Palliatieve zorg bij dementie is bijzonder?
|
|
- Lander Aerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Palliatieve zorg bij dementie is bijzonder? Persoonlijke wensen zijn door mensen met dementie niet altijd meer volledig duidelijk te maken Vraagt (nog meer) om verdieping in de relatie Vraagt soms om interpreteren Belangrijke rol voor mantelzorger Maar altijd: met zoveel mogelijk behoud van autonomie en regie van de mens met dementie Palliatieve zorg bij dementie Vilans 2013
2 Na de diagnose Ik of mijn naaste(n) hebben behoefte aan informatie over: Wat we kunnen doen om het proces te vertragen? Welke medicijnen er tegen dementie zijn? Of en welke behandeling mogelijk is?
3 Zorgvragen en wensen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten vertonen veel raakvlakken met de visie vanuit de palliatieve zorg.
4 Zorgvragen en wensen Ik of mijn naaste(n) hebben behoefte aan: informatie over het proces van de dementie: wat is er aan de hand en wat kan ons helpen? handvatten hoe ik om kan gaan met het gedrag van mijn partner of familielid met dementie. ondersteuning bij ethische dilemma s en afwegingen: doe ik hier wel goed aan? (mantelzorger). informatie over goede pijn- en symptoombestrijding en het stervensproces. steun bij dagelijkse levensverrichtingen en zorgtaken. begeleiding bij beslissingen rondom het levenseinde. hulpmiddelen, voorzieningen thuis en een vast team van zorgverleners. geestelijke begeleiding. rust, privacy en een veilige omgeving. begrip voor cognitieve en functionele problemen en voor communicatieproblemen. duidelijke afspraken om overbehandeling te voorkomen. continuïteit van de zorg: geen overplaatsing naar een ziekenhuis steun bij verliesverwerking. Palliatieve zorg bij dementie Vilans 2013
5 Besluitvorming bij dementie Informele zorgverleners (familie, mantelzorg) Professionele hulpverleners Vaak kluwenmodel: toenemend zelfzorgtekort waardoor er steeds meer hulp nodig is, door steeds meer hulpverleners, die elkaar inschakelen en waardoor niemand regie houdt.
6 Kluwenmodel Palliatieve zorg Vrijw. Cliënt systeem Geriater GGZ Dagopvang CM HA SOG TZ Fysio TZT Ergo Edomah Dagbehandeling SOG/PSYCH/FT/ET /LOGO Andere specialisten
7 Bij matig ernstige dementie Palliatieve zorg Vrijw. Cliënt systeem Geriater GGZ Dagopvang CM HA SOG TZ Fysio TZT Ergo Edomah Dagbehandeling SOG/PSYCH/FT/ET /LOGO Andere specialisten
8 Belemmerende factoren bij verbinding tussen dementiezorg en palliatieve zorg in de praktijk Gebrek aan erkenning dat dementie een progressieve, ongeneeslijke ziekte is De term palliatieve zorg is verwarrend Onzekere prognose na diagnose dementie De gedachte dat palliatieve zorg iets is wat naast de dementiezorg wordt toegepast. Onvermogen bij de persoon met dementie om klachten (pijn, ongemakken) aan te geven Onbekendheid bij medewerkers over de inzet van consultatieteams palliatieve zorg Uit onderzoek van het EMGO+ en het NIVEL (2012) blijkt dat de helft van de verpleegkundigen en verzorgenden niet op de hoogte is van het bestaan van consultatieteams palliatieve zorg binnen of buiten de eigen organisatie. Zorgverleners zijn gewend om te werken met zorg(leef)plannen: te statisch. Geen aandacht voor emoties (waaronder rouwverwerking) bij zorgverlener dementiezorg Palliatieve zorg bij dementie Vilans 2013
9 Besluitvorming bij dementie Advanced care planning of vroegtijdige zorgplanning: bespreken van de (palliatieve) grenzen van het medisch beleid met de persoon met dementie en de naasten in een vroegtijdige fase van de ziekte. Shared decision making of gezamenlijke besluitvorming: een manier van werken waarbij een zorgverlener samen met de cliënt tot beslissingen komt over de behandeling die het beste bij aansluit op de wensen. Wanneer: vragen van de cliënt dan wel veranderingen in de gezondheids- en leefsituatie van de client* *Multidisciplinaire richtlijn anticiperende besluitvorming over reanimatie bij kwetsbare ouderen NHG/Verenso/V&VN 2012
10 Aandachtspunten rondom belangrijke beslissingen bij ziekte ZNWV Betreft: aandachtspunten rondom belangrijke beslissingen bij ziekte Artsen Advies- en behandelcentrum mw. S. Albadi, Klimop mw. P. Duijkers, Klimop mw. L.E.M. Groenen P.J. Schimmel W.J. Spiers Geachte heer/mevrouw, Praktijkondersteuners mw. G. Reiling Mw. D. Verkerk Deze lijst met aandachtspunten leggen we aan u voor omdat we met u gesproken hebben over, of met u in gesprek willen ver belangrijke beslissingen, indien er sprake is van ernstige ziekte, bij u of bij degene voor wie u 1 e vertegenwoordiger bent. We beseffen dat het om ingrijpende beslissingen gaat die goede aandacht verdienen. Vaak krijgen we de vraag voorgelegd waar dan aan gedacht moet worden. In onderstaande lijst hebben we geprobeerd u een handreiking te doen. De lijst is misschien niet volledig op uw situatie van toepassing. Vanzelfsprekend kunt u dat voor uw persoonlijke situatie aanvullen. De lijst kunt u gebruiken om uw gedachten te formuleren of als voorbereiding op een gesprek met uw behandelend arts. Deze kan dan met u kijken welke vragen er wellicht nog over zijn en wat de gevolgen zijn van uw keuzes. Soms kan het zijn dat uw/de gezondheidstoestand maakt dat niet alle wensen die u heeft ook kunnen worden gerealiseerd, bijvoorbeeld omdat het medisch gezien niet meer kan. Ook dat kan in dat gesprek dan aan de orde komen. Wij hopen dat we u op deze wijze op een goede manier kunnen ondersteunen bij ingewikkelde en emotionele keuzes. Uw arts is natuurlijk altijd bereid om vragen van u te beantwoorden. Lijst aandachtspunten: Beschikt u over een wilsbeschikking of levenstestament? Heeft u verwachtingen en/of vragen met betrekking tot uw levenseinde? Heeft u verwachtingen en/of vragen met betrekking tot reanimatie? Heeft u verwachtingen en/of vragen over het toedienen van vocht en/of voeding indien dat tijdelijk dan wel definitief niet meer op de normale manier kan? Heeft u vragen over wat er gebeurt als eten en drinken niet meer gaat en besloten wordt om dit niet kunstmatig te gaan doen? Indien er sprake is van ernstige ziekte wilt u dan van de mogelijkheden van het ziekenhuis gebruik maken of wilt u dat we uw behandeling met alle mogelijkheden binnen het verpleeghuis vormgeven? Heeft u verwachtingen en/of vragen over wat er gebeurt/we kunnen doen als we bijvoorbeeld afzien van het geven van antibiotica bij (ernstige) infecties? Zijn er andere aandachtspunten die u met betrekking tot dit onderwerp graag wilt bespreken? Met vriendelijke groet, Specialisten Ouderengeneeskunde Advies- en behandelcentrum
11 Aandachtspunten rondom belangrijke beslissingen bij ziekte Geachte heer/mevrouw, Deze lijst met aandachtspunten leggen we aan u voor omdat we met u gesproken hebben over, of met u in gesprek willen over belangrijke beslissingen, indien er sprake is van ernstige ziekte, bij u of bij degene voor wie u 1 e vertegenwoordiger bent. We beseffen dat het om ingrijpende beslissingen gaat die goede aandacht verdienen. Vaak krijgen we de vraag voorgelegd waar dan aan gedacht moet worden. In onderstaande lijst hebben we geprobeerd u een handreiking te doen. De lijst is misschien niet volledig op uw situatie van toepassing. Vanzelfsprekend kunt u dat voor uw persoonlijke situatie aanvullen. De lijst kunt u gebruiken om uw gedachten te formuleren of als voorbereiding op een gesprek met uw behandelend arts. Deze kan dan met u kijken welke vragen er wellicht nog over zijn en wat de gevolgen zijn van uw keuzes. Soms kan het zijn dat uw/de gezondheidstoestand maakt dat niet alle wensen die u heeft ook kunnen worden gerealiseerd, bijvoorbeeld omdat het medisch gezien niet meer kan. Ook dat kan in dat gesprek dan aan de orde komen. Wij hopen dat we u op deze wijze op een goede manier kunnen ondersteunen bij ingewikkelde en emotionele keuzes. Uw arts is natuurlijk altijd bereid om vragen van u te beantwoorden.
12 Aandachtspunten rondom belangrijke beslissingen bij ziekte Beschikt u over een wilsbeschikking of levenstestament? Heeft u verwachtingen en/of vragen met betrekking tot uw levenseinde? Heeft u verwachtingen en/of vragen met betrekking tot reanimatie? Heeft u verwachtingen en/of vragen over het toedienen van vocht en/of voeding indien dat tijdelijk dan wel definitief niet meer op de normale manier kan? Heeft u vragen over wat er gebeurt als eten en drinken niet meer gaat en besloten wordt om dit niet kunstmatig te gaan doen?
13 Aandachtspunten rondom belangrijke beslissingen bij ziekte Indien er sprake is van ernstige ziekte wilt u dan van de mogelijkheden van het ziekenhuis gebruik maken of wilt u dat we uw behandeling met alle mogelijkheden binnen het verpleeghuis vormgeven? Heeft u verwachtingen en/of vragen over wat er gebeurt/we kunnen doen als we bijvoorbeeld afzien van het geven van antibiotica bij (ernstige) infecties? Zijn er andere aandachtspunten die u met betrekking tot dit onderwerp graag wilt bespreken?
14 Spreek op tijd over uw levenseinde KNMG, NFK, NPV, NPCF, NVVE, ANBO,PCOB en Unie KBO Utrecht
15 Aandachtspunten (laatste fase) dementie Als eten en drinken niet meer gaat Pijn bij dementie Pneumonie Paratonie: hoge spierspanning bij passief bewegen Als probleem ervaren gedrag Vallen Delier, depressie en angst Polyfarmacie Levenseindevraagstukken Als het thuis niet meer gaat
16 Als eten en drinken niet meer gaat Aanvankelijk hulp bij eten en drinken Gedrag van cliënt dat eten/drinken bemoeilijkt Kunnen, willen, begrijpen Normaal beloop bij ouderen in de laatste levensfase Slikstoornissen door geneesmiddelen (droge mond) Kwaliteit en lengte van leven verbetert niet met sondevoeding (Pasman R. Proefschrift VUMC 2004) Sondevoeding heeft nadelen (inbrengen sonde, complicaties) Vraagt om goede uitleg over (gevolgen) uitdroging: Angst voor ernstig lijden Schuldgevoel familie bij onthouden vocht/voeding
17 Pijn bij dementie Veel onderbehandeling van pijn bij dementie Geen herkenning Bijkomende aandoeningen met pijn Beter paracetamol dan haldol Repos en Pacslac-D als scorelijsten voor pijn
18 Pijn bij dementie Onderbehandeling van pijn komt vooral voor bij patiënten met vasculaire dementie. Beschadiging van de witte stof geeft centrale pijn Ziekte van Alzheimer: verlies van zenuwcellen en mogelijk daardoor afname van pijnbeleving Alzheimer Nederland 'Pijn bij dementie' Prof. dr. Erik Scherder 2012
19 Pneumonie Belangrijke doodsoorzaak bij dementie (slikstoornis, bedlegerigheid) In eindfase dementie vaak terugkerend na herstel Nederland kent terughoudend beleid in behandelen 50% overlijdt binnen ½ jaar na pneumonie Anticiperen en shared decision making zijn belangrijk voor de keuze wel/niet behandelen
20 Pneumonie Nogal eens andere presentatie dan bij afwezigheid dementie Suf, minder eten en drinken en versnelde ademhaling zijn niet-pluis -signalen Lang niet altijd koorts (pijnstillers!) Aanwijzingen dat antibiotica wel bijdragen aan verminderen onwelbevinden bij dementie Toch vaker behandelen? zeer belangrijk: (betere) symptoombestrijding! Koorts Benauwdheid: morfine zuurstof??
21 Als probleem ervaren gedrag Verpleeghuis: Algehele onrust* 44% Apathie 34% Symptomen depressie 20% Fysiek afweer 12% Verwachting: toename in thuissituatie *term vermijden: beschrijf wat je ziet!!! Herziene richtlijn probleemgedrag Verenso 2011
22 Als probleem ervaren gedrag en psychofarmaca Antipsychotica worden al jaren onverminderd voorgeschreven aan demente ouderen. Het effect op probleemgedrag is matig. Extrapiramidale bijwerkingen komen bij de helft voor. Antipsychotica kunnen ook tot CVA s en verhoogde sterfte leiden. Naar schatting sterven in Nederland jaarlijks 550 tot 760 demente ouderen door antipsychotica. Geprobeerd moet worden het gebruik na drie maanden af te bouwen. De oplossing ligt deels in meer hoger opgeleid personeel op de werkvloer. Dementen sterven door antipsychotica MC 3 juni 2011 Heleen Croonen
23 Signalering in de palliatieve fase Werken met de signaleringsbox: maakt dat de zorg is afgestemd op wat de zorgvrager aangeeft en belangrijk vindt. ondersteunt de verzorgende in het proces van signaleren, in kaart brengen en verwoorden van zorgproblemen. versterkt de samenwerking met collega s. draagt bij aan kennis van symptomen in de palliatieve fase IKNL Kenniscentrum palliatieve zorg Utrecht, V&VN Palliatieve verpleegkunde en de netwerken Eemland en Utrecht Stad
24 Signalering in de palliatieve fase delier dyspnoe gewichtsverlies en gebrek aan eetlust klachten van de mond misselijkheid en braken obstipatie pijn uitdroging vermoeidheid
25 Levenseindevraagstukken Feiten en fabels over morfine De stervensfase Versterven Sedatie bij dementie Euthanasie/hulp bij zelfdoding en dementie
26 Levenseindevraagstukken
27 Versterven Eindstadium dementie: al dan niet bewust acceptatie verminderde eetlust Kwaadaardige aandoeningen: acceptatie verminderde eetlust Als zelfdodingsweg (concept handreiking KNMG 2014) Als regel zonder honger- en dorstgevoel TOP Pieter Schimmel
28 Versterven KNMG en V&VN handreiking Inhoudsopgave Blz. Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen 8 januari Inleiding 3 2. Kenmerken en begripsbepaling 5 3. Empirische gegevens 8 4. Juridische en ethische aspecten Verzorging en begeleiding door professionals, vrijwilligers en naasten Omgaan met afweergedrag Bijlages - Standpunt KNMG over euthanasie en de professionele verantwoordelijkheid 41 - Samenstelling van de commissie 42 - Geraadpleegde deskundigen 43 - Referenties 44 Concept handreiking 'Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen (2014) KNMG/artsennet
29 Palliatieve sedatie en dementie Handelen volgens de richtlijn Normaal medisch handelen Verkort het leven niet Bij dementie vooral bij terminaal delier Maar ook bij dementie en andere aandoeningen (hartfalen, oncologische aandoeningen)
30 Euthanasie/hulp bij zelfdoding en dementie De Wet Toetsing levensbeëindiging en hulp bij zelfdoding (euthanasiewet) biedt daar mogelijkheid voor. Als aan de eisen van de wet wordt voldaan, is euthanasie (waarbij een arts via een injectie of een infuus dodelijke medicijnen toedient) of hulp bij zelfdoding (waarbij een arts een patiënt een dodelijke drank overhandigt en de patiënt die zelf inneemt) bij dementie niet strafbaar.
31 Euthanasie/hulp bij zelfdoding en dementie Belangrijk: wilsbekwaam en ondraaglijk lijden zelf verwoorden Bijna altijd hulp bij zelfdoding : 25 meldingen bij vroeg stadium dementie 2011 voor het eerst euthanasie bij ernstige dementie Artsen vinden dat zij alleen van de ondraaglijkheid van het lijden kunnen worden overtuigd wanneer een gesprek met de patiënt nog mogelijk is. Over de rol van de schriftelijke wilsverklaring is veel discussie tussen wetgever/toetsingscommissies en artsenorganisatie KNMG NTVG juni Leegemaate
32 Euthanasie/hulp bij zelfdoding en dementie Patiënten gaven als redenen: Het vooruitzicht op totale ontluistering Het verlies van regie, controle en persoonlijke waardigheid En het daardoor ervaren van geestelijk ondraaglijk lijden.
33 Rouw Opluchting Schaamte Ruimte Als het thuis niet meer gaat: verpleeghuis of hospice Soms beter voor de dementerende zelf Meer kennis palliatieve zorg?
34 Mee naar huis Dementie neemt de komende jaren sterk toe: Vraagt meer kennis van professionals over beloop dementie en problemen in de terminale fase Vraagt om een actief palliatief beleid Met vroegtijdig bespreken en vastleggen van keuzes Daarbij gebruik makend van aanwezige deskundigheid in de regio Verder van de wereld weg elke dag een beetje dichter naar de hemel toe elke dag een treetje
35 Mee naar huis Goede palliatieve zorg is: ook zelf zaken regelen Zorg dat je blijft bewegen Zorg dat je onder de mensen blijft Neem ruimte en gun ruimte Met zolang mogelijk eigen zelfstandigheid Met zolang mogelijk eigen regie vrij naar Westendorp Oud worden zonder het te zijn januari 2014
36 Binnenkort
37 Binnenkort
Als genezing niet meer mogelijk is
Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als
Nadere informatiePalliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries
Saskia Danen Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Laatste levensfase Patiënten met dementie bevinden zich allen in een chronisch progressief proces. Palliatieve zorg bij dementie Laatste
Nadere informatieDag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie
Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Workshop Paul Vogelaar, verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training 2 Work-shoppen 3 Dementie Combinatie
Nadere informatieZorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg
Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Jeroen Janssens Specialist Ouderengeneeskunde, commissielid 8-12-2016 Opbouw Workshop 1. Vragen
Nadere informatieHandreiking: Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen
Handreiking: Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen Alexander de Graeff Internist-oncoloog/hospice-arts UMC Utrecht/Academisch Hospice Demeter, De Bilt
Nadere informatieAlgemeen. Euthanasie.
Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden
Nadere informatieHandreiking: Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen
Handreiking: Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen Alexander de Graeff Internist-oncoloog/hospice-arts UMC Utrecht/Academisch Hospice Demeter, De Bilt
Nadere informatieKunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?
Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Maaike Veldhuizen Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige
Nadere informatieInformatie over euthanasie
Informatie over euthanasie Inleiding Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken. Wat u van euthanasie vindt, hangt onder meer af van uw (religieuze) achtergrond, opvoeding,
Nadere informatieZorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder leest u de visie en het beleid van
Nadere informatieKeuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN
Keuzes rond het levenseinde Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Palliatieteam midden nederland 24 uur/7 dagen per week telefonisch bereikbaar voor hulpverleners Allerlei disciplines
Nadere informatiePalliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg
Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding
Nadere informatieZorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u de visie en het beleid van
Nadere informatieAchtergrondinformatie
Onderdeel van de patiëntenbrochure Spreek tijdig over het levenseinde. - www.knmg.nl/spreken-over-levenseinde Achtergrondinformatie Hieronder leest u achtergrondinformatie die u kan helpen om het gesprek
Nadere informatieDementie en palliatieve zorg
Dementie en palliatieve zorg Hester Schreiber, consulent PTMN Specialist ouderengeneeskunde, kaderarts palliatieve zorg Petra Blommendaal, consulent PTMN Huisarts/kaderarts palliatieve zorg, scenarts Richtlijn
Nadere informatieWat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf?
21 juni 2016 Franca Horstink; Specialist Ouderen Geneeskunde, SCEN arts Laetitia Schillemans;Gespecialiseerd verpleegkundige oncologie en palliatieve zorg Beide Consulent; Palliatie Team Midden Nederland
Nadere informatieZorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC
Zorg in de laatste levensfase Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Verschillen Nederland buitenland Palliatieve zorg is geen specialisme Palliatieve zorg is in principe
Nadere informatieScen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen
Scen Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen inhoud Inleiding Getallen Zorgvuldigheidscriteria Valkuilen Euthanasie versus palliatieve sedatie De scenarts S: staat voor steun: informatie,
Nadere informatieWat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?
Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? 2 Definitie Palliatieve zorg (WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten,
Nadere informatieEuthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.
00 Euthanasie 1 Inleiding Euthanasie of actieve levensbeëindiging is in dit ziekenhuis bespreekbaar en wordt serieus benaderd. Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken.
Nadere informatieZorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u het beleid van de Frankelandgroep
Nadere informatieBack to the future, yes we can! we can!
Back to the future, yes we can! we can! De zuster en de dood: De zuster en de dood Welke rol heb jij als wijkverpleegkundige? : welke rol heb jij als wijkverpleegkundige? Marjolein van Meggelen RN MSc
Nadere informatieWat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven.
Medisch Beleid Medisch ethisch beleid De waardigheid van de mens en de kwaliteit van leven staan centraal in de zorg van De Blije Borgh. Zo ook in de zorg tijdens de laatste levensfase van onze bewoners
Nadere informatieOngeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen
Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3
Nadere informatiegoede zorg voor mensen met ernstig hartfalen
IKNL, lid van coöperatie Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen Informatie voor mensen met hartfalen die palliatieve zorg krijgen of daar binnenkort voor in aanmerking
Nadere informatieHet toetsingsproces toegelicht
Het toetsingsproces toegelicht Drs. Ronald T.C.M. van Nordennen Specialist Ouderengeneeskunde/ Hospice arts SCEN-arts / RTE-arts. 1 Wat is allemaal geen euthanasie? 1. Staken of niet starten van kunstmatige
Nadere informatieMedische beslissingen rond het levenseinde
Medische beslissingen rond het levenseinde Adri Jobse, huisarts, kaderarts, consulent PTMN Gon Uyttewaal, gesp. vpk pz, consulent PTMN 26 juni 2014 1. Wet geneeskundige op de behandelingsovereenkomst 2.
Nadere informatieHET NUT VAN WILSVERKLARINGEN
HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN IN RELATIE TOT PALLIATIEVE ZORG BIJ LONGFIBROSE Frank Schaapsmeerders, Specialist Ouderengeneeskunde en SCEN-arts Landelijke bijeenkomst Longfibrose Patiëntenvereniging, Nijkerk
Nadere informatieAls er darmkanker is vastgesteld moet dan alles
Als er darmkanker is vastgesteld moet dan alles Lucas A.M. Koch, huisarts, ethicus Stuurgroep passende zorg KNMG Advance Care Planning NHG Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieEthische kwesties. bij de Zorgboog. Behandeling en zelfbeschikking. Wat betekent dit voor u?
Ethische kwesties bij de Zorgboog In deze folder leest u over een aantal levensaspecten die een rol kunnen spelen bij uw behandeling, verzorging en verpleging binnen de Zorgboog. Het gaat hierbij om vragen
Nadere informatiePalliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg
Palliatieve zorg in de eerste lijn Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg Geen Cure, maar Care streven naar een comfortabel einde Als genezing niet meer mogelijk
Nadere informatieDe laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek
De laatste levensfase Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek In gesprek In de laatste levensfase krijgen mensen te maken met allerlei vragen. Misschien ziet u op tegen de pijn en benauwdheid die
Nadere informatiePalliatieve sedatie. Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie De informatie in deze folder is voor patiënten. Natuurlijk is de informatie ook erg nuttig voor
Nadere informatieen de rol van palliatieve zorg
en de rol van palliatieve zorg 16 februari 2017 Marleen Hout-Korevaar Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Enkele casus vooraf Ontwikkeling euthanasie debat Euthanasiewet in 2002 In
Nadere informatieOngeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen
Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Uw specialist heeft u verteld dat u ongeneeslijk ziek bent. Niet meer kunnen genezen is een bericht met ingrijpende gevolgen en het valt niet mee om hier
Nadere informatieDe laatste zorg H E T N A C H T C O N G R E S, J U N I
De laatste zorg H E T N A C H T C O N G R E S, 1 5-1 6 J U N I 2 0 1 7 M A R G OT V E R K U Y L E N S P E C I A L I S T O U D E R E N G E N E E S K U N D E K A D E R A R T S PA L L I AT I E V E Z O R G
Nadere informatieCOMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???
Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?
Nadere informatieLyan de Roos, SO Brabantzorg
Lyan de Roos, SO Brabantzorg Oorzaken van voedingsproblemen bij dementie Behandelmogelijkheden/interventies Ethische dilemma s bij dementie Wie hakt de knoop door bij meningsverschil? Mevrouw A is opgenomen
Nadere informatieInleiding. Wat is euthanasie? Euthanasie bespreekbaar
Euthanasie Inleiding Euthanasie, ofwel een verzoek om het leven te beëindigen is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken. U heeft aangegeven dat u met de afweging tot een dergelijke
Nadere informatieContinue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou
Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word
Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale
Nadere informatieAgenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven
Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen Jannie Willemsen Medewerker Presentatiedienst Agenda Wetten en patiëntenrechten Keuzes aan het einde van het leven NVVE en Wilsverklaringen
Nadere informatiePalliatieve sedatie 14 oktober 2015. Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl
Palliatieve sedatie 14 oktober 2015 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl Palliatieve sedatie in het hospice Veel kennis en ervaring Wat weten we over de praktijk? Dilemma
Nadere informatieKNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden
KNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden L.Paulides, huisarts S.Vollenberg, maatschappelijk werk JBZ T.Smilde, Internist oncoloog Margot Verkuylen, specialist ouderengnk voorzitter 07 November
Nadere informatieGesprekshulp Palliatieve Zorg
Gesprekshulp Palliatieve Zorg Deze vragenlijst voor het gesprek met het Palliatief Advies Team bestaat uit twee delen. Het invullen kost tussen de 5 en 20 minuten. Pagina 1: Lijst met veel voorkomende
Nadere informatieThema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus
Hartelijk welkom Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Inhoud avond 1 Inleiding op thema m.b.v. presentatie 2 filmdocumentaire: Als
Nadere informatieSignalering symptomen bij mensen met dementie
Signalering symptomen bij mensen met dementie Dinsdag 13 juni 2017 Moniek Pierik, verpleegkundige TMZ Annemiek Poelman, verpleegkundige TMZ Inhoud Signalering in de palliatieve fase Onbegrepen gedrag
Nadere informatieVier kernvragen in de palliatieve zorg:
Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand van zaken Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg 2. Het PaTz project in de praktijk
Nadere informatie1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1
Palliatieve sedatie Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1 4 Is het een soort euthanasie?... 1 5 Wanneer past de arts palliatieve sedatie
Nadere informatieSymposium palliatieve zorg
Symposium palliatieve zorg Zorgmodule palliatieve zorg Markeren van de palliatieve fase Markeren van de palliatieve fase 20 oktober 2016 Angelie van de Crommert Karin van Veen Als ik sterven zal. Claudia
Nadere informatieHet zorgtraject van de bewoner in De Wingerd
Woon- & Zorgcentrum De Wingerd Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd Dr. Jo Lisaerde Het zorgtraject van de bewoner Belevingsgerichte zorg: wie is deze bewoner? Zorgplanning: wat wenst de bewoner
Nadere informatieMEER WILSBEKWAAM DAN JE DENKT NATHALIE NELLES MARIE-LOUISE VAN LEEUWEN
MEER WILSBEKWAAM DAN JE DENKT NATHALIE NELLES MARIE-LOUISE VAN LEEUWEN SITUERING Toename van aantal wilsonbekwame personen, overgrote deel: dementie - Verbetering van de medische zorg, men hoeft niet meer
Nadere informatiePatiënteninformatie. Palliatieve zorg. Palliatieve zorg 1
Patiënteninformatie Palliatieve zorg Palliatieve zorg 1 Palliatieve zorg Palliatief team Martini Ziekenhuis Telefoon: (050) 524 5610 E-mail: palliatiefteam@mzh.nl Inleiding Palliatieve zorg is de zorg
Nadere informatieAdvance Care Planning
Advance Care Planning 23 maart 2017 Gea Antonides, specialist ouderengeneeskunde, Beweging3.0 Marieke de Korte, praktijkverpleegkundige en coördinator zorgprogramma ouderenzorg HE Zorg Inhoud netwerkbijeenkomst
Nadere informatieThema s voor het Alzheimer Café. Verzameld, kopjes gekozen en geordend door Franklin Roos van Alzheimer Café Zuidelijk Westerkwartier te Leek
Thema s voor het Alzheimer Café Verzameld, kopjes gekozen en geordend door Franklin Roos van Alzheimer Café Zuidelijk Westerkwartier te Leek Medische aspecten Wat is dementie? Medische aspecten Verschillende
Nadere informatieVoorwoord 11 Inleiding 13
Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Een gemeenschappelijk perspectief 13 2 Herkenning, reflectie en argumentatie 14 2.1 Herkenning 14 2.2 Reflectie 14 2.2.1 Ethisch kader 14 2.2.2 Términologisch kader 15 2.3 Argumentatie
Nadere informatieTijdig spreken over het levenseinde
Tijdig spreken over het levenseinde foto (c) Ben Biondina voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl Cliëntenbrochure van Goedleven foto (c) Jan Kooren voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl 1.
Nadere informatieZorgpad Stervensfase. Lia van Zuylen, internist-oncoloog. Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam
Zorgpad Stervensfase Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Herkenning stervensfase Inhoud van Zorgpad Stervensfase Onderzoeksresultaten Zorgpad
Nadere informatieOngeneeslijk ziek en dan.? Kennis delen, betere zorg
Ongeneeslijk ziek en dan.? Kennis delen, betere zorg Deventer 26-03-2013 Inhoud presentatie doel van de avond wat is palliatieve zorg? Cijfers overeenkomsten en verschillen knelpunten palliatieve zorg
Nadere informatieEvaluatie thema avond Help! Ik wil een spuitje! d.d. 11 maart 2014, Kenniscentrum Amphia Ziekenhuis, locatie Molengracht Breda
Evaluatie thema avond Help! Ik wil een spuitje! d.d. 11 maart 2014, Kenniscentrum Amphia Ziekenhuis, locatie Molengracht Breda Aantal aanwezige personen 190 Aantal ingevulde formulieren 170 (wijk)verpleegkundige
Nadere informatiePS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast
Palliatieve sedatie 12 november 2012 Carla Juffermans,kaderhuisarts PZ Palliatieve sedatie Proportionele toepassing van sedativa in de laatste levensfase om ondraaglijke klachten te bestrijden, waarvoor
Nadere informatieAdvanced care planning. Ketenzorg Arnhem
Advanced care planning Advance Care planning = Vroegtijdige zorg planning Continu proces van gesprekken over: Levensdoelen en wensen, hoe zorg daarbij past; Eventuele reanimatie; Opties voor palliatieve
Nadere informatiePalliatieve zorg. Zorg voor u en uw naasten
Palliatieve zorg Zorg voor u en uw naasten Dit is de printversie van het e-book Palliatieve zorg, zorg voor u en uw naasten. Het e-book is ontwikkeld in afstemming met Palliatieve Zorg Nederland (PZNL)
Nadere informatiePalliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering
Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering In deze presentatie Palliatieve zorg bij Stichting Prisma Definitie van palliatieve zorg Kenmerken van de palliatieve
Nadere informatieStoppen met eten en drinken
Stoppen met eten en drinken Haijo Wit, specialist ouderengeneeskunde. Palliatief netwerk Achterhoek. Donderdag 22 maart 2018, 16.30-18.30 uur, de Lunette, Zutphen. Wat gaan we vanmiddag doen? 16.30 Opening
Nadere informatieHet beloop van dementie in het verpleeghuis
Home no. 3 Juni 2017 Eerdere edities Verenso.nl Het beloop van dementie in het verpleeghuis Palliatief beleid inzetten vanaf opname? Eefje Sizoo redactie@verenso.nl Het is een zonnige dag deze 10 april.
Nadere informatieOndersteunende en palliatieve zorg
Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende
Nadere informatiePRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg
PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE Cor Spreeuwenberg HOE KOMT HET DAT OVER DIT SOORT BESLISSINGEN MEER WORDT GESPROKEN DAN VROEGER? vroeger dood door infectieziekten en ongevallen
Nadere informatieEigenzinnige palliatieve zorg
Eigenzinnige palliatieve zorg Zorg voor ongeneeslijk zieken met een verstandelijke beperking Bart Hansen Palliatieve zorg Casus J is een vrouw van 45 met een ernstige verstandelijke beperking. Moeilijkheid
Nadere informatieZorg rond het levenseinde
Groeningelaan 7 8500 Kortrijk Tel.nr. 056/24 52 71 Faxnr. 056/24.52.64 Zorg rond het levenseinde Zorg rond het levenseinde 12 Voor meer informatie over voorgaande onderwerpen, kan u contact opnemen met
Nadere informatieMasterclass palliatieve zorg bij dementie 17 jan 2019
Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 jan 2019 Palliatieve zorg is alle zorg die er op gericht is iemand met een levensbedreigende ziekte (en zijn naasten) een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven
Nadere informatieHandreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Publieksversie
Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek Publieksversie Waarom nadenken en praten over uw levenseinde? Misschien denkt u wel eens na over uw levenseinde. In dat laatste deel van uw leven kan uw dokter
Nadere informatieLevenseindebeleid. Inleiding
Levenseindebeleid Inleiding In de kwaliteitswet Zorginstellingen staat dat de instelling als zorgaanbieder verplicht is verantwoorde zorg te bieden. Dat geldt ook voor zorg rond het levenseinde. Ook de
Nadere informatieTijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg
Beleidsnotitie Palliatieve Zorg Tijd voor de dood Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen Beleidsnotitie Tijd voor de dood Auteur(s) A.Trienekens Datum September
Nadere informatieHandreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Artsenversie
Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek Artsenversie Waarom nadenken en praten over het levenseinde? Misschien denkt uw patiënt wel eens na over zijn levenseinde. In dat laatste deel van zijn leven
Nadere informatieALS zorg en palliatieve zorg? Een gezamenlijk doel! En dezelfde uitkomstmaten?!
Saskia Teunissen Hoogleraar palliatieve zorg en hospicezorg Oncologieverpleegkundige en gezondheidswetenschapper Julius Centrum UMC Utrecht en Associatie Hospicezorg Nederland Directeur/bestuurder academisch
Nadere informatiePatiëntenwijzer voor palliatieve zorg bij (zeer) ernstig COPD. Introductie!
Patiëntenwijzer voor palliatieve zorg bij (zeer) ernstig COPD Introductie! Netty de Graaf, verpleegkundig specialist Longgeneeskunde, Albert Schweitzer ziekenhuis Dordrecht missie & visie Platform Het
Nadere informatiebeslisschijf evaluatie pilot Besluitvorming in de palliatieve fase palliatieve zorg
evaluatie pilot Besluitvorming in de palliatieve fase beslisschijf palliatieve zorg Begin 2006 zijn de VIKC-richtlijnen voor de palliatieve zorg en het zakboekje verschenen. Het IKMN en het UMC Utrecht
Nadere informatieZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE
ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE 1. INLEIDING De beslissing nemen om te verhuizen naar een WZC is niet vanzelfsprekend. Vele zaken worden afgewogen vooraleer de beslissing valt. Dit ook voor wat het
Nadere informatieEUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk)
Disclosure belangen Agnes van der Heide Agnes van der Heide Erasmus MC Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg 13 maart 2015 (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieDe laatste fase van de ziekte van Parkinson. Bespreken en vastleggen
De laatste fase van de ziekte van Parkinson Bespreken en vastleggen 1 Inhoud 3 4 5 6 6 7 8 9 9 10 11 11 12 12 13 13 14 15 16 Inleiding De laatste fase van de ziekte van Parkinson Hoe ziet de laatste fase
Nadere informatieBeleid rondom het levenseinde
Beleid rondom het levenseinde V1_2012 Inleiding Veel van onze cliënten zijn op vergevorderde leeftijd en dan komt het levenseinde dichterbij. Omdat veel cliënten binnen de muren van onze organisatie overlijden
Nadere informatieEthische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC
Ethische vragen Dick Willems Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC d.l.willems@amc willems@amc.uva.nl Voorbeelden van ethische vragen in de palliatieve zorg Toegankelijkheid van zorg Cognitieve problemen
Nadere informatieRuimte en grenzen bij euthanasie. Eric van Wijlick beleidsadviseur
Ruimte en grenzen bij euthanasie Eric van Wijlick beleidsadviseur Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (1) Hoofdstuk II Zorgvuldigheidseisen Artikel 2 1. De zorgvuldigheidseisen,
Nadere informatieMedische beslissingen aan het einde van het leven: een belangrijk gespreksonderwerp. Rozemarijn van Bruchem-Visser Internist ouderengeneeskunde
Medische beslissingen aan het einde van het leven: een belangrijk gespreksonderwerp Rozemarijn van Bruchem-Visser Internist ouderengeneeskunde Wat zegt de wet? Belangrijkste argument is wilsbekwaamheid
Nadere informatiePraten over behandelwensen en -grenzen. Informatie voor patiënten en familie over behandelbeperkingen
Praten over behandelwensen en -grenzen Informatie voor patiënten en familie over behandelbeperkingen Utrecht april 2019 Praten over behandelwensen en -grenzen Inleiding Bent u ziek of heeft u klachten?
Nadere informatieOordeel A en Oordeel B (casus 9 - RTE Jaarverslag 2013)
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Twee echtgenoten tussen de 80 en de 90 jaar oud kampten met ernstige aandoeningen en ondraaglijk lijden. Zij verzochten om gelijktijdige levensbeëindiging. De beide betrokken
Nadere informatieVragenlijst. KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen
Vragenlijst KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen 2 Inleiding op de vragenlijst Deze vragenlijst is onderdeel van een onderzoek naar medische beslissingen
Nadere informatieEen inleiding in palliatieve zorg Maureen Bijkerk
Een inleiding in palliatieve zorg 15-06-2017 Maureen Bijkerk Zomaar wat termen De palliatieve fase Palliatieve zorg Stervensfase Warme zorg Palliatief terminale zorg Terminale fase Laatste levensfase
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
EDERLADSE SAMEVATTIG Hoofdstuk 1 Dementie is een van de grootste uitdagingen voor de gezondheid wereldwijd en een aanzienlijk aantal mensen en hun families zullen het lot van dementie treffen. Dementie
Nadere informatieOndersteunende zorg voor mensen met kanker
Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties
Nadere informatieBrochure. Medisch - ethische zaken
Brochure Medisch - ethische zaken Informatie vanuit Wittenbergzorg over medisch-ethische zaken In een veranderende maatschappij en een veranderend zorglandschap wil Wittenbergzorg kwalitatief hoogwaardige
Nadere informatieSAMEN IN GESPREK OVER ETHISCHE VRAAGSTUKKEN
WAT VINDT U BELANGRIJK? SAMEN IN GESPREK OVER ETHISCHE VRAAGSTUKKEN LEVEN OP EEN MANIER DIE BIJ U PAST Wat heeft u nodig om te kunnen leven op een manier die bij u past? Om u te leren kennen, gaan we met
Nadere informatiePraten over behandelwensen en -grenzen
Praten over behandelwensen en -grenzen Praten over behandelwensen en -grenzen Informatie voor patiënten en familie Inleiding Als patiënt komt u in het UMC Utrecht met een bepaalde behandelwens. Meestal
Nadere informatieLevenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven
Levenseinde Presentatie KBO Riethoven 18 april 2017 Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Video ter introductie https://youtube/rtjce7zlkos Keuzes rond het levenseinde Waar wil
Nadere informatieUITGANGSPUNTEN. Perspectief van patiënten/cliënten en naasten op palliatieve zorg UITGANGSPUNTEN
Perspectief van patiënten/cliënten en naasten op Marieke Groot Expertisecentrum Palliatieve Zorg Helen Dowling Instituut Het perspectief door de ogen van een onderzoeker (en verpleegkundige) voorjaar 2014
Nadere informatieNiet-reanimeren verklaring
Niet-reanimeren verklaring 1 van 4 Niet-reanimeren verklaring Algemene informatie over een wilsverklaring Een wilsverklaring is een document waarin u uw wensen rondom het levenseinde vastlegt. Schriftelijke
Nadere informatieEen adembenemend vooruitzicht:
Palliatieve fase: Een adembenemend vooruitzicht: positief aanwenden van lichamelijke mogelijkheden inhoud Voorstellen Fasering Richtlijn oncologische revalidatie Wat is normaal? Zorg voor de zorgers Een
Nadere informatieOnderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017
Onderzoeksvragen vanuit de praktijk 17/10/2017 Deze lijst van onderzoeksvragen kwam tot stand na een bevraging bij de coördinatoren van de regionale netwerken voor palliatieve zorg en de voorzitters van
Nadere informatieZorg bij dementie: Altijd palliatieve zorg? Prof. dr. Cees Hertogh. 15 januari Ouderengeneeskunde & Ethiek van de zorg
Zorg bij dementie: Altijd palliatieve zorg? Prof. dr. Cees Hertogh 15 januari 2013 Ouderengeneeskunde & Ethiek van de zorg Reis naar het ongerijmde Ignatieff: reis naar het ongerijmde Mysterieuze ziekte:
Nadere informatie