Mycotoxinen in het voer Wat zijn mycotoxinen

Transcriptie

1 Mycotoxnen n het voer Zekteverwekkers als bacterën en vrussen zullen over het algemeen net zoveel problemen opleveren n het voer, omdat ze bj de bewerkng van het voer n de regel vernetgd worden. Daarbj heeft een gezond paardenlchaam voldoende mechansmen om deze zekteverwekkers te weren. Pathogene schmmels en bacterën kunnen zch n een gezonde darmflora net nestelen en leveren n gezonde toestand dan ook weng problemen op. Wel een probleem zjn mycotoxnen n het voer. Schmmels kunnen tjdens de groe van de plant op het gewas terecht komen en naar gelang de omstandgheden voor de schmmel verslechterd (zgn. overlevngsstrategeën) gaan ze schmmelgfstoffen (mycotoxnen) produceren. Dt gebeurt ook tjdens de opslag van de geoogste producten. Tegen deze mycotoxnen kan het paard zch gedeelteljk weren, bj te hoge doserngen zjn zj schadeljk. Ook zjn drachtge paarden of paarden de blootstaan aan stress, gevoelger voor deze schadeljke stoffen. Enge tjd geleden kwam er het bercht dat men n 62 commercële merken paardenvoer ut Dutsland, mycotoxnen zjn aangetroffen door de Justus Lebg Unverstet n Gessen, en de Ludwg Maxmlans Unverstet van Oberschlesshem. Men maakte zch al gerume tjd zorgen over mogeljke mycotoxne besmettngen n paardenvoer, en dan met name DON (vomtoxne), zearalenone, en andere toxnen geproduceerd door fusarum schmmels. Men begon zch zorgen te maken omdat de oogst n Noord Amerka nogal lang op zch let wachten. Alle monsters werden getest op de aanwezghed van zes verschllende soorten mycotoxne: deoxynvalenol (DON), zearalenone (ZEA), fumonsn B1 (FB1), T-2 toxne (T-2), T-2 + HT-2 toxne (T2/HT2), ochratoxne A (OTA), en alkaloïde (GEA). Alle monsters bevatten DON, T-2/HT-2 en T-2. ZEA werd aangetroffen n 98% van alle geteste monsters. De meeste monsters (94%) waren eveneens postef voor FB1. In 61% van alle monsters werd alkaloïde aangetroffen, en OTA was aanwezg n 42% van alle monsters. De meeste concentrates bleven onder het nveau wat als krtek of zelfs gftg wordt gezen. Maar dat er nogal wat te dscussëren s over de analysemethoden en werkeljke schadeljke concentrates wordt heronder nader utgelegd en s ook te lezen n het artkel op de Equln webste bj achtergrondartkelen. Wat zjn mycotoxnen De schmmels de mycotoxnen produceren komen wereldwjd voor, de aanwezghed van de schmmel betekent echter net dat de mycotoxnen dan ook aanwezg zjn. Vooral natte en warme zomers zjn predsponerend voor de producte van bepaalde mycotoxnen (bjvoorbeeld DON), maar ook een warm en droog najaar verhoogt de rsco s. De schmmels ztten net alleen op granen maar ook op ruwvoer (bjvoorbeeld loltrem n Reygrass). Op het veld wordt de groe van schmmels net onder controle gehouden en s voornameljk afhankeljk van de weersomstandgheden dt zjn voornameljk DON, T2 en ZEA. Net-optmale

2 omstandgheden tjdens de oogst van de granen en tjdens het bewaarproces kunnen leden tot de groe van schmmels en dus tot de vormng van mycotoxnen. Het onvoldoende drogen van granen (> 13 % vocht) en het bewaren van granen/ voeders bj hoge luchtvochtghed, of natte plekken n slo s of graan/voederopslag zjn bjvoorbeeld omstandgheden waarbj schmmel- en mycotoxnen vormng bevorderd wordt, met name de aflatoxnen en ochratoxnes. Ook zjn het tjdstp van oogsten, het gebrukte gewas, de bemestng en andere omgevngsnvloeden van nvloed op de vormng van mycotoxnen. Mycotoxnen zjn zeer stabele en httebestendge verbndngen. De gftge werkng wordt zelfs bj verhttng tot C gehandhaafd. Herdoor heeft verwerkng (zoals verhtten) van met mycotoxnen verontrengde producten nauweljks nvloed op de hoeveelhed mycotoxnen n het product. De effecten van Mycotoxnen Naar schattng zjn er zeker zo n 300 tot 400 schadeljke soorten mycotoxnen. Voor de meeste mycotoxnen geldt dat men net preces weet wat de werkng s. Wel s bekend dat ze over het algemeen zeer gftg zjn. Ze vermnderen de algemene weerstand, zorgen voor vermnderde prestates, veroorzaken lever- en nerbeschadgngen, zenuw- en ademhalngsmoeljkheden en zjn mogeljk kankerverwekkend. Een bekend voorbeeld van een veel toegepaste mycotoxne s pencllne. De symptomen van een acute vergftgng met mycotoxnen kunnen sterk ljken op de verschjnselen van een bacterële nfecte (met bjvoorbeeld maag-darmklachten). Er zjn langetermjneffecten aangetoond bj deren zoals groevertragng, geremde voedselopname, aantastng van de weerstand, mogeljke gewchtsveranderng van de lever en aantastng van de vruchtbaarhed. Vage klnsche verschjnselen n combnate met verhoogde leverenzymen kunnen nog wel eens een aanwjzng zjn. Het productschap dervoeder (PDV) stelt dat het paard één van de gevoelgste gedomestceerde dersoort s voor mycotoxnen (samen met varkens). Bj drachtge merres moet net enkel rekenng gehouden worden met de gezondhed van de merre, maar s vaak de mpact van mycotoxnen op de zekteweerstand van het veulen bj geboorte of n de eerste weken (va mpact van mycotoxnen naar kwaltatef mndere melkproducte) belangrjker. Daarbj s het zo dat sommge mycotoxnes (bv. T2) zch opstapelen n de vetlagen, dt mycotoxne kan ernstge problemen veroorzaken bj ouder wordende paarden door de contnue accumulate over de jaren. Behandelng van Mycotoxnen vergftgng Er zjn geen goede therapeën voor mycotoxcose bekend en maatregelen lggen daarom n de preventesfeer van mycotoxnenbnders n het voer. Als sterke bnder van mycotoxnen s acteve kool bekend. Het nadeel van dt product s dat wanneer het n de darm terechtkomt, het net alleen mycotoxnen bndt maar ook andere essentële voedngsstoffen zoals vtamnen en mneralen. Daarom s dt product enkel geschkt om bj acute mycotoxnen vergftgng te gebruken, maar net om standaard gedurende langere perode aan paardenvoeder toe te voegen. Langdurge opname van mycotoxnen zullen altjd een negateve nvloed hebben op de prestates en het mmuunsysteem bj paarden. Heronder staan een aantal maatregelen de genomen kunnen worden om de opname en het effect van mycotoxnen kunnen mnmalseren.

3 Paarden de n een stuate van stress staan (bv. sportpaarden, merres ende dracht maar bv. ook htte) kunnen gevoelger zjn voor mycotoxnen, vermnderen van stressfactoren dmv goed stalmanagement. Stmuleren van een goede darmflora door het verschaffen van een kwaltatef goed voer dat de ph n de darmen reguleert. Ruwvoeders worden n veel onderzoeken beschreven als wellcht de grootste aanbrenger van mycotoxnen n het rantsoen van het paard. Daarom s het belangrjk bj het aankopen van een partj hoo, stro, kulgras en ander ruwvoer een analyse te laten utvoeren. Zeker gezen het fet dat er geen relate s vastgesteld tussen de kwaltet van het stro en de mycotoxnegehaltes n onderzoek, m.a.w. wat op het oog als stro van goede kwaltet werd gezen was net altjd het stro met de laagste mycotoxnewaarden. Kulgras wat te lang open heeft gelegen, de veldschmmels worden dan weer actef onder nvloed van lcht en zuurstof en gaan opneuw mycotoxnen produceren, voer kulgras dus na openng bnnen enkele dagen op. Gebroken graan, natte plekken n slo of kul zjn zeer bevorderljk voor schmmelgroe en de vormng van mycotoxnen. Let her op! Laat slo s mnmaal 1 keer per jaar nakjken en rengen en plet granen pas op het moment van voeren. Ook kunnen schmmels op de we groeen en daar allerle mycotoxnen produceren, wees her dan ook op bedacht. Hygënemaatregelen, ongederte en nsecten zorgen voor verspredng van schmmels Montorng en GMP Bekend s dat van het wereldwjde geproduceerde graan meer dan 25 % besmet s met een te hoog gehalte aan mycotoxnen voor menseljke consumpte. Dt zjn verlezen van mljoenen tonnen graan per jaar. Gelukkg worden hele slechte partjen steeds vaker verwerkt tot bobrandstof maar tegenwoordg zjn de zogenaamde zeer rjke ruwe vezelproducten, welke als reststoffen overbljven bj deze verbrandng erg popular bj paardenhouders. Deze ruwe celstof kan een vele malen hogere concentrate aan mycotoxnen bevatten. De mengvoederndustre wordt wel eens gezen als verzamelpunt n de voedselketen waar heel wat bjproducten vanut de voedngsndustre en bobrandstof ndustre samenvloeen en waar dus grote bronnen van mycotoxnen kunnen worden aangetroffen. De mengvoederndustre s door zjn poste n de keten deaal geplaatst om noodzakeljke controles ut te voeren en bjsturngen te doen va een onderbouwde montorng, gebaseerd op voorschrften ut een gecertfceerd GMP-kwaltetssysteem. Maar omdat paarden net echt als consumpteder worden gezen door de overhed wordt paardenvoer het mnst gecontroleerd en hoeft daarom ook net GMP gecertfceerd te zjn n Nederland, het s raadzaam om uw voerleverancer zo nu en dan om analyses te vragen.

4 Probleem met de maxmale toegelaten lmeten per mycotoxnen Doordat planten met hun egen mmuunsysteem stoffen aanmaken tegen de mycotoxnen, worden ze op de plant gebonden om de schadeljke werkng te vermnderen, bjvoorbeeld aan sukers. Het kan zjn dat deze combnate net wordt gedetecteerd tjdens de analyse, ze behouden echter wel hun schadeljke werkng n het voer nadat ze na opname n het maag-darmkanaal weer worden opgespltst. Het gehalte ongedetecteerde mycotoxnen kan wel tot 60% oplopen. Ook komen mycotoxnen altjd samen voor, als er maar 1 of meerdere onder de schadeljke lmeten gedetecteerd worden, zullen er dus meerdere mycotoxnen aanwezg zjn de cumulatef de schadeljke werkng van elkaar versterken. Ook kennen en meten we maar een paar soorten mycotoxnen, n werkeljkhed zjn er nog honderden andere soorten de ook nog n het voer aanwezg kunnen zjn en net geanalyseerd worden. Daarbj zjn alle schadeljke werkng en de bepalngen van de maxmale concentrates aan mycotoxnen n de EU zjn steeds berust op een enkelvoudge mycotoxnen, en s het een comproms tussen wat prjstechnsch mogeljk s en de kans op problemen met mycotoxnen, een deale stuate s het zeker net. Zeker voor paarden de erg gevoelg zjn voor deze stoffen zjn de geadvseerde maxmale gehalten n het voer lager dan nu wetteljk bepaald s. De oplossng van Equln Equln heeft nu aan de BASIC, IMMUNO en de MOTION een combnate van mycotoxnenbnders toegevoegd, n de onderhoudsdoserng zt voldoende voor een preventeve werkng. Inden er klachten zjn de wjzen op een vergftgng van mycotoxnen dan zal de opbouwdoserng gegeven moeten worden al dan net n combnate met acteve kool (nort) en schmmelvrj voer. Deze bndende stoffen behouden grotendeels hun werkng n het maag-darmkanaal, maar het s zeker aan te bevelen Equln samen met het voer over meerdere portes te verdelen. Voor meer nformate ze Bronnen: Alltech Nederland Wkpeda Mycotoxne; advesnormen veevoer net waterdcht. In Varkensbedrjf, jun 2009, Janet Beekman

5 Mycotoxne Geproduceerd door schmmelsoort Zekte verschjnselen Voorkomen Maxmaal lmeten n voer Alfatoxne Aspergllus flavus, Aparastcus Is het mycotoxne dat het meest de zekteweerstand vermndert, en dat vnl. gelnkt wordt met leverbeschadgngen Carcnogeen, aantastng van de sljmvlezen, bloedngen 0,02 mg/kg (ppm) Deoxynvalenol (DON) vomtoxne Fusarum momolforme, F. culmorum, F. avenaecum, F.roseum, F.nvale Maagdarm klachten, resprate problemen, fotosensbltet, zenuwaandoenngen, depresse, kreupelhed, vermnderde hoorngroe, kolekgevoelg, Slechtere opbouw van mmuunstoffen bj het groeend embryo. DON en T2 kunnen ook leden tot een lager vet- en ewtgehalte n de melk zodat er ook mnder voedngsstoffen door het veulen kunnen opgenomen worden. Dt ledt dan voornameljk tot zwakkere veulens n de eerste weken Nerbeschadgngen, vermnderde voedselopname, vermnderde prestate, vermnderde weerstand, carcnogeen Hersenbloedngen, carcnogen, tast het mmuunsysteem en zenuwstelsel aan Maïs, olehoudende zaden en noten, pstache, pnda, specerjen, amandel en paranoten ut tropsche en subtropsche landen, vanwege het fet dat de schmmel Aspergllus gedjt het best bj temperaturen tussen de 25 en 40 graden Tarwe, maïs en andere granen, ruwvoeders, stro Ochratoxne (OTA) Patulne Nvalenol Fumonsne BI (FB1, FB2 en FB3) Aspergllus ochraceus, Pencllum vrdctum Aspergllus clavatus Botryts, Pencllum expansum,, P. roquefort, P.clavforme. P. grseofulvum Fusarum momlforme, F.equset, F.oxysporum, F. culmorum, F. avenaceum, F. roseum, F. nvale Fusarum monolforme, F. culmorum, F. avenaceum, F. nvale 5-8 mg/kg (ppm) 2 mg/kg for horses Zeer httestabel Komt vaak n combnate met ZEA voor Graan en graanproducten, frut gebrande koffe, wjn, druvensap 0,25 mg/kg Maxmum 0,05 mg/kg Beschmmelde appels Gewchtsafname, braken, darree en mogeljk sterfte Granen zoals tarwe, maïs en andere graanproducten Leuco-encephalomalace (fataal), neurologsche verschjnselen bj paarden, neusbloedngen resprate problemen, fotosensbltet, depresse, kreupelhed, vermnderde hoorngroe, kolekgevoelg, carcnogeen Granen zoals tarwe en maïs 5 mg/kg (ppm) Paarden zjn de gevoelgste dersoort

6 HT-2 toxn (HT2) Fusarum poae T-2 toxne (T-2) Fusarum momlforme, F. equset, F.culmorum, F. solan, F.avenaceum, F.roseum, F.nvale Zearalenon (ZEA, or ZON) wordt omgezet naar α-zearalenol Fusarum culmorum, F.granmearum, F.oxysporum, F.roseum, F. monolforme, F.avenaceum, F. equset, F. nvale Ergot / ergot alkaloïden / ergolnes (GEA) Clavceps purpurea, moederkoren Bjvoorbeeld ergotamne, ergocrstne en ergocryptne Vermnderde vruchtbaarhed, resprate problemen, fotosensbltet, zenuwaandoenngen, depresse Anorexa, braken, vermnderde vruchtbaarhed, resprate problemen, fotosensbltet, zenuwaandoenngen, depresse Oestrogene werkng, vermnderde vruchtbaarhed, abortus, resprate problemen, fotosensbltet, zenuwaandoenngen, depresse, hudproblemen Verder komt α-zearalenol tjdens de lactate n de melk terecht, bj vrouweljke veulens ledt dt later tot slechte vruchtbaarhed, bj manneljke veulens tot vervrouweljkng : slechte lbdo en spermakwaltet op latere leeftjd. gewchtsafname, braken, darree en mogeljk sterfte bj veulens gewchtsafname, slechte vacht, vermnderde weerstand, vermnderde vruchtbaarhed, abortus, Granen en ruwvoeders No effect < 0,1 pp, maxmum 5 mg/kg Tarwe, maïs en andere granen, ruwvoeders, stro 2-3 mg/kg (ppm) < 1 ppm no effect n horses Komt vaak n combnate met DON voor Rogge, granen 0,3-0,5 mg/kg dverse grassoorten oa. Ryegras Gehalten van > 0,1% ergot alkaloden n het totaal voer hebben een negatef effect Ryegrass stragger syndrome, ataxe, head shakng, gedragsveranderngen en Loltrem B Maxmale normen voor mycotoxnen ngevolge de Europese rchtljn 2006/576/EC Maxmale advesrchtljnen volgens Alltech