ANTIBIOTICA HELPEN NIET BIJ GRIEP, VERKOUDHEID OF BRONCHITIS. BAPCOC. Een realisatie van La Ligue des Usagers des Services de Santé (LUSS).
|
|
- Hilde Veenstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ANTIBIOTICA HELPEN NIET BIJ GRIEP, VERKOUDHEID OF BRONCHITIS. BAPCOC Een realisatie van La Ligue des Usagers des Services de Santé (LUSS).
2 VOORWOORD I PROFESSOR EMERITUS DOKTER LUDO VERBIST VOOR DE TWEEDE WERELDOORLOG WAREN DE THERAPEUTISCHE MOGELIJKHEDEN VOORAL GEBASEERD OP DE WERKING VAN GENEESKRACHTIGE PLANTEN, WAAR MEN AL EEUWENLANG EEN BEROEP OP DEED. DEZE MIDDELEN WAREN ECHTER MINDER BETROUWBAAR DOOR DE STEEDS WISSELENDE BEREIDING EN WERKING VAN DE INFUSIES, AFTREKSELS EN POEDERS. BIJ HET BEGIN VAN DE TWINTIGSTE EEUW HEEFT DE FARMA- CEUTISCHE WETENSCHAP EEN ENORME SPRONG VOORWAARTS GEMAAKT DOOR DE ISOLATIE VAN DE ACTIEVE BESTANDDELEN VAN DEZE GENEESKRACHTIGE KRUIDEN, WAARDOOR MEN GESTANDAARDISEERDE DOSISSEN KON SAMENSTELLEN EN CONTROLE KREEG OVER HUN WERKING. DOOR DE ONTDEKKING VAN HUN CHEMISCHE FORMULE WAS HET LATER OOK MOGELIJK OM DE EENVOUDIGSTE BESTANDDELEN ZELF TE MAKEN EN DE BESTAANDE GENEESMIDDELEN KUNSTMATIG TE VERANDEREN EN TE VERBETEREN. ZO ONTSTONDEN GENEES- MIDDELEN DIE HET LEVENSCOMFORT AANZIENLIJK VERBETERDEN: MIDDELEN OM DE PIJN TE VERZACHTEN, DE HOEST TE VERMINDEREN, DE KOORTS TE DOEN ZAKKEN, DARMSPASMEN TE VERLICHTEN, SLAPELOOSHEID TE BESTRIJDEN EN HET HART TE VERSTERKEN. TOCH BLEEF ER EEN GROTE NOOD AAN EEN EFFICIËNTE BEHANDELING TEGEN INFECTIES, DIE NIET ALLEEN DE MEEST VOORKOMENDE ZIEKTEN WAREN MAAR IN SOMMIGE GEVALLEN ZELFS LEIDDEN TOT DE DOOD. DE ONTDEKKING VAN PENICILLINE EN EEN AANTAL ANDERE ANTIBIOTICA HEEFT DIT GEBREK IN HET THERA- PEUTISCHE ARSENAAL OPGEVULD. NA DE OORLOG HEBBEN DE ONTWIKKELING VAN ANTIBIOTICA EN DE CHEMISCHE SYNTHESE VAN NIEUWE GE- NEESMIDDELEN IN DE MEEST VERSCHILLENDE DOMEINEN GELEID TOT EEN EUFORIE EN OVERDREVEN VERWACH- TINGEN IN DE THERAPEUTISCHE MOGELIJKHEDEN. DE ANTIBIOTICA ZIJN HIER NIET AAN KUNNEN ONTSNAPPEN, WAT AANLEIDING GAF TOT EEN GROOT AANTAL MYTHES. DE BELANGRIJKSTE MISVERSTANDEN ZIJN: ANTIBIOTICA ZIJN ACTIEF TEGEN ALLE MICROBEN DIE ONS AANVALLEN; ZE HELPEN ONS SNELLER TE GENEZEN VAN EEN INFECTIE; DAAROM MOETEN WE BIJ ELKE INFECTIE EEN ANTIBIOTICUM GEBRUIKEN; ALS HET NIET HELPT, KAN HET ZEKER OOK GEEN KWAAD. MET DEZE BROCHURE WILLEN WE HELDERHEID SCHEPPEN OVER DE OORZAKEN EN HET VERLOOP VAN INFEC- TIES EN DE JUISTE WAARDE VAN DE ANTIBIOTICA ALS BEHANDELING BEPALEN: HUN MOGELIJKHEDEN EN THE- RAPEUTISCHE GRENZEN, HUN BIJWERKINGEN EN TEN SLOTTE DE CONSTANTE DREIGING OM DEZE BELANG- RIJKE GENEESMIDDELEN TE VERLIEZEN DOOR DE GROEIENDE RESISTENTIE VAN BACTERIËN VOOR ANTIBIOTICA.
3 WAT ZOU ER VAN ONS GEWORDEN ZIJN ZONDER ALEXANDER FLEMING? DE GESCHIEDENIS VAN DE ANTIBIOTICA... Het is een speciaal lot om de vader van de penicilline te zijn. Alexander Fleming wordt in 1881 in Noord-Schotland geboren als zoon van een boer. Niets wijst erop dat de jongeman later hoge studies zal aanvatten. Fleming verliest al snel zijn vader en moet noodgedwongen de leiding over de boerderij op zich nemen. Dankzij zijn broer, een arts in Londen, komt hij echter in Penicilline, een gelukkig toeval! Hij bestudeert alles onder de microscoop en ontdekt een schimmel die hij Penicillium notatum noemt. Fleming stelt zijn bevindingen voor aan de wetenschappelijke gemeenschap: de toeschouwers zijn echter weinig overtuigd van het mogelijke nut voor de mens. Alexander Fleming is verlegen de hoofdstad terecht, waar hij kan genieten van hoogstaand onderwijs. Fleming is uiterst intelligent en beëindigt in alle gemak zijn examens. Wanneer hij 20 is, wordt hij uitgeroepen tot beste leerling in het instituut voor geneeskunde aan het St.-Mary s Ziekenhuis. Zijn lot wordt vanaf nu bepaald. Fleming wordt en schuift de penicilline opzij. Hij is te bescheiden om er het vaderschap van op te eisen. Hoewel hij bekroond werd met een Nobelprijs en door verschillende universiteiten uitgeroepen werd tot Doctor Honoris Causa, kon Fleming niet genoeg herhalen dat het een ongelukje was. aangeworven door een bekend onderzoeker die gespecialiseerd is in bacteriële infecties en kan aan de slag in een rudimentair laboratorium dat echter broodnodig is voor zijn onderzoeken. In die periode staan de artsen machteloos tegenover bacteriële infecties die vaak leiden tot de dood. Fleming staat dus voor een uitdaging. Toch is het bij wijze van toeval dat hij een van de belangrijkste uitvindingen van de mensheid op zijn naam mag schrijven. In 1928 vergeet Fleming een petrischaal met bacteriën af te sluiten, waarna zich een groene schimmel op het oppervlak ontwikkelt. Fleming denkt eerst dat zijn werk mislukt is maar ziet er toch van af alles weg te gooien. Vanaf nu is het slechts een kwestie van tijd. Fleming observeert het proces en ziet al snel in dat de schimmel alle bacteriën vernietigt. 03
4 FEIT: ANTIBIOTICA HELPEN NIET BIJ GRIEP, VERKOUDHEID OF ACUTE BRONCHITIS. PRAAT EROVER MET JE ARTS OF APOTHEKER. DOMAGK, FLOREY EN DE ANDEREN Ook al wordt het vaderschap van de antibiotica eensgezind toegewezen aan Alexander Fleming, toch begonnen de ideeën te groeien dankzij Louis Pasteur. De gerenommeerde wetenschapper had ontdekt dat er een strijd kon ontstaan tussen twee soorten microben (bacterieel antagonisme) en koesterde hierdoor grote verwachtingen voor de toekomst. Zijn opvolgers hebben hem hierin echter tegengewerkt. Naast Fleming kunnen nog andere namen genoemd worden: René Duschene, Selam Waksman, Howard Florey of Gerhard Domagk. In 1935 ontdekte Domagk de antibioticaklasse van de sulfonamiden, waardoor het sterftecijfer door longontsteking daalde van 20 % naar 5 %. Zoals reeds gezegd kon penicilline in 1929 op weinig belangstelling van de wetenschappelijke gemeenschap rekenen. Het product was onstabiel en broos, en daardoor moeilijk te verkrijgen en dus te duur. Gedurende enkele jaren werd het alleen gebruikt om de petrischalen van Fleming te reinigen. Pas in 1939 buigen Howard Florey en Ernst Chain zich over het probleem en zijn ze in staat om genoeg penicilline te isoleren om toe te dienen aan de mens. In 1941 dient men het product toe aan een politieagent met een bloedinfectie (septicemie). Zijn toestand verbetert aanzienlijk maar men beschikt niet over voldoende product om hem te redden. Pas in 1944, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, dankzij de Amerikaanse industriële technieken, kan penicilline veralgemeend gebruikt worden. Sindsdien heeft penicilline miljoenen levens gered. Deze positieve evolutie heeft het voor andere onderzoekers mogelijk gemaakt om zich toe te spitsen op het mirakel van de antibiotica en zo nog tientallen andere antibiotica terug te vinden in de natuur. Infectieziekten worden veroorzaakt door microben, vooral virussen en bacteriën. 04
5 WAT IS EEN INFECTIEZIEKTE? Wanneer de micro-organismen schade berokkenen bij de besmette persoon (ziektesymptomen), spreekt men over een infectieziekte. Men observeert symptomen van zodra het aantal micro-organismen, dat aanvankelijk steeds toeneemt, een bepaalde drempel overschrijdt. veroorzaakt door onze afweerreactie. Een geïnfecteerd slijmvlies vertoont aldus duidelijke ontstekingstekens zoals roodheid, warmte, zwelling en pijn, die het gevolg zijn van een afweermechanisme. De kleine bloedvaten verwijden zich immers om aldus witte bloedcellen naar de geïnfecteerde weefsels te brengen, waar zij de schadelijke micro-organismen zullen vernietigen. INFECTIES Infectieziekten worden veroorzaakt door micro-organismen of microbes. In de meerderheid van de gevallen genezen deze ziektes spontaan en snel, maar bepaalde infectieziekten kunnen langdurig aanslepen en zelden zelfs resulteren in een overlijden. WAT IS EEN INFECTIE? Wanneer nieuwe micro-organismen of microbes erin slagen te overleven op of in ons lichaam, spreekt men van kolonisatie of infectie. Deze organismen worden vooral overgedragen via een ander levend wezen (menselijk of dierlijk) maar soms ook via niet-levende vectoren (water, voedsel, voorwerp). Wanneer deze micro-organismen tamelijk lang op of in ons lichaam verblijven en zich daar vermenigvuldigen zonder schade te berokkenen, spreekt men van kolonisatie. Wanneer men echter ziektesymptomen waarneemt, spreekt men van een infectie. De veroorzakers van deze infecties zijn in de eerste plaats virussen, vervolgens bacteriën, soms schimmels en gisten (fungi) en zelden parasieten (protozoa). We komen later terug op de verschillen tussen virussen en bacteriën. Meerdere factoren bepalen of we al dan niet ziek zullen worden: onze gezondheidstoestand (we hebben minder weerstand ten gevolge van oververmoeidheid of stress, wanneer we slecht eten, wanneer we reeds een andere ziekte hebben,...); het agressieve karakter van de bacterie; het aantal bacteriën; de snelheid waarmee de bacteriën groeien; de snelheid waarmee ons afweersysteem reageert op de indringers. WAT ZIJN DE SYMPTOMEN? Bepaalde symptomen zijn weinig specifiek (bijvoorbeeld koorts), terwijl andere meer specifiek zijn volgens de plaats van de infectie (bijvoorbeeld hoest, keelpijn, diarree,...). Deze symptomen maken vaak deel uit van de strategie van het micro-organisme: na vermenigvuldiging zich zo snel mogelijk verspreiden naar andere personen. Bij een verkoudheid bijvoorbeeld, geeft de prikkelhoest aanleiding tot verspreiding via de lucht van duizenden kleine speekseldruppeltjes beladen met ziekteverwekkende kiemen. Een ander voorbeeld is diarree waarbij in slechte hygiënische omstandigheden grote hoeveelheden ziekteverwekkende kiemen uit de darmen verspreid worden. Een deel van deze symptomen wordt eveneens OP WELKE MANIER VEROORZAKEN MICRO- ORGANISMEN ZIEKTEN? Ziekteverwekkende kiemen kunnen rechtstreeks of onrechtstreeks schade veroorzaken. Rechtstreekse schade: productie van giftige stoffen (toxines) die de vitale functies verstoren of cellen vernietigen (bijvoorbeeld bij tetanus of difterie); de aanwezigheid van de bacteriën of hun afvalstoffen die lokale irritatie veroorzaken met als gevolg toename van de slijmproductie ter hoogte van de slijmvliezen, hoest bij luchtweginfecties, en diarree en krampen bij darminfecties; virussen en bepaalde bacteriën dringen binnen in de cellen, die zij vervolgens beschadigen of zelfs vernietigen; bacteriën verbruiken voedingsstoffen ten nadele van de weefselcellen; bepaalde bacteriën maken krachtige enzymen aan die de weefsels beschadigen. Onrechtstreekse schade wordt veroorzaakt door ons eigen afweersysteem. Zo kunnen de chemische wapens die door de witte bloedcellen gebruikt worden om de kiemen te doden, eveneens onze eigen cellen vernietigen. 05
6 ANTIBIOTICA ZORGEN ERVOOR DAT BACTERIËN ZICH NIET VERDER ONTWIKKELEN HOE WORDEN WIJ BESMET? De belangrijkste bron van besmetting zijn andere personen. Deze personen kunnen ziek zijn of reeds genezen maar toch nog steeds drager van de ziekteverwekkende kiemen zijn. Op de tweede plaats komen dieren (bepaalde soorten komen zowel bij mensen als dieren voor). Zeldzamer Bij risico op een ernstige epidemie met agressieve kiemen die zich verspreiden via de lucht (bijvoorbeeld het nieuwe SARSvirus), zijn enkel drastische maatregelen doeltreffend, zoals bijvoorbeeld volledige isolatie van de patiënt alsook elke persoon die rechtstreeks contact heeft gehad met de zieke patiënt. kunnen kiemen uit de bodem of het water De bron van besmetting is vaak ons lichaam binnen dringen via wondjes. De over dracht van microben kan direct of indirect gebeuren. Direct via: seksueel contact (bijvoorbeeld aids, hepatitis B, seksueel De grote meerderheid van de virale en bacteriële infecties geneest spontaan. echter niet gekend. Dit stelt geen probleem voor banale infecties, maar ter preventie van bepaalde infecties die ernstige gevolgen kunnen hebben, doet men dan een beroep op vaccinatie. overdraagbare aandoeningen of SOA s); injectie met besmette naalden (bijvoorbeeld hepatitis B en C of aids); insectenbeten (bijvoorbeeld malaria en slaapziekte); diepe wonden (bijvoorbeeld tetanus). Indirecte overdracht kan plaatsvinden via de lucht, de handen, voedsel, drank of voorwerpen. KAN MEN INFECTIES VOORKOMEN? Indien de bron van besmetting gekend is, kan de verdere verspreiding vermeden worden of in elk geval sterk beperkt worden dankzij eenvoudige hygiënische maatregelen (de handen ontsmetten, handschoenen en/of een masker dragen, contact met de zieke patiënt vermijden, besmet water koken en besmet voedsel voldoende bakken). Vaccinatie blijkt zeer nuttig te zijn omdat het ons lichaam in staat stelt antistoffen te maken tegen de ziekteverwekkende kiem nog voordat men ermee in contact is gekomen. HOE EINDIGT EEN INFECTIE? Er ontstaat een ware strijd tussen de microorganismen, die zich willen vermenigvuldigen en verspreiden in ons lichaam, en ons afweersysteem. Aanvankelijk overtreft de groei van de microben hun vernietiging door onze afweercellen. Dit groeiende aantal microben lokt een lokale irritatie uit met als gevolg symptomen zoals hoest, slijmproductie, neusloop en diarree. De grote meerderheid van de virale en bacteriële infecties geneest spontaan na enkele dagen omdat ons lichaam specifieke antilichamen begint aan te maken die de indringers uitschakelen. Na elke doorgemaakte infectie blijven er zogenaamde geheugencellen achter. Dankzij deze cellen zal ons lichaam zich de eerdere infectie herinneren wanneer het opnieuw in contact komt met hetzelfde microorganisme, waardoor het onmiddellijk grote hoeveelheden specifieke antilichamen kan aanmaken en de infectie meteen in de kiem wordt gesmoord. Bepaalde infecties kunnen echter zo ernstig zijn dat ons afweersysteem niet in staat is om de microben te vernietigen, wat in zeldzame gevallen zelfs fatale gevolgen kan hebben (bijvoorbeeld longontsteking en bacteriële hersenvliesontsteking). Ons afweersysteem kan ook zodanig verzwakt zijn dat het niet meer in staat is om 06
7 bepaalde infecties te bestrijden. In dit geval kunnen antibiotica helpen bij het bestrijden en overwinnen van de ziekte. ONS AFWEERSYSTEEM Ons lichaam verdedigt zich van nature tegen de microben met behulp van externe en interne afweermechanismen. maagdarmstelsel,...) zijn duidelijk dunner dan de huid maar worden bedekt door een slijmlaag die eveneens als barrière fungeert tegen de verspreiding van microben naar de onderliggende weefsels. INTERNE AFWEERMECHANISMEN Men kan onze interne afweermechanismen vergelijken met een leger. We beschikken Er bestaan ook specifieke afweermechanismen die zullen instaan voor de ontwikkeling van immuniteit tegen bepaalde ziekten. Deze immuniteit is te wijten aan lymfocyten (ander type witte bloedcellen) die specifieke antilichamen maken tegen micro-organismen waarmee zij in contact komen. Voor elk micro-organisme is er een specifiek antilichaam en door regelmatig EXTERNE AFWEERMECHANISMEN De eerste barrière tegen infecties wordt gevormd door de huid en de slijmvliezen. De huid is van nature dik (meerdere huidlagen) en vettig. De verschillende huid- over meerdere afweertroepen die in ons lichaam circuleren en elk specifieke taken uitvoeren. De algemene verdediging bestaat uit fagocyten Ons lichaam verdedigt zich van nature tegen microben. contact met kiemen, bijvoorbeeld tijdens onze kindertijd, bouwen wij ons afweersysteem op. Op deze manier zijn wij op latere leeftijd beschermd tegen lagen hebben welbepaalde functies in de (bepaald type witte bloedcellen), talrijke ziekten. bescherming tegen microben. De slijmvliezen (mond, neus, keel, ogen, die circuleren in de bloedbaan en indringers uitschakelen. 07
8 OVER ANTIBIOTICA BESTAAN NOGAL WAT MISVATTINGEN. MAAR ANTIBIOTICA ZIJN GEEN MAGISCHE WONDERMIDDELEN. MICROBEN (virussen/bacteriën/ schimmels/parasieten) WAT ZIJN DE VERSCHILLEN? Het menselijk lichaam is permanent gekoloniseerd op de huid en de slijmvliezen door een groot aantal bacteriën (zogenaamde commensalen) die in principe geen problemen veroorzaken. In bepaalde omstandigheden echter kunnen deze toch schadelijk worden en infecties veroorzaken (zogenaamde pathogenen); bijvoorbeeld wanneer het afweersysteem verzwakt is. Een infectie kan veroorzaakt worden door virussen of bacteriën en zeldzamer door schimmels of parasieten. Allen behoren zij tot de groep van microben. Wat de behandeling van infecties betreft, is het zeer belangrijk een onderscheid te maken tussen virussen en bacteriën. 08
9 VIRUSSEN Virussen zijn zeer klein. Aangezien zij geen eigen stofwisseling (metabolisme) hebben, kunnen zij zich niet op eigen kracht aantal onschadelijke bacteriën (commensalen). Op deze manier verhinderen zij dat andere schadelijke bacteriën zich gaan ontwikkelen op de huid en slijmvliezen. vermenigvuldigen. Een virus profiteert van de cel die hij binnendringt. Hij dwingt als het ware de cel om nieuwe virussen aan te maken. Dit resulteert meestal in de vernietiging van de gastcel en het virus kan zich dan snel verder verspreiden in het lichaam. HOE KAN MEN INFECTIES BEHANDELEN? Wanneer een infectie veroorzaakt wordt door een virus kan men in principe enkel de symptomen behandelen. Bijvoorbeeld, BACTERIËN Men kan stellen dat een bacterie een minuscuul klein levend wezen is dat bestaat uit één enkele cel, waardoor de bacterie op eigen kracht overal kan overleven bij griep (veroorzaakt door het influenzavirus) zal men de koorts, de spierpijnen en het ziektegevoel bestrijden zodat de patiënt zich wat beter voelt. In het geval van griep kan men natuurlijk ook een beroep doen op vaccinatie om de ziekte te voorkomen. (in het menselijk lichaam, de lucht, het water, de bodem,...). Bacteriën kunnen zich zeer snel vermenigvuldigen: zelfs om de dertig minuten in gunstige omstandigheden. Dit verklaart de snelle ontwikkeling van ziekten omdat men binnen enkele uren reeds miljarden bacteriën heeft. Deze vermenigvuldiging kan zowel buiten als binnen een menselijke cel gebeuren. Een bacterie is als organisme verder ontwikkeld Antibiotica werden ontwikkeld om schadelijke bacteriën te bestrijden. Om de werkzaamheid van een antibioticum tegen een bepaalde bacterie in het laboratorium na te gaan, doet men beroep op een antibiogram. Het antibiogram geeft aan of de gekweekte bacterie al dan niet gevoelig is aan een bepaald antibioticum. Het antibiogram draagt aldus bij tot de keuze van dan een virus. een geschikt antibioticum. met, consectet, qui ex exer sin henim a Niet alle bacteriën zijn schadelijk voor de mens. Integendeel, sommige bacteriën zijn zelfs nuttig en kunnen ons beschermen tegen slechte soortgenoten. Het menselijk Het is echter niet altijd eenvoudig voor de arts om op basis van de symptomen een Antbiotica zijn enkel werkzaam tegen bacteriën, ze hebben geen enkel effect op virussen. lichaam is permanent gekoloniseerd op onderscheid te maken tussen de huid en de slijmvliezen door een groot een virale of bacteriële ziekte. ENKELE VOORBEELDEN Men moet één belangrijk punt goed begrijpen: antibiotica zijn enkel werkzaam bij bacteriële ziekten, ze hebben geen enkel effect op virussen. ZIEKTE OORSPRONG AANBEVELINGEN GENEESMIDDELEN Griep Altijd viraal Rust Vaccinatie ter preventie Koortswerende middelen Sinusitis Meestal viraal Stomen met warm water Pijnstillers, koortswerende middelen, ontzwellende neusdruppels Diarree Meestal viraal Voldoende drinken, goede hygiëne Antidiarreïca Voor de hiernaast vermelde ziekten hebben zij (doorgaans) dus geen enkel effect: Verkoudheid en acute bronchitis Bijna altijd viraal Tabak vermijden Koorts- en hoestwerende middelen, pijnstillers 09
10 WAT ZIJN ANTIBIOTICA? CATEGORIEËN VAN ANTIBIOTICA Antibiotica helpen ons afweersysteem de bacteriën te vernietigen. spectrum zijn actief tegen een breed gamma aan verschillende bacteriën, Men kan 2 categorieën van antibiotica onderscheiden: terwijl dit net omgekeerd is bij antibiotica met een nauw spectrum. DEFINITIE IN EEN MEDISCH WOORDENBOEK Een natuurlijke of synthetische substantie die gebruikt wordt in de behandeling van bacteriële infecties. ALGEMENE DEFINITIE Oorspronkelijk betekende de term antibioticum letterlijk tegen het leven. Inderdaad, een antibioticum is een substantie van microbiële oorsprong die, in kleine hoeveelheden, de groei van andere microorganismen (bacteriën) belemmert of hen vernietigt, zonder schade te berokkenen aan de persoon die ze gebruikt. BACTERIOSTATISCHE ANTIBIOTICA: Deze verhinderen de vermenigvuldiging van de bacteriën. Met enige vertraging zal dit resulteren in de dood van de bacteriën. BACTERICIDE ANTIBIOTICA: Deze doden de bacteriën onmiddellijk. WERKING VAN HET ANTIBIO- TICUM OP DE BACTERIE Antibiotica blokkeren vitale functies in de stofwisseling van bacteriën en dit permanent (bactericide werking) of tijdelijk (bacteriostatische werking). Antibiotica kunnen een nauw of breed werkingsspectrum hebben; antibiotica met een breed Om werkzaam te zijn, moet voldaan worden aan drie voorwaarden: 1 het antibioticum moet voldoende hoge concentraties bereiken op de plaats van de infectie en dit voor een voldoende lange periode; 2 het antibioticum moet kunnen binnendringen in de bacteriën om een voldoende hoge concentratie te bereiken ter hoogte van het doelwit in de bacteriële cel; 3 de bacteriën mogen niet resistent zijn aan het antibioticum. 10
11 WE GEBRUIKEN ANTIBIOTICA TE VAAK EN OP EEN SLECHTE MANIER. MET ALLE GEVOLGEN VAN DIEN. Een bacterie is gevoelig aan een bepaald antibioticum als haar groei verhinderd wordt (bacteriostatisch effect) of als zij gedood wordt (bactericide effect). Meestal hebben antibiotica een bacteriostatisch effect maar dit volstaat om het lichaam in staat te stellen de eigen afweer optimaal te benutten. Bacteriën zijn resistent aan een bepaald antibioticum als hun vitale functies niet verstoord worden in aanwezigheid van een hoge concentratie van het antibioticum. Hier moet een belangrijk punt verduidelijkt worden: antibiotica genezen infecties niet, maar zij belemmeren de ontwikkeling van de bacteriën dusdanig dat de eigen afweer van het lichaam in staat wordt gesteld om de bacteriën te vernietigen. CONTRA-INDICATIES EN BIJWERKINGEN In sommige gevallen is het niet aangewezen om bepaalde antibiotica te gebruiken: Allergie aan een bepaalde groep van antibiotica: in extreme gevallen (anafylactische shock) kan dit zelfs fataal aflopen. Nierinsufficiëntie: bepaalde antibiotica worden uitgescheiden via de urine en wanneer de nieren niet goed functioneren, zal het antibioticum zich dan gaan opstapelen in het lichaam. Leverinsufficiëntie: andere antibiotica worden dan weer uitgescheiden via de lever en wanneer de lever niet goed functioneert, zal het antibioticum zich eveneens gaan opstapelen in het lichaam. Zwangerschap en borstvoeding: bepaalde antibiotica kunnen gevaarlijk zijn voor het (ongeboren) kind. Wanneer de patiënt risico loopt op verwikkelingen, is het dan ook zeer belangrijk te overleggen met de arts om alle noodzakelijke voorzorgen in acht te kunnen nemen. De meest frequente nevenwerkingen zijn: Allergische reacties : dit uit zich meestal als jeuk of huiduitslag, maar kan zelden zeer ernstige gevolgen hebben (anafylactische shock). Diarree : dit is het gevolg van de verstoring van de normale darmflora door het antibioticum. Het belangrijkste mogelijke gevolg van het gebruik van antibiotica is echter het ontstaan van resistentie van de bacteriën aan het antibioticum. 11
12 Bacteriën leren zich verweren tegen antibiotica en worden aldus resistent. VRAAG ADVIES AAN JE ARTS OF APOTHEKER. WANT MISSCHIEN ZIJN ANTIBIOTICA NIET DE BESTE OPLOSSING. ANTIBIOTICARESISTENTIE OORSPRONG EN OORZAKEN VAN RESISTENTIE Micro-organismen in de bodem en het water hebben in de loop der tijd resistentie ontwikkeld tegen antibiotica die voorkomen in de natuur. Deze bacteriën komen immers reeds miljoenen jaren in contact met deze antibiotica, in tegenstelling tot onze commensale en pathogene bacteriën. Daardoor hebben zij zich weten aan te passen, want bacteriën evolueren constant. Deze aanpassingen hebben aldus ook geleid tot de ontwikkeling van nieuwe resistentiemechanismen tegen antibiotica, die vervolgens doorgegeven worden aan het nageslacht van deze bacteriën. Deze natuurlijke resis - tentie is daarom ook nu nog aanwezig. Hetzelfde mechanisme van aanpassing (mutatie) en selectie van resistente stammen treedt ook op bij de bacteriën in ons lichaam wanneer zij regelmatig blootgesteld worden aan antibiotica. Het is zelfs zo dat antibiotica die toegediend worden in de behandeling van bepaalde bacteriën ook steeds een effect hebben op alle andere aanwezige bacteriën. Deze bacteriën leren zich op deze manier verweren tegen het antibioticum en worden dus resistent. Doorgaans zijn het de meest gevoelige en minst schadelijke bacteriën die het eerst uitgeschakeld worden, waardoor de overige bacteriën de ruimte krijgen om zich te vermenigvuldigen. Daarom is het ook aangewezen om zoveel mogelijk een antibioticum met nauw spectrum te gebruiken, dat enkel werkzaam is op een beperkt aantal bacteriën. Er bestaat nog een tweede mechanisme om resistentie te verwerven: bacteriën kunnen immers genetisch materiaal (DNA) uitwisselen en op deze manier ook resistentiemechanismen overdragen naar soortgenoten. En deze overdracht kan ook gebeuren van een commensale naar een pathogene bacterie. De bacteriën die na een antibioticumkuur overblijven in ons lichaam kunnen hun resistentie dus overdragen naar andere bacteriën. Aldus zal men bij gebruik van een groot aantal verschillende antibiotica, bacteriën zien verschijnen die resistent zijn aan meerdere antibiotica (multiresistentie). Wanneer een antibioticumkuur vroegtijdig gestopt wordt, bevordert dit de ontwikkeling van resistente bacteriën. De bacteriën worden immers slechts geleidelijk vernietigd na verloop van dagen. Te vroeg stoppen geeft de resterende bacteriën dus de kans om zich opnieuw te gaan vermenigvuldigen. Bovendien kunnen zij door hun blootstelling aan het antibioticum resistent worden. Hetzelfde geldt trouwens voor het niet volgen van de correcte dosering (dosis en tijdstip van inname). 12
13 RESISTENTIE- MECHANISMEN Men onderscheidt vijf verschillende resistentiemechanismen: de celwand van de bacterie wordt gewijzigd waardoor het antibioticum niet meer kan binnendringen in de cel; de bacterie ontwikkelt een alternatieve route voor de geblokkeerde stap in de stofwisseling; het antibioticum wordt vernietigd door een enzyme van de bacterie; het antibioticum wordt uit de bacteriële cel gepompt; de bacterie ontwikkelt een specifiek antwoord op het effect van het antibioticum. GEVOLGEN VAN DE RESISTENTIE Bepaalde ziekten kunnen niet meer even doeltreffend en vlot behandeld worden als voorheen. Tuberculose, bijvoorbeeld, is opnieuw in opkomst met de verschijning van multiresistente stammen in bepaalde arme delen van de wereld. De behandeling van deze ziekte is langdurig (meer dan 6 maanden) en duur, en wanneer deze niet goed opgevolgd wordt, resulteert dit in de ontwikkeling van resistentie. We worden hier dus geconfronteerd met een globaal gezondheidsprobleem. Ook de toename van de ziekenhuisinfecties, die vaak verzwakte personen treffen, baart ons zorgen. Deze infecties worden vaak veroorzaakt door (multi)resistente bacteriën, zeker op de afdeling intensieve zorgen. Dit wordt verklaard door het hoge aantal ernstige infecties die behandeld moeten worden in het ziekenhuis met antibiotica. Het probleem kan zelfs epidemische vormen aannemen. Berucht is de methicilline-resistente Staphylococcus aureus, die ook wel eens (verkeerdelijk) omschreven wordt als de ziekenhuisbacterie. Daar komt nog bij dat het zeer moeilijk is om nieuwe antibioticaklassen te ontwikkelen om deze resistente bacteriën te bestrijden. Sinds 1963 is er slechts één enkele echt nieuwe antibioticaklasse op de markt gekomen. Een aanpassing van ons antibioticumgebruik is dus meer dan noodzakelijk, zij is van levensbelang. Infecties met resistente bacteriën kunnen minder vlot en doeltreffend behandeld worden. 08
14 AANBEVELINGEN DEZE AANPASSINGEN MOETEN DAGELIJKS TOT UITING KOMEN EN ZULLEN ALDUS EEN WEZENLIJKE BIJDRAGE LEVEREN TOT DE STABILISATIE VAN DE ANTIBIOTICUMRESISTENTIE. 1 ANTIBIOTICA ZIJN GEEN WONDERMIDDELEN: ZE MOETEN NIET ALTIJD GEBRUIKT WORDEN VERMITS ZE ENKEL WERKZAAM ZIJN BIJ BACTERIËLE INFECTIES. 2 BIJ VIRALE INFECTIES RUST MEN EN DOET MEN BIJ VOORKEUR EEN BEROEP OP EEN SYMPTOMATISCHE BEHANDELING. DEZE INFECTIES GENEZEN DOORGAANS SPONTAAN NA ENKELE DAGEN. 3 WANNEER EEN ANTIBIOTICAKUUR AANGEWEZEN IS, MOET MEN DE VOORSCHRIFTEN VAN DE ARTS CORRECT OPVOLGEN: DE BEHANDELING NIET VROEGTIJDIG STOPPEN EN DE CORRECTE DOSIS EN TIJDSTIPPEN RESPECTEREN. 4 MEN MOET AUTOMEDICATIE TEN STELLIGSTE VERMIJDEN: DUS NOOIT RESTJES VAN ANTIBIOTICA OP EIGEN INITIATIEF GAAN INNEMEN. BRENG DEZE RESTJES NAAR UW APOTHEKER. 5 GOEDE HYGIËNE DRAAGT WEZENLIJK BIJ TOT HET VERMIJDEN VAN DE VERSPREIDING VAN BACTERIËN. MEN MOET DE HANDEN WASSEN VOOR ELKE MAALTIJD EN NA ELK TOILETBEZOEK WANT DE HANDEN ZIJN BELANGRIJKE DRAGERS VAN BACTERIËN, ZEKER BIJ JONGE KINDEREN. ZEKER IN DE ZIEKENHUIZEN IS HET ONTSMETTEN VAN DE HANDEN CRUCIAAL, WANT DIT VERMIJDT DE VERSPREIDING VAN ZIEKENHUIS- INFECTIES. 6 OOK VACCINATIES ZIJN BELANGRIJK IN DE PREVENTIE VAN INFECTIES EN KUNNEN ALDUS VERMIJDEN DAT ANTIBIOTICA MOETEN GEBRUIKT WORDEN.
15 TOEKOMST- PERSPECTIEVEN Gedurende de voorbije 20 jaren werd er nog weinig onderzoek gedaan naar antibiotica, in de overtuiging dat er een behandeling bestond voor alle mogelijke bacteriën. Temeer daar dit onderzoek zeer duur is. De farmaceutische firma s zijn dan ook niet meer geïnteresseerd in antibiotica omdat ze weinig rendabel zijn. Deze houding moet wijzigen want door de toename van de microbiële resistentie zien de wetenschappers zich geconfronteerd met een prangend probleem. Wat we ons vooral moeten realiseren is de belangrijke rol die wijzelf kunnen spelen. Wij lopen voorop in deze mentaliteitswijziging. Als wij ons antibioticumgebruik niet snel bijstellen, zal er binnenkort geen weg terug meer zijn. De microbiële resistentie is grotendeels te wijten aan het overmatige gebruik van antibiotica. Daarom moeten wij indien mogelijk minder antibiotica gebruiken, maar ze in elk Wij moeten antibiotica correct en verantwoord gebruiken. geval altijd op verantwoorde en correcte wijze gebruiken! 15
16 VU: Dirk Cuypers, Victor Hortaplein 40 bus 10, 1060 Brussel REDACTIE CARINE SERANO Ligue des Usagers des Services de Santé, LUSS vzw Bedankt aan allen die het opstellen van deze brochure mogelijk maakten. Bedankt aan de leden van de patiëntenverenigingen. Bedankt aan het Centre d Education du patient. Bedankt ook aan het begeleidingscomité. BRONNEN Hieronder vindt u alle bronnen die we hebben gebruikt bij de realisatie van deze informatiebrochure. INTERNET BELGISCHE WEBSITES INTERNET BUITENLANDSE WEBSITES TEKSTEN ANTIBIOTICA MINDER VAAK EN BETER van professor Paul Tulkens INFECTIEZIEKTEN: OORZAKEN, NATUURLIJKE AFWEER EN ROL VAN ANTIBIOTICA van Professor Dr emeritus Ludo Verbist BEELDMATERIAAL C EST PAS SORCIER, LA MÉDECINE : A VOTRE SANTÉ C est pas sorcier, France télévisions distribution, 2005 BAPCOC Een initiatief van BAPCOC en de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. Met de steun van het RIZIV.
Je gezondheid, zó werk je eraan! Correct antibioticagebruik.
Je gezondheid, zó werk je eraan! Correct antibioticagebruik www.lm.be Het natuurlijke afweersysteem De meeste virale en bacteriële infecties genezen spontaan na enkele dagen. In normale omstandigheden
Nadere informatieEen realisatie van de v. z. w. Omtrent Gezondheid
Coördinatie en wetenschappelijke ondersteuning : Commissie voor de coördinatie van het antibioticabeleid Bestuur voor Gezondheidszorg, V 534 Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid Voedselketen
Nadere informatieZiekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen:
IMMUNITEIT 1 Immuniteit Het lichaam van mens en dier wordt constant belaagd door organismen die het lichaam ziek kunnen maken. Veel van deze ziekteverwekkers zijn erg klein, zoals virussen en bacteriën.
Nadere informatieINFECTIERISICO VERMINDEREN
INFECTIERISICO VERMINDEREN In deze folder leest u welke maatregelen het UCCZ Dekkerswald treft om de kans op een infectie voor u zo klein mogelijk te maken. Wat is een infectie? Infecties w orden veroorzaakt
Nadere informatieThema 4 Behandeling van infectie gaat over het gebruik van antibiotica en andere geneesmiddelen om verschillende ziekten en kwalen te behandelen.
Wereldoriëntatie - Natuur Algemene vaardigheden: 1.1 Levende en niet-levende natuur: 1.3 & 1.5 Gezondheid: 1.17-1.19 Wereldoriëntatie - Techniek 2.16* Geschatte lesduur 50 minuten Thema 4 Behandeling van
Nadere informatieHoofdstuk 1.3. Schadelijke microben behandelt een. worden door schadelijke microben.
Wereldoriëntatie - Natuur Algemene vaardigheden: 1.1 Levende en niet-levende natuur: 1.3 & 1.5 Gezondheid: 1.17-1.19 Wereldoriëntatie - Techniek 2.16* Geschatte lesduur 50 minuten Hoofdstuk 1.3. Schadelijke
Nadere informatieAntibiotica VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL
Antibiotica HOE GEBRUIKT U ANTIBIOTICA COMBINATIE MET ANDERE MIDDELEN BIJWERKINGEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN GEBRUIK TIJDENS ZWANGERSCHAP EN BORSTVOEDING RESISTENTIE TEGEN ANTIBIOTICA VRAAG OVER
Nadere informatieUstekinumab. (Stelara) Dermatologie
Ustekinumab (Stelara) Dermatologie Inhoudsopgave Inleiding 4 1. Hoe werkt Ustekinumab (Stelara) 4 2. Wat moet u weten voordat u Ustekinumab (Stelara) gebruikt 5 Gebruik Ustekinumab (Stelara) niet 5 Wees
Nadere informatieSEIZOENSGRIEP EN HET GRIEPVACCIN
SEIZOENSGRIEP EN HET GRIEPVACCIN Nr. 108 Wat is de klassieke of seizoensgriep In de volksmond wordt er gesproken over de griep, waar het gaat over een zware verkoudheid of een luchtwegeninfectie met enkele
Nadere informatieWelke infecties zijn gevaarlijk voor de patiënt met verminderde afweer? Voorkomen is beter dan genezen
Welke infecties zijn gevaarlijk voor de patiënt met verminderde afweer? Voorkomen is beter dan genezen Dr. Koen Magerman Klinisch bioloog microbioloog Jessa Ziekenhuis Hasselt Infectie Ziekte (schade)
Nadere informatieINFECTIES VOORKOMEN KANKERCENTRUM UZ GENT. Onco_hemato_015
INFECTIES VOORKOMEN KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_015 INHOUDSTAFEL 01 Wat is een infectie? 3 02 Verhoogd risico op infectie 3 03 U beschermen tegen infecties 4 04 Belangrijke aandachtspunten bij het
Nadere informatiehet antibiotica-spel Wat zijn de gevolgen van verkeerd of overmatig antibioticagebruik?
het antibiotica-spel Wat zijn de gevolgen van verkeerd of overmatig antibioticagebruik? Blaasontsteking? Even langs de dokter voor een antibioticakuurtje. Ook bij longontsteking, bloedvergiftiging of een
Nadere informatieMRSA Ongevoelige of resistente bacterie
MRSA Ongevoelige of resistente bacterie Via deze folder proberen wij u antwoord te geven op enkele van de meest gestelde vragen over MRSA. Wat is MRSA? Staphylococcus aureus, is een bacterie die in veel
Nadere informatieBijzonder Resistente Micro-Organismen. Isolatiemaatregelen infectiepreventie bij BRMO
Bijzonder Resistente Micro-Organismen Isolatiemaatregelen infectiepreventie bij BRMO In deze folder vindt u meer informatie over Bijzonder Resistente Micro Organismen (BRMO) en Extended Spectrum Beta-Lactamase
Nadere informatieDEEL 7. VERVOLG HOOFDSTUK III - Over Besmettelijke Ziekten. Bacteriën
DEEL 7 VERVOLG HOOFDSTUK III - Over Besmettelijke Ziekten Bacteriën Een bacterie is eigenlijk het kleinste levende wezentje op aarde. Ze zijn verschrikkelijk klein: een duizendste van een millimeter groot.
Nadere informatieGRIEPVACCINATIE VOOR ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden?
GRIEPVACCINATIE VOOR ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden? WAT IS SEIZOENSGRIEP? WAT IS SEIZOENSGRIEP? > Een acute luchtweginfectie: Plots begin met koorts en rillingen Hoofdpijn Spierpijn Keelpijn
Nadere informatieontdek hoe antibiotica werkt en wat de gevolgen kunnen zijn van verkeerd of overmatig gebruik
Het antibiotica spel ontdek hoe antibiotica werkt en wat de gevolgen kunnen zijn van verkeerd of overmatig gebruik Blaasontsteking? Even langs de dokter voor een antibioticakuurtje. Ook bij longontsteking,
Nadere informatiePatiënteninformatie. Multiresistente kiemen
Patiënteninformatie Multiresistente kiemen Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Informatie over multiresistentie kiemen... 3 Wat zijn multiresistente kiemen?... 3 Hoe kunt u een multiresistente kiem krijgen?...
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19 2. De intake 25 - Ernst van de klachten 26 - Het intakegesprek 27 3. Geneesmiddelen 33 - Medicijnen tegen kinderziektes
Nadere informatieInformatie over Clostridium difficile
Informatie over Clostridium difficile 2 Clostridium difficile is een bacterie die bij elk mens in de dikke darm voorkomt. Door toediening van antibiotica kan het evenwicht in de darmen verstoord raken.
Nadere informatieLAAT GRIEP DEZE WINTER IN DE KOU STAAN
LAAT GRIEP DEZE WINTER IN DE KOU STAAN 10 vragen over griepvaccinatie GRIEPVACCINATIE.BE AGENTSCHAP ZORG & GEZONDHEID 1. Waarom vaccinatie tegen griep? Vaccinatie is de enige manier om je tegen griep en
Nadere informatiePatiënteninformatie (CPE)
Patiënteninformatie Carbapenemaseproducerende enterobacteriën (CPE) Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Informatie over CPE... 3 Wat zijn enterobacteriën?... 3 Wat zijn Carbapenemase-Producerende Enterobacteriën
Nadere informatieControle op Bijzonder Resistente Micro- Organismen
Controle op Bijzonder Resistente Micro- Organismen BRMO In deze folder staat algemene informatie over bijzonder resistente micro-organismen (bacteriën). En waarom en hoe u hierop wordt gecontroleerd. Deze
Nadere informatieBRMO/MRSA BESMETTING informatie voor cliënten en familie
BRMO/MRSA BESMETTING informatie voor cliënten en familie Bijzonder Resistente Micro-Organismen Bij u is aangetoond dat u een Bijzonder Resistent Micro-Organisme heeft. In deze folder leest u algemene
Nadere informatieBRMO/MRSA BESMETTING informatie voor cliënten en familie
BRMO/MRSA BESMETTING informatie voor cliënten en familie Bijzonder Resistente Micro-Organismen Bij u is aangetoond dat u een Bijzonder Resistent Micro-Organisme heeft. In deze folder leest u algemene informatie
Nadere informatie4. Bereiden 49 - Rekenen 50 - Bereiden 52. 8. Persoonlijke groei 81 - Feedback 82
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19 2. Verhelderen van de zorgvraag 25 - Recepten 26 - Zelfzorgvragen 33 3. Geneesmiddelen 39 - Medicijnen tegen
Nadere informatieHoe lang en hoe vaak op een dag krijgt u de antibiotica?
Antibiotica Antibiotica Antibiotica zijn medicijnen die worden gebruikt bij infecties die worden veroorzaakt door bacteriën. Deze infecties ontstaan doordat bacteriën het lichaam binnendringen en zich
Nadere informatiePatiënteninformatie. Griep of influenza
Patiënteninformatie Griep of influenza Inhoud Inleiding... 3 Informatie over griep... 3 Wat is griep?... 3 Is vaccinatie belangrijk?... 3 Voor wie is griepvaccinatie sterk aangeraden?... 3 Wanneer moet
Nadere informatieGriep, feiten en tips vaccinatie tegen seizoensgriep
Griep, feiten en tips vaccinatie tegen seizoensgriep Wat is griep? De wetenschappelijke benaming voor griep is influenza. Griep is een besmettelijke ziekte en wordt veroorzaakt door het influenzavirus.
Nadere informatieInformatiefolder BRMO voor patiënt en familie
Informatiefolder BRMO voor patiënt en familie BIJZONDER RESISTENTE MICRO-ORGANISMEN, WAT ZIJN DIT? Bij u is aangetoond dat u een Bijzonder Resistent Micro-organisme heeft. In deze folder leest u algemene
Nadere informatieAntibiotica Gebruik ze goed en alleen. als t moet!
Antibiotica Gebruik ze goed en alleen Algemene informatie als t moet! Antibiotica blijven effectief als we ze verstandig gebruiken: niet te vaak en op de goede manier. Uw arts weet wanneer u antibiotica
Nadere informatieVaccinatie van uw kat Praat erover!
Vaccinatie van uw kat Praat erover! Wat is een vaccinatie? Een vaccinatie zorgt voor de opbouw van bescherming (via antistoffen en afweercellen) tegenover een bepaalde ziekteverwekker. De volgende keer
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 2. Zorgvraag verhelderen 23 - Recepten 24 - Zelfzorgvragen 30 3. Geneesmiddelen 37 - Medicijnen tegen griep en verkoudheid 38 - De
Nadere informatieGEZONDHEIDSINFORMATIE
GEZONDHEIDSINFORMATIE voor risicovolle beroepsgroepen vaccinatie DTP en Hepatitis A/B www.vggm.nl GEZONDHEIDSINFORMATIE VOOR RISICOVOLLE BEROEPSGROEPEN Als medewerker kunt u via uw werk risico lopen op
Nadere informatieLuchtweginfecties bij kinderen
Als uw kind: jonger is dan drie maanden en koorts heeft (hoger dan 38 C) langer dan drie volle dagen koorts heeft koorts heeft gehad en na enkele dagen opnieuw koorts krijgt Luchtweginfecties bij kinderen
Nadere informatieEen verkoudheid? Acupunctuur kan helpen. Kou vatten
Een verkoudheid? Acupunctuur kan helpen Kou vatten Het overkomt ieder wel eens door koude te worden gevat. In de volksmond noemt men dit een verkoudheid. Eigenlijk is het een aanval van een virus op de
Nadere informatieWat zijn infectieziekten
Wat zijn infectieziekten Infectieziekten zijn ziekten die veroorzaakt worden door micro-organismen. Dit zijn hele kleine, levende deeltjes zoals virussen en bacteriën. Ze worden meestal van de ene mens
Nadere informatieContactonderzoek BRMO
Contactonderzoek BRMO In deze folder krijgt u uitleg over wat contactonderzoek is en wat dit voor u betekent. Ook leest u algemene informatie over een bacterie, resistente bacteriën en mogelijke gevolgen
Nadere informatieBijzonder Resistent Micro-Organisme
Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO en MRSA) In deze folder krijgt u uitleg over een Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO) en wat gevolgen hiervan zijn. Ook leest u algemene informatie over
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 2. De intake 23 - Ernst van de klachten 24 - Het intakegesprek 26 3. Geneesmiddelen 31 - Medicijnen tegen griep en verkoudheid 32
Nadere informatieBijzonder Resistent Micro-Organisme
Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO en MRSA) In deze folder krijgt u uitleg over een Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO) en wat gevolgen hiervan zijn. Ook leest u algemene informatie over
Nadere informatieWereldoriëntatie - Natuur Wereldoriëntatie - Techniek Geschatte lesduur
Wereldoriëntatie - Natuur Algemene vaardigheden: 1.1 Levende en niet-levende natuur: 1.3 & 1.5 Wereldoriëntatie - Techniek 2.16* Geschatte lesduur 50 minuten In hoofdstuk 1.1 Inleiding maken de leerlingen
Nadere informatieBRMO INFORMATIE VOOR PATIËNTEN
BRMO INFORMATIE VOOR PATIËNTEN Inleiding Onlangs bent u op de hoogte gebracht dat er bij u in een kweek een bijzonder resistent micro-organisme (BRMO) is gevonden. U leest in deze folder wat BRMO zijn,
Nadere informatieMRSA informatie voor de (poli)klinische patiënt
MRSA informatie voor de (poli)klinische patiënt Volgens landelijk beleid controleert Gelre ziekenhuizen patiënten die mogelijk de MRSA bacterie bij zich dragen. Het gaat om patiënten die horen bij de volgende
Nadere informatieZiekenhuishygiëne BRMO
Ziekenhuishygiëne BRMO Bij u is een BRMO gevonden. Maar wat is een BRMO? In deze folder leest u meer over BRMO en welke maatregelen genomen moeten worden. WAT IS EEN BRMO? BRMO is de afkorting van Bijzonder
Nadere informatie1. Lesbegin: video: diabetes
LESONDERWERP: insuline + penicilline ALGEMENE VAARDIGHEDEN EN ATTITUDES: LEERPLANDOEL(EN): LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/ MEDIA/ORGANISATIE TIJD 1. Lesbegin: video: diabetes 6 min 2. Lesuitwerking: onderwijsleergesprek
Nadere informatieINFECTIEZIEKTEN. H.H. TAN, arts 2015
INFECTIEZIEKTEN H.H. TAN, arts 2015 INFECTIEZIEKTEN 2 - PANDEMIE * Als een epidemie zich naar andere landen verspreidt * Spaanse griep 1918 (20-40miljoen slachtoffers, vnl. jonge, gezonde mensen van
Nadere informatiePENICILLINE-ALLERGIE
PENICILLINE-ALLERGIE PENICILLINE-ALLERGIE Penicillines maken deel uit van een grotere groep antibiotica die vaak gebruikt worden om bacteriële infecties te behandelen. Dit kan via pillen, injecties of
Nadere informatieMijn kind heeft diarree
Mijn kind heeft diarree Beste ouders, Uw kind heeft diarree. In deze brochure vindt u een antwoord op de meeste vragen en ook praktische tips, opdat dit tijdelijk ongemak u geen onnodige hoofdbrekens zou
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP
NVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP 1. Inleiding 2. Wat zijn groep B streptokokken (GBS)? 3. Hoe vaak komen GBS voor bij zwangeren? 4.
Nadere informatie14u05-14u50 Geef griep geen kans op de werkvloer. Els De Pinnewaert, verpleegkundig ziekenhuishygiënist
14u05-14u50 Geef griep geen kans op de werkvloer Els De Pinnewaert, verpleegkundig ziekenhuishygiënist GRIEPVACCINATIE VAN ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden? 1. Griep quiz 2. Wat is seizoensgriep?
Nadere informatie1. Wat is Urfadyn PL en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Urfadyn PL 100 mg harde capsules Nifurtoïnol Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor
Nadere informatieAdalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira).
Nadere informatieSamenvatting. Nederlandse samenvatting
Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,
Nadere informatieMicro-organismen. organismen
Micro-organismen organismen Agenda Wat zijn micro-organismen? Verschil tussen bacteriën en virussen Wat zijn micro-organismen? Een micro-organisme is niet zichtbaar met het blote oog: Bacteriën (gram positief/negatief)
Nadere informatieInfliximab (Remicade )
Infliximab (Remicade ) bij kinderen en jongeren met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Waarom deze folder? Je dokter heeft met je gesproken over het gebruik van Infliximab (Remicade ). In deze folder
Nadere informatie6,9. Praktische-opdracht door een scholier 1495 woorden 3 april keer beoordeeld
Praktische-opdracht door een scholier 1495 woorden 3 april 2007 6,9 19 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud 1. Wat is AIDS? 2. Wat is HIV? 3. Hoe werkt het ziekteverloop van AIDS? 4. Wat doet het immuunsysteem
Nadere informatieCarbapenemase producerende enterobacteriaceae (CPE)
Carbapenemase producerende enterobacteriaceae (CPE) informatie voor patiënten WAT IS CPE? CPE staat voor carbapenemase (C) producerende (P) enterobacteriaceae (E). Enterobacteriaceae zijn een grote familie
Nadere informatieCedium chlorhexidini 0,05%, oplossing voor cutaan gebruik Chloorhexidine digluconaat
Cedium chlorhexidini 0,05%, oplossing voor cutaan gebruik Chloorhexidine digluconaat Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie. Dit geneesmiddel kunt u zonder voorschrift krijgen.
Nadere informatieKinderdagverblijf. Duckie. Ziektebeleid
Kinderdagverblijf Duckie Ziektebeleid Ziektebeleid Kinderdagverblijf Duckie is niet berekend op de opvang van zieke kinderen. Ziekte is echter een nogal rekbaar begrip. Er ontstaat daardoor voor de ouders
Nadere informatieZiekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA
Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA Via deze folder geven wij u antwoorden op de enkele van de meest gestelde vragen over MRSA. Wat is MRSA? Staphylococcus aureus, is een bacterie die in veel gevallen
Nadere informatieGriep en griepvaccinatie 1/5
Griep en griepvaccinatie 1/5 E-info Griep en griepvaccinatie 1 Wat is griep? Griep wordt veroorzaakt door het influenzavirus en wordt daarom ook wel influenza genoemd. Het influenzavirus veroorzaakt een
Nadere informatieVERKOUDHEID OF GRIEP?
VERKOUDHEID OF GRIEP? Een verkoudheid wordt meestal veroorzaakt door besmetting met een virus. Die kan via speekseldruppeltjes maar meestal besmetten we ons zelf nadat we met onze handen in contact zijn
Nadere informatie2 Soorten micro-organismen Bacteriën Gisten Schimmels Virussen Samenvatting 40
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 De geschiedenis van de microbiologie 9 1.1 De vroegste historie 9 1.2 Louis Pasteur 12 1.3 Ziekte: door micro-organismen of een straf van God? 14 1.4 De bestrijding van
Nadere informatieVedolizumab (Entyvio ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Vedolizumab (Entyvio ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Vedolizumab (Entyvio ). In deze folder krijgt
Nadere informatieBesmetting met HIV Inleiding Wat is HIV Wat is AIDS
Besmetting met HIV Inleiding Door een ongeluk, waarbij u mogelijk in contact bent gekomen met het bloed van iemand met HIV of AIDS, loopt u kans om met HIV besmet te raken. Juist bij een ongeluk gaat alles
Nadere informatieCedium chlorhexidini 0,05%, oplossing voor cutaan gebruik Chloorhexidine digluconaat
Cedium chlorhexidini 0,05%, oplossing voor cutaan gebruik Chloorhexidine digluconaat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor
Nadere informatieAfweerstoffen 4. De functie van afweerstoffen -IgM 4 -IgG 5 -IgA 5. De gevolgen van een tekort aan IgA 6
1 2 Inhoud: blz Afweerstoffen 4 De functie van afweerstoffen -IgM 4 -IgG 5 -IgA 5 De gevolgen van een tekort aan IgA 6 Wat betekent dit in de praktijk? -Uitgebreider onderzoek naar afweer 7 -Antibiotica
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. A.Vogel ArnicaforceMed forte gel. Arnica Montana L.
Versie: Roundup ID46136 Pagina 1 van 5 Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Arnica Montana L. Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie
Nadere informatieBehandeling met Entyvio (vedolizumab)
Praat met uw arts als u graag meer informatie wilt over de behandeling met. Behandeling met (vedolizumab) Meer informatie Deze brochure is een aanvulling op de bijsluiter. We hopen dat de meeste vragen
Nadere informatie1.3.1.3 Package leaflet 1.3.1.3-1
1.3.1.3 Package leaflet 1.3.1.3-1 Patiëntenbijsluiter PARACETAMOL/VITAMINE C 500/50 MG DRANK BIJ VERKOUDHEID, poeder voor drank Lees deze bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Mucoangin Cassis 20 mg zuigtabletten ambroxolhydrochloride
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Mucoangin Cassis 20 mg zuigtabletten ambroxolhydrochloride Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie. Dit geneesmiddel kunt u zonder
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies
Nadere informatieDoel van deze opleiding:
Doel van deze opleiding: Wat zijn biologische agentia? Hoe kan men besmet geraken? Waar zijn biologische agentia te vinden? Wat zit er in rioolwater? Wat zijn risicovolle werkzaamheden mbt biologische
Nadere informatieTumor Necrosis Factor (TNF)
Maag- Darm- Leverziekten Tumor Necrosis Factor (TNF) alfa blokkerende behandeling Uw behandelende arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van TNF-alfa blokkers. Deze folder geeft
Nadere informatieAfdeling hygiëne en infectiepreventie MRSA-bacterie? Voorkomen is beter
Afdeling hygiëne en infectiepreventie MRSA-bacterie? Voorkomen is beter Bent u de afgelopen 2 maanden in een buitenlands ziekenhuis opgenomen of behandeld geweest? Hebt u beroepsmatig contact met varkens
Nadere informatieTips. om de symptomen van diarree te behandelen en de kans op besmetting te verkleinen. Gratis brochure
Gratis brochure Imodium Instant, orodispergeerbare tabletten Imodium, harde capsules Posologie: Instant / Caps Eerste dosis: bij volwassenen 2 orodispergeerbare tabletten/harde capsules, bij kinderen vanaf
Nadere informatieVaccinatie van uw hond Praat erover!
Vaccinatie van uw hond Praat erover! Wat is een vaccinatie? Een vaccinatie zorgt voor de opbouw van bescherming (via antistoffen en afweercellen) tegenover een bepaalde ziekteverwekker. De volgende keer
Nadere informatieToolbox-meeting Het gevaar van naalden (van junks) in de liftput
Toolbox-meeting Het gevaar van naalden (van junks) in de liftput Inleiding Monteurs van vooral de service en reparatie&renovatie lopen een kans geïnfecteerd te raken met een virus, tengevolge van het (per
Nadere informatie1.3.1.3 Package Leaflet 1.3.1.3-1
1.3.1.3 Package Leaflet 1.3.1.3-1 Patiëntenbijsluiter ETOS PARACETAMOL/VITAMINE C 500/50 MG DRANK, poeder voor drank Lees deze bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u.
Nadere informatieGezondheid havo/vwo 3-4
Gezondheid havo/vwo 3-4 In samenwerking met de Maag Lever Darm Stichting. Microben en je gezondheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Sommige microben kunnen je ziek maken. Toch is het grootste
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Travocort 1mg/10mg per g crème. Diflucortolonvaleraat/Isoconazolnitraat
Bijsluiter BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Travocort 1mg/10mg per g crème Diflucortolonvaleraat/Isoconazolnitraat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er
Nadere informatieAlles over RSV (Respiratoir Syncytieel Virus)
Alles over RSV (Respiratoir Syncytieel Virus) Wat is RSV RSV staat voor Respiratoir Syncytieel Virus, de meest voorkomende oorzaak van ernstige luchtweginfecties bij baby s en kinderen onder de vier jaar.
Nadere informatieInterne geneeskunde Allergologie. Anafylaxie zonder duidelijke oorzaak
Interne geneeskunde Allergologie Anafylaxie zonder duidelijke oorzaak Interne geneeskunde Allergologie Inleiding U heeft één of meerdere ernstige allergische aanvallen gehad, ook wel anafylaxie genoemd.
Nadere informatieVerkoudheden bij kinderen: vervelend, maar onvermijdelijk
kindergeneeskunde informatiebrochure Verkoudheden bij kinderen: vervelend, maar onvermijdelijk Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Wat veroorzaakt een verkoudheid? 4 3. Beïnvloedende factoren 4 4. Symptomen
Nadere informatieZiekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA
Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA Via deze folder geven wij u antwoorden op de enkele van de meest gestelde vragen over MRSA. WAT IS MRSA? Staphylococcus aureus, is een bacterie die in veel gevallen
Nadere informatieGezondheid havo 5. In samenwerking met de Maag Lever Darm Stichting.
Gezondheid havo 5 In samenwerking met de Maag Lever Darm Stichting. Microben en je gezondheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Sommige soorten kunnen je ziek maken. Toch is het grootste gedeelte
Nadere informatieEtanercept (Enbrel )
Etanercept (Enbrel ) Maatschap reumatologie Kennemerland ETANERCEPT (ENBREL ) U heeft in overleg met uw arts besloten Etanercept te gaan gebruiken. Deze folder geeft u informatie over dit geneesmiddel.
Nadere informatieInfliximab. Bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
Infliximab Bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa 2 Uw maag-, darm-, en leverarts (MDL-arts) heeft u infliximab voorgeschreven voor de behandeling van de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. Infliximab
Nadere informatieTBC (OF TUBERCULOSE)
TBC (OF TUBERCULOSE) Wat is TBC of tuberculose? TBC of tuberculose is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door de tuberkelbacterie of de bacil van Koch. De meest voorkomende vorm is longtuberculose.
Nadere informatieBloedvergiftiging (sepsis)
Bloedvergiftiging (sepsis) Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 0661 Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw familielid een bloedvergiftiging heeft. Een bloedvergiftiging wordt meestal
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Nystatine Labaz 100 000 IE/ml, suspensie voor oraal gebruik (Nystatine)
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Nystatine Labaz 100 000 IE/ml, suspensie voor oraal gebruik (Nystatine) Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieFINIMAL, tabletten. Bayer B.V., Energieweg 1, 3641 RT Mijdrecht Bayer Consumer Care, Postbus 80, 3640 AB Mijdrecht
Lees deze bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u. Dit geneesmiddel is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift (recept), voor de behandeling van een milde aandoening waarbij
Nadere informatieHet hoe, wat en waarom van handhygiëne
HANDHYGIËNE Het hoe, wat en waarom van handhygiëne Binnen het Sint-Franciscusziekenhuis hechten wij enorm belang aan een goede handhygiëne. Onze zorgverleners worden dagelijks gestimuleerd om op een correcte
Nadere informatieMICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN
Naam: Klas: VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN INLEIDING De komende lessen gaan over micro-organismen. In deze les gaan we in op bacteriën. De lessen hierna kijken we ook
Nadere informatieMaatregelen bij Bijzonder Resistent Microorganismen
BRMO en isolatie Maatregelen bij Bijzonder Resistent Microorganismen Deze folder geeft u informatie over bijzonder resistente microorganismen (BRMO) en de extra maatregelen die binnen het Laurentius Ziekenhuis
Nadere informatieTot categorie 1 behoren - patiënten bij wie het MRSA dragerschap is aangetoond A
MRSA In deze folder geeft het Ruwaard van Putten Ziekenhuis u algemene informatie over de MRSA bacterie en de maatregelen die het ziekenhuis treft bij patiënten met een mogelijke of aangetoonde MRSA besmetting.
Nadere informatieGezondheid. ziekte, hygiëne en medicijnen. mbo
Gezondheid ziekte, hygiëne en medicijnen mbo Microben zijn onlosmakelijk verbonden met je gezondheid. In de gezondheidszorg wordt dagelijks strijd geleverd met microben. Verplegers en doktersassistenten
Nadere informatiePersconferentie MRSA in de rusthuizen, WIV, vrijdag 27/5/2005
Persconferentie MRSA in de rusthuizen, WIV, vrijdag 27/5/2005 Wat is MRSA? Methicilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) is een belangrijke ziekteverwekkende kiem in de geneeskunde en tevens een
Nadere informatieContact isolatie. Kind & Jeugd. Locatie Hoorn/Enkhuizen
Contact isolatie Kind & Jeugd Locatie Hoorn/Enkhuizen Contact isolatie Uw kind is opgenomen in het Westfriesgasthuis en wordt hier geïsoleerd verpleegd. De behandelend kinderarts/ of verpleegkundige brengt
Nadere informatie