Drugspraaterover. een leidraad voor ouders

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Drugspraaterover. een leidraad voor ouders"

Transcriptie

1 Drugspraaterover een leidraad voor ouders

2 Voorwoord 1. Wie ben ik? 2. Vrienden 3. Gezin 4. Verslaving 4.1. Uw kind ook? 4.2. Hoe kan ik helpen voorkomen dat mijn kind drugs gaat gebruiken? Vóór de experimenteerfase Tijdens de experimenteerfase Na de experimenteerfase 4.3. Wat te doen bij riskant gebruik? 5. De meest gestelde juridische vragen 6. Adressen

3 Preventie in het algemeen en drugpreventie in het bijzonder zijn voor het stadsbestuur van Sint- Truiden en de lokale politie Sint-Truiden- Gingelom-Nieuwerkerken een beleidsprioriteit. Beleid is immers een kwestie van keuzes. Hierbij pogen wij zoveel mogelijk samen te werken met de diverse onderwijsnetten, scholen, huisartsen, gespecialiseerde instellingen en instanties, hulpverleningsdiensten en andere organisaties. In het verleden hebben de stad Sint-Truiden en de lokale politie Sint-Truiden-Gingelom-Nieuwerkerken reeds verschillende projecten rond drugpreventie georganiseerd (Europeers, Tralies in Wonderland, Leefsleutels, Toeka en Miembo, Bodytrip ). Ook dit schooljaar spannen wij ons weer in om de strijd tegen drugs voort te zetten. Hierbij wordt maximaal rekening gehouden met voorstellen en suggesties vanuit de onderwijsinstellingen en leerkrachten zelf. Aangezien de samenwerking in de politiezone Sint-Truiden-Gingelom-Nieuwerkerken worden de inspanningen op het vlak van drugpreventie nu ook uitgevoerd in Gingelom en Nieuwerkerken. Ouders en andere opvoeders zijn enorm bang voor drugs. Dit thema zorgt, begrijpelijk, voor heel wat onrust. Het is belangrijk dat ouders sterk in hun schoenen staan als het over genotsmiddelen gaat. Daarom bieden wij u deze folder aan. Ouders zullen zich beter voelen als dit onderwerp ter sprake komt. Ze zullen misschien ook verstandiger reageren als ze geconfronteerd worden met een bepaalde situatie. In deze folder, die niet de pretentie heeft volledig te zijn, vindt u daarom verschillende tips om met uw kind over genotsmiddelen te praten. Wij willen niet zeggen hoe u uw kind moet opvoeden, maar willen een leidraad bieden aan bezorgde ouders. Deze brochure is tot standgekomen in nauwe samenwerking met een aantal gespecialiseerde organisaties en hulpverleningsinstanties uit het werkveld, zoals onder andere de Centra voor Alcohol en andere Drugproblemen (CAD) en het Jongeren Advies Centrum (JAC). De inhoudelijke leidraad die gevolgd wordt bij het tot standkomen van deze brochure is dezelfde als die we in ons beleid over drugs en drugpreventie volgen. Het gaat hierbij om een gedeelde verantwoordlijkheid van jongeren, ouders, scholen en overheid. Diegenen die beweren dat hun kinderen nooit drugs zullen gebruiken en/of dat dit in hun school nooit zal voorkomen, hebben het verkeerd voor. Drugpreventie is dus de gezamenlijke verantwoordelijkheid van al deze partners. Wij hopen dat deze folder nuttig kan zijn in uw niet altijd zo eenvoudige opvoedingstaak. Ludwig Vandenhove burgemeester Sint-Truiden voorzitter politiecollege voorzitter politieraad

4 Jongeren Jongeren maken in hun leven veel veranderingen mee. Het is niet altijd gemakkelijk voor hen om hiermee om te gaan. Eerst en vooral krijgen jongeren te maken met lichamelijke veranderingen. Daarenboven hebben ze te maken met een verandering in hun denken. Jongeren vanaf elf jaar ontwikkelen een andere manier van denken. Ze kunnen meer verbanden leggen en hoeven niet alles te zien om het te begrijpen. Ze zijn in staat tot meer inzicht en overzicht. Ze gaan eigenschappen in anderen ontdekken en vinden mensen inspirerend, hopeloos of kinderachtig. Niets spreekt meer vanzelf, over alles moet gediscussieerd worden. Pubers bekijken alles vanuit zichzelf. Zij zijn het middelpunt van de wereld. Ze snappen vaak niet waarom hun ouders zich druk maken om kleine, onbelangrijke dingen. Zij hebben immers veel belangrijkere zaken aan hun hoofd: zichzelf en hun relatie tot hun omgeving.

5 Wie ben ik? Jongeren ontdekken ineens dat de wereld groter is dan hun eigen gezin en hun klas. Allerlei nieuwe vragen komen op hen af: wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik, wat vind ik, wat vinden mensen om me heen van mij, van wie hou ik? Door al deze vragen kan een jongere heel onzeker worden. Mensen naar wie ze opkeken, vinden ze nu vreselijk ouderwets of oninteressant. Pubers ontwikkelen zich door ervaringen die ze thuis, op school, met vrienden en in de maatschappij opdoen. Een puber gaat experimenteren, beleven wat er te beleven valt en uitzoeken welke gevolgen haar/zijn daden hebben. Langzaam maar zeker leren ze wat prettig is, van welke muziek ze houden, welke drankjes ze lekker vinden, Ook leren ze over zichzelf door de manier waarop anderen op hen reageren of hoe anderen hen beoordelen. Voor de ontwikkeling van een persoon zijn positieve ervaringen belangrijk, maar ook tegenslagen horen erbij. Door tegenslagen leer je je grenzen kennen of leer je dat je dingen anders moet doen.

6 Vrienden Jongeren zoeken leeftijdsgenoten op. Ze willen mensen leren kennen, spannende dingen doen, de wereld verkennen, verliefd worden, Hun ouders vinden ze op dit moment niet boeiend. Jongeren onder elkaar begrijpen beter wat ze doormaken. Daarom zoeken ze steun bij elkaar en delen ze ervaringen met elkaar. Ze hoeven elkaar niet zoveel uit te leggen en krijgen heel wat minder commentaar van hun vrienden dan van hun ouders. Jongeren willen graag bij een groep horen en hebben daar dan ook veel voor over: bijvoorbeeld spijbelen, gestraft worden, Omgaan met leeftijdsgenoten is belangrijk voor de ontwikkeling tot volwassene. Zo doen jongeren sociale vaardigheden op en leren ze reageren op allerhande situaties, Samen met dit alles wordt de puberteit gekenmerkt door een streven naar onafhankelijkheid. Naast het uitproberen van bepaalde soorten gedrag, gaan kinderen ook experimenteren met hun uiterlijk, met relaties, met seksualiteit en ook met genotsmiddelen (tabak, alcohol, illegale drugs). De jongere heeft behoefte aan kicks die haar/hem de bewondering van de groep garanderen. Het in groep gebruiken van (illegale) drugs kan voor jongeren een gevoel van verbondenheid creëren. Door met verschillende dingen te experimenteren, leren de adolescenten hun grenzen en de grenzen van hun omgeving kennen. Op basis van verschillende reacties kan de adolescent later zelf bepalen wat haar/zijn standpunt is.

7

8 Gezin Als ouder weet u wel dat het niet gemakkelijk is om te leven met een adolescent. Als ouder heeft u misschien vaak het gevoel dat je mening niet meer telt. Dit lijkt wel zo, maar het klopt niet echt. Uit onderzoek blijkt immers dat jongeren wel belang hechten aan wat hun ouders van hen denken. U moet zich als ouder in ieder geval realiseren dat de puberteit niet alleen voor u, maar ook voor uw dochter of zoon een moeilijke periode is. Op die manier kan u er zich misschien wat minder druk over maken. Probeer uw kind, ondanks alles, toch te steunen. Deze steun is zeer belangrijk in de ontwikkeling van de eigenwaarde en het zelfvertrouwen van uw kind. Probeer te denken aan de dingen die uw kind wel goed doet en geef af en toe een complimentje. Bedenk hoe het voor uzelf was toen u een puber was en kijk hoe uw kind uitgroeit tot een mooi mens! Die puberteit wil u dan voor geen goud missen.

9 Verslaving Eén van onze ergste nachtmerries is wel dat onze kinderen verslaafd geraken aan drugs of alcohol. Moeten we dan onmiddellijk panikeren? We weten immers niet over welke drug het gaat. Voor ouders is het al moeilijk om vast te stellen of hun kind al dan niet genotsmiddelen gebruikt, laat staan om een onderscheid te maken tussen de verschillende soorten drugs. Veel mensen denken immers dat drugs, drugs zijn. Hoewel geen enkele drug aan te prijzen valt, is de ene wel degelijk schadelijker dan de andere. Hoe kunnen we onze kinderen inlichten over iets waarvan we zelf niet op de hoogte zijn? Deze folder is daarom speciaal ontwikkeld voor ouders die bezorgd zijn en eigenlijk niet weten hoe het allemaal in elkaar zit. Wij hopen u op deze manier op de hoogte te houden van dit toenemend maatschappelijk probleem. Uw kind ook? Veel ouders zijn ervan overtuigd dat hun kinderen niet roken, niet drinken, geen hasj of weed gebruiken en niet gokken. Onderzoeken hebben echter aangetoond dat roken en het gebruik van alcohol door jongeren vrij normaal is. Meer dan de helft van de jongeren van veertien jaar en ouder drinkt regelmatig. Een kwart van de jongeren rookt voor het eerst op dertienjarige leeftijd. Meer dan 15% van de jongeren van vijftien jaar en ouder heeft al eens hasj of weed gebruikt. De statistieken laten dus goed zien dat een groot deel van de jongeren ooit gebruikt heeft. De onderzoeksgegevens onderstrepen dat genotsmiddelen niet uit de samenleving weg te denken zijn. Elke jongere moet vroeg of laat een beslissing nemen over het al dan niet gebruiken van alcohol, tabak, hasj, weed,... Voor het experimenteren met alcohol en tabak kunnen de meeste ouders nog begrip opbrengen. Het experimenteren met illegale drugs vinden ze echter en terecht veel verontrustender.

10 Hoe kan ik helpen voorkomen dat mijn kind drugs gaat gebruiken? Er bestaat geen methode om te voorkomen dat een kind in de problemen geraakt door alcohol en drugs. We weten wel dat praten, veel praten, uitermate belangrijk is. Dit is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. Soms zijn gesprekken tussen ouders en hun opgroeiende kinderen makkelijk, maar drugs is een geladen onderwerp. Veel ouders hebben vragen over de manier waarop ze met hun kinderen over drugs moeten praten. Ga het onderwerp vooral niet uit de weg. Het is moeilijker om over genotsmiddelen te praten als de jongere al aan het experimenteren is. Het is tijdens de gesprekken niet belangrijk om gelijk te krijgen, maar wel om invloed te hebben. Daarom is het belangrijk dat u uw kind aanspreekt op een manier waarop het op zijn minst luistert naar wat u zegt. Het is belangrijk dat het kind zelf ook iets mag zeggen. Het is immers niet prettig om alleen maar te moeten luisteren en geen eigen mening te mogen hebben. De visie van het kind moet ook gehoord worden. U kan preventief heel wat doen. Er is echter nooit een absolute garantie dat uw kinderen niet gaan experimenteren. Wanneer dit toch gebeurt, mag u niet denken dat al wat u reeds gedaan heeft geen nut heeft gehad. Al wat we de kinderen preventief hebben meegegeven, kan immers helpen voorkomen dat een experiment met drugs een echt probleem wordt. En zelfs bij problemen biedt de preventieve aanpak een kans om echte ontsporing te vermijden. Een kant-en-klaar gesprek over drugs kunnen we hier niet aanbieden. Er zijn echter wel enkele tips die u kunnen helpen. Vóór de experimenteerfase - Bevorder de eigenwaarde en het zelfvertrouwen van uw kind Eigenwaarde en zelfvertrouwen zijn een belangrijke basis voor de ontwikkeling van een kind. Een kind moet zichzelf de moeite waard vinden en het vertrouwen hebben dat zij/hij de dingen aankan. Als ouder speelt u hierin een belangrijke rol, zelfs door kleine dingen. Geef uw kind bijvoorbeeld een compliment als het dat verdient. Let op de positieve kanten. Ondersteun uw kind bij het vormen van een eigen mening. Geef het ook de ruimte om voor die mening uit te komen. Een kind met eigenwaarde en zelfvertrouwen is sterker ten opzichte van de druk van anderen en loopt minder risico om op een riskante manier met drugs om te gaan.

11 - Heb belangstelling voor uw kind Kinderen denken vaak dat hun ouders niet weten wat belangrijk voor hen is of waarmee ze bezig zijn. Daardoor slaat alle zorgzaamheid en goedbedoelde informatie niet altijd aan. Aan de andere kant weten kinderen niet altijd precies hoe u over bepaalde dingen denkt en wat u belangrijk vindt. Het is bijvoorbeeld niet gemakkelijk om van de muziek te houden waarvan uw kinderen houden. Maar belangstelling tonen wil niet zeggen dat u van dezelfde dingen moet houden. U mag natuurlijk uw eigen mening hebben, maar interesse tonen is heel belangrijk voor een goed contact. - Denk eraan dat u een voorbeeld bent Veel ouders onderschatten de invloed van hun eigen gedrag. Dit geldt ook voor uw gedrag inzake alcohol en drugs. Het voorbeeld dat u zelf geeft, heeft invloed op hoe uw kind er later zal mee omgaan. Als uw kind u aanspreekt over verslavende middelen kan u van uw eigen voorbeeld gebruikmaken. Als u rookt, kan u erop wijzen hoe moeilijk het is om om te gaan met een verslavende stof als tabak. U kan ook duidelijk maken hoe u met de plezierige en minder plezierige kanten van alcohol omgaat. U kan laten zien dat u op een verantwoorde en veilige manier met alcohol omgaat. U kan bijvoorbeeld aantonen dat u afspraken met uzelf hebt gemaakt, bijvoorbeeld dat u niet drinkt als u rijdt. Vertel hoe u zelf met genotsmiddelen omgaat en ga dit in een gesprek met uw kind niet uit de weg. - Zorg dat u goed geïnformeerd bent Voordat u met uw kind aan een gesprek over alcohol of drugs begint, moet u zorgen dat u goede en objectieve informatie heeft en dat u zich niet laat meeslepen door angst en onwetendheid. Jongeren zijn vaak goed op de hoogte van drugs, maar soms hebben ze ook verkeerde informatie of onderschatten ze de risico s. Gebrek aan kennis kan ervoor zorgen dat u niet au serieux wordt genomen. Als uw kinderen merken dat u goed op de hoogte bent, wordt u wel au serieux genomen en dan zullen ze er ook met u willen over praten. Informatie helpt ook tegen onnodige angst en voorkomt een gesprek waarin emoties de bovenhand krijgen. U kan bij verschillende diensten terecht voor informatie over drugs. Achteraan in deze folder vindt u een adressenlijst van diensten en instellingen waar u terecht kan met vragen over verslaving. - Help uw kind bij het nemen van beslissingen Uw kind iets verbieden heeft meestal een omgekeerd effect. Als uw kind iets wil gebruiken, doet het dat toch. En als u iets hebt verboden, gebruiken ze het stiekem. Erover praten wordt op die manier bijna onmogelijk. U kan uw kind helpen om in ieder geval een doordachte beslissing te nemen. Bespreek met uw kind de risico s en de voor- en nadelen. Kijk samen of de voordelen niet op een andere manier te bekomen zijn dan door druggebruik. U mag best uw mening geven, maar let op dat u zich niet baseert op angst, wel op feiten.

12 Uw kind heeft hier wel degelijk behoefte aan ook al is zij/hij het misschien niet eens met uw mening. Het geeft in ieder geval een houvast en laat zien dat u het beste met haar/hem voor heeft.spreek af dat uw kind u iets laat weten als het toch gaat gebruiken. En spreek met uzelf af dat u dan niet onmiddellijk boos wordt. - Maak duidelijk dat uw kind ook nee kan zeggen Adolescenten laten zich vaak meeslepen in een groep en nemen dan soms beslissingen waar ze zelf niet achter staan, uit angst om er niet meer bij te horen. Maak uw kind duidelijk dat het ook kan weigeren en dat echte vrienden alleen echte vrienden zijn als ze respect hebben voor je eigen keuzes. Tijdens de experimenteerfase Waarschijnlijk is uw eerste reactie een paniekreactie als u ontdekt dat uw kind te maken heeft met drugs. Deze reactie is natuurlijk begrijpelijk, maar iedereen weet dat paniek een slechte raadgever is. Als uw kind experimenteert met om het even welk genotsmiddel, is praten ook weer belangrijk. Het is de enige manier om uit te zoeken hoe belangrijk het genotsmiddel voor uw kind is. Zo kan u inschatten of uw kind op een risicovolle manier bezig is. Als u het gewoon verbiedt, bestaat de kans dat uw kind stiekem gaat gebruiken. Geef uw kind zeker niet het idee dat het zal worden gestraft. Een open gesprek leidt immers tot wederzijds begrip en verstevigt het contact. Enkele tips: - Zorg dat u voldoende weet over genotsmiddelen U kan makkelijker met uw kind praten als u over goede en objectieve informatie beschikt. Op die manier staat u niet met uw mond vol tanden als uw kind vragen heeft. Het voorkomt dat u zich onnodig zorgen maakt. Jongeren die experimenteren weten vaak heel wat over genotsmiddelen. U kan ze dus niets wijsmaken. Bovendien komt u niet geloofwaardig over als uw mening op foute informatie is gebaseerd. Als u bepaalde dingen niet weet, mag u dat gerust toegeven. - Praat erover Een goed gesprek lukt alleen als iedereen ervoor openstaat. Dwing een gesprek dus niet af en praat geen uren lang. Lange gesprekken gaan al snel vervelen. U kan het best met uw kind praten met een open houding. Dat wil zeggen dat u het gebruik van genotsmiddelen niet op voorhand veroordeelt. Maak uw kind duidelijk dat u er meer over wil weten. Probeer ervoor te zorgen dat emoties niet de bovenhand halen. Wacht een geschikt moment af en praat er op een normale manier over. Veel jongeren vinden het gebruik van genotsmiddelen niet negatief, dus vergeet zeker niet de leuke kanten ervan. U mag ervoor uitkomen dat u bezorgd bent, maar verval niet in dreigementen. Geef uw mening, maar maak uw kind niet bang. Luister ook naar de mening van uw kind. Praat ook niet te veel over de ongezonde kant van het gebruik van genotsmiddelen. Het stimuleert veel meer om te spreken over wat er nodig is voor een flinke dosis energie en een goede gezondheid. Het voorzichtig zijn met genotsmiddelen komt dan vanzelf aan bod. - Leer uw kind omgaan met tegenslagen Jongeren die nooit eerder hebben ervaren dat het leven ook moeilijke kanten heeft, weten zich vaak geen raad met tegenslagen. Voor zulke jongeren zijn genotsmiddelen extra riskant. Genotsmiddelen bieden afleiding bij problemen en kunnen zo een vals gevoel van geluk geven. Dit kan overmatig gebruik en afhankelijkheid veroorzaken. Het is normaal dat kinderen soms meer willen dan ze aankunnen. Dat hoort bij hun ontwikkeling.

13 Dikwijls worden ze boos als iets niet lukt. Maak uw kind duidelijk dat teleurstellingen bij het leven horen. Bescherm uw kind niet altijd tegen die teleurstellingen. Zo leert uw kind ermee omgaan. - Kies een goed moment voor een gesprek Praten over alcohol of drugs heeft enkel effect als het op het juiste moment gebeurt. U kan met uw kind praten naar aanleiding van een gebeurtenis, een tv-programma, een kater, een stoer verhaal, te laat thuiskomen of naar aanleiding van een vraag van uw kind. Als u het antwoord niet weet, mag u daar eerlijk over zijn en spreek af dat u daar nog eens op terugkomt. Ga geen gesprek aan als uw kind al plannen heeft. Als uw kind onder invloed is, kan u ook beter geen gesprek beginnen. Wacht liever tot uw kind weer aanspreekbaar is. Wacht echter niet te lang. - Besef de noodzaak van gezonde nieuwsgierigheid Jongeren moeten nieuwsgierig zijn om zich te kunnen ontwikkelen. Experimenteren maakt hier deel van uit. Als u dit beseft, weet u ook dat het experimenteren niet onherroepelijk slecht zal aflopen. U weet ook dat u van uw eerste biertje geen alcoholist bent geworden. Het heeft dus geen zin om uw experimenterende dochter of zoon meteen als een verslaafde te zien. - Geef regels en stel grenzen Uw kind begint meestal niet alleen aan genotsmiddelen. Jongeren experimenteren meestal in groepsverband. In het begin zien jongeren alleen de aantrekkelijkheid van de genotsmiddelen. De negatieve kanten hebben ze zelf nog niet kunnen ondervinden. Het zijn juist deze gevaren die het experimenteren zo spannend maken. Uw kind dan iets verbieden heeft geen zin. Probeer wel samen afspraken te maken over de mate en de momenten van gebruik. Spreek uw kind aan wanneer het deze grenzen overschrijdt. Jongeren hebben steun aan regels en grenzen die hun ouders opstellen. Die regels geven een zekere houvast en laten zien dat de ouders geïnteresseerd zijn en aandacht voor hen hebben. - Help verveling te voorkomen Gebruik van genotsmiddelen kan ook voortkomen uit verveling. Wanneer het nodig is, kan u uw kind helpen bij het indelen van haar/zijn vrije tijd. U kan ook samen met uw kind fijne dingen doen.

14 Na de experimenteerfase Als de experimenteerfase voorbij is, kunnen er drie dingen gebeuren. Ofwel is de lol er af en gaat uw kind de aandacht ergens anders op richten. Ofwel gebruikt uw kind nog wel af en toe, maar op een manier dat u zich geen zorgen hoeft te maken. Ofwel gebruikt uw kind zodanig veel dat het risico s loopt. In het eerste geval, als de lol er af is, kan u het onderwerp laten rusten. In het tweede geval, als uw kind nog af en toe gebruikt, is het verstandig dit gebruik te volgen en hierover te blijven praten. Wanneer uw kind af en toe gebruikt om aan bepaalde gelegenheden een speciaal tintje te geven, dan spreken we van sociaal gebruik. Wanneer u zich ongerust maakt over dit gebruik, mag u dit gerust laten merken. In het derde geval, bij riskant gebruik, wordt het genotsmiddel gebruikt om onprettige gevoelens niet te moeten ervaren. Het gaat dan niet meer over een genotsmiddel, maar over een vlucht- of troostmiddel Wat te doen bij riskant gebruik? Het zou handig zijn mocht er een lijst bestaan met alle mogelijke signalen van riskant gebruik. Met deze lijst zou u precies weten waar u aan toe bent. Maar deze lijst bestaat niet. De hierna vermelde symptomen kunnen evengoed wijzen op verliefdheid, problemen op school of psychische problemen. De belangrijkste signalen van riskant gebruik zijn veranderingen in het gedrag van uw kind. Misschien zijn de schoolresultaten achteruitgegaan of heeft uw kind plots andere vrienden. Misschien vergeet uw kind veel dingen of heeft het nergens nog interesse in. Naast gedragsveranderingen zijn er ook lichamelijke signalen zoals misselijkheid, gebrek aan eetlust, vermoeidheid, gebrek aan concentratie, infecties en slapeloosheid. Andere verschijnselen die op riskant gebruik kunnen wijzen zijn somberheid, problemen in de omgang met anderen, voortdurend geldtekort, prikkelbaarheid, afstandelijkheid, onverschilligheid, angsten en achterdocht. Maakt u zich zorgen omdat u enkele van de bovengenoemde signalen herkent, dan kan u contact opnemen met verschillende instanties. Achteraan in deze folder vindt u een adressenlijst van diensten en instellingen die u kunnen helpen met het beantwoorden van uw vragen.

15 De meest gestelde juridische vragen 1. Mijn kind vertelt mij dat alle drugs gelegaliseerd zijn. Klopt dat? Dat klopt niet. In België is er geen sprake van enige legalisering van drugs. De enige legale drugs zijn alcohol en medicatie. 2. Is het waar dat er in België nu een gedoogbeleid geldt voor cannabis? Er is zeker geen gedoogbeleid. De strafvervolging ten aanzien van personen die worden betrapt met een kleine hoeveelheid cannabisproducten is voor het parket geen prioriteit. Maar die strafvervolging blijft wel mogelijk, net zoals alle andere maatregelen. Voor minderjarigen blijft druggebruik verboden en strafbaar. 3. Mijn minderjarig kind is opgepakt met enkele grammen marihuana. Wat zijn de gevolgen? Zoals hierboven vermeld, is strafvervolging voor zo n feit niet prioritair. Maar het blijft een mogelijkheid. Voor minderjarigen blijft het gebruik van illegale drugs echter strafbaar. 4. Ik heb een zakje speed gevonden in de kamer van mijn dochter/zoon. Ben ik wettelijk verplicht haar/hem aan te geven bij de politie? Neen, ouders hebben geen aangifteplicht wat betreft het druggebruik van hun kinderen. 5. Wanneer een politieman aan de deur staat voor een huiszoeking, kan ik dat dan weige ren? Wanneer het gaat om druggebruik van mijn kind, geldt zo n huiszoeking dan voor het hele huis of alleen voor haar/zijn kamer? Een huiszoeking kan slechts in een aantal gevallen rechtsgeldig plaatsvinden: ofwel op bevel van een onderzoeksrechter, ofwel met instemming van de bewoners van de woning, ofwel in sommige gevallen bij betrapping op heterdaad. Wat een huiszoeking met toestemming van de ouders betreft, mag men ervan uitgaan dat die geldt voor alle kamers van de woning. Ook in de slaapkamers van de kinderen die nog minderjarig zijn. Wanneer door politiemensen de toestemming tot huiszoeking wordt gevraagd, kan die worden geweigerd. In de meeste gevallen zal er dan via de onderzoeksrechter voor een huiszoekingsbevel gezorgd worden.

16 6. Mijn kind wordt door de politiediensten verzocht om een urinetest af te leggen. Wat zijn de gevolgen van een positieve urinetest? Indien deze urinetest werd afgenomen ten gevolge van een verkeerscontrole of na een verkeersongeval of -overtreding, zal in principe alleen strafvervolging worden ingesteld wegens inbreuken op de verkeerswetgeving. Deze wet verbiedt het rijden onder invloed van drugs. Het weigeren van een urinetest onder deze omstandigheden is strafbaar, net zoals het weigeren van het nemen van een bloedstaal of het weigeren van een ademhalingsproef. Indien, los van elke verkeerssituatie, aan iemand gevraagd wordt een urinestaal af te leveren, is een weigering terzake op zich niet strafbaar. Indien dergelijke test positief uitvalt, kan afhankelijk van de uitleg van diegene die positief heeft geplast, dit zeker aanleiding geven tot een gerechtelijke vervolging. 7. Als mijn meerderjarige dochter of zoon ambulante therapie gaat volgen in afwachting van haar/zijn proces, zal dit de rechter dan gunstig stemmen? Een behandeling volgen in afwachting van een proces zal meestal positief geïnterpreteerd worden door de rechter en kan aanleiding geven tot het opleggen van een straf met uitstel, gekoppeld aan voorwaarden - probatievoorwaarden genoemd - waaronder de verdere therapeutische behandeling. 8. Mijn meerderjarig kind is verslaafd maar wenst geen hulp. Kan ik haar of hem gedwongen laten opnemen? Een gedwongen opname in een ontwenningscentrum is niet mogelijk. Als ouder kan je eigenlijk niets anders doen dan het kind tot een opname te motiveren. 9. Wat is gedwongen opname eigenlijk? Gedwongen opname kadert binnen de wet op de geestesziekten en is een beveiligingsmaatregel met betrekking tot personen die een gevaar zijn voor zichzelf of voor anderen. Het betreft een opname voor een bepaalde periode in een gesloten afdeling. Strikt genomen valt druggebruik niet onder de voorwaarden voor gedwongen opname, tenzij er sprake is van een psychiatrisch ziektebeeld voorafgaand aan of ten gevolge van druggebruik.

17 10. Hoe verloopt zo n procedure tot gedwongen opname? Elke belanghebbende, bijvoorbeeld een ouder, kan een gedwongen opname laten opstarten mits een grondig medisch attest. Er zijn dan twee mogelijkheden: Er is hoogdringendheid: het verzoek tot gedwongen opname wordt, samen met het medisch attest, neergelegd bij het parket. Het parket kan dan beslissen over een bijkomend psychiatrisch onderzoek, waarvoor de betrokkene wordt overgebracht naar een psychiatrisch ziekenhuis. Op basis van dit psychiatrisch verslag is het aan de procureur des Konings om te oordelen of er al dan niet een terobservatiestelling komt. Een dergelijke beslissing dient binnen de vierentwintig uur voorgelegd te worden aan de vrederechter. Binnen de tien dagen moet de betrokkene dan voor deze overheid verschijnen. Op basis daarvan wordt er ofwel een terobservatiestelling van veertig dagen uitgesproken, ofwel een vrijlating. De beslissing met betrekking tot een eventuele verlenging tot veertig dagen wordt door de vrederechter genomen. Er is geen hoogdringendheid: het verzoek tot gedwongen opname wordt rechtstreeks ingediend bij de vrederechter, waarna de procedure analoog verloopt. 11. Waar kan ik in Sint-Truiden terecht met vragen rond opvoedingsproblemen? Vorig jaar kwam het Platform Opvoedings Ondersteuning Sint- Truiden (POOST) tot stand. Dit is een platform waar eerste-, tweede- en derdelijnsdiensten samenwerken met de Dienst Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg (DAGG). Dit project heeft als doelstelling opvoedingsondersteuning aan te bieden aan gezinnen uit Sint-Truiden. Daarom vinden er op regelmatige tijdstippen informatieavonden plaats die openstaan voor een breed publiek van geïnteresseerde ouders. Bovendien werden er ook therapeutische groepen opgestart voor ouders met complexe opvoedingssituaties. Tijdens deze bijeenkomsten wordt er met een kleine groep ouders gepraat over hun problemen en vragen. Er wordt dan nagegaan welke diensten deze ouders kunnen helpen met hun specifieke problemen. Zo komen de ouders op de juiste plaats terecht voor hun problemen of vragen. Als het nodig is, wordt het kind individueel onderzocht. Indien u hierover nog vragen heeft, kan u contact opnemen met Gwendolyn Kortleven op het telefoonnummer

18 ADRESSEN De druglijn Ambulant Een ambulant centrum neemt een verslaafde niet op, zoals bijvoorbeeld een ziekenhuis, maar de hulp wordt geboden bij middel van consultatiegesprekken van informatieve, adviserende of begeleidende aard. Centrum voor Alcohol- en andere Drugproblemen (CAD) Sint-Truiden Ursulinenstraat 17 Tel.: Centrum voor Alcohol- en andere Drugproblemen (CAD) Limburg Luikersteenweg Hasselt Tel.: Dienst voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg (DAGG) Tiensesteenweg 53 Tel.: Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGGZ) Clement Cartuyvelsstraat 11 Tel.: Medisch Sociaal Opvangcentrum (MSOC) Weg naar As 54 B Genk Tel.: Residentieel Therapeutische Gemeenschap Een therapeutische gemeenschap werkt volgens het model van een leefgemeenschap waarin door middel van therapieën en activiteiten mogelijkheden worden geschapen om een drugvrije reïntegratie in het eigen milieu te bevorderen. Katarsis Ontwenningscentrum Pastoor Raymaekersstraat Genk Tel.: Begeleid wonen De Schuilplaats Anne Ruttenstraat 42 b Hasselt Tel.: Psychiatrische ziekenhuizen In verschillende ziekenhuizen van de provincie Limburg wordt een specifiek programma aangeboden voor verslaafden.de cliënten vormen in het geheel van het ziekenhuis een aparte groep. Je kan er ook terecht voor crisisopname. Psychiatrisch Centrum Ziekeren Halmaalweg 2 Tel.: Psychiatrisch Ziekenhuis Daelwezeth Daalbroekstraat Lanaken Tel.: Psychiatrisch Ziekenhuis Sancta Maria Melveren-Centrum 111 Tel.: Medisch Centrum Sint-Jozef Abdijstraat Bilzen Tel.:

19 Psychiatrische afdelingen algemeen ziekenhuis (PAAZ) Voor crisisopname, fysieke ontwenning en kortdurende therapeutische programma s Virga Jesse Ziekenhuis Stadsomvaart Hasselt Tel.: Sint-Franciscus Ziekenhuis Pastoor Paquaylaan Heusden-Zolder Tel.: Maria Ziekenhuis Noord-Limburg Campus Middelares Kliniekstraat Lommel Tel.: Ziekenhuis Oost-Limburg Campus Sint-Jan Schiepse Bos Genk Tel.: Straathoekwerk Straathoekwerk richt zich tot randgroepjongeren, met specifieke aandacht voor illegaal druggebruikers. De straathoekwerkers zoeken de jongeren op in hun milieu, ondersteunen hen en indien nodig motiveren zij hen om de stap te zetten naar hulpverlening. De straathoekwerkers zijn bereikbaar via het CAD. Andere nuttige adressen Comité voor Bijzondere Jeugdzorg Thonissenlaan Hasselt Tel.: Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) Clement Cartuyvelsstraat 10 Tel.: Centrum Algemeen Welzijnswerk SONAR Ursulinenstraat 7 Tel.: Alcohol AA Groepen (alcoholisten) Algemeen Dienstbureau Provinciaal Tel.: AL-ANON Groepen (partners van alcoholisten) Nationaal: ALATEEN Groepen (kinderen van alcoholisten) Algemeen Dienstbureau Tel.: Jongeren Advies Centrum CAW t verschil Minderboedersstraat 37 Tel.: Centrum voor Leerlingenbegeleiding van het gemeenschapsonderwijs (CLB) breendonkstraat 21A Tel.: Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding (VCLB) Luikersteenweg 7 Tel.: Zelfhulp Op het terrein van de verslaafdenzorg zijn verschillende zelfhulpgroepen actief. Gokken Te bereiken via CAD Limburg Medicatie Toxan Familiegroepen Toxan te bereiken via CAD Limburg Breekpunt Dooistraat Diepenbeek Tel.:

20 V.U. - Ludwig Vandenhove, Kazernestraat 13, Voor meer informatie Lokale politie Sint-Truiden-Gingelom-Nieuwerkerken Kazernestraat 13 Telefoon: Fax: politie.sint-truiden@pandora.be Preventiehuis Kazernestraat 34 Telefoon: Fax: info.preventie@sint-truiden.be

Drugspraaterover. een leidraad voor ouders

Drugspraaterover. een leidraad voor ouders Drugspraaterover een leidraad voor ouders Voorwoord 1. Wie ben ik? 2. Vrienden 3. Gezin 4. Verslaving 4.1. Uw kind ook? 4.2. Hoe kan ik helpen voorkomen dat mijn kind drugs gaat gebruiken? Vóór de experimenteerfase

Nadere informatie

Cover NL tieners opvoeden over alcohol, roken en cannabis

Cover NL tieners opvoeden over alcohol, roken en cannabis Cover NL tieners opvoeden over alcohol, roken en cannabis 1 WERKEN AAN EEN GOEDE BAND Ook kleine kinderen worden groot. Je kind gaat naar het middelbaar. Het komt in een nieuwe leefwereld terecht. Er breekt

Nadere informatie

Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9

Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9 Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9 Roken alcohol en drugs Roken, alcohol en drugs zijn schrikbeelden voor veel ouders. Dit geldt voor allochtone ouders én Nederlandse ouders. Sommige kinderen

Nadere informatie

v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan

v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan Alles over verslavingen Voor vragen over alcohol, illegale drugs, gokken en medicijnen: De DrugLijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be SOS Nuchterheid tel. 09

Nadere informatie

DRUGS. Inhoudstafel: Heb je vragen over drugs? Heb je problemen met drugs? In deze wegwijzer staan alle diensten die jou kunnen helpen.

DRUGS. Inhoudstafel: Heb je vragen over drugs? Heb je problemen met drugs? In deze wegwijzer staan alle diensten die jou kunnen helpen. DRUGS Drugwegwijzer: alcohol tabak medicatie illegale drugs Inhoudstafel: Zoek je de juiste dienst? 4 Wil je informatie over drank, drugs, pillen, gokken? 5 Heb je een zoon of dochter die drugs gebruikt?

Nadere informatie

Alcohol, Roken en opvoeding

Alcohol, Roken en opvoeding Alcohol, Roken en opvoeding Uw kind in klas 1 van het voortgezet onderwijs Als kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, verandert er veel in hun leven. Ze krijgen andere interesses en hun vriendengroep

Nadere informatie

Drugpreventie. Campus Redingenhof 11/01/2013

Drugpreventie. Campus Redingenhof 11/01/2013 Drugpreventie Campus Redingenhof 11/01/2013 WAT ZIJN DRUGS? Alle middelen die een invloed uitoefenen op het gedrag, het gevoel, de waarneming en het bewustzijn en om die reden genomen worden. VUISTREGEL

Nadere informatie

Hasj en wiet zijn drugs. Dat heet blowen. In deze folder vind je:

Hasj en wiet zijn drugs. Dat heet blowen. In deze folder vind je: Je hebt vast wel eens van hasj of wiet gehoord. Hasj en wiet zijn drugs. Hasj en wiet worden meestal gerookt. Er wordt een soort sigaret gedraaid met tabak en hasj of wiet. Dat heet blowen. In deze folder

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29

ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING Als kinderen naar het voortgezet

Nadere informatie

tiemap Ira Insp ge jla BI materialenoverzicht

tiemap Ira Insp ge jla BI materialenoverzicht BIJLAGE inspiratiemap Materialenoverzicht drugs 1 1. Brochures of affiches Hieronder vindt u een lijst met informatieve materialen over cannabis en andere drugs De materialen zijn verkrijgbaar bij VAD.

Nadere informatie

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen?

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Uw kind en roken, drinken en blowen? U kunt er iets aan doen! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN?

HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? UW KIND EN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? U KUNT ER IETS AAN DOEN! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

TABAK ALCOHOL GAMEN. algemene sociale vaardigheden

TABAK ALCOHOL GAMEN. algemene sociale vaardigheden Leerlijnen per graad : 3 de graad LO 10-12j Doelstelling: Versterken van de kennis en vaardigheden die kinderen nodig hebben om gezonde keuzes te maken en niet te roken, geen alcohol te drinken en op een

Nadere informatie

Wat je moet weten over hasj en wiet

Wat je moet weten over hasj en wiet Wat je moet weten over hasj en wiet 1 2 Je hebt vast wel eens van hasj of wiet gehoord. Hasj en wiet zijn drugs. Hasj en wiet worden meestal gerookt. Er wordt een soort sigaret gedraaid met tabak en hasj

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers

Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: Kies als ouders samen regels voor het gezin. Bepaal als ouders vooraf

Nadere informatie

v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan

v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan Alles over verslavingen Voor vragen over alcohol, illegale drugs, gokken en medicijnen: De DrugLijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be SOS Nuchterheid tel. 09

Nadere informatie

Verslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan

Verslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan ggz voor doven & slechthorenden Verslaving Als iemand niet meer zonder... kan Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving Herkent u dit? Veel mensen gebruiken soms

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen?

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Uw kind en roken, drinken en blowen? U kunt er iets aan doen! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

Informatie voor ouders

Informatie voor ouders Weerbaarheid Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!

Nadere informatie

Pubers opvoeden. Veranderingen in de puberteit

Pubers opvoeden. Veranderingen in de puberteit Pubers opvoeden Pubers opvoeden De puberteit is de ontwikkelingsfase tussen 10 en 18 jaar. Maar die puberteit is er natuurlijk niet opeens. Vanaf ongeveer 9 jaar kan je al merken dat kinderen beginnen

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?

Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

27 mei 2015 Sanne Louw Kikid & marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd

27 mei 2015 Sanne Louw Kikid & marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd 27 mei 2015 Sanne Louw Kikid & marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83 www.twitter.com/brijderjeugd Kikid Het is als ouder jouw verantwoordelijkheid, dat je kind NEE kan zeggen tegen drank!

Nadere informatie

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet?

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet? Drugs en de wet Mag het nu wel of niet? Alles over drugs en de wet De DrugLijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be Federale politie www.polfed-fedpol.be Advocaten voor jongeren www.jeugdadvocaat.be Jongeren

Nadere informatie

Mix & match: gezamelijke visie

Mix & match: gezamelijke visie Mix & match: gezamelijke visie Weten jullie waar jullie als groep voor staan, maar willen jullie graag nog een stap verder gaan? Werk dan een visie uit op alcohol- en druggebruik in de jeugdbeweging. Hierbij

Nadere informatie

Leerlijnen per drug : ALCOHOL Onderwijsvorm: KLEUTER EN LAGER

Leerlijnen per drug : ALCOHOL Onderwijsvorm: KLEUTER EN LAGER Leerlijnen per drug : ALCOHOL Onderwijsvorm: KLEUTER EN LAGER kleuter 2,5-6j 1 ste graad LO 6-8j 2 de graad LO 8-10j 3 de graad LO 10-12j doelstelling doelstelling doelstelling doelstelling Versterken

Nadere informatie

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun

Nadere informatie

Aandacht voor alcohol

Aandacht voor alcohol Aandacht voor alcohol T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat

Nadere informatie

Aandacht voor alcohol

Aandacht voor alcohol Aandacht voor alcohol Paaz/Tepsi T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André

Nadere informatie

Verstandelijke beperking en middelengebruik. Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking

Verstandelijke beperking en middelengebruik. Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking Verstandelijke beperking en middelengebruik Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking Johan woont al enkele jaren zelfstandig. Als begeleider ga jij twee

Nadere informatie

Doelstellingen van PAD

Doelstellingen van PAD Beste ouders, We kozen er samen voor om voor onze school een aantal afspraken te maken rond weerbaarheid. Aan de hand van 5 pictogrammen willen we de sociaal-emotionele ontwikkeling van onze leerlingen

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Ouderavond riskante genotmiddelen Andreas College, Rijnmond Katwijk

Ouderavond riskante genotmiddelen Andreas College, Rijnmond Katwijk Ouderavond riskante genotmiddelen Andreas College, Rijnmond Katwijk 16 september 2014 Pel van Hattum Programma 1. Middelen 2. Cijfers 3. Puberteit 4. Opvoeding 1. Middelen: Tabak Héél ongezond: de dodelijkste

Nadere informatie

Advies en steun voor uw kind en uzelf

Advies en steun voor uw kind en uzelf Advies en steun voor uw kind en uzelf Voor advies en steun aan ouders en hun kinderen Informatie advies cursussen Als u of uw kind psychische klachten heeft of problemen ervaart met alcohol of drugs, heeft

Nadere informatie

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet?

Drugs en. de wet. Mag het nu wel of niet? Drugs en de wet Mag het nu wel of niet? Alles over drugs De Druglijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be Federale politie www.polfed-fedpol.be Advocaten voor jongeren www.jeugdadvocaat.be Jongeren Advies

Nadere informatie

21 mei 2015 marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd

21 mei 2015 marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd 21 mei 2015 marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83 www.twitter.com/brijderjeugd Brijder jeugd Preventie Voorlichting (in de klas en aan docenten) ABC gesprekken Aanwezig bij verschillende ZAT

Nadere informatie

OpGroeieN. OpGroeieN. DaT doen We in Best SaMen! Beste Betsy geeft antwoord op al je vragen over opvoeden en opgroeien

OpGroeieN. OpGroeieN. DaT doen We in Best SaMen! Beste Betsy geeft antwoord op al je vragen over opvoeden en opgroeien OpGroeieN OpGroeieN DaT doen We in Best SaMen! DaT doen We in Best SaMen! Beste Betsy geeft antwoord op al je vragen over opvoeden en opgroeien Beste Betsy is het Centrum voor Jeugd en Gezin in Best. Niet

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Algemene informatie over Centrum Maliebaan

Algemene informatie over Centrum Maliebaan Algemene informatie over Centrum Maliebaan Centrum Maliebaan is een instelling voor verslavingspsychiatrie in de provincie Utrecht. Verslavingspsychiatrie is een gespecialiseerde vorm van geestelijke gezondheidszorg.

Nadere informatie

Bert Vinken. Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg. Presentatie alcohol en opvoeding Trimbos-instituut

Bert Vinken. Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg. Presentatie alcohol en opvoeding Trimbos-instituut Nee tegen alcohol (en drugs) schade Bert Vinken Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg Programma 19.30 uur 20.30 uur 20.45 uur 21.30 uur Presentatie Pauze vraag en antwoord Einde Drugs Definities

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder

Terrorisme en dan verder Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Jawel, je staat model!

Jawel, je staat model! Jawel, je staat model! Jawel, je staat model! Als ouder, grootouder, heb je een voorbeeldfunctie voor de jongere generaties. Zeker voor hun puberteit is het gezin voor kinderen een belangrijk referentiekader.

Nadere informatie

Mijn kind heeft een LVB

Mijn kind heeft een LVB Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

Uw kind en genotmiddelen Dinsdag 7 oktober 2014. Linda van Delft Gezondheidsbevorderaar 088-3084284 lvandelft@ggdhm.nl

Uw kind en genotmiddelen Dinsdag 7 oktober 2014. Linda van Delft Gezondheidsbevorderaar 088-3084284 lvandelft@ggdhm.nl Uw kind en genotmiddelen Dinsdag 7 oktober 2014 Linda van Delft Gezondheidsbevorderaar 088-3084284 lvandelft@ggdhm.nl Wat zijn genotmiddelen? Dit zijn stoffen die een verandering van het bewustzijn veroorzaken

Nadere informatie

Uw kind, alcohol en drugs

Uw kind, alcohol en drugs Uw kind, alcohol en drugs Kelly is 13 jaar. Zij heeft vrienden die alcohol drinken. Ze kopen blikjes bier. Ze drinken het bier op straat op. Kelly drinkt nog geen alcohol. Als Kelly uw dochter was. Wat

Nadere informatie

Iedereen heeft een eigen verhaal

Iedereen heeft een eigen verhaal informatie voor ouders Iedereen heeft een eigen verhaal > Goed om te weten als uw kind tijdelijk bij JJC verblijft Uw zoon of dochter gaat tijdelijk naar JJC in Den Haag. Wij gaan uw kind intensief begeleiden

Nadere informatie

Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf

Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Vijf woensdagmiddagen kunnen jongens en meiden tussen de 10 en 14 jaar op avontuur naar zichzelf. Het kind leert zichzelf

Nadere informatie

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Naam Christel van Helvoirt GGD Hart voor Brabant Waar denken jullie aan bij seksualiteit? Gevoelens Veiligheid

Nadere informatie

V e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan

V e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan V e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan Alles over verslavingen De Druglijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be SOS Nuchterheid tel. 09 330 35 25 www.sosnuchterheid.org Anonieme Alcoholisten Vlaanderen

Nadere informatie

1.1 Relatie verslaving

1.1 Relatie verslaving 1.1 Relatie verslaving Typering Iemand wordt relatieverslaafd genoemd als hij denkt niet zonder relatie te kunnen leven. Soms zijn mensen zo afhankelijk van een relatie, dat ze er alles voor doen om die

Nadere informatie

Durft jouw kind zichzelf te zijn en voor zichzelf op te komen??

Durft jouw kind zichzelf te zijn en voor zichzelf op te komen?? 1 Durft jouw kind zichzelf te zijn en voor zichzelf op te komen?? Kinderen opvoeden, adviseren en ondersteunen is een hele taak dat veel ouders best lastig vinden. Als ouder wil je je kind beschermen en

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Vroeg Interventiedienst Drugs

Vroeg Interventiedienst Drugs VRIND Vroeg Interventiedienst Drugs Als aan ouders gevraagd wordt wat hun grootste bekommernissen zijn voor hun kinderen in de toekomst, dan scoort 'drugs' zeer hoog. Ouders maken zich zorgen over drugs.

Nadere informatie

Als opvoeden even lastig is

Als opvoeden even lastig is Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Forum Opvoedingsondersteuning Westhoek. 8 10 2013 Jonkershove (Houthulst)

Forum Opvoedingsondersteuning Westhoek. 8 10 2013 Jonkershove (Houthulst) Forum Opvoedingsondersteuning Westhoek 8 10 2013 Jonkershove (Houthulst) Programma Timing 9u00-9u15 9u15-10u15 10u15-10u30 10u30-11u30 11u30 Inhoud Verwelkoming Workshop deel I Pauze Workshop deel II Broodjesmaaltijd

Nadere informatie

speciaal onderwijs lesbrief gokken UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL

speciaal onderwijs lesbrief gokken UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL speciaal onderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud LES 1: KENNISMAKING MET GOKKEN 3 HOE KUN JE GOKKEN? 3 WIE IS DE WINNAAR? 4 EENS OF ONEENS?

Nadere informatie

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Rijksuniversiteit Groningen

Rijksuniversiteit Groningen De adolescentiefase: over puberen, hersenontwikkeling, studiekeuze, risicogedrag en de relatie met ouders. Dr. Saskia Kunnen i.s.m. Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Afdeling Ontwikkelingspsychologie Rijksuniversiteit

Nadere informatie

Gedwongen opname met een IBS of RM *

Gedwongen opname met een IBS of RM * Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

KHB Kwaliteitsbeleid: Visietekst Drugsbeleid

KHB Kwaliteitsbeleid: Visietekst Drugsbeleid KHB Kwaliteitsbeleid: Visietekst Drugsbeleid De hulpverlening in KIDS is gericht op de maximale ontplooiing van de totale persoon. Communicatie neemt daarin een belangrijke plaats, en is zowel middel als

Nadere informatie

Aandachtspunten en tips voor gesprekken met ouders en kinderen 7

Aandachtspunten en tips voor gesprekken met ouders en kinderen 7 Bijlage 4 Aandachtspunten en tips voor gesprekken met ouders en kinderen 7 Richtlijnen Jeugdhulp / KOPP / richtlijn / pagina 69 Deze bijlage geeft hulpverleners tips en suggesties voor het gesprek met

Nadere informatie

KALMEER- EN SLAAPMIDDELEN DE AFBOUW

KALMEER- EN SLAAPMIDDELEN DE AFBOUW KALMEER- EN SLAAPMIDDELEN DE AFBOUW Ik wil stoppen met slaapmiddelen In het kort Een goede voorbereiding maakt stoppen met slaapmiddelen makkelijker. Uw huisarts helpt u graag bij het stoppen. Als u stopt,

Nadere informatie

Informatie en advies voor ouders

Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 2 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van geweld in het gezin net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt

Nadere informatie

Alcohol, Roken en opvoeding

Alcohol, Roken en opvoeding Alcohol, Roken en opvoeding Tips voor ouders met opgroeiende kinderen Als kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, verandert er veel in hun leven. Ze krijgen andere interesses en hun vriendengroep

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Delier of plotse verwardheid. GezondheidsZorg met een Ziel

Patiënteninformatie. Delier of plotse verwardheid. GezondheidsZorg met een Ziel i Patiënteninformatie Delier of plotse verwardheid GezondheidsZorg met een Ziel DELIER OF PLOTSE VERWARDHEID Uw partner, familielid of iemand anders uit uw naaste omgeving is vanwege een ziekte, ongeval

Nadere informatie

Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door:

Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s Foto Britt Straatemeier Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Tips voor grootouders Foto Susanne Reuling Als in het gezin van

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Na de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen

Na de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen Na de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen Beste ouders en/of verzorgers, Inmiddels ligt de opname van uw kind op de Intensive Care achter u en bent u weer thuis, op de verpleegafdeling of in

Nadere informatie

HOE KUNNEN OUDERS TABAK-, ALCOHOL- EN DRUGGEBRUIK BIJ HUN KINDEREN VOORKOMEN OF UITSTELLEN?

HOE KUNNEN OUDERS TABAK-, ALCOHOL- EN DRUGGEBRUIK BIJ HUN KINDEREN VOORKOMEN OF UITSTELLEN? HOE KUNNEN OUDERS TABAK-, ALCOHOL- EN DRUGGEBRUIK BIJ HUN KINDEREN VOORKOMEN OF UITSTELLEN? Deinze 4 juni 2013 www.drugpunt.be/heelwatinhuis Drugpunt Leie & Schelde Filip Claeys Sanne Foulon www.drugpunt.be

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Kind-In-Zicht Inhoudsopgave Inleiding Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Als je een tiener en tussen 9 en 12 jaar bent Als je een puber en tussen

Nadere informatie

Mijn kind en drugs. De meest gestelde vragen

Mijn kind en drugs. De meest gestelde vragen Mijn kind en drugs. De meest gestelde vragen V.U.: Paul Van Deun, Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs, VAD, Vanderlindenstraat 15, 1030 Brussel mei 2016 (herziene herdruk) - D/2016/6030/7 De

Nadere informatie

LOOPBAAN-ANKERTEST. Wat zijn loopbaan-ankers? Welke baan past bij je?

LOOPBAAN-ANKERTEST. Wat zijn loopbaan-ankers? Welke baan past bij je? LOOPBAAN-ANKERTEST Welke baan past bij je? Waarom werk je? Welke aspecten motiveren je in jouw werk? Welke inhoudelijke zaken moet je werk bevatten zodat je het naar je zin hebt en met plezier en resultaat

Nadere informatie

Depressie bij ouderen

Depressie bij ouderen Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is

Nadere informatie

Vragenlijst verslaving - CRAFFT Vragenlijst 2.0

Vragenlijst verslaving - CRAFFT Vragenlijst 2.0 Vragenlijst verslaving - CRAFFT Vragenlijst 2.0 Deze vragenlijst schat in of er een verhoogd risico op alcohol- of drugsverslaving is. Ze kan mondeling afgenomen worden met een jongere. Het is belangrijk

Nadere informatie

WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen

WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen Tekst: Aziza Sbiti & Cha-Hsuan Liu Colofon: Deze brochure is totstandgekomen met hulp van het Inspraak Orgaan Chinezen. De inhoud

Nadere informatie

Tactus Verslavingszorg. Programma. Tactus op De Rede. Gamen & Internet. Gamen. Bianca Swart Preventiewerker

Tactus Verslavingszorg. Programma. Tactus op De Rede. Gamen & Internet. Gamen. Bianca Swart Preventiewerker Tactus Verslavingszorg Stedendriehoek, Twente, Zwolle/Noord Veluwe en Flevoland Informatie, advies en hulp Alcohol, drugs, medicijnen, gamen, gokken Bianca Swart Preventiewerker Preventie basisonderwijs

Nadere informatie

Behandeling bij psychose

Behandeling bij psychose Behandeling bij psychose Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke

Nadere informatie

Echtscheiding en kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl

Echtscheiding en kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl regio Gooi en Vechtstreek Echtscheiding en kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl n Echtscheiding en kinderen Kinderen zien het gezin waarin zij zijn grootgebracht vaak als een eenheid die er altijd was

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrienden & Relaties

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrienden & Relaties MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Vrienden & Relaties s Avonds en in het weekend zit ik vaak alleen thuis. Ik bel dan wel eens met mijn vrienden, maar ze bellen me nooit terug. Ik heb verkering,

Nadere informatie

BureauJeugdzorgDrenthe. februari 2005 / 05 004

BureauJeugdzorgDrenthe. februari 2005 / 05 004 BureauJeugdzorgDrenthe februari 2005 / 05 004 Bureau Jeugdzorg Drenthe Jeugdreclassering Heel wat jongeren tussen 12 en 18 komen in aanraking met jeugdreclassering. Justitie of de Raad voor de Kinder bescherming

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

Infobundel Alcohol-, tabak-, en drugspreventie

Infobundel Alcohol-, tabak-, en drugspreventie Presenteert Infobundel Alcohol-, tabak-, en drugspreventie (9 september 2014) http://www.skillville.be 1 Doelstelling van het pakket Alcohol-, tabak-, en drugspreventie... 4 1.1 Alcohol... 4 1.2 Tabak...

Nadere informatie

Geachte ouders/ verzorgers, Nieuwsbrief oktober 2015

Geachte ouders/ verzorgers, Nieuwsbrief oktober 2015 CBS De Bron/ Christinaplaats Christinaplaats 1 3223XE Hellevoetsluis Telefoonnummer 0181 313638 E- mail: info@cbsdebron.vcodekring.nl Website: www.cbs-debrug.nl Nieuwsbrief oktober 2015 Geachte ouders/

Nadere informatie

-1- Mijn geluk wordt niet veroorzaakt door iets van buiten het is mijn staat van Zijn

-1- Mijn geluk wordt niet veroorzaakt door iets van buiten het is mijn staat van Zijn Test geluk en levenskunst Beantwoord elke stelling met ja/eens of nee/oneens -1- Mijn geluk wordt niet veroorzaakt door iets van buiten het is mijn staat van Zijn -2- Ik ben niet zo gevoelig voor lof of

Nadere informatie

Welkom bij Uw kind en genotmiddelen. Gaby Herweijer Adviseur Gezondheidsbevordering

Welkom bij Uw kind en genotmiddelen. Gaby Herweijer Adviseur Gezondheidsbevordering Welkom bij Uw kind en genotmiddelen Gaby Herweijer Adviseur Gezondheidsbevordering Welkom in de Puberteit Pubers ondergaan veel veranderingen Vrienden School Lichamelijk Seksualiteit Hersenen Pubers vragen

Nadere informatie

SIGNAALLIJST. Signaallijst Versie juni 2013. Toolbox Autiproof Werkt

SIGNAALLIJST. Signaallijst Versie juni 2013. Toolbox Autiproof Werkt SIGNAALLIJST 1 Inleiding Het tijdig herkennen van signalen van een werknemer met autisme is noodzakelijk voor het goed (blijven) functioneren van deze medewerker. Voor de begeleidende collega, ofwel de

Nadere informatie