Kunststoffen ondergronden

Transcriptie

1 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid SCHILDER - DECORATEUR 2.4

2 Opgesteld op initiatief en in opdracht van het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (fvb-ffc Constructiv): Leden stuurgroep: Luc Defrijn (fvb-ffc Constructiv - directeur Vlaanderen), Eric Dujacquier (fvb-ffc Constructiv - directeur Wallonië), Monique Hens (fvb-ffc Constructiv - regiomanager), Omer Vandenrijt (VDAB), Herman De Buck (Boss Paints), Dominique Vanden Driessche (Akzo Nobel), Robert Surkijn (NMC), Bruno Déthune (PPG), Jos Mispelters (onderwijs), Nico Goedgezelschap (onderwijs), Geert Baert (Tony Baert bvba), Geert Ramaekers (Bouwunie), Luc Vanrenterghem (coördinator) Coördinator Handboek voor schilders: Luc Vanrenterghem Schrijversgroepen: Werkgroep Pleister: Herman De Buck (voorzitter) Meewerkende schrijvers : Luc Mariën, Bruno Déthune Werkgroep Hout: Jos Mispelters (voorzitter) Meewerkende schrijvers: Guido Tanson, Herman De Buck, Leo Van Eeckhoven, Thomas Vrambout, Arsène Wendelen Werkgroep Metalen: Dominique Vanden Driessche (voorzitter) Meewerkende schrijvers: Werkgroep : Dominique Vanden Driessche (voorzitter) Meewerkende schrijvers: Robert Surkijn, Nico Goedgezelschap Werkgroep Werkmethodiek : Luc Vanrenterghem (voorzitter) Meewerkende schrijvers: Pascal Heydt, Willy Lauwers, Herwig Spitaels Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2014 Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen versie oktober 2014 D/2014/1698/16 2 Met dank voor medewerking aan: het WTCB VDAB Scholen (verf )fabrikanten Akzo Nobel (Herbol, Sikkens, Trimetal), Boss Paints, PPG (Sigma Coatings),... Contact Voor opmerkingen, vragen en suggesties kun je terecht bij: fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/ Brussel Tel.: Fax: website : fvb.constructiv.be

3 Voorwoord Voorwoord Situering De bouwsector, een draaischijf van onze economie, heeft voortdurend te kampen met een groot aantal uitdagingen. Een van deze uitdagingen is ervoor zorgen dat de sector over opgeleide arbeidskrachten beschikt. Om deze nood aan arbeidskrachten te lenigen, besteedt het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, fvb-ffc Constructiv, bijzondere aandacht aan het bouwonderwijs en aan de jongeren die kiezen voor een bouwopleiding. Ook de bij- en nascholing van volwassenen blijft een noodzaak omdat de technieken en materialen sterk wijzigen en er meer aandacht zal gegeven worden aan het veilig en duurzaam bouwen. Daarom heeft het fvb, samen met de beroepsorganisaties, opdracht gegeven aan redactieteams om verschillende handboeken uit te werken. Deze modulaire handboeken kunnen een aanvulling zijn aan de publicaties van het WTCB. De redactieteams kunnen worden samengesteld uit instructeurs, docenten en lesgevers. Ook beroepsverenigingen en mogelijk ook fabrikanten kunnen vakspecialisten uitvaardigen om een handboek te ontwikkelen dat overeenstemt met de huidige realiteit op de werkvloer. Het modulair handboek Schilder - Decorateur De ontdekking van rotsschilderingen van meer dan dertigduizend jaar oud toont het belang dat oude beschavingen hechtten aan het verfraaien van hun omgeving en het afbeelden van hun leefwereld met behulp van verf. Waar kleuren aanvankelijk bestonden uit natuurlijke pigmenten, biedt de chemische industrie van vandaag verven die aan nieuwe eisen beantwoorden. De huidige ontwikkelingen richten zich op de aanbrengingswijzen (coatings, sprays, sputteren,...), de performantie van de producten en nieuwe eigenschappen: gezondheid, milieu, geluiddempende verven, lichtgevende, brandvertragende, fotovoltaïsche, zichzelf herstellende en zelfreinigende verven,... Voor de bouw, wordt onderscheid gemaakt tussen twee groepen, enerzijds het schilderwerk aan gebouwen (binnen- en buitenschilderwerken aan huizen, winkels, kantoren,...) dat het onderwerp van dit handboek uitmaakt en anderzijds de industriële schilderwerken (reservoirs, wegen, elektriciteitspylonen, auto-industrie,...). Het resultaat is een modulaire handboekenreeks die bruikbaar is als ondersteuning van de lessen voor verschillende opleidingen en doelgroepen. Deze inhouden worden ook gebruikt om het leermateriaal digitaal aan te bieden via de website fvb.constructiv.be Robert Vertenueil Voorzitter fvb-ffc Constructiv 3

4 Samenvatting Samenvat ting Kunststof en verf zijn, chemisch gezien, familie maar zoals het in bepaalde families nogal eens voorkomt zijn verf en kunststof niet altijd beste vrienden. De oudste kunststoffen zoals bakeliet dateren uit de 19de eeuw. De meeste zijn echter wel in de 20ste eeuw uitgevonden. Kunststof dient zoals elke andere ondergrond wel eens geschilderd te worden dit zowel om de levensduur te verlengen of om esthetische redenen. Daartoe hoeven we, net als bij andere, wel iets te weten over kunststof en de daartoe geëigende verfsoorten. kan men onderverdelen in een aantal groepen en zijn in alle vormen te maken. Men komt ze dan ook steeds vaker tegen in de bouw. Ze kunnen eveneens voorkomen op diverse dragers zoals papier, vlies, textiel, Denk hierbij bv. aan vinylbehang, schuimvinyl, enz. Dit handboek is samengesteld op basis van de kennis en de ervaring van een groep mensen, zowel mensen uit de schilderswereld en de opleidingssector als verffabrikanten. De bedoeling is een hulpmiddel te bieden voor voornamelijk de uitvoerders van bouwschilderwerken. Het is een niet-bindende tekst. Voor een wetenschappelijke en/of juridische benadering wordt verwezen naar het WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf ). 4

5 Inhoudstafel Inhoudstafel 1. MATERIALENKENNIS (HERKENNING, SAMENSTELLING, EIGENSCHAPPEN) Wat is kunststof? Algemene informatie: Verschillende soorten kunststoffen Thermoplastische kunststoffen Thermohardende kunststoffen Elastomeren Andere kunststoffen Overzicht Identificeren van kunststoffen Thermoplastische kunststoffen Polyvinylchloride (PVC) Polyetheen (PE) Polypropeen (PP) Acrylonitril butadieen styreen (ABS) Polymethylmetacrylaat (PMMA) Polycarbonaat (PC) Polyvinylpropionaat (PVP) Polyvinylbutyral (PVB) Polystyreen (PS) Polyamide (PA) Polytetrafluoretheen (PTFE) Thermohardende kunststoffen Ureumformaldehyde (UF) Melamineformaldehyde (MF) Poyurethan (PUR) Onverzadigde polyester (UP) Epoxy (EP) Elastomeren Styreen-butadieenrubber (SBR) Butylrubber Polybuteen (PB) Etheen-propeenrubber (EPR) Polysulfiderubber (PSR) Polychloorbutadieen of polychloropreen (Neopreen) Siliconenrubber (SIL) Schuimrubber Andere materialen Gebakeliseerde platen, HPL (High Pressure Laminate vb. formica-hornit, ) Laminaat Kunststofvezelplaat (Glasal) Betonplex VOORONDERZOEK BEHANDELING VAN BEPAALDE KUNST- STOFFEN EN AANDACHTSPUNTEN Glasal Formica, trespa, HPL Betonplex Schilderen van oude vinyl wandbekledingen op textiel drager (suwide, vescom,..) Schilderen van schuimvinyl (type somvyl) Schilderen van behang waarvan bovenlaag met schuimvinyl Schilderen van buitengevelisolatiepanelen Schilderen van geluidsabsorberende elementen binnen WAT EEN SCHILDER OP VOORHAND MOET WETEN Algemene informatie Verfsoorten Herkenning van verf Type grondlagen Type afwerklagen Kitten Gereedschappen Werfinrichting en nuttige attributen Afplakken en beschermen Ontstoffen, afwassen, ontvetten en schoonmaken Schuren en/of verwijderen van oude verflagen of oude bekledingen Stoppen en plamuren Schilderen Veiligheid

6 Inhoudstafel Inhoudstafel 6. VOORBEREIDING Afplakken en beschermen Ontstoffen, afwassen, ontvetten en schoonmaken Schuren en/of verwijderen van oude verflagen of oude bekledingen PLAATSEN VAN ROZETTEN EN SIERLIJSTEN Rozetten Sierlijsten Ondergrondcondities Producten Materialen Controle van de ondergrond Uitzetten van de paslijn Aftekenen en verzagen van binnenen buitenhoeken Binnen- en buitenhoeken uitpassen die geen 90 graden zijn Hoe de sierlijsten plaatsen in een ruimte Schilderen, STOPPEN EN PLAMUREN Herkenning ondergrond Stoppen en plamuren Reparatie Plamuren Schilderen Grondlagen Schilderen van kunststof plafond in planchet vorm Schilderen van kunststof ramen of deuren Schilderen van een nieuwe kunststof regenpijp Schilderen van Geberit pijpen Schilderen van een kamer met sierlijsten Siliconen VEILIGHEID EN MILIEU WOORDENLIJST VAN DE SCHILDER 101 6

7 1. Materialenkennis (herkenning, samenstelling, eigenschappen) 1. MateriALENKENNis (HERKENNing, SAMENSTELLing, eigenschappen) 1.1. Wat is kunststof? Onder de noemer kunststof zijn alle producten gerangschikt die op een kunstmatige manier gemaakt zijn. Deze stoffen kan je dus niet vinden in de natuur zoals hout, metalen, stenen en dergelijke. De mens moet ze zelf maken. zijn materialen die zowel als grondstof en als afgewerkt product kunnen gebruikt worden. Ze worden als grondstof gebruikt in verven, lijmen enz., zo zijn ze chemisch gezien familie, maar binnen de familie leven ze niet altijd in goede harmonie. Als afgewerkt product komen we ze zowat overal tegen: in de auto-industrie, in verpakkingen maar ook in de bouw. In de bouw worden ze vooral gebruikt enerzijds omdat kunststoffen een langere levensduur hebben dan natuurlijke producten ( ramen, stormplanken, afvoerbuizen ) en anderzijds omdat ze beter moduleerbaar zijn en lichter dan natuurlijke producten zoals sierelementen, sierlijsten enz. Ook het onderhoud van kunststoffen is in bepaalde gevallen makkelijker. Andere toepassingen zijn wel ontworpen om te worden afgewerkt Algemene informatie: Moleculen Alle stoffen zijn opgebouwd uit zeer kleine delen, die moleculen worden genoemd. Een molecuul is het kleinst mogelijke deeltje van een stof dat nog alle eigenschappen van die stof bezit. Een molecuul water heeft nog alle eigenschappen van water. Het is echter wel mogelijk het molecuul water in nog kleinere delen te splitsen. Dit noemt men dan atomen, deze stoffen bevatten niet meer de eigenschappen van water maar hebben elk op zich andere eigenschappen. 7

8 Inhoudstafel Atomen Moleculen zijn opgebouwd uit delen die atomen worden genoemd. Het molecuul water bestaat uit twee atomen waterstof en één atoom zuurstof. In de scheikunde wordt dit als H2O geschreven: H is waterstof en O is zuurstof. оо In het voorbeeld heeft het atoom zuurstof ( O ) twee verbindingen: elke verbinding houdt een waterstofatoom (H) vast. оо In de scheikunde heet zuurstof tweewaardig en waterstof eenwaardig. H H H H O O Het atoom zuurstof (O) heeft twee verbindingen, elke verbinding houdt een waterstofatoom vast Koolstof de bouwsteen van kunststoffen Koolstof (C), als belangrijkste bouwsteen van kunststoffen, bezit zelfs 4 bindingsmogelijkheden. In kunststoffen zullen kettingen ontstaan waar een reeks koolstof atomen aan elkaar gebonden zijn en ze elk nog twee bindingsmogelijkheden hebben. Op deze wijze worden grote moleculen gevormd, die macromoleculen of polymeren worden genoemd. Het proces waarbij deze polymeren ontstaan, heet het polymerisatieproces. zijn kunstmatig gemaakte polymeren. Polymerisatieproces Polymeriseren is het aaneengroeien van kleine moleculen of kleine delen tot een groot complex van moleculen, ook wel polymeer of macromolecuul genoemd. Polymeren bestaan dus uit heel lange moleculen. Moleculen van andere stoffen bezitten hooguit enkele tientallen atomen. Polymeren kunnen uit wel duizenden atomen bestaan. De bouwstenen om tot een polymeer te komen heten monomeren. Door een chemisch proces worden deze monomeren gedwongen met elkaar te reageren, waardoor een polymeer ontstaat. 8

9 Inhoudstafel 1.3. Verschillende soorten kunststoffen zijn in de volgende groepen te verdelen: Thermoplastische kunststoffen De thermoplastische kunststof wordt meestal aangeleverd in de vorm van korrels (granulaat) of poeder. Als thermoplasten worden verwarmd, worden deze stoffen zacht en vervormbaar. Het is dan mogelijk om deze zacht geworden kunststof in een bepaalde vorm te persen en vervolgens af te koelen. Na het koelen is het product vormvast. Door deze methode kunnen allerlei vormen worden gemaakt. met een ketenstructuur zijn thermoplastisch. De verbindingen in het netwerk zijn niet erg sterk en kunnen door verwarming makkelijker verbroken worden Thermohardende kunststoffen Thermohardende kunststoffen zijn veel vaster en beter tegen warmte bestand dan thermoplasten. De moleculen zijn namelijk chemisch aan elkaar verbonden. De kunststof is dan niet meer thermoplastisch, maar thermohardend. De reactie vindt plaats in een matrijs ( = een vorm ). Na de reactie heeft de kunststof zijn definitieve vorm. Een thermohardende kunststof blijft bij verwarming hard. De uitgeharde kunststof kan dus niet weer opnieuw worden vervormd. Bij sterke verwarming kunnen deze kunststoffen wel ontleden en verkolen. De belangrijkste verschillen tussen Thermoplasten en Thermoharders Thermoplasten temperatuurgevoelig verweken in oplosmiddelen zijn zachter dan thermoharders smelten of branden zetten meer uit dan thermoharders Thermoharders minder temperatuurgevoelig lossen niet op in oplosmiddelen harder en minder elastisch smelten en branden niet zetten minder uit dan thermoplasten 9

10 Inhoudstafel Elastomeren Elastomeren zijn materialen die wat eigenschappen betreft tussen, thermoplasten en thermoharders in zitten. Als elastomeren worden verhit, zijn deze stoffen niet meer te vervormen, maar blijven wel elastisch. Aanvankelijk werd gebruik gemaakt van natuurrubber. Later werd ook synthetisch rubber uitgevonden en zijn er tientallen rubbersoorten zoals neopreen, siliconenrubber en schuimrubber Andere kunststoffen Naast deze 3 grote families zijn er ook nog plaatmaterialen die een kunststoflaag hebben. Deze materialen hebben een zeer harde en meestal al afgewerkte laag. Wanneer zij geschilderd moeten worden is dat meestal bij een renovatie. Deze platen zijn meestal afgewerkt met een kunststof die onder te brengen is bij één van de bovengenoemde families. Enkele voorbeelden: оо Formica оо Laminaatvloeren оо Glasalplaten оо enz. Het schilderen van dit soort platen gaat meestal gepaard met een grondige reiniging, een stevige schuurbeurt en een hechtprimer. Na de hechtingslaag kan men meestal afwerken met een klassieke verf. 10

11 2. Overzicht 2. Overzicht Hieronder beschrijven we de verschillende types en hun meest voorkomende kunststoffen in detail. Per kunststof geven we via pictogrammen mee of ze overschilderbaar zijn en waarvoor ze worden gebruikt. Dit geeft in een oogopslag weer waar je je kunt aan verwachten. Pictogrammen: Overschilderbaar Niet overschilderbaar Bouwelement ( vb.: goot, ramen en deuren ) Gebruiksvoorwerpen Constructiedelen Sierelementen 2.1. Identificeren van kunststoffen Het belangrijkste herkenningsmiddel is de brandproef. De geur die men kan waarnemen na het doven van de vlam vormt een bijkomend identificatiemiddel. Alle stoffen die halogenen bevatten (vb. PVC = polyvinylchloride) zijn slecht tot niet brandbaar. Alle verbindingen die veel koolstof bevatten, nl aromatische verbindingen, branden met en sterk roetende vlam. Daartoe behoren polystyreen PS ( en copolymeren zoals ABS) en polyetheentereftalaat. De andere kunststoffen, die uit alifatische moleculen zijn opgebouwd, en in verhouding minder koolstof bevatten, branden niet roetend, met blauwachtige vlam. Daartoe behoren polyetheen (PE), polypropeen (PP), polylethylmethacrylaat (PMMA) en polyoxymethyleen (POML). 11

12 2. Overzicht Bij het verbranden wordt de kunststof gedeeltelijk gedepolymeriseerd. De gevormde monomeren bezitten een karakteristieke geur. Bij polyolefinen herinnert de geur aan brandende paraffine-, stearine- of waskaarsen, omdat hun grondstoffen veel overeenkomst vertonen met de polyolefinen. Polystyrenen en polystyreencopolymeren ruiken naar styreen, een zoetige geur die aan teer of aan lichtgas herinnert. Polycarbonaat (PC) ruikt duidelijk naar fenol (tandarts) en polyamide, met een op eiwit gelijkende structuur, ruikt naar verbrande hoorn. Sommige kunststoffen lossen op in bepaalde organische oplosmiddelen. In perchlooretheen lost uitsluitend polystyreen op. (bron: Practicum voor leerlingen van het secundair onderwijs) 2.2. Thermoplastische kunststoffen Polyvinylchloride (PVC) Herkenning Zacht of weekgemaakt PVC kan met de nagel ingedrukt worden. Dit lukt niet bij hard Pvc. Bij een brandproef verweekt PVC en geeft een geel/groene zelfdovende vlam en grijze rook. Er komt chloorgas (zoutzuurgeur) vrij. Zinkt in water PVC dakgoot PVC wordt aangetast of opgelost door scherpe oplosmiddelen. PVC is wel bestand tegen de meeste zuren, basen en zouten met uitzondering van enkele sterk geconcentreerde zuren. De kunststof kan tegen een temperatuur van ongeveer C. Weervastheid: оо hard PVC goed, оо weekgemaakt PVC matig, оо nagechloreerd PVC goed. Toepassingen PVC is één van de meest gebruikte kunststoffen. Hard PVC wordt onder andere toegepast voor de fabricage van pijpmateriaal bijvoorbeeld waterleidingen en rioleringsbuizen, elektrische leidingen en talloze gebruiksvoorwerpen. Weekgemaakt (zacht) PVC wordt bijvoorbeeld toegepast als regenkleding en vinyl-wandafwerkingsmateriaal. PVC wordt verwerkt tot schuimmateriaal en wordt het ook gebruikt in verfbindmiddelen. Er zijn kozijnen en ramen van PVC. 12

13 2. Overzicht Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen Hard PVC geeft in de regel weinig problemen bij het schilderen. Als hulpmiddel bij de fabricage van voorwerpen worden echter wel eens glijmiddelen gebruikt, zoals paraffine of wasachtige stoffen. Verwijder daarom de glijmiddelen door het PVC grondig af te wassen met speciale reinigingsmiddelen. Voor verweerd PVC is dit niet nodig. Veel meer problemen geeft weekgemaakt PVC. Weekgemaakte PVC is bijvoorbeeld vinyl wandbekleding. Er kan drogingvertraging en nakleven ontstaan( migreren van de weekmakers). Hier is de enige oplossing deze weekmakers blokkeren. Dit kan door verven te gebruiken die deze weekmakers niet verder oplossen, maar aangezien er verschillende soorten weekmakers bestaan raden we aan om eerst een proefvlak te zetten en daarna de resultaten te beoordelen Polyetheen (PE) Herkenning PE heeft een wasachtig oppervlak. Aangezien de dichtheid lager is dan die van water, drijft de kunststof op water. Er zijn slechts enkele kunststoffen met een dergelijk lage dichtheid. PE brandt traag en geeft daarbij een blauwe vlam met een gele top en een geur als die van een pas gedoofde kaars. Polyetheen, ook geschreven als polyethyleen en als polytheen, is met PVC wel de meest toegepaste kunststof Rol polyetheen PE is bestand tegen vele oplosmiddelen en tegen vele chemicaliën. PE is taai en slijtvast. De zwarte soorten zijn goed weervast Toepassingen Emmer in polyetheen Van polyetheen worden afdekfolies, plastic zakken, emmers, schuimen, mortelkuipen, afvoerleidingen en dergelijke gemaakt. Polyetheenverbindingen worden niet gelijmd maar gelast. Polyetheen wordt in verband met steeds hogere veiligheids- en milieueisen de vervanger van PVC. Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen PE kan niet worden geschilderd, omdat de verf er niet op hecht. Van deze eigenschap wordt gebruik gemaakt bij de bekisting voor betonreparatie met kunststofmortels. De binnenkant van de bekisting wordt dan met PE bekleed. De kunststofmortel hecht dan niet aan de bekisting. Markering voor polyetheen 13

14 2. Overzicht Polypropeen (PP) Herkenning PP lijkt op hard PE. PP heeft een wasachtig oppervlak. Aangezien de dichtheid lager is dan die van water, drijft de kunststof op water. Er zijn slechts enkele kunststoffen met een dergelijk lage dichtheid. PP brandt traag en geeft daarbij een blauwe vlam met een gele top en een geur als die van een pas gedoofde kaars. Emmer in polypropeen PP is echter nog beter dan PE tegen chemicaliën bestand. is wat minder weervast. PP is aanmerkelijk sterker. het verwekingspunt ligt veel hoger. Toepassing Er worden ongeveer dezelfde producten als van PE gemaakt. Markering voor polypropeen Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen Evenals PE is ook PP niet te schilderen Acrylonitril butadieen styreen (ABS) Herkenning ABS ontbrandt vrij snel. De vlam dooft zelf niet. Bij de verbranding ontstaat een oranje gele sterk roetende vlam, waarbij een geur van styreen waar te nemen is. Het wordt door scherpe oplosmiddelen aangetast. Is beter dan PMMA bestand tegen hoge temperaturen. Is ook goed bestand tegen oplosmiddelen. Is ook mechanisch sterker dan PMMA. De weervastheid is matig. Helm in ABS Toepassingen ABS wordt onder andere toegepast voor warmwaterafvoerleidingen en verder ook voor val- en veiligheidshelmen. ABS wordt heel veel gebruikt in de auto-industrie onder andere voor bumpers. Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen Markering voor ABS ABS kan zonder een bijzondere voorbehandeling, zoals schuren en/of ontvetten, worden geschilderd met vrijwel alle verf soorten. Een uitzondering is verf op basis van acrylaatdispersies. Dit type verf hecht slecht op ABS. 14

15 2. Overzicht Polymethylmetacrylaat ( PMMA ) Herkenning Lichtkap in PMMA PMMA lost op in scherpe oplossers. Deze kunststof is niet krasvast. PMMA heeft bij verbranding (ook bij schuren) een kenmerkende geur. Het brandt gemakkelijk met een geelblauwe, spetterende en weinig roetende vlam, die niet zelf dooft. Er zijn verschillende soorten polyacrylaatkunstharsen. PMMA wordt o.a. in de handel gebracht onder de merknamen Perspex en Plexiglas. PMMA wordt ook gebruikt als bindmiddel voor kleurstoffen, verven en lijmen. Met uitzondering van alifatische middelen als terpentine en wasbenzine wordt PMMA door veel oplosmiddelen aangetast. PMMA is volkomen lichtvast en kleurloos, PMMA is weervast Bestand tegen de inwerking van vele chemicaliën. Slechts sterk geconcentreerde, oxiderende zuren kunnen het aantasten. PMMA is slecht bestand tegen mechanische beschadigingen Toepassingen Lichtkap in PMMA PMMA wordt veel gebruikt als onbreekbaar glas en als zodanig toegepast in lichtopeningen, lichtkoepels, afdekkappen voor instrumenten, lichtbakken en plaatmateriaal. Verder worden er verven en lijmen van gemaakt, zowel opgelost in organische oplosmiddelen als in water gedispergeerde vorm. Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen De voorbehandeling voor het schilderen van PMMA zijn ontvetten en schuren. Na de voorbehandelingen hecht een epoxyprimer goed. Vervolgens kan het met een twee- componenten PUR-verf afgeschilderd worden. Ook is het mogelijk een alkydharsverfsysteem te gebruiken. Verschillende screenverven (drukinktverven) hechten eveneens goed. 15

16 2. Overzicht Polycarbonaat (PC) Herkenning PC brandt met een gele, roetende vlam, waarbij tegelijk blaasjes ontstaan. De vlam dooft zelf. Bij de verbranding ontstaat een fenolachtige geur. Lichtkoepel in polycarbonaat De kunststof is redelijk weervast, echter niet in die mate als PMMA. Als plaatmateriaal is het zeer moeilijk te breken. PC kan koud in een bepaalde vorm worden gezet. Het is minder goed bestand tegen alkaliën dan PMMA, maar wel beter tegen hogere temperaturen. Flessen en dergelijke gemaakt van PC kunnen gesteriliseerd worden in stoom, want het materiaal vervormt nog niet bij 135 C. Toepassingen Polycarbonaat wordt in de handel gebracht onder de merknaam Lexan, het zogenaamde inbraakvrij- of veiligheidsglas. Het wordt in veel gevallen voor dezelfde doeleinden gebruikt als PMMA, maar is aanmerkelijk duurder. Wel is het veel sterker. Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen Het materiaal wordt zelden geschilderd. Moet dit wel gebeuren, dan kan hetzelfde systeem als voor PMMA worden toegepast Polyvinylpropionaat (PVP) Herkenning Ook deze kunststof wordt gebruikt als dispersiebindmiddel in muurverven. Wat de eigenschappen betreft komt dit bindmiddel dicht bij die van een PMMA-dispersie. De kunststof is lichtvast, weervast en beter dan PVAC bestand tegen chemicaliën. Een groot voordeel in vergelijking met PVAC is, dat PVP geen weekmaker nodig heeft. Schilderen Aangezien PVP geen weekmakers bevat is het risico op reactie met een ander product miniem en is een verf gemaakt op basis van PVP goed overschilderbaar 16

17 2. Overzicht Polyvinylbutyral (PVB) Herkenning PVB is vooral bekend door zijn toepassing als folie voor gelaagd glas en als lijm voor de bekende zelfklevende plasticfolie. De adhesie (hechting) is ook op gladde metaaloppervlakken zeer groot. Om die reden wordt het ook toegepast als bindmiddel in washprimer. Als kunststof is het volkomen lichtvast, kleurloos en weervast. folie op glas in polyvinylbutyral Polystyreen ( PS ) Herkenning Het schuim brandt snel (brandgeleidend), Wordt sterk aangetast door oplosmiddelen, Heeft een oranje gele, sterk roetende vlam, verweekt daarbij en geeft een hyacintachtige geur af. Samenstelling Platen in polystyreen Styreen is een dunne, vluchtige vloeistof met een kookpunt van ongeveer 146 C. De vloeistof heeft de neiging spontaan te polymeriseren. Bij de opslag van styreen worden daarom stoffen toegevoegd die dit voorkomen, zogenaamde inhibitoren. Polystyreen is een harde, kleurloze, doorzichtige kunststof. Lost op en wordt aangetast in veel oplosmiddelen, behalve in ethylalcohol. Toepassingen Polystyreen Een bekende toepassing is het gebruik van styreen als oplosmiddel in een zogenaamde onverzadigde polyester, waarbij de styreen reageert met de polyester. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de fabricage van kozijnen, buizen, tanks, plaatmaterialen en boten. Een andere bekende toepassing is het gebruik als schuimmateriaal, polystyreenhardschuim. Het schuim is zeer gevoelig voor oplosmiddelen of de dampen daarvan. Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen PS-hardschuimplaten kunnen niet geschilderd worden met een verf, die een organisch oplosmiddel bevat. Daarom wordt in de regel met waterige dispersieverven geschilderd. 17

18 2. Overzicht Polyamide (PA) Herkenning Polyamide verbrandt met een blauwe vlam met een gele top, zonder rookverschijnselen, en ruikt daarbij naar verbrand hoorn. Er zijn praktisch geen oplosmiddelen die polyamide oplossen. Samenstelling Polyamide is eigenlijk een groepsnaam voor de zogenaamde nylons. Polyamide is een sterke kunststof met zeer goede eigenschappen. Tandwiel in polyamide De polyamiden zijn thermoplastische, zeer slijtvaste en taaie kunststoffen PA is bestand tegen de meeste organische oplosmiddelen. Slechts sterke zuren kunnen de kunststof aantasten Toepassingen Behalve voor garens wordt polyamide gebruikt voor de fabricage van netten, veiligheidsgordels, touw, tandwielen, folies en lagers. Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen PA laat zich moeilijk schilderen Polytetrafluoretheen (PTFE) Herkenning Polytetrafluoretheen is beter bekend onder de merknaam Teflon. Kenmerkend voor de fluorhoudende kunststoffen is hun ongevoeligheid voor verschillende soorten chemicaliën. De kunststof is vrij zwaar Toepassingen Deze kunststoffen worden als materiaal voor pakkingen gebruikt; bijvoorbeeld in een airless-installatie. In braadpannen wordt dit materiaal gebruikt als anti aanbak laag. Bakpan in Teflon Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen PTFE wordt nooit geschilderd. 18

19 2. Overzicht 2.3. Thermohardende kunststoffen Ureumformaldehyde (UF) Herkenning UF brandt niet. Bij langdurige verhitting kleurt de vlam geel en komt er een ureumgeur vrij. Ureumformaldehyde lost niet op in oplosmiddelen. Samenstelling Schakelaar in ureumformaldehyde Als natuurlijke stof komt ureum voor in de urine van zoogdieren (de mens scheidt tot 30 gram per dag af ). Ureum wordt kunstmatig bereid uit ammoniak en koolzuur. Bij de fabricage komt water vrij. De ureumformaldehydeharsen behoren tot de thermohardende condensatieharsen. Geplastificeerde UF-harsen bevatten een weekmaker. De zuivere kunststof is kleurloos, reukloos, smaakloos en lichtvast. Toepassingen Behalve als bindmiddel voor moffellakken en zuur hardende lakken wordt de kunststof gebruikt voor de fabricage van schakelaars, wandcontactdozen, elektrische en ook sanitaire artikelen, meestal in combinatie met vulstoffen. UF-schuim is in het verleden zeer bekend geworden als schuim bij na-isolatie in spouwmuren van bestaande woningen. Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen De met UF afgewerkte producten kunnen na mat schuren met de meest voorkomende verven worden geschilderd. 19

20 2. Overzicht Melamineformaldehyde (MF) Herkenning Yvo Borry MF heeft veel overeenkomst met UF Ook worden van melamineharsen bindmiddelen bereid. Hieruit worden moffellakken en zuur hardende lakken. samengesteld. Samenstelling Er wordt vertrokken van en thermoplastisch kunsthars en door toevoeging van een katalysator wordt hiervan een thermohardend perspoeder gemaakt. Door dit op zijn beurt weer op te lossen in een alcohol, ontstaat een impregneerhars. Door weefsels of bedrukt papier te drenken in deze oplossing en dit te persen bij hoge temperatuur verkrijgt men een melamineplaat. Melamine op rol Kwalitatief zijn de MF-harsen wat beter dan de UF-harsen. De harsen bezitten betere mechanische eigenschappen (zoals gevoeligheid voor krassen) en zijn minder bros. Het materiaal is bestand tegen oplosmiddelen en de meeste chemicaliën. Toepassingen MF wordt ook gebruikt voor de fabricage van serviesgoed en om de decoratieve top laag op plaatmateriaal te impregneren. Verder wordt het verwerkt in bekende merkproducten als Formica, Resopal, in dat geval gevuld met vulstoffen. Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen Het oppervlak moet na ontvetten volkomen mat geschuurd worden. Daarna kunnen, na een hechtprimer, diverse verfsystemen worden aangebracht. 20

21 2. Overzicht Polyurethaan (PUR) Herkenning De kunststof brandt slecht, de vlam dooft zelf en heeft een lichtoranje kleur met een lichtgrijze rookontwikkeling. De pure kunststof is rubberachtig en heeft een grote scheursterkte. Samenstelling Polyester en isocyanaat = PUR Isolatieschuim uit polyurethaan Polyurethaan Polyurethanen zijn 2 componentenproducten. De ene component is isocyanaat, de andere een polyester (of polyether) met vrije hydroxylgroepen. De daaruit bereide lakken worden polyurethaanlakken genoemd of ook wel isocyanaatlakken. De isocyanaatgroepen reageren met de hydroxylgroepen van de polyestercomponent, waardoor polyurethaan ontstaat. Naast de tweecomponenten producten bestaan er ook één componenten polyurethaanlakken. Deze verharden onder invloed van het vocht uit de lucht. Dit vocht is eigenlijk de tweede component. Schuimpolyurethaan Schuimpolyurethaan ontstaat wanneer meer isocyanaten worden toegevoegd dan voor de uitharding van kunsthars nodig is. De rest van de isocyanaat reageert dan met water, waardoor koolzuurblaasjes ontstaan, die in de langzaam uithardende kunststof achterblijven. Sierelement uit polyurethaan Na het uitharden is de kunststof nog vrij flexibel, zeer duurzaam, slijtvast en bestand tegen de inwerking van vele chemicaliën en oplosmiddelen. Het is maximaal tegen 120 C bestand gedurende kortere tijd. Toepassingen Het schuim materiaal wordt toegepast als isolatieschuim, vulling voor zitmeubels en constructiemateriaal. Een andere toepassing is deze van sierelementen in de bouw. Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen In de vorm van schuim materiaal zal polyurethaan zelden geschilderd worden. De hechting is dan bovendien een probleem. In de vorm van sierlijsten zijn ze meestal voorbehandeld en kunnen ze afgewerkt worden zoals een gewone ondergrond. 21

22 2. Overzicht Onverzadigde polyester (UP) Herkenning UP is zeer hard. Meestal is de glasvezel zichtbaar aan de binnenzijde. Lost niet op in oplosmiddelen. Polyester brandt slecht en ruikt dan naar styreen. Samenstelling Ontstaan van polyester Onverzadigde polyester op glasvezel Een ester ontstaat door de inwerking van een zuur op een alcohol, met afsplitsing van water. Door polymerisatie ontstaat een polyester. De polyester wordt gewoonlijk opgelost in monomeerstyreen of andere vinylmonomeren. Bij de copolymerisatie komt geen reactieproduct vrij. Dat maakt de verwerking tot producten tot een vrij eenvoudig proces Peroxide Als verharder wordt vaak een peroxide gebruikt, een zuurstofrijke stof die bij contact met andere materialen gemakkelijk tot zelfontbranding kan overgaan. Wat betreft opslag en gebruik zijn daarom zeer goede veiligheidsmaatregelen noodzakelijk. Contact van de stof met de huid of de ogen is gevaarlijk. Versterkte kunststoffen De polyester is zelf niet zo sterk. Voor constructies wordt de kunststof daarom versterkt met een wapening, bijvoorbeeld van glasvezels of glasvezelweefsels. Gewapende polyester wordt dan ook versterkte kunststof genoemd. Als constructiemateriaal is GUP zeer bekend. GUP is de Engelse afkorting van gewapend onverzadigde polyester. Op deze wijze worden zeer veel producten gemaakt zoals boten, lichtkoepels, golfplaten en ander plaatmateriaal. Polyesterconstructies worden vaak met behulp van mallen gemaakt. Om de hechting van UP aan de mal te voorkomen wordt gebruikt gemaakt van een losmiddel, waarmee de mal vooraf wordt ingestreken. Een bekend losmiddel is polyvinylalcohol. Daarna wordt de eerste laag polyester aangebracht. De laag is gewoonlijk gekleurd met pigmentpasta s. Deze eerste laag wordt gelcoat genoemd. Na droging van de gelcoat worden de volgende lagen en de glasmat(ten) aangebracht. 22

23 2. Overzicht Polyester zelf is vrij brandbaar, maar door toevoegingen wordt de constructie brandremmend of zelfdovend gemaakt. Dit is bij jachten een belangrijke zaak. UP is zeer duurzaam, maar kan op de lange duur oppervlakkig licht verweren en door microbiologische organismen worden aangetast. In dat geval kunnen de constructies met goed gevolg geschilderd worden. Onder water is een aangroei werend verfsysteem noodzakelijk. De kunststof is goed weervast. Onverzadigde polyester op glasvezel Toepassingen Behalve als bindmiddel in lakken, plamuren en dergelijke wordt UP ook verwerkt als spuitpoeder op metalen kozijnen en andere metaalconstructies. Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen Losmiddelen dienen verwijderd te worden met speciale cleaners, maar kunnen ook met MEK, MIBK of iets dergelijks worden ontvet. Daarna is het noodzakelijk dat het gehele oppervlak mat wordt geschuurd (eventueel met schuurmatjes). Vervolgens zijn verschillende systemen bruikbaar, bijvoorbeeld epoxyverf, PURverf en ook alkydharsverf. De voorkeur gaat uit naar polyurethaan. Verweerd UP moet eveneens geschuurd en ontvet worden. 23

24 2. Overzicht Epoxy (EP) Herkenning Bij verbranding is er een oranjegeel roetende vlam en scherpe geur. Samenstelling Epoxyvloer Epoxy s zijn typische producten van de petrochemische industrie. EP wordt ook wel ethoxyline genoemd. De grondstoffen voor epoxy zijn namelijk epichloorhydrine en een fenolachtig product, difenylolpropaan. Epoxy is daarom niet geheel onschadelijk voor de gezondheid. Bij de verwerking moeten veiligheidsmaatregelen worden genomen. Als verharder worden hier Aminen gebruikt. Ook aminen zijn stoffen die bij ondeskundig gebruik schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Aanraking met de huid moet worden voorkomen en tijdens de verwerking van epoxyharsen moet er goed worden geventileerd. Epoxy is een thermohardende kunststof. Zij wordt o.a. als hars (bindmiddel) gebruikt in verven en coatings. Epoxyharsen reageren met een verharder. Hierdoor verkrijgt het Epoxyhars zijn eigenschappen. Epoxyharsen kunnen met verschillende typen verharders uitharden. Verharders Amineverharders Hebben een zeer goede zuur- en alkali bestandheid Detail epoxyvloer Polyamideverharders Bezitten een goede watervastheid en hebben goede bevochtigende eigenschappen t.o.v. Polyisocyanaatverharders Hebben een goede oplosmiddelvastheid, drogen goed bij lage temperaturen en hebben een goed glansbehoud in de tijd noodzakelijk. De kunststof is goed weervast. Toepassingen Epoxy is vooral bekend door de toepassing in verven, lijmen, kunstmortels en kunststofvloeren. De hechting is op vele stoffen zeer groot. De verwerking en de opslag van epoxyharsen gelden strenge veiligheidsvoorschriften. Mogelijke problemen en oplossingen bij het schilderen Het schilderen van EP kan op dezelfde manier gebeuren als bij UP. 24

25 2. Overzicht 2.4. Elastomeren Styreen-butadieenrubber (SBR) Herkenning Heeft een gladde opperhuid, de rest is schuim Samenstelling SBR is een vervangingsproduct voor de natuurlijke rubber. Het is een copolymeer van styreen en butadieen. Door de verhoudingen styreen en butadieen te wijzigen kunnen verschillende soorten SBR worden bereid Styreen-butadieenrubber voor autobanden De eigenschappen van SBR zijn ongeveer gelijk aan die van natuurrubber. Verder is deze kunstrubber redelijk weervast. Het zwelt in oplosmiddelen en is brandbaar. Door het toevoegen van grote hoeveelheden gas zwart, wordt de rubber beter bestand tegen Uv-stralen uit het zonlicht. Toepassingen SBR wordt hoofdzakelijk gebruikt voor autobanden, transportbanden, delen van vloeren en algemeen gebruik Butylrubber Herkenning Samenstelling Door copolymerisatie van isobuteen met isopreen ontstaat butylrubber, ook wel isobuteen / isopreenrubber genoemd. Beglazingsprofiel in butylrubber Deze kunstrubber laat moeilijk gassen door en is om die reden goed bruikbaar als een afdichtende kit bij de assemblage van isolerend glas. Butylrubber is goed bestand tegen weersinvloeden en zeer duurzaam. Bij een langdurige belasting kan er echter een vervorming optreden. Butylrubber heeft een lagere slijtvastheid dan styreenbutadieenrubber. Toepassingen Butylrubber is bruikbaar voor afdichtingsmaterialen van uitstekende kwaliteit, in het bijzonder voor isolerend dubbelglas. Verder worden er ook beglazingsprofielen van gemaakt. 25

26 2. Overzicht Polybuteen (PB) Herkenning Polybuteen was een zeer belangrijke grondstof in het bindmiddel van butyleenkitten. Het zorgt ervoor dat de butyleenkitten plastisch blijven Toepassingen Butyleenkit komt praktisch niet meer voor als beglazingskit. Hooguit in onderhoudswerkzaamheden. Er worden ongeveer dezelfde producten als van PE gemaakt. Buizen in polybuteen Schilderen De overschilderbaarheid met oplosmiddelhoudende verven is goed, maar in combinatie met watergedragen verven is het slecht Etheen-propeenrubber (EPR) Herkenning Samenstelling EPR is een copolymeer van etheen en propeen. Het is een typisch product uit de petrochemische industrie. Voor 70% bestaat het uit etheen, de rest is propeen. Ook deze kunstrubber is vaak zwart, omdat door het toevoegen van gas zwart de duurzaamheid aanmerkelijk wordt verbeterd. Het is echter ook mogelijk om voor dit doel andere vulstoffen te gebruiken, waardoor ook een witte EPR leverbaar is. De overschilderbaarheid met zowel oplosmiddelhoudende als watergedragen verven is slecht De kunstrubber is zeer goed bestand tegen veroudering door weersinvloeden, slijtage en hogere temperaturen. EPR is brandbaar en minder goed bestand tegen de inwerking van oliën, vetten en oplosmiddelen. 26

27 2. Overzicht Polysulfiderubber (PSR) Herkenning Dit product is bekend geworden onder de merknaam Thiokol. De grondstoffen zijn dichloorethaan en natrium-polysulfide. Samenstelling De grondstoffen zijn dichloorethaan en natrium-polysulfide. Nadelen zijn dat het vulkanisatieproces bij lage temperaturen en een hoge vochtigheidsgraad langzaam verloopt terwijl het product tijdens de reactie onaangenaam ruikt. Toepassingen Mallen in polysulfiderubber Polysulfiderubber of Thiokol wordt vooral gebruikt als een elastisch blijvende afdichtingskit, zowel bij beglazing als dilatatievoegen. Het is een twee-componenten product. Het mengsel vulkaniseert uit tot een goed hechtende rubberachtige substantie, die goed bestand is tegen oplosmiddelen, chemicaliën en tegen veroudering. Er zijn ook één component polysulfidekitten op de markt. Wordt ook gebruikt voor het maken van mallen Schilderen De overschilderbaarheid met oplosmiddelhoudende verven is redelijk tot goed. Watergedragen verven zijn niet geschikt om polysulfidekitten te overschilderen. 27

28 2. Overzicht Polychloorbutadieen of polychloropreen (Neopreen) Herkenning Polychloorbutadieen, ook wel polychloropreen (CR) of neopreen genoemd. Samenstelling Polychloorbutadieen ontstaat door polymerisatie van chloorbutadieen. Chloorbutadieen is een actief reagerende verbinding die op vele manieren kan polymeriseren. Daardoor is het mogelijk verschillende soorten te fabriceren met ook verschillende toepassingen. Rubberprofiel in neopreen Neopreenrubber is zeer duurzaam, ook in de buitenlucht. Het is goed bestand tegen de inwerking van oliën als gevolg van het hoge chloorgehalte en de hierdoor veroorzaakte sterke polariteit. Toepassingen Bekend is de toepassing als rubberprofielen, spatieblokjes bij het glasplaatsen. Ook wordt deze kunstrubber gebruikt in elastische afdichtingsmaterialen en dakcoatings. Neopreen wordt niet geschilderd Siliconenrubber (SIL) Herkenning Samenstelling In de macromolecuul komt het element silicium voor. Dit geeft deze kunstrubber bijzondere eigenschappen. Behuizing in siliconenrubber Siliconenkit is vrij duur, maar toevoeging van een geringe hoeveelheid van silicium aan een kit werkt al min of meer effectief. Tevens verklaart dit de verschillende kwaliteiten en prijzen van de kitten die in de handel worden gebracht. SIL is weervast, watervast en hecht uitstekend op glas en keramische materialen. Bij contact met poreuze bouwmaterialen is het gebruik van een hechtlaag vooraf vaak noodzakelijk Schilderen Niet alle typen zijn overschilderbaar. 28

29 2. Overzicht Schuimrubber Herkenning Samenstelling Schuimrubber wordt uit natuurrubber gemaakt en verder ook uit SBR en IR. Toepassingen Het materiaal wordt gebruikt in de auto- en meubelindustrie. Van schuimrubber worden ook matrassen gemaakt. Schuimrubber wordt niet geschilderd. Autozetel met Schuimrubber Autozetel met Schuimrubber 29

30 2. Overzicht 2.5. Andere materialen Gebakeliseerde platen, HPL (High Pressure Laminate vb. formica-hornit, ) Herkenning Meestal als bladafwerking op tafels en stoelen. Toepassingen Dit soort plaatmateriaal wordt als decoratie gebruikt op verschillende soorten meubelen. Alle soorten van motieven zijn momenteel mogelijk. Bureaublad in formica Laminaat Herkenning (bron Wikipedia) In algemene zin is laminaat een composiet plaatmateriaal dat uit verschillende laagjes is opgebouwd, waarbij eigenschappen verkregen worden die met enkelvoudige materialen niet verkregen kunnen worden. In de volksmond wordt de term gebruikt voor een kunststof vloerbedekking die uit losse panelen bestaat. Het is qua uiterlijk en eigenschappen enigszins vergelijkbaar met parket. Samenstelling Vloerbedekking in laminaat Laminaat als vloerbedekking bestaat meestal uit drie tot vier lagen: 1. een kunststof onderlaag, meestal melamine; 2. een drager, over het algemeen High-Density Fibreboard; 3. een laagje bedrukt papier (over het algemeen bedrukt met een houtstructuur); 4. een kunststof toplaag, meestal melamine versterkt met korund ofwel aluminiumoxide. 30

31 2. Overzicht We onderscheiden tegenwoordig vier typen laminaatvloeren: 1. HPL - High Pressured Laminate (opbouw zoals hierboven beschreven met uitzondering van de toplaag; Deze bestaat uit meerdere afzonderlijk geperste melaminelagen en is hierdoor stootvaster ofwel beter bestand tegen vallende voorwerpen; 2. DPL - Direct Pressed Laminate (opbouw zoals boven beschreven); 3. CPL - Continious Pressed Laminate (opbouw zoals bij 1, echter toplaag is iets dunner en wordt vanaf een rol aangebracht )en zorgt voor een continu productieproces)); 4. DLP - Direct Laminate Printing (hierbij ontbreekt in de opbouw de bedrukte decorlaag. In plaats hiervan wordt de HDF dragerplaat bedrukt en vervolgens afgewerkt met de toplaag). De toplaag of slijtlaag is bij goedkope producten meestal dun waardoor de levensduur korter is. De kwaliteit van het laminaat wordt vaak aangeduid met een nummer, tussen 21 en 34. Hoe hoger het nummer, des te beter de kwaliteit. Toepassingen Laminaat wordt veelal gebruikt voor vloerbedekking, plafondbekleding Kunststofvezelplaat (Glasal) Herkenning Glasal is een materiaal dat in het verleden regelmatig werd gebruikt veelal als opvulpanelen van ramen maar ook werden keukens ermee gemaakt De platen moeten in voldoende goede toestand verkeren. De bovenlaag moet hierbij intact zijn en mag slechts licht verweerd zijn. Platen die voldoen aan deze criteria mogen worden behandeld. Samenstelling Gevelbekleding in kunststofvezelplaat Glasal is een materiaal dat asbesthoudend was. De behandeling van asbesthoudende is afhankelijk van de toestand waarin ze verkeren, en vallen onder de wetgeving van asbesthoudende producten, en dienen gemeld te worden. Samenstelling Is een gladde vezelcementplaat met een zeer krasvaste en harde toplaag. Producties vanaf 1994 zijn asbestvrij. 31

32 2. Overzicht Betonplex Herkenning Plaat in betonplex Constructieplaat geschikt voor binnen en buitenwerken Bestaat uit een kern met fenol coating afgewerkt. Bestaat naast de standaard uitvoering ook o.a. in een antislip uitvoering, die bij aanhangwagens en vloeren van steigers wordt toegepast. Courante afmetingen zijn 250 x 125 cm en 300 x 150 cm, maar gaan tot maximaal 1250 x 360 cm. Samenstelling Is een multiplexplaat waarvan de kern met een waterwerende lijm onder hoge druk en temperatuur is samengedrukt en waarop een epoxy toplaag is aangebracht Standaard is 120 gram/m2 fenol coating, maar er bestaan ook zwaardere coatings. De epoxy toplaag vormt een harde en waterdichte afwerking van het hout dat daardoor geen nabehandeling nodig heeft. Toepassing Werd aanvankelijk speciaal gemaakt om er gladde bekisting van te maken voor het storten van beton. Vanwege het zeer gladde oppervlak wordt het ook gebruikt bij aanhangwagens, glijbanen, bekleding van vloeren, wanden van bedrijfsauto s, enz. Het materiaal is zeer sterk en bestand tegen vocht. 32

33 3. Vooronderzoek 3. Vooronderzoek Onbehandelde kunststoffen Niet alle kunststoffen kunnen worden geschilderd, zoals PP (polypropeen) en PE (polyetheen). Andere kunststoffen moeten weer een speciale voorbehandeling hebben. De herkenning van kunststoffen is dus van belang. Enkele methoden voor herkenning zijn hoger al besproken. In dit hoofdstuk wordt ter voorbereiding kort ingegaan op enkele algemene opmerkingen over verfsystemen op kunststof. De specifieke behandeling van de verschillende kunststoffen wordt later behandeld. Het voorbehandelen van schilderbare kunststoffen vraagt voldoende aandacht en het grondig reinigen van kunststof vooraleer te schilderen is altijd noodzakelijk. Het gebruik van watergedragen reinigingsmiddelen kan hierbij positiever zijn dan het gebruik van aromatische en dit niet alleen uit milieuoverwegingen maar ook omdat deze de weekmakers van de kunststoffen kunnen aantasten. Het licht opruwen van het oppervlak met scotch brite met een fijne korrel zal meestal de hechting bevorderen. Algemene opmerkingen voor verfsystemen op kunststoffen In veel gevallen zal voor het schilderen een proef nodig zijn. In de eerste plaats omdat een kunststof voorwerp op verschillende manieren gemaakt wordt en in de tweede plaats omdat het vaak moeilijk is met zekerheid de identiteit van de kunststof vast te stellen. De verfleverancier kan hierbij meestal goede raad geven, en het gebruik van specifieke hechtprimers zal meestal teleurstellingen voorkomen. Een verflaag kan de sterkte van een kunststof soms nadelig beïnvloeden. Dit is bijvoorbeeld het geval met de kunststof ABS, waarvan valhelmen worden gemaakt. Geschilderde kunststofconstructies hebben wel minder te lijden van weersinvloeden. Daarom is het, op een enkele uitzondering na, verantwoord om een kunststof oppervlak te schilderen. 33

34 3. Vooronderzoek Voorbehandeling In het algemeen hechten verflagen, lijmen en plakmiddelen beter op verweerde dan op niet verweerde of nieuwe kunststofoppervlakken. In het laatste geval kunnen zich op het oppervlak nog restanten van losmiddelen, glijmiddelen en dergelijke bevinden. Deze moeten verwijderd worden met behulp van een zeepoplossing of een oplosmiddel. Van harde kunststoffen wordt het oppervlak vaak opgeruwd en daarna nog een keer gereinigd met een oplosmiddel. Dan wordt onmiddellijk de eerste verflaag aangebracht. Het opruwen kan met fijn schuurpapier of scotch brite. Bij het schuren komt warmte vrij door wrijving. Thermoplastische kunststoffen vervormen daardoor. Door de nieuwste schuurtechnieken met aangepaste schuurmaterialen (nylon web zoals scotch brite of Hamat) is dit probleem van wrijvingswarmte te beperken. Soms komt het nog voor dat nat schuren een oplossing kan bieden tegen de wrijvingswarmte. Om kunststof te bewerken kiest men vaak de nylon web soorten met een sponsrug. Op deze manier kan het oplos- en reinigingsmiddel beter worden vastgehouden voor het verwijderen van vet, vuil en lossingsmiddelen die op de kunststof aanwezig kunnen zijn. Geschilderde kunststoffen Wanneer een kunststof al werd geschilderd en de oude lagen zijn nog in goede staat, wil dit zeggen dat de voorbereiding voor het oorspronkelijk systeem goed is uitgevoerd. Deze kunnen dus met een gerust gemoed overschilderd worden met een soortgelijk systeem. Wanneer we loszittende verflagen tegenkomen moeten we nagaan wat de oorzaak is; komen de lagen allemaal los (tot op de naakte ondergrond) is de oorspronkelijke voorbereiding waarschijnlijk onvoldoende geweest en moeten we weer een zorgvuldige voorbereiding uitvoeren (zie hoger). Komen de tussenlagen los dan zal grondig schuren en ontstoffen voldoende zijn. 34