedeeld door het Kankerregister
Nadere informatieSAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG
SAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG Wat is het beste voor de patiënt? Carla M.L. van Herpen, internist-oncoloog 14-10-2014 Nazorg en controle na kanker EXPERTISE Wat wil de patiënt?
Nadere informatieThe Symphony triple A study
Patiënten informatie en toestemmingsverklaring The Symphony triple A study USING SYMPHONY AS AN ADJUNCT TO HISTOPATHOLOGIC PARAMETERS WHEN THE DOCTOR IS AMBIVALENT ABOUT THE ADMINISTRATION AND TYPE OF
Nadere informatieKWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: BORSTKANKER Fase 1: validatie van de individuele resultaten Ziekenhuis 86
1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: BORSTKANKER Fase 1: validatie van de individuele resultaten Ziekenhuis 86 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker en ductaal carcinoma in situ
Nadere informatieaz groeninge scoort zeer goed op de borstkankerindicatoren uit VIP²
az groeninge scoort zeer goed op de borstkankerindicatoren uit VIP² We zijn als ziekenhuis trots op onze goede resultaten, maar we hebben ook aandacht voor enkele punten waar we minder dan gemiddeld lijken
Nadere informatieThe Symphony triple A study
Patiënten informatie en toestemmingsverklaring The Symphony triple A study USING SYMPHONY AS AN ADJUNCT TO HISTOPATHOLOGIC PARAMETERS WHEN THE DOCTOR IS AMBIVALENT ABOUT THE ADMINISTRATION AND TYPE OF
Nadere informatieVroegstadium borstkanker Medicamenteuze behandeling. Jan Drooger Internist-oncoloog Huisartsensymposium 20 september 2017
Vroegstadium borstkanker Medicamenteuze behandeling Jan Drooger Internist-oncoloog Huisartsensymposium 20 september 2017 Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling Nothing to disclose Voor
Nadere informatiebelangrijke cijfers over darmkanker
belangrijke cijfers over darmkanker Een overzicht van het voorkomen, de behandeling en overleving van darmkanker, gebaseerd op cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie darmkanker in Nederland Deze
Nadere informatieChemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie
Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft samen met de chirurg of verpleegkundig specialist gekozen om de behandeling
Nadere informatieAdjuvante systeemtherapie Patiënte: DM type 2
Take home messages Een 59 jarige vrouw met mammacarcinoom en diabetes. An Reyners Internist-oncoloog UMCG Kankerbehandeling: houd rekening met bijwerkingen op korte en langere termijn Stem af wie waarvoor
Nadere informatieOkselklierdissectie. Mammapoli
00 Okselklierdissectie Mammapoli U wordt binnenkort opgenomen voor een okselklierdissectie, al dan niet in combinatie met een operatie aan de borst. De opname vindt plaats op afdeling Heelkunde, (4e etage).
Nadere informatieOperatie DCIS (Ductaal carcinoma in situ) Keuze in behandelingsmogelijkheden
Operatie DCIS (Ductaal carcinoma in situ) Keuze in behandelingsmogelijkheden Inleiding U kreeg de diagnose DCIS (ductaal carcinoma in situ). DCIS wordt beschouwd als een voorstadium van borstkanker. De
Nadere informatieWe hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.
Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.
Nadere informatieINLEIDING kwaliteitsindicatoren.
INLEIDING Om objectief zicht te krijgen op de resultaten en de geleverde kwaliteit van onze patiëntenzorg, heeft het Borstcentrum Zuiderkempen (ziekenhuizen Geel-Mol) in 2013 besloten in het Vlaamse indicatorenproject
Nadere informatieEr zijn chromosomale veranderingen aangetoond in de cellen van de teelbaltumor. Er bestaat ook een familiale voorgeschiktheid.
Teelbalkanker Auteur: Dr. Guy Boeckx Testistumor of teelbalkanker is een kwaadaardig letsel van de teelbal. Deze tumor komt frequent voor (3-6 nieuwe gevallen per 100.000 mannen per jaar). In minder dan
Nadere informatieBorst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen
Borst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen In onze bevolking heeft iedere vrouw een risico van ongeveer 10% om in de loop van haar leven borstkanker te krijgen en 1,5% om eierstokkanker
Nadere informatieHULP BIJ DE KEUZE WEL OF GEEN CHEMOTHERAPIE
70-Genen Borstkanker Test HULP BIJ DE KEUZE WEL OF GEEN CHEMOTHERAPIE MammaPrint, meer inzicht bij de behandeling van borstkanker MammaPrint In vogelvlucht DUIDELIJK EN BEGRIJPELIJK R E S U LTA AT Wel
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieHoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?
INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in
Nadere informatieNieuwsbrief DEPRESSIEKLACHTEN BIJ VROUWEN MET EEN VOORSTADIUM VAN BORSTKANKER. EERSTE PATIËNTENDAG VAN HET UMBRELLA COHORT WIE ZIJN DE DEELNEMERS?
Nieuwsbrief November 2017 NR. 4 DEPRESSIEKLACHTEN BIJ VROUWEN MET EEN VOORSTADIUM VAN BORSTKANKER. EERSTE PATIËNTENDAG VAN HET UMBRELLA COHORT WIE ZIJN DE DEELNEMERS? Universitair Medisch Centrum Utrecht
Nadere informatieOperatie bij borstkanker. Behandeling. Borstsparende operatie
Operatie bij borstkanker Er is bij u borstkanker vastgesteld. De diagnose borstkanker brengt veel emoties en onzekerheden met zich mee. Deze informatie is bedoeld als algemene voorlichting. Mogelijk hebt
Nadere informatieBehandelwijzer kwaadaardige poliepen.
Behandelwijzer kwaadaardige poliepen www.nwz.nl Inhoud 1 Waarom deze behandelwijzer? 3 2 Het behandelteam 4 3 Een kwaadaardige poliep in de darmen 5 4 Controles 8 5 Registratie van kanker 9 6 Meer informatie,
Nadere informatieSamenvatting 129. Samenvatting
Samenvatting 128 Samenvatting 129 Samenvatting Het mammacarcinoom is de meest voorkomende maligniteit bij vrouwen, met wereldwijd een jaarlijkse incidentie van 1,67 miljoen. De prognose van patiënten met
Nadere informatieWelke vragen stel ik mijn dokter?
Welke vragen stel ik mijn dokter? INLEIDING Goede algemene voorlichting over het onderzoek en de behandeling van borstkanker is enorm belangrijk. Goede voorlichting over het eigen ziektebeeld is nog belangrijker,
Nadere informatieVerslag informatiebijeenkomst 25 januari 2016
Verslag informatiebijeenkomst 25 januari 2016 Samenvatting onderzoek Tijdens de informatiebijeenkomst gaven onderzoekers Sabine Siesling en Marissa van Maaren een korte presentatie over het onderzoek aangaande
Nadere informatieFactsheet NABON Breast Cancer Audit (NBCA)
Factsheet NABON Breast Cancer Audit () [1.0.; 15-09-] Registratie gestart: 2011 Als algemene voorwaarde voor het meenemen van een patiënt in de berekening van de kwaliteitsindicatoren is gesteld dat ten
Nadere informatieAlgemene informatie over het pathologieverslag bij borstkanker
Algemene informatie over het pathologieverslag bij borstkanker De patholoog onderzoekt het weefsel dat tijdens de operatie is weggenomen. In het pathologieverslag wordt beschreven: de grootte van de tumor
Nadere informatieBehandeling borstkanker
Behandeling borstkanker 1. Heelkunde (chirurgie) (operatie): - Borstsparend: betekent wegname van het gezwel met veiligheidsmarge van gezond weefsel rondom en wegname van de schildwachtklier (poortwachterklier
Nadere informatieKWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 75
1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 75 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker (2007-2008) - Beschrijving
Nadere informatieKWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 78
1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 78 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker (2007-2008) - Beschrijving
Nadere informatieKWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 85
1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 85 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker (2007-2008) - Beschrijving
Nadere informatieKWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( ) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 16
1 KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) Individueel feedbackrapport Ziekenhuis 16 2 1. BESCHRIJVENDE STATISTIEK Tabel 1: Invasieve borstkanker (2007-2008) - Beschrijving
Nadere informatieIndividualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede
19 mei 2009 Jaarbeurs Utrecht Individualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede Hella Bosch Verpleegkundig specialist oncologie Máxima medisch centrum Eindhoven Opening ONS: Lezing
Nadere informatieVanaf het moment dat het vermoeden bestaat dat u borstkanker heeft Hoe ontdek ik of ik borstkanker heb
Vanaf het moment dat het vermoeden bestaat dat u borstkanker heeft Hoe ontdek ik of ik borstkanker heb Inleiding Zoals bij alle soorten kanker, is er bij borstkanker sprake van cellen met een ontregelde
Nadere informatieChemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie
Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Neo-adjuvante chemotherapie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Waarom vooraf chemotherapie? 1 Onderzoeken en afspraken 1 Evaluatie van
Nadere informatieUitleg over de interpretatie van de grafiek : De resultaten worden weergegeven via een trechtertechniek (= Funnel plot).
Het H.-Hartziekenhuis scoort bij het Vlaams Indicatoren Project! Het initiatief voor het Vlaams Indicatoren Project (VIP²) gaat uit van de Vlaamse overheid, de Vlaamse vereniging van hoofdartsen en de
Nadere informatieregistratie van kanker
registratie van kanker In deze folder leest u meer over de Nederlandse Kankerregistratie en wat deze voor u betekent informatie voor patiënten Op het moment dat u in het ziekenhuis de diagnose kanker krijgt,
Nadere informatieOncologische behandeling en fertiliteit. Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018
Oncologische behandeling en fertiliteit Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018 Disclosures Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieBorstkanker bij de man: state of the art
CC orstkanker bij de man: state of the art r. Chris oor Z iddelheim - ntwerpen K J niet veel voorkomend (0,5 1%) incidentie neemt stilletjes toe? hogere incidentie in sommige frikaanse landen (eganda 5%
Nadere informatieNet de diagnose gekregen
Net de diagnose gekregen Vragen die u kunt stellen Hieronder vindt u een lijst met vragen die in verschillende stadia van het onderzoek, de behandeling en de verzorging van patiënten van pas komen. Deze
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29317 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nes, Johanna Gerarda Hendrica van Title: Clinical aspects of endocrine therapy
Nadere informatieProject Kwaliteitsindicatoren Borstkanker 2007-2008
Project Kwaliteitsindicatoren 2007-2008 De borstkliniek: Iedere nieuwe diagnose van een borsttumor dient door de borstkliniek te worden geregistreerd bij het Nationaal Kankerregister. Het Project Kwaliteitsindicatoren
Nadere informatieBorstkanker B1: Bepalen van ER/PR/Her2/Neu. Definitie: Aandeel van patiënten gediagnosticeerd met invasieve borstkanker bij wie
Borstkanker B1: Bepalen van ER/PR/Her2/Neu Definitie: Aandeel van patiënten gediagnosticeerd met invasieve borstkanker bij wie systemische therapie (hormoon- en/of chemotherapie) voorafgegaan werd door
Nadere informatieVARIATIE IN KANKERZORG: EEN ZORG? SABINE SIESLING OUTCOMES RESEARCH AND PERSONALIZED CANCER CARE
VARIATIE IN KANKERZORG: EEN ZORG? SABINE SIESLING OUTCOMES RESEARCH AND PERSONALIZED CANCER CARE aantal per 100.000 (ESR) MAATSCHAPPELIJKE UITDAGING KANKERINCIDENTIE 550 500 450 400 350 300 250 200 150
Nadere informatieBorstkanker? meander medisch centrum. Snel duidelijkheid door gespecialiseerd onderzoek van borstafwijkingen. www.meandermedischcentrum.
Borstkanker? Snel duidelijkheid door gespecialiseerd onderzoek van borstafwijkingen meander medisch centrum www.meandermedischcentrum.nl Inleiding Uw huisarts heeft u doorverwezen naar de mammapoli van
Nadere informatiePersoonsgegevens. Naam. Adres. Postcode en woonplaats. Telefoon
Persoonsgegevens Naam Adres Postcode en woonplaats Telefoon Heeft u deze Behandelwijzer gevonden? Neemt u dan alstublieft contact op met de eigenaar. 1 Inhoudsopgave Pagina Persoonsgegevens 1 Allergie
Nadere informatie9.1 Chemotherapie na een operatie bij borstkanker
9.1 Chemotherapie na een operatie bij borstkanker Uw behandelend chirurg heeft in overleg met u en de internist-oncoloog (internist gespecialiseerd in de behandeling van kanker), besloten om na uw operatie
Nadere informatiePatiënteninformatie. Behandelwijzer Oncologie Longgeneeskunde
Patiënteninformatie Behandelwijzer Oncologie Longgeneeskunde Inhoudsopgave Pagina 1 Persoonsgegevens 5 Heeft u deze behandelwijzer gevonden? 5 Allergisch voor 6 Medicatie 7 2 De behandelwijzer 9 Het gebruik
Nadere informatieBorstkanker, wat nu?
Borstkanker, wat nu? Oktober 2014 Inleiding U bent verwezen naar de mammapolikliniek voor borstonderzoek. Uit de onderzoeken die zijn uitgevoerd, blijkt dat er bij u sprake is van een kwaadaardige afwijking
Nadere informatieWerkstuk Biologie Hersenkanker/tumor
Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk door een scholier 1349 woorden 19 oktober 2003 6 70 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Mijn werkstuk gaat over hersentumoren. Ik heb het gekozen omdat
Nadere informatieMammacarcinoom en osteoporose. Petra van Merkestein Verpleegkundig specialist Oncologie Ziekenhuis Rivierenland Tiel
Mammacarcinoom en osteoporose Petra van Merkestein Verpleegkundig specialist Oncologie Ziekenhuis Rivierenland Tiel Vroeg ingetreden menopauze, premenopauzaal gebruik van tamoxifen en postmenopauzaal gebruik
Nadere informatieErfelijkheid & Borstkanker
Erfelijkheid & Borstkanker Borstkanker komt veel voor en heeft meestal geen erfelijke oorzaak. Bij 5 tot 10% is een erfelijke aanleg de oorzaak van de ziekte. Deze aanleg wordt door de vader of moeder
Nadere informatieBelangrijkste punten van deze folder:
Longkanker: wat nu? HMC (Haaglanden Medisch Centrum) en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) werken intensief samen binnen het Universitair Kankercentrum Leiden - Den Haag (UKC). De belangrijkste
Nadere informatie8.1 Intra Operatieve Radiotherapie (IORT) bij borstkanker
8.1 Intra Operatieve Radiotherapie (IORT) bij borstkanker Van uw arts heeft u te horen gekregen dat u in aanmerking komt voor Intra Operatieve Radiotherapie (IORT). In dit hoofdstuk leggen we u in het
Nadere informatieBehandelwijzer Borstkanker
Behandelwijzer Borstkanker - Behandelteam - Algemene informatie borstkanker - Informatie over het behandeltraject Inleiding U heeft zojuist gehoord dat u een afwijking aan de borst heeft en welke behandeling
Nadere informatieAfdeling Heelkunde, locatie AZU. Voorstadium van borstkanker (Carcinoma in situ)
Afdeling Heelkunde, locatie AZU Voorstadium van borstkanker (Carcinoma in situ) Inleiding Na een aantal onderzoeken blijkt dat u een voorstadium van borstkanker heeft. Het medische woord hiervoor is carcinoma
Nadere informatieInfoblad KANKER ALGEMEEN. Hormonale therapie
Infoblad KANKER ALGEMEEN Hormonale therapie HORMONALE THERAPIE Hormonale therapie is de behandeling van kanker met hormonen. Artsen noemen het ook: hormoontherapie, hormonale behandeling of hormoonbehandeling.
Nadere informatieBorstsparende operatie bij borstkanker
Chirurgie Borstsparende operatie bij borstkanker www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Hoe ontstaat kanker?... 3 Voorbereiding op de operatie... 4 De opname... 4 De operatie... 4 Na de operatie... 5 Mogelijke
Nadere informatieDit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding.
Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Variatie tussen ziekenhuizen in de behandeling van vijf soorten kanker. Een verkennend onderzoek naar aanknopingspunten
Nadere informatieKnobbeltje in de borst
Knobbeltje in de borst Deze brochure informeert u over de gang van zaken bij een afwijking (knobbeltje) in de borst. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven.
Nadere informatieNABON Breast Cancer Audit (NBCA)
NABON Breast Cancer Audit (NBCA) Beschrijving Dit overzicht toont de kwaliteitsindicatoren welke per 1 april 2014 ontsloten zullen worden in het kader van het getrapte transparantiemodel van DICA. De ontsluiting
Nadere informatie