NEWS. Editoriaal Hoe stelt UW verzekeraar het? Goed, dank U. Inhoudstafel. Informatie. Nummer 15 / 2 de semester 2009

Transcriptie

1 NEWS Nummer 15 / 2 de semester 2009 Inhoudstafel Informatie Informatie, een permanente bekommernis 3 De oplevering der werken : Een geheugensteuntje voor de architect 4 De architect, het zwarte schaap? 6 Onze gedelegeerd bestuurders 8 Editoriaal Hoe stelt UW verzekeraar het? Goed, dank U. De crisis, die alle bank-, financiële- en verzekeringsinstellingen opschrikt, heeft nogmaals aangetoond dat grootschalige groepen en ondernemingen, niet het meest verre van zelfs resistent zijn tegen de marktfluctuaties. Wij zijn slechts met enkelen gespecialiseerd in het complexe domein van verzekering van de burgerlijke beroepsaansprakelijkheid van ontwerpers in de bouw- of constructiesector in het algemeen. Hiervoor zijn verschillende redenen: deze verzekering vereist een bijzondere deskundigheid, gebaseerd op constant evoluerende technische en juridische kennis; deze verzekering vergt een lange ervaring, die de actuarissen toelaat om de parameters van de specifieke risico s van deze sector in te calculeren; deze verzekering vereist een voorzichtig beheer op lange termijn, gezien de duur van contractuele en wettelijke waarborgen van de bouwpartners en de termijn van de juridische regelingen van hun schadegevallen. AR-CO, gesticht in 1962, beschikt vandaag over meer dan 45 jaar effectieve ervaring, gekenmerkt door een constante stijging van haar zakencijfer. De maatschappij is in handen van professionelen die geen financiële voordelen nastreven, maar het behoud van een kwaliteitsverzekering en -service aan de meest voordelige prijs. Zij heeft geen speculatieve doelstellingen. De jaarlijkse algemene vergadering van haar vennoten stelt de bestuurders aan. Naast hun beroepskennis, hebben deze tevens een deskundigheid m.b.t. verzekeringsaangelegenheden verworven in hun activiteitensector. Ze hebben zich hiervoor omringd met bekwame deskundigen zoals een door het officiële controleorganisme erkend commissaris, een actuaris en zelfstandige boekhouder-fiscalist, informatici, enz. Om haar verbintenissen te waarborgen heeft AR-CO technische provisies samengesteld, die einde 2008, 285 % van haar jaarlijkse invordering vertegenwoordigen. Om tegemoet te komen aan de fluctuaties van de financiële markt, worden deze provisies, evenals de eigen fondsen van de maatschappij bij verschillende bankinstellingen geplaatst, alsook in onroerende investeringen. Onze verzekerden hebben de laatste 20 jaar al groot voordeel uit de interesten van deze investeringen gehaald. De berekening van technische provisies werd voortdurend aangepast en toegespitst op basis van de meest recente gegevens en de evolutie van de prijzen in de bouwsector. NEWS 15 1

2 Editoriaal Zoals alle verzekeringsmaatschappijen, heeft AR-CO deze interesten uiteraard jaar na jaar stapsgewijs zien dalen. In ons vorig bulletin (zie n. 14, 2009), hebben wij dit feit aan iedereen duidelijk gemaakt, met nadruk op de verschillende factoren die tot de graduele stijging van de premievoet geleid hebben. Zodoende werd de solvabiliteit van AR-CO, ondanks de brutaliteit van de crisis, die de ganse sector getroffen heeft, niet in het gedrang gebracht. In tegenstelling tot andere maatschappijen, heeft ze geen toevlucht moeten zoeken in een lening of in externe kapitalen om haar eigen fondsen te bestendigen. Wij behoeden ons uiteraard voor een overdreven optimisme en wij blijven voortdurend attent voor elk eventueel signaal van mogelijke daling van de conjunctuur. In de huidige situatie, waar bepaalde maatschappijen geneigd zijn tot een agressieve commerciële politiek om snel hun inning van premies te verhogen door op korte termijn verzekeringscontracten af te sluiten, hetgeen een verhoogd risico vertegenwoordigt, bevelen wij alle professionelen aan om te kiezen voor stabiele maatschappijen, die naast hun voordelen op lange termijn, erop toezien om permanent bijstand, informatie en service te verlenen. Vergeet nooit dat alle parameters van uw verzekering een geheel vormen. AR-CO, meer dan ooit met een collectieve- en groepsgeest, kan steeds tegemoet komen aan uw specifieke problemen: uw bijzondere voorwaarden, uw waarborgen en vrijstellingen, uw betalingsschema van premies, enz. kunnen aangepast worden aan uw profiel. Veel verzekerden richten zich vooral voor specifieke opdrachten of opdrachten in samenwerking, tot contracten met solide waarborgen, mits de storting van een eenmalige premie. Zij zijn op die manier vrij van alle zorgen voor hun toekomst. Jacques ARON Voorzitter Hugo DUBOIS Vice-Voorzitter De voorzitter van de beheerraad schetst de ontwikkeling en de vooruitzichten van onze maatschappij die een constante groei kent gecombineerd met een opvallende stabiliteit. De opeenvolgende tariefstijgingen zijn een logisch gevolg van de negatieve evolutie binnen de financiële markt en de herverzekering, vooral dan tijdens het laatste decennium. 2 NEWS 15

3 Informatie, een permanente bekommernis De pers heeft het tegenwoordig dikwijls over de noodzaak van goed beheer binnen maatschappijen. Elke maatschappij is er in principe toe gehouden een heldere, correcte en volledige communicatie te onderhouden met elk van haar zakenpartners. In het geval van een verzekeringsmaatschappij die de beroepsaansprakelijkheid van meerdere soorten ontwerpers binnen de bouwnijverheid waarborgt, betekent dit het informeren van onze aandeelhouders de vennoten coöperanten die het startkapitaal hebben ingebracht, van onze verzekerden en van de huidige en toekomstige klanten. In 1962 opgericht binnen het professionneel kader dat al vroeg begrepen had dat een verzekering noodzakelijk was, lang voor de wetgever de verplichting oplegde, heeft AR-CO het steeds als een plicht beschouwd verschillende partijen regelmatig in te lichten: - haar vennoten, die eens per jaar worden samengebracht ter gelegenheid van de Algemene Vergadering; - haar verzekerden; - het geheel van de betrokken beroepen. Het is zo dat op 25 juni jongstleden de aanwezige of vertegenwoordigde coöperanten vennoten tijdens de statutaire algemene vergadering inzage hebben gekregen in: - het volledig verslag van de beheerraad; - het bilan en de rekeningen voor het jaar 2008; - het oordeel van de erkende commissaris, de expert-boekhouder en de actuaris van onze maatschappij. Als resultaat van de gedeeltelijke vernieuwing van de beheerraad ziet haar samenstelling er nu als volgt uit: Franstaligen: Jacques ARON, voorzitter Jo F. DRAPS, voorzitter van het directiecomité Jean-Marie FAUCONNIER Bernard HEMELEERS Fredy MOUREAU, afgevaardigd bestuurder Patrick VERSCHUERE, lid van het directiecomité Nederlandstaligen: Dan CRAET Steven DAELMAN, lid van het directiecomité Karel DE MULDER Michel de WERGIFOSSE, afgevaardigd bestuurder Hugo DUBOIS, vice-voorzitter Philippe LAPORTA, secretaris Het bureau van de algemene vergadering, met van links naar rechts: De heren Bernard BIGONVILLE, erkend commissaris, Marcello IANETTA, expert-boekhouder, Jacques ARON, voorzitter, Michel de WERGIFOSSE, afgevaardigd bestuurder, Philippe LAPORTA, secretaris van de beheeerraad, Charles ADRIAENS, actuaris en Fredy MOUREAU, afgevaardigd bestuurder. NEWS 15 3

4 De oplevering der werken: bron van veel geschillen Een geheugensteuntje voor de architect De oplevering is een belangrijke handeling, waarbij de bouwheer de werf, na de vaststelling van de voltooiing der werken, aanvaardt en hierbij de aannemer vrijstelt van zijn contractuele verplichtingen Om geldig te zijn, dient de oplevering der werken uit te gaan van de bouwheer. De architect heeft dus niet de bevoegdheid om over te gaan tot oplevering, behalve als hij uitzonderlijk beschikt over een geschreven mandaat hiervoor. Opgelet : de architect kan zich in geen enkel geval van zijn eigen contractuele verplichtingen t.o.v. de bouwheer ontheffen. Hij heeft er dus baat bij om over een document te beschikken, waarin de bouwheer erkent dat hij zijn eigen verplichtingen vervult heeft; deze erkenning gaat over het algemeen gepaard met de betaling van de laatste schijf van zijn erelonen. Als technisch raadgever van de bouwheer, staat de architect de bouwheer bij tijdens de oplevering der werken. Hoewel het burgerlijk wetboek slechts één enkele oplevering kent, is het ten stelligste aan te raden om deze altijd in 2 keren op te splitsen: de voorlopige oplevering, die duidelijk als vertrekpunt voor de decenale aansprakelijkheid geldt, en de definitieve oplevering. Opgelet: in de architectuurovereenkomst afgesloten met de bouwheer, bepaalt de architect dat de voorlopige oplevering der werken, het vertrekpunt van zijn decenale aansprakelijkheid vormt. In een zorg naar conformiteit voorzien de administratieve bepalingen van het bijzondere lastenboek dat de architect voor de verschillende aannemers opstelt dezelfde beschikking t.o.v. de decenale aansprakelijkheid van de aannemer. Het bijzondere lastenboek bepaalt dat de aannemer de voorlopige oplevering schriftelijk aanvraagt, wanneer zijn werken klaar zijn om opgeleverd te worden; de definitieve oplevering daarentegen, die over het algemeen één jaar na de voorlopige oplevering plaatsvindt, kan stilzwijgend verlopen (behalve in het kader van de wet Breyne). Aanbevelingen AR-CO adviseert haar verzekerden om als volgt te handelen: 1 Wanneer het werk van een onderneming voltooid is en de aannemer zijn intentie om de oplevering van zijn werken aan te vragen kenbaar maakt, gaat de architect over tot een algemeen voorbereidend nazicht voorafgaand aan de voorlopige oplevering. Deze controle verschilt niet van al diegenen die hij gedurende de uitvoering der werken heeft uitgevoerd. Het gaat echter over een algemene en grondige controle. 2 De architect maakt een proces-verbaal van zijn bevindingen en vaststellingen op. De werken moeten uiteraard conform de contractuele documenten zijn. Het procesverbaal vermeldt de leemtes of eventuele gebreken, waarbij de aannemer verzocht wordt om deze op te lossen. Indien nodig herinnert de architect aan de datum die voorzien werd voor het einde der werken en aan de contractuele vertragingsvergoedingen. 3 De architect maakt kopie van zijn procesverbaal van algemeen nazicht der werken over aan de bouwheer en aannemer. 4 Wanneer de aannemer aan al zijn verplichtingen voldaan heeft, vraagt hij officieel aan de bouwheer om de voltooiing van zijn werken vast te stellen. De opdracht van de architect zal zijn: de bouwheer bij te staan tijdens deze oplevering. Indien nodig, verzoekt de architect de aanwezigheid van de ingenieur of andere technische raadgevers, die medeondertekenaar van het proces-verbaal van voorlopige oplevering zijn. Het is niet zeldzaam dat processen-verbaal van voorlopige oplevering voorbehoud voor bepaalde punten bevat. Er zijn verschillende gevallen mogelijk: - de oplevering is volledig toegestaan, onder voorbehoud dat de aannemer binnen een bepaalde termijn de genoemde rechtzettingen voldoet; - de oplevering is toegestaan middels de aanvaarding van minder ernstige zichtbare gebreken, waarbij als compensatie een waardevermindering overeengekomen wordt. Bij de voorlopige oplevering der werken, wordt de aannemer vrijgesteld - behalve indien anders bepaald van het werftoezicht en de aanverwante risico s. Hij wordt vrijgesteld van elke uitvoeringsverplichting, onverminderd zijn verplichting te voldoen aan eventuele opmerkingen in het proces-verbaal. 5 Na de volledige voltooiing der werken, gaat de architect over tot het finale nazicht van de rekeningen. Belangrijke opmerking: de architect kan een zware aansprakelijkheid dragen als, door zijn toedoen of nalatigheid, de bouwheer vooral als deze geen deskundige in de bouw is - ertoe geleid wordt een onvolmaakte werf op te leveren. De architect zal er dus op moeten toezien dat hij alle zichtbare gebreken signaleert en vooral dat hij de aannemer niet toelaat bepaalde gebreken, die latere schade zouden kunnen veroorzaken, te verbergen. Model van proces-verbaal van voorlopige oplevering Het model hieronder is louter indicatief. Zoals Paul Rigaux herinnert (vrije vertaling uit: Le droit de l architecte, Évolution des 20 dernières années, Larcier, Bruxelles, 1993), is de oplevering de handeling waarbij de bouwheer, na de voltooiing der werken te hebben vastgesteld, deze werken aanvaardt door de locator operis (aannemer) kwijt te schelden van zijn verplichtingen. Vergeet dus nooit het proces-verbaal te laten ondertekenen door alle partijen en in de eerste plaats door de bouwheer. 4 NEWS 15

5 Proces-verbaal van de voorlopige oplevering goedkeuring van het gebouw in zijn huidige staat Te downloaden op 1. Gebouw gelegen te: Bestemming: Werken: Bouwheer:... eigenaar promotor sleutel op deur (1) 5. Aannemer: Ingenieur: Architect: Andere:... In tegenwoordigheid van hoger genoemden, met uitzondering van... verklaart de bouwheer vast te stellen... dat de werken conform de plannen, lastenboek en geschreven of mondelinge bijlagen zijn en dat ze volledig voltooid zijn; hij aanvaardt ze, behalve: A. Fouten, waarvóór herstelling individueel geschat moet worden BTW incl. op: A.1... A.2... enz. totale kost :... EUR BTW incl., bedrag af te trekken van het aan de aannemer verschuldigde saldo. B. Zichtbare fouten zonder bijzondere ernst, zoals: B.1... B.2... enz. Deze fouten zijn aanvaard, maar gecompenseerd door een forfaitaire geldboete van... EUR. C. Borg Voltooiingwaarborg (1) uitgegeven door:... De helft van de borg is vandaag na (1)... of de voltooiingwaarborg is vrijgegeven voor 95% : vandaag na (1)... D. Voor gebouwen, gerealiseerd door meerdere aannemers (opdeling in loten), werd er overeengekomen dat eventuele zichtbare gebreken, die tijdens hun interventie zouden opduiken, ten laste (herstelling of geldboete) blijven van de verantwoordelijke aannemer, zelfs na de voorlopige oplevering. E. De datum van de voorlopige oplevering vormt ook de startdatum van de decenale verantwoordelijkheid (cf. nl. artikel 41 van het koninklijk besluit van 26 september 1996 en besluit van 24 februari 1983 van het Hof van Cassatie). F. Een jaar na de voorlopige oplevering en behoudens geschreven opmerkingen van de bouwheer of als de Wet Breyne van toepassing is, wordt de definitieve oplevering verkregen en wordt het saldo van de waarborg vrijgegeven. De aansprakelijkheid van partijen voor kleine verborgen gebreken stopt binnen de 12 maanden die volgen op de voorlopige oplevering. G. De hoofdaannemer waarborgt de stabiliteit van de muren en gevels door voorlopige werken. Indien vriesweer gevreesd wordt, zullen de aannemers verwarming en sanitair, de nodige voorzorgen nemen om de installaties te beschermen tot de definitieve inwerkingstelling van verwarming. H. De bouwheer verklaart ontvangen te hebben: - De tienjarige waarborg van de fabrikant van het dubbel glaswerk - De tienjarige waarborg van de Unie van Asfaltleggers - De documenten van bevoegde organisaties die de elektrische-, gas- en andere installaties opgeleverd hebben:... - Het certificaat van schimmel- en insectenwerende behandeling van hout en timmerwerk door een bevoegd organisme gerealiseerd. - Andere :... I. De bouwheer verklaart alle fittingen en voorlopige verlichtingen te verwijderen voor ingebruikname. J. De bouwheer verklaart dat hij het gebouw als een goede huisvader zal onderhouden. Hiervoor zal hij de raadgevingen van de Praktische gids voor het onderhoud van gebouwen, uitgegeven door het N.R.O.A., Livournestraat, 160 bus. 2 te 1000 BRUSSEL. K. De bouwheer deelt huidig PV onmiddellijk per aangetekend schrijven aan alle afwezige partijen mede. Opgesteld in zoveel exemplaren als partijen. Op... De architect, de ingenieur, De aannemer, de bouwheer, (1) doorhalen wat niet past NEWS 15 5

6 De architect, het zwarte schaap...? Een overzicht van de tussenkomsten op het Ar-Co-colloquium van 03 juni 2009 in Gemblours Een vijftigtal personen, voor het overgrote deel architecten, hebben deelgenomen aan deze halve dag van uiteenzettingen. De benaming was doelbewust gekozen om wat tegen de haren in te strijken. Want het gaat wel degelijk om een algemeen verspreid gevoel binnen het beroep dat het waard maakte om het onderwerp van enkele verduidelijkingen en ondersteunende raadgevingen vanwege Ar-Co uit te maken, dit alles in het kader van de dienstverlening aan architecten en raadgevers. De organisatoren hadden het gespreksonderwerp toevertrouwd aan drie sprekers om zodoende drie complementaire aspecten van deze problematiek aan bod te laten komen: Mr Renaud de BRIEY, advocaat aan de balie van Nijvel, om het onderwerp aan te snijden vanuit juridische hoek, rekening houdend met de rechtspraak; Dhr Patrick VERSCHUERE, architect en deskundige, om het onderwerp te bekijken vanuit de gedachtenwereld van de verschillende in een geschil of een gerechtelijk conflict betrokken partijen; Dhr Fredy MOUREAU, architect en afgevaardigd bestuurder van Ar-Co, met voldoende ervaring als raadgever en assistent tijdens procedures om de tussenkomst van de verzekeraar in een juist daglicht te kunnen stellen. Elk van de drie sprekers heeft zijn onderwerp zeer levendig toegelicht, aan de hand van echte voorvallen of beklijvende anekdotes en doorspekt met nuttige raadgevingen. De lezer zal vaststellen dat die aanbevelingen elkaar op verschillende vlakken aanvullen. Van de verschillende tussenkomsten onthouden we de volgende punten: Mr de BRIEY: - het komt er op aan preventief te handelen door de verzekeraar te raadplegen over het invoegen van eventuele bijzondere clausules in de architectuur-overeenkomst, zoals bijvoorbeeld betreffende verzoening, bemiddeling of arbitrage (af te raden), om elke tegenspraak met de verzekeringspolis te vermijden. Volgens de wet is het inderdaad de verzekeraar die de leiding neemt van een geschil en die dus de advocaat en de technische raadgever aanstelt. Het staat de architect wel vrij om op eigen kosten beroep te doen op een bijkomende, persoonlijke raadsman. 6 NEWS 15

7 - het is aan te bevelen de maatschappij zo vlug mogelijk te verwittigen bij het ontstaan van een conflict. Mr de Briey herinnert er ook aan nooit vrijwillig tussen te komen ( om de cliënt tevreden te stellen ) zonder daarin zijn verzekeraar te kennen. - ingeval van een deskundigenonderzoek is het soms beter een vergelijk te aanvaarden eerder dan in een lange procedure te stappen, zelfs als er geen sprake kan zijn van enige aansprakelijkheid. - er bestaan ook onwettige situaties, zoals bij het niet respecteren van de wet Breyne: als architect van de promotor mag men nooit een contract afsluiten met een koper, die in dat geval geen bouwheer is. - het is onontbeerlijk te beschikken over bewijzen van genomen beslissingen of verstrekte raadgevingen via processenverbaal, brieven, s, faxen, enz. Zonder dergelijke bewijzen krijg je geen gelijk. - het is beter de verschillende onafhankelijke raadgevers, in het bijzonder ook de ingenieur(s), rechtstreeks te laten contracteren met de bouwheer, zonder daar zelf bij betrokken te zijn. Dhr Patrick VERSCHUERE: - van bij de eerste onderhandelingen met een cliënt is het beter als voorzorg de genomen beslissingen en verstrekte raadgevingen op papier vast te leggen en om zo vlug mogelijk voor te stellen een overeenkomst aan te gaan waarvan alle beschikkingen duidelijk uitgelegd worden aan en onderhandeld met de bouwheer. - gelieve regelmatig de werf te controleren, foto s te nemen van twijfelachtige oplossingen en de aannemer aan te schrijven in naam van de bouwheer. - het goed bijhouden van een ordelijk en compleet dossier is de beste garantie op een goede afloop van een eventueel geschil. - gelieve de voorlopige oplevering door de bouwheer goed voor te bereiden en zorgvuldig de eindafrekening van de aannemer na te kijken. - hou rekening met de mogelijke gevolgen van het afsluiten van een deelcontract of van een uitbreiding van de opdracht. - vergeet niet dat om een verantwoordelijkheid voor schade toegewezen te krijgen er een bewijs moet zijn van echte schade, van nalatigheid in de uitoefening van de taak als architect en van een oorzakelijk verband tussen beide. Dhr Fredy MOUREAU: - de verzekering is geen kansspel omdat ze onderworpen is aan zeer strikte regelgeving. De polis (verzekeringscontract) omschrijft de rechten en plichten van de betrokken partijen: de architect en de verzekeraar die zijn patrimonium beschermt. - het verzekeringscontract bevat algemene en bijzondere voorwaarden. Opgelet: alles wordt niet automatisch gedekt door de verzekeringspolis. De wet beperkt de uitsluitingen (gevallen waarbij de verzekering niet tussenkomt) maar de zware fouten blijven bestaan: het zijn die welke een zorgvuldig architect kan vermijden en die hij dus dreigt uit eigen zak te moeten betalen. Voor Ar-Co veronderstelt dit het bewust niet respecteren van een verplichting die nauwkeurig omschreven is. Gelieve dus uw polis aandachtig door te nemen. - Ar-Co is ontstaan binnen de professionele wereld. Sinds haar oprichting in 1962 helpt zij dus architecten en raadgevers bij het opstellen van hun overeenkomsten, bestekken of andere contractuele documenten. Maar zij doet meer: door haar polis Globale van de Bouwheer helpt ze de architect om zijn bouwheer te wijzen op zijn eigen risico s en door de verantwoordelijkheid te dekken van in gebreke blijvende partijen (aannemers, studieburelen of leveranciers die failliet gaan). Vervolgens stond het debat met vraag & antwoord op het programma... De namiddag werd afgesloten door een walking dinner in de salons van het Hotel des 3 Clés. De op het einde van het colloquium door de deelnemers ingevulde evaluatieformulieren wijzen op een zeer positieve beoordeling. Daarenboven werden meerdere voorstellen gedaan, zoals onder meer de vraag dat Ar-Co regelmatig dergelijke studiedagen zou organiseren over thema s die een raakvlak hebben met de beroepspraktijk en met de te vermijden valstrikken. Dit colloquium werd georganiseerd door Jean-Marie Fauconnier, beheerder van Ar-Co verantwoordelijk voor de marketing, en door Mevr. I. Radulescu. NEWS 15 7

8 ! INFO? Ik wens inlichtingen, zonder enige verplichting, over: m De burgerlijke beroepsaansprakelijkheidsverzekering van: q de architect q de architect stagiair q de architect-werknemer q de architect-ambtenaar q de ingenieur q de ingenieur-architect q de interieurarchitect q de tuinarchitect q de project manager q de bouwpromoter (niet-aannemer) q de coördinator veiligheid en gezondheid q de landmeter q de expert m De verzekering «de Globale van de bouwheer» q nieuwbouw q verbouwing m ARCO E-NEWS (informatie per mail) Naam :... Adres :... Tel :... Fax : Mail :... Stuur deze antwoordkaart naar AR-CO, Tasson-Snelstraat 22, 1060 Brussel of fax ze op NEWS Onze twee gedelegeerd bestuurders die steeds te uwer beschikking staan Michel de WERGIFOSSE Gedelegeerd bestuurder (NL) Ingenieur Tel.: Fredy MOUREAU Gedelegeerd bestuurder (FR) Architect Tel.: AR-CO cvba Tasson-Snelstraat Brussel Tel Fax info@ar-co.be website: RPR Verantwoordelijke uitgever: Jacques Aron Realisatie en productie: Didier Devillez Éditeur devillez@skynet.be Lay-out: Catherine Ruelle