OVERZICHT RECENTE LITERATUUR
|
|
- Mark Frank de Meyer
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2 KLINISCHE FARMACOLOGIE, VAKGROEP FARMACOLOGIE OVERZICHT RECENTE LITERATUUR Prof Dr T Christiaens, Prof Dr T Debacker, Dr E Van Leeuwen Universiteit Gent 12/09/2018
3 ANTIHYPERTENSIVA Wright JM et al. First-line drugs for hypertension. Cochrane Review (2018) Systematische review met meta-analyse, update 2018 Wat is het effect op mortaliteit en morbiditeit en de veiligheid van antihypertensiva versus placebo of geen behandeling bij volwassenen met hypertensie (>140/90mmHg)? 3
4 RESULTATEN 24 studies met patiënten (gemiddeld 56 jaar) met matig tot ernstige hypertensie (gemiddeld 168/94 mmhg) Gemiddeld 3 tot 5 jaar follow-up 72% behandeling in primaire preventie 4
5 MORTALITEIT Risico met placebo Risico met behandeling Relatief risico reductie GRADE Aantal patiënten Aantal RCTs Lage dosis thiaziden 11% 9,8% 0,89 (0,82 tot 0,97) Sterk (8RCTs) Absolute risico reductie (ARR) Number Needed to Treat (NNT) ARR 1,2% NNT 83 Bètablokkers 6,2% 6% 0,96 (0,86 tot 1,07) Matig (5RCTs) ACE-inhibitoren 13,6% 11,3% 0,83 (0,72 tot 0,95) Matig 6002 (3RCTs) NS ARR 2,3% NNTB 43 Calciumantagonisten 6% 5,1% 0,86 (0,86 tot 1,09) Zwak 4695 (1RCT) NS 5
6 CVA Risico met placebo Risico met behandeling Relatief risico reductie GRADE Aantal patiënten Aantal studies ARR NNT Lage dosis thiaziden 6,2% 4,2% 0,68 (0,6 tot 0,77) Sterk (8RCTs) ARR 2% NNT 50 Bètablokkers 3,4% 2,8% 0,83 (0,72 tot 0,97) Zwak (5RCTs) ACE-inhibitoren 6,0% 3,9% 0,65 (0,52 tot 0,82) Zwak 6002 (3RCTs) Calciumantagonist en 3,4% 1,9% 0,58 (0,41 tot 0,84) Zwak 4695 (1RCT) ARR 0,6% NNT 167 ARR 2,1% NNT 48 ARR 1,5% NNT 67 6
7 CORONAIR LIJDEN Risico met placebo Risico met behandeling Relatief risico (95%BI) GRADE Aantal patiënten Aantal RCTs ARR NNT Lage dosis thiaziden 3,9% 2,8% 0,72 (0,61 tot 0,84) Sterk (7RCTs) ARR 1% NNT 91 Bètablokkers 4,4% 3,9% 0,9 (0,78 tot 1,03) Zwak (5RCTs) ACE-inhibitoren 13,5% 11% 0,81 (0,70 tot 0,94) Matig 5145 (2RCTs) Calciumantagonisten 3,1% 2,4% 0,77 (0,55 tot 1,09) Zwak 4695 (1RCT) NS ARR 2,5% NNT 40 NS 7
8 TOTAAL CV-EVENTS Risico met placebo Risico met behandeling Relatief risico (95%BI) GRADE Aantal patiënten Aantal RCTs ARR NNT Lage dosis thiaziden 12,9% 9% 0,7 (0,64 tot 0,76) Sterk (7RCTs) Bètablokkers 7,6% 6,8% 0,89 (0,81 tot 0,98) Zwak (5RCTs) ACE-inhibitoren 20,1% 15,3% 0,76 (0,67 tot 0,85) Matig 5145 (2RCTs) Calciumantagonisten 8,1% 5,7% 0,71 (0,57 tot 0,87) Zwak 4695 (1RCT) ARR 3,9% NNT 26 ARR 0,8% NNT 125 ARR 4,8% NNT 21 ARR 2,4% NNT 42 8
9 UITVAL WEGENS ONGEWENSTE EFFECTEN Risico met placebo Risico met behandeling Relatief risico (95%BI) GRADE Aantal patiënten Aantal RCTs Abslute risico increase (ARI) Number needed to harm (NNH) Lage dosis thiaziden 5% 11,3% 2,38 (2,06 tot 2,75) Zwak 8870 (3RCTs) ARI 6,8% NNH 15 Bètablokkers 3,1% 14,4% 4,59 (4,11 tot 5,13) Zwak (4RCTs) ACE-inhibitoren ARI 11,3% NNH 9 Calciumantagonisten
10 RESULTATEN Effect groter in secundaire preventie en in primair matig-ernstige hypertensie 5-jaars absolute risico reductie voor aantal CV-events: secundaire preventie: ARR 5.5%, NNT 18 primaire preventie: ernstige hypertensie: ARR 5.1%, NNT 19 mild-matige hypertensie: ARR 0.8 tot 1.2%, NNT % van de patiënten behaalde streefwaarden bloeddruk Geen subgroep analyse mogelijk voor ras, oudere personen, specifieke groepen (DM, CNI ) Geen RCTs voor alfablokkers/sartanen versus placebo 10
11 BESLUIT Sterk bewijs dat lage dosis thiaziden mortaliteit en morbiditeit verminderen in secundaire preventie bij patiënten met matig-ernstige primaire hypertensie (> 160/100mmHg) ACE-inhibitoren en calciumantagonisten zijn even doeltreffend maar minder sterk onderbouwd Hoge dosis thiaziden en bètablokkers zijn minder doeltreffend dan lage dosis thiaziden Methodologie: zeer goed uitgevoerde grote systematisch review met meta-analyse Populatie: normale eerstelijnspopulatie, vooral behandeling in primaire preventie Voor de praktijk: laaggedoseerde thiaziden zijn werkzaam op harde eindpunten, veilig en goedkoop en blijven de eerste keuze 11
12 BEVESTIGING RICHTLIJN HYPERTENSIE (DM 2009): Laaggedoseerd thiazide als eerste keuze bij ernstige hypertensie (>180 /110 mmhg) onvoldoende effect van niet-medicamenteuze behandeling bij matige hypertensie (>160 /100 mmhg) hoog CV-risico (SCORE>10%), CV-antecedenten of orgaanschade met hypertensie (>140/90 mmhg) 12
13 ACC/AHA HIGH BLOOD PRESSURE GUIDELINES (2017) Verruiming definitie hypertensie: vanaf 130/80 mmhg Medicamenteuze behandeling (naast niet-medicamenteuze behandeling) bij hoog CVR vanaf 130/80 mmhg en bij alle patiënten vanaf 140/90 mmhg Streefwaarden < 130/80 mmhg 13
14 ESC/ESH GUIDELINES 2018 Definitie onveranderd: hypertensie vanaf 140/90 mmhg Bij hoognormale BD ( /85-89 mmhg) medicamenteuze behandeling te overwegen wanneer CV risico heel hoog is (graad IIb aanbeveling, voorheen III) Eerste doel van behandeling streefwaarde < 140/90 mmhg in alle patiënten, en behandelde bloeddrukwaarden streven naar < 130/80 mmhg als goed verdragen (graad I aanbeveling) 14
15 ESC/ESH GUIDELINES 2018 Start van de medicamenteuze behandeling: bij voorkeur 2-drug combinatie bij voorkeur in één pil (behalve bij fragiele oudere patiënt en graad 1 hypertensie met laag CV risico vnl als SBP < 150 mmhg is) (graad I aanbeveling) Sleutelrol voor apotheek en verpleging in de lange-termijn opvolging BD 15
16 VERVIERVOUDIGEN VAN INHALATIECORTICOSTEROÏDEN (ICS) BIJ ASTMA McKeever T et al, Quadrupling inhaled glucocorticoid dose to abort asthma exacerbations. N Engl J Med 2018 Pragmatisch niet-geblindeerd gerandomiseerde multicentrische studie in de eerste lijn in UK, follow-up 1 jaar Wat is het effect en de veiligheid van een zelfmanagementplan met (in stap 2) verviervoudigen ICS maximum 2 weken versus ICS in normale dosis bij een astma-aanval? Inclusiecriteria: ouder dan 16 jaar met minstens 1 astma-aanval afgelopen jaar met orale corticosteroïden 16
17 RESULTATEN 1922 patiënten (gemiddeld 57 jaar) met 30% ICS en 70% ICS +LABA Bij verviervoudigen ICS na 1 jaar: vermindering in aantal ernstige astma-aanvallen: 420/965 (45%) vs 484/957 (52%), HR tijd tot eerste aanval: 0.81 (95%BI 0.72 tot 0.92), NNT 15 minder behandeling met orale corticosteroïden: 311/965 (33%) versus 377/957 (40%) Gemiddeld aantal behandeling 0,5 vs 0,61, incidentie ratio 0,82 (95%BI 0,7 tot 0,96) minder ongeplande astma consulten bij arts: 379/965 (41%) versus 442/957 (47%) Gemiddeld aantal raadplegingen 0,73 vs 0,84, incidentie ratio 0,86 (95%BI 0,75 tot 0,99) meer niet-ernstige bijwerkingen: 41(7%) vs 10(2%): orale candida: 19 vs 7 en dysfonie: 17 vs 2 17
18 BESLUIT Tijdelijk verviervoudigen van ICS geeft geringe vermindering van astma-aanvallen (- 19%), maar vermoedelijk niet klinisch relevant (vanaf - 30%) + meer orofaryngeale bijwerkingen Methodologisch: pragmatisch opzet, niet-geblindeerd, lage therapietrouw, conflict of interest voor meerdere auteurs, wel langdurig Populatie: 80% eerstelijnspraktijken, wel met minstens 1 astma aanval waarvoor behandeling met orale steroïden Richtlijn Astma (NHG 2015): viervoudige verhoging van de startdosis ICS kan overwogen worden bij niet-ernstige exacerbatie Voor de praktijk: risicobatenanalyse nodig alvorens behandeling: afwegen groter risico op ongewenste effecten door hogere dosis ICS zeer gering klinisch voordeel therapietrouw bevorderen bij astma gedeelde zorg voor HA en apothekers 18
19 BEHANDELING VAN POSTMENOPAUZALE VULVOVAGINALE KLACHTEN Mitchell CM et al. Efficacy of Vaginal Estradiol or Vaginal Moisturizer vs Placebo for Treating Postmenopausal Vulvovaginal Symptoms. JAMA 2018 Placebogecontroleerde RCT in 2 onderzoekscentra in US, follow-up 12 weken Wat is het effect en de veiligheid van lokale hormoonbehandeling vs placebo en vaginale hydraterende crème vs placebo op vulvovaginale klachten bij postmenopauzale vrouwen? Interventies 1dd 10,3ug estradiol vaginale tablet (Vagifem ) na 2w 2x/w + placebogel 1x/3d vaginale hydraterende crème (Replens : glijmiddel met langdurige werking ) + placebo tablet dubbele placebo Inclusiecriteria: minimum één vulvovaginale klacht per week (jeuk, pijn, irritatie, droogte of dyspareunie) 19
20 RESULTATEN N= 302 postmenopauzale vrouwen, gemiddeld 61 jaar, met matig-ernstige vulvovaginale klachten Alle interventies gaven vermindering van klachten maar zonder een verschil tussen lokale hormoonbehandeling vs placebo en hydraterende crème vs placebo na 12 weken in vermindering ernst van de vulvovaginale klachten (van matig-ernstig naar mild tot matig; klinisch niet relevant) vermindering van totale vaginale klachten (van mild tot matig naar geen tot mild) toename van seksuele functionele index (klinisch weinig relevant) vermindering van stress door seksuele dysfunctie (van frequent-altijd naar nooit tot zelden) Geen verschil in ongewenste effecten tussen de interventies: vaginale candida (5/102 in estradiol, 2/100 in hydraterende crème, 2/100 in de placebo) 20
21 BESLUIT Geen klinisch relevant voordeel van lokale hormoonbehandeling en hydraterende crème versus placebo Methodologie: goed uitgevoerde dubbel dummy gecontroleerde RCT, weinig uitval, goede therapietrouw, kort, wel conflict of interest voor meerdere auteurs Populatie: vermoedelijk eerstelijnspopulatie (online rekrutering), wel reeds matig-ernstige klachten met exclusie van behandeling in 2 maanden voor de RCT Richtlijn NHG menopauze (2012): behandel met vaginaal (ovules of crème) estriol 0,5 mg 1dd gedurende 2 weken, bij voldoende effectiviteit geef onderhoudsdosis 0,5 mg 2x/w en overweeg na 3 tot 6 maanden te stoppen Voor de praktijk: behandel met een (goedkoopste) vaginaal glijmiddel als eerste stap bij vaginale klachten 21
22 VERZACHTENDE BADMIDDELEN BIJ KINDEREN MET ECZEEM Santer et al. Emollient bath additives for the treatment of childhood eczema (BATHE). BMJ 2018 Pragmatische niet-geblindeerde gerandomiseerde gecontroleerde multicentrische studie in de eerste lijn in UK, follow-up 1jaar Wat is het effect, de veiligheid en de kost van verzachtende badmiddelen versus standaardbehandeling bij kinderen tussen 1 en 11 jaar met atopische eczeem? Exclusie van kinderen met mild eczeem+ minder dan 1 bad/week Eindpunt: zelf gerapporteerde POEM eczeemscore (0-7 mild, 8-16 matig, ernstig) primair: na 12 weken secundair: na 1 jaar 22
23 23
24 BESLUIT Geen klinisch relevant voordeel voor verzachtende badmiddelen met standaardbehandeling vs standaardbehandeling Methodologie: pragmatisch opzet, geen placebo/blindering/objectieve uitkomstmaat, lage rekrutering, goede therapietrouw, lange follow-up + in overleg met patiënten Populatie: normale eerstelijnspopulatie met eczeem met matige symptoomcontrole, veelvoorkomend vervelend iets (jeuk!) Richtlijn Eczeem (NHG 2014): advies voor kort baden/douchen (2-3x/w) met weinig zeep en daarna in te smeren met indifferent middelen. Gebruik van ongeparfumeerde badolie is te overwegen. Voor de praktijk: geen meerwaarde voor allerlei OTC-verzachtende badmiddelen belang van goede therapietrouw voor onderhoudsbehandeling met smeren van indifferente middelen 24 nadien pas lokale zwakke CS bij toename klachten
25 HONING BIJ KINDEREN MET HOEST Oduwole O et al. Honey for acute cough in children 2018 Cochrane systematische review met meta-analyse, update in 2018 Wat is de effectiviteit en veiligheid van honing vs geen behandeling, placebo of OTC-hoestmedicatie bij kinderen van 1 tot 18 jaar met acute hoest? 25
26 RESULTATEN 6 RCTs met 899 kinderen tussen 1 en 16 jaar (3 nieuwe RCTs (n=331)) 1 dag honing: meer effect dan geen behandeling, placebo of difenhydramine + gelijkaardig effect als dextromethorfan op frequentie en ernst hoest impact op slaap van kind en ouders (1a 2 punten op schaal van 1 tot 7) 3 dagen honing meer effect dan placebo en salbutamol op hoestsymptomen Geen ernstige ongewenste effecten Geen verschil in niet-ernstige ongewenste effecten 26
27 BESLUIT Honing lijkt effectief in verminderen hoestsymptomen Methodologie: zwakke bewijskracht, kleine studies met hoog risico op bias, geen blindering, korte studies Populatie: normale eerstelijnspopulatie, veelvoorkomende klacht Richtlijn Acute hoest (NHG 2011): raadt hoestmiddelen af (wegens onvoldoende aangetoonde effectiviteit) + als de patiënt toch iets wil gebruiken, adviseer dan honing! Kind en Gezin advies: geef een kind jonger dan 1 jaar geen honing (botulismebacterie) Voor de praktijk: overweeg honing bij kinderen ouder dan 1 jaar naast de nietmedicamenteuze behandeling van hoest dezelfde boodschap door huisarts+ apotheek 27
Bloeddruk: hoe lager hoe beter?
Bloeddruk: hoe lager hoe beter? Zijn de SPRINT en andere studies van nut voor met name de oudere type 2 patiënten? Dr. K.J.J. (Hans) van Hateren Huisarts & onderzoeker Geen Conflicts of interest Number
Nadere informatieLipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan?
Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan? Dr. Mike Peters Internist VU medisch centrum Amsterdam mjl.peters@vumc.nl Ouderen passen niet in een richtlijn 1. Dhr S, 89 jaar,
Nadere informatieAcetylcysteine bij ouderen met COPD. Reduceert acetylsteine exacerbaties?
Home no. 3 Juni 2018 Eerdere edities Verenso.nl Acetylcysteine bij ouderen met COPD. Reduceert acetylsteine exacerbaties? Critical Appraisal of Topics Mariëlle Winters mariellewinters@gmail.com Aanleiding
Nadere informatieBehandeling van hypertensie
NECF onderwijsbijeenkomst 19 juni 2014 Farmacotherapie bij 80+ers: Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Behandeling van hypertensie Evelien Lutke Schipholt, apotheker externe instellingen, CWZ Gerard Rongen,
Nadere informatieInhalatietherapie bij COPD
Inhalatietherapie bij COPD Artikel door dr. Peter Driesen medisch diensthoofd pneumologie AZ Turnhout Wanneer aan de huisartsen gevraagd werd welk thema zij graag besproken hadden in de pneumologie werd
Nadere informatieHypertensie. Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist
Hypertensie Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist Hypertensie Primaire of essentiële (95%) Secundaire (5%) G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist, jan. 2012 2 Bloeddruk
Nadere informatieOverbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand
Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte
Nadere informatieCARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE
CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart
Nadere informatieDe behandeling van lage rugpijn met ruggordels en medicatie
Samenvatting 163 De behandeling van lage rugpijn met ruggordels en medicatie Lage rugpijn is een veelvuldig voorkomend probleem in geïndustrialiseerde landen. De kans dat iemand gedurende zijn leven een
Nadere informatieCVRM kwetsbare ouderen. Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io
CVRM kwetsbare ouderen Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieWat is astma? Wat is astma? Basis Cursus Astma bij Kinderen. Dilemma s bij behandeling van kinderen met astma
Basis Cursus Astma bij Kinderen Wat is astma? Anneke Landstra Mariëlle Pijnenburg Maarten Kuethe Wim van Aalderen Wat is Normale luchtweg Matig/ernstig astma gezond fataal astma Dilemma s bij behandeling
Nadere informatieDiabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren Huisarts, lid DiHAG Senior-onderzoeker Diabetes kenniscentrum Disclosure Geen conflicts of interest De toekomst!!! >25% = >75 jaar Karakteristieken ouderen
Nadere informatiePsychofarmaca bij d e de ouderen Waarom slikken zij? A D. D Hooghe Hooghe
Psychofarmaca bij de ouderen Waarom slikken zij? A. D Hooghe Psychofarmaca Benzodiazepines en aanverwanten Antidepressiva Antipsychotica Antipsychotica Assessment of antipsychotic prescribing in Belgian
Nadere informatieSamenvatting. Hoofdstuk 1. Hoofdstuk 2
Samenvatting 125 Samenvatting Hoofdstuk 1 Gedurende de laatste 20 jaar is binnen de IVF de aandacht voornamelijk uitgegaan naar de verbetering van zwangerschapsresultaten. Hierdoor is er te weinig aandacht
Nadere informatieBarnidipine C08CA12, december Indicatie Barnidipine is geregistreerd voor de indicatie hypertensie.
Barnidipine C08CA12, december 2017 Indicatie Barnidipine is geregistreerd voor de indicatie hypertensie. Standpunt Ephor In het rapport over de calciumantagonisten van april 2013 wordt barnidipine door
Nadere informatieConflict van belangen
Steroïden en luchtwegverwijders: aparte inhalers of één langwerkend combinatiepreparaat? - een studieprotocol - Baretta H.J. 1, Metting E.I. 1, van Boven J.F. 1, Flokstra-de Blok B.M.J. 1, van der Molen
Nadere informatie5-jaars Follow-up van de FAME studie
5-jaars Follow-up van de FAME studie WCN Congres 2015, Amsterdam 20-11-2015 Drs. L.X. van Nunen namens de FAME studiegroep Potential conflicts of interest Ik, Lokien X. van Nunen, heb GEEN conflicts of
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen bij hypertensie, beleid en medicatie
Continuing Nursing Education (CNE) Nieuwe ontwikkelingen bij hypertensie, beleid en medicatie Sanne van Wissen 22 maart 2016 Utrecht @svanwissen Inhoud Bloeddruk en is er een optimale bloeddruk? Rol van
Nadere informatieFarmacotherapeutisch bijblijven: Algemeen literatuuroverzicht en recente literatuur 18/05/2016 Sylvie Rottey
Farmacotherapeutisch bijblijven: Algemeen literatuuroverzicht en recente literatuur 18/05/2016 Sylvie Rottey 1. Safer Prescribing A Trial of Education, Informatics, and Financial Incentives - Context:
Nadere informatieBloeddruk en CV risico. Bert-Jan van den Born Vasculaire geneeskunde AMC
Bloeddruk en CV risico Bert-Jan van den Born Vasculaire geneeskunde AMC Beter bloeddruk meten Hoe is het nu? Waarom moet het anders? Wat is de ideale bloeddrukmeting? CVRM risicotabel 10-yr CVD risk 20%
Nadere informatieMenopauze, plaats voor HST? Jan Willem de Leeuw Gynaecoloog Ikazia Ziekenhuis, Rotterdam
Menopauze, plaats voor HST? Jan Willem de Leeuw Gynaecoloog Ikazia Ziekenhuis, Rotterdam Disclosures spreker GEEN Definities Menopauze: de laatste menstruatie in het leven van een vrouw. Deze wordt in
Nadere informatieErvaring Aantal ouderen bestudeerd in Randomized Controlled Trials (RCTs) 196 patiënten, gemiddelde leeftijd 67 jaar.(4)
Fosinopril C09AA09, januari 2018 Indicatie Hypertensie en hartfalen. Standpunt Ephor In het rapport over de ACE-remmers van december 2017 wordt fosinopril door Ephor als behandeling van hypertensie niet
Nadere informatieBloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige
Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald
Nadere informatieUw brief van Uw kenmerk Datum 21 januari 2013 Farma februari 2013
Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Uw brief van Uw kenmerk Datum 21 januari 2013 Farma-3151398 11 februari 2013 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer
Nadere informatieHuisarts en longarts ernstig astma
Huisarts en longarts ernstig astma lentebries 6 maart 2019 Els JM Weersink, Pulmonologist Department of pulmonology Location AMC Amsterdam University Medical Centers The Netherlands Casus mevrouw 60 jaar
Nadere informatieEvidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog
Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten Ton Kuijpers, Epidemioloog Guru based medicine Inhoud Voorbeeld van een wetenschappelijk onderzoeksdesign (RCT) Mate van bewijs Conclusies
Nadere informatieTabel: Overzicht van de studieresultaten.
1 Educatieve interventies om de therapietrouw bij diabetes mellitus type 2 te verbeteren Subanalyse van een systematische review van gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken Tabel: Overzicht van de studieresultaten.
Nadere informatieBehandeling na een acuut coronair syndroom
Behandeling na een acuut coronair syndroom Een nieuwe uitdaging in de ketenzorg CVRM Nascholing Stedelijke werkgroep Amsterdam 9 en 14 juni 2010 A.L.M. Bakx, cardioloog, BovenIJ Ziekenhuis SECUNDAIRE PREVENTIE
Nadere informatie11/01/2013. Een minuutje geduld. Geboorte.. De mens. Afklemmen van de navelstreng anno 2012 Controversieel? . andere zoogdieren
Geboorte.. De mens Een minuutje geduld Vroeg- of Laattijdig afnavelen Dr. David Van Laere Neonatoloog UZ Antwerpen. andere zoogdieren Afklemmen van de navelstreng anno 2012 Controversieel? Zoek de verschillen?
Nadere informatieCAT in het bakkie!! Workshop Quick & Dirty evidence zoeken
CAT in het bakkie!! Workshop Quick & Dirty evidence zoeken dr. Evelien I.T. de Schepper huisarts-epidemioloog, post-doc onderzoeker (Erasmus MC) Alex N. Bastick huisarts-epidemioloog, promovendus (Oosterhout
Nadere informatieDiuretica? De spons erover.
Diuretica? De spons erover. Thierry Christiaens Vakgroep Huisartsgeneeskunde en ELGZ & Heymans Instituut voor Farmacologie, Universiteit Gent & Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI/CBIP)
Nadere informatieTherapeutisch versus niet-therapeutisch onderzoek bij minderjarige en wilsonbekwame proefpersonen
Therapeutisch versus niet-therapeutisch onderzoek bij minderjarige en wilsonbekwame proefpersonen In de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO) staat: Het is verboden wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieRivaroxaban toevoegen aan aspirine bij zogezegde secundaire cardiovasculaire preventie?
Rivaroxaban toevoegen aan aspirine bij zogezegde secundaire cardiovasculaire preventie? Eikelboom JW, Connolly SJ, Bosch J, et al; COMPASS Investigators. Rivaroxaban with or without aspirin in stable cardiovascular
Nadere informatieWorkshop hypertensie op jonge leeftijd
Workshop hypertensie op jonge leeftijd Monika Hollander, kaderhuisarts HVZ Bert-Jan van den Born, internist-vasc. geneeskundige, AMC Doel workshop Consensus tav diagnostiek en behandeling van jonge patienten
Nadere informatieBloeddrukregeling: hoger? lager?
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw Bloeddrukregeling: hoger? lager? Dr. L. Nestor Geriater www.hhzhlier.be 2 To fall or not to fall HYPERTENSIE BIJ BEJAARDEN: How to treat? That s the question! Bloeddrukregeling
Nadere informatieSamenvatting
- 12 - Samenvatting - 13 - Gebrek aan dagelijkse lichaamsbeweging is een groot probleem voor de volksgezondheid door de bijdrage aan de ziektelast wereldwijd en het risico op sterfte. Hardlopen is een
Nadere informatieJanneke Horn. Calcium Antagonists in Stroke Wasted experiments on humans and animals
Janneke Horn Calcium Antagonists in Stroke Wasted experiments on humans and animals Martien Limburg Destijds Established Clinical Investigator Nederlandse Hartstichting Janneke Horn 1994 Artsexamen, cum
Nadere informatieBijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3
Bijsluiter gebruik astma (kinderen) indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 2 Populatie... 2 Monitoring... 2 Beschrijving
Nadere informatieDosering: geen dosisaanpassing op basis van leeftijd. Een startdosering van 5 mg wordt geadviseerd.
Fosinopril C09AA09, april 2019 Indicatie Behandeling van hypertensie en symptomatisch hartfalen.(1,2) Standpunt Ephor en samenvatting Fosinopril wordt door Ephor niet geadviseerd als behandeling van hypertensie
Nadere informatieFlavoxaat G04BD02, december 2018
Flavoxaat G04BD02, december 2018 Indicatie Urine-incontinentie, pollakisurie, nycturie, loze aandrang. Standpunt Ephor In het rapport over de muscarine-antagonisten van november 2016 wordt flavoxaat door
Nadere informatieStaken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie
Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Dit proefschrift richt zich op statinetherapie in type 2 diabetespatiënten; hiervan zijn verschillende aspecten onderzocht. In Deel I worden de effecten van statines op LDLcholesterol en cardiovasculaire
Nadere informatieOpvolgrapport Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering actieve opsporing van chlamydia trachomatis-infecties in de huisartspraktijk
Opvolgrapport Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering actieve opsporing van chlamydia trachomatis-infecties in de huisartspraktijk Auteur: Veronique Verhoeven Augustus 2009 Conclusie van deze opvolging
Nadere informatieRegionaal formularium astma / COPD
Regionaal formularium astma / COPD Dr. V. van der Meer, huisarts / kaderarts astma COPD Drs. R. Roelofsen, huisarts / kaderarts i.o. astma COPD Welk middel en device kiest u? Mw. A, 40 jaar Astma, nieuw
Nadere informatieDICK BIJL, ARTS N.P., EPIDEMIOLOOG INTERNATIONAL SOCIETY OF DRUG BULLETINS (ISDB)
Minder medicijnen is vaak beter. DICK BIJL, ARTS N.P., EPIDEMIOLOOG INTERNATIONAL SOCIETY OF DRUG BULLETINS (ISDB) Even voorstellen Arts n.p. en epidemioloog, oud-huisarts 22 Jaren gewerkt bij het Geneesmiddelenbulletin:
Nadere informatieTelerehab III studie
Telerehab III Telerehab III studie Lange termijn effecten van telerevalidatie op QOL, CV RF en en fysieke conditie (No conflict of interest) Pilootstudie coördinator: Prof. Dr. Paul Dendale, Cardioloog-revalidatiearts
Nadere informatieKritisch lezen Hoe lees ik een artikel?
Kritisch lezen Hoe lees ik een artikel? Prof. Dr. Lieve Peremans 2/5/15 Herhaling titel van presentatie 1 Evalueer kritisch de kwaliteit Heb ik nu een goed artikel? 1.Soorten onderzoeksdesigns 2.Regels
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Nadere informatieAstma controle, is er ruimte voor verbetering? Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen met astma in Nederland?
Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Walter Balemans, kinderlongarts Antonius ziekenhuis, Nieuwegein CAHAG conferentie, januari 2017 Gewetensvraag Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen
Nadere informatieCVRM addendum (kwetsbare) ouderen
CVRM addendum (kwetsbare) ouderen Prof. Dr. Majon Muller Internist-OUDGNK Hoofd sectie OUDGNK Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieVan Fenotypes naar Medicamenteuze behandeling Ernstig astma anno Jeroen van Exsel, longarts
Van Fenotypes naar Medicamenteuze behandeling Ernstig astma anno 2018 Jeroen van Exsel, longarts Astma Astma Patients with asthma Patients with asthma Leerdoelen Achtergrond, epidemiologie astma en ernstig
Nadere informatieAlain Van Meerhaeghe, Service de pneumologie et GERHPAC, Hôpital Vésale, CHU-Charleroi
Associatie van inhalatiecorticosteroïden met langwerkende bèta-2-mimetica bij COPD-patiënten met een verhoogd cardiovasculair risico: wat is het effect op mortaliteit? Vestbo J, Anderson JA, Brook RD,
Nadere informatieAstma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten
Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller
Nadere informatieOseltamivir. Herjan Bavelaar AIOS MMB
Oseltamivir Herjan Bavelaar AIOS MMB Inhoudsopgave à Introduc5e à Globaal overzicht evidence algemene popula5e à IC- specifieke literatuur à Conclusie/ discussie Introduc5e Influenza Familie: Orthomyxoviridae
Nadere informatieAntistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG
Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Epidemiologie van atriumfibrilleren (AF) Meest voorkomende ritmestoornis in de westerse wereld Gemiddeld
Nadere informatie(Acute) hypertensiebehandeling bij herseninfarct/bloeding. Bert-Jan van den Born
(Acute) hypertensiebehandeling bij herseninfarct/bloeding Bert-Jan van den Born Leerdoelen Welke behandeling in acute fase infarct/bloeding? - grenswaarden en streefwaarden? - IV middel? Hoe na de acute
Nadere informatieSamenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO)
Home no. 1 Februari 2018 Themanummer Cardiovasculair Eerdere edities Verenso.nl Samenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO) Geen bewijs voor effectiviteit van preventieve cardiovasculaire medicatie
Nadere informatieStage-opdracht deskundigheidsbevordering
Stage-opdracht deskundigheidsbevordering Naam: Marthe Verwater Studentnummer:09011129 Klas: HDT 2 Inhoudsopgave: 1.Voorbereiding... Blz.3 2.Literatuurstudie...... Blz.4 3.Verslag... Blz.8 2 Stage opdracht
Nadere informatieBelangrijke Veiligheidsinformatie over prasugrel
Belangrijke Veiligheidsinformatie over prasugrel Prasugrel behoort tot de farmacotherapeutische groep van de bloedplaatjesaggregatieremmers (heparine niet meegerekend), een groep waaronder ook clopidogrel
Nadere informatieEvidence-based Lifestyle Advies
Evidence-based Lifestyle Advies Focus op dieet Willem Bax*, Internist-nefroloog-vasculair geneeskundige Vaatcentrum Alkmaar *,Conflict of interest m.b.t. onderwerp: geen 1 Vrouw, 48 jaar, VG: RA, zus DM-2,
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66111 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Streit, S.R. Title: Perspectives on treating hypertension in old age : the burden
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatieVerbetering van therapietrouw. Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht
Verbetering van therapietrouw Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht Therapietrouw bij hypertensie Vrouw, 47 jaar, bloeddruk 184/102 mm Hg Diagnose: Essentiële hypertensie
Nadere informatieBehandeling van het acute herseninfarct
Behandeling van het acute herseninfarct VPL symposium 14-03-2014 Puck Fransen, onderzoeker neurologie, Erasmus MC Inhoud Achtergrond (epidemiologie/etiologie) Behandeling endovasculaire behandeling Huidige
Nadere informatie24 uurs Bloeddruk meting (ABPM)
24 uurs Bloeddruk meting (ABPM) Nationaal Hypertensie Congres 7 februari 2014 Dr. G. vanmontfrans, Vasculair internist AMC Dr. T. Tumkaya, kaderhuisarts HVZ Waarom ABPM? Gegevens over 30-60 metingen ipv
Nadere informatieBelangrijke Veiligheidsinformatie over EFIENT (prasugrel)
Belangrijke Veiligheidsinformatie over EFIENT (prasugrel) EFIENT (prasugrel) behoort tot de farmacotherapeutische groep van de bloedplaatjesaggregatieremmers (heparine niet meegerekend), een groep waaronder
Nadere informatieBijlage III Wijzigingen van de samenvattingen van productkenmerken en bijsluiters.
Bijlage III Wijzigingen van de samenvattingen van productkenmerken en bijsluiters. Opmerking: deze wijzigingen van de samenvatting van de productkenmerken en de bijsluiter waren geldig ten tijde van het
Nadere informatieInhoud Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
INHOUD I Inhoud Hoofdstuk 1 Klinische aspecten van hypertensie 1 1. Voorkomen en definitie 1 2. Over risico en risicoreductie 3 3. Klinische manifestaties 9 4. De bloeddrukmeting 10 A. De bloeddrukmeting
Nadere informatieFarmacotherapeutische behandelmogelijkheden bij alcoholafhankelijkheid. Dr. De Mulder Psychiater-PsychotherapeutePAAZ H.-Hartziekenhuis Lier
Farmacotherapeutische behandelmogelijkheden bij alcoholafhankelijkheid Dr. De Mulder Psychiater-PsychotherapeutePAAZ H.-Hartziekenhuis Lier Alcohol: Epidemiologische gegevens WHO: Europa, regio hoogste
Nadere informatieEUROPESE AANBEVELINGEN VOOR DE
EUROPESE AANBEVELNGEN VOOR DE AANPAK VAN ARTERËLE HYPERTENSE 2018 Guidelines for the Management of Arterial Hypertension 6 nieuwe concepten Bloeddrukmeting Bredere toepassing van ambulante BD meting met
Nadere informatieDe Overgang: een opvlieger waard?
De Overgang: een opvlieger waard? Cécile Romans Huisarts Neerbeek Kaderarts Urogynaecologie Definitie n Menopauze: laatste bloeding n Climacterium/peri-menopauze/overgang: fase met symptomen van dalend
Nadere informatieVroeginterventie via het internet voor depressie en angst
Samenvatting 141 Vroeginterventie via het internet voor depressie en angst Hoofdstuk 1 is de inleiding van dit proefschrift. Internetbehandeling voor depressie en angst is bewezen effectief. Dit opent
Nadere informatieIMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK
IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK 29 januari + 30 januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS
Nadere informatieFormulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een artikel over een interventieonderzoek (bij voorkeur een RCT)
Formulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een artikel over een interventieonderzoek (bij voorkeur een RCT) Behorend bij: Evidence-based logopedie, hoofdstuk 4 1 Toelichting bij de criteria voor
Nadere informatieRemimazolam. S.J.A. van Bilsen
Remimazolam S.J.A. van Bilsen Remimazolam Ontwikkeld door PAION Ultra kort werkende benzodiazepine. Vraag naar veiligheid, diepe sedatie en korte duur (=Soft) Antonik et al. A placebo- and midazolam controlled
Nadere informatieStudie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling
Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken
Nadere informatieDe rol van apc en steroiden. Intensive Care, UMC St Radboud Nijmegen
De rol van apc en steroiden Peter Pickkers Intensive Care, UMC St Radboud Nijmegen NIVAS 2012 De controverse omtrent APC, Eli-Lilly en de Surviving Sepsis Campaign De studies De sponsering Het commentaar
Nadere informatieONDERZOEK HARTREVALIDATIE: KAN HET KORTER? Sabrine de Vries Spithoven ANIOS Cardiologie
ONDERZOEK HARTREVALIDATIE: KAN HET KORTER? Sabrine de Vries Spithoven ANIOS Cardiologie 21-11-2014 INHOUDSOPGAVE Introductie Relevantie Onderzoeksvragen Methode Resultaten Discussie Conclusie Aanbeveling
Nadere informatieAlain Van Meerhaeghe, Service de Pneumologie et GERHPAC, Hôpital Vésale, CHU-Charleroi ; Laboratoire de médecine factuelle de l ULB
Ernstig COPD: wat is de meerwaarde van een triple therapie met een inhalatiecorticosteroïd, een langwerkend bèta-2-mimeticum en een langwerkend anticholinergicum? Singh D, Papi A, Corradi M, et al. Single
Nadere informatieBack to lipids lange termijn effecten van sta6nes
Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Prof Dr Johan De Su.er Universiteit Gent AZ Maria Middelares Gent Sta:ne gebruikers in België : 2005-2015 CM rapport 2015 ZIV uitgaven voor sta:nes: 2005-2015
Nadere informatieWhiplash en duizeligheid: een paar apart Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp
Whiplash en duizeligheid: een paar apart Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Wat te vewachten? 1. Praktijkervaring en registratie 2. Whiplash-trial 3. Prognostische factoren 1. Patiëntgegevens 1998 2003 Praktijk
Nadere informatieEvidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Margriet Moret - Hartman, methodoloog
Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten Margriet Moret - Hartman, methodoloog Inhoud 1. Evidence Based Richtlijnontwikkeling 2. Voorbeeld van een wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatiebut no statistically significant differences
but no statistically significant differences Astma is een chronische aandoening, die niet te genezen is. Met de passende zorg kunnen symptomen tot een minimum worden gereduceerd en zou een astma patiënt
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Depressieve stoornissen zijn wijdverspreid, hebben nadelige gevolgen voor de kwaliteit van leven van patiënten en hun familieleden. Deze stoornissen worden geassocieerd
Nadere informatieOndanks de geboekte vooruitgang op het gebied van
S A M E N V A T T I N G Ondanks de geboekte vooruitgang op het gebied van preventie en behandeling van het herseninfarct, blijft deze aandoening een veelvoorkomende oorzaak van mortaliteit en morbiditeit.
Nadere informatieHALDOL tabletten en drank
Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico
Nadere informatieDe ESH 2018 Hypertensie Richtlijnen
De ESH 2018 Hypertensie Richtlijnen Wat is nieuw? Tine De Backer UZ Gent-UGent 1. Bloeddrukmeting Bredere toepassing van ambulante BD meting met ABPM en/of HBPM, in het bijzonder HBPM, als optie om de
Nadere informatieOLIJFdag 3 oktober 2015
OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening
Nadere informatieBijsluiter gebruik COPD-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3
Bijsluiter gebruik COPD-indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 2 Populatie... 2 Monitoring... 2 Behandeling... 2 Beschrijving per
Nadere informatieDiabetes en hart- en vaatziekten. CVRM nieuwe stijl. Nieuwe richtlijn CVRM 2011 14-6-2013. Risicostratificatie. Wanneer risicostratificatie?
Diabetes en hart- en vaatziekten CVRM nieuwe stijl ~65% van alle sterfgevallen bij DM als gevolg van HVZ CVRM bij diabetes mellitus Karin Kaasjager Langerhansdagen 2013 Dood door HVZ 2- to 4-verhoogd Cardiovasculaire
Nadere informatieZorgpad Atriumfibrilleren (AF)
Zorgpad Atriumfibrilleren (AF) Highlights Ziekenhuizen 2017 Hans Ros, ziekenhuisapotheker Inhoud Wat is AF? Hoe ontstaat een CVA (beroerte)? Behandeling AF: 4 peilers Orale antistolling 1 2016 ESC Guidelines
Nadere informatieHeupklachten. Prof. Sita Bierma-Zeinstra Hoogleraar Artrose en gerelateerde aandoeningen
Heupklachten Prof. Sita Bierma-Zeinstra Hoogleraar Artrose en gerelateerde aandoeningen Dept of General Practice / Dept of Orthopedics Erasmus MC University Medical Center Rotterdam Heupklachten Prevalentie
Nadere informatieHartfalen: medicatie in de 1 e lijn en interacties
Hartfalen: medicatie in de 1 e lijn en interacties Disclosure Bart Kremers Werkzaam bij Apotheek Ravenstein en GIC-helpdesk van de KNMP Geen contacten/belangen mbt farmaceutische industrie Hartfalen-medicatie
Nadere informatie% Slechter! Nieuwe langwerkende insulines. Wat is een goed basaal insuline? STEMSYSTEEM. Wat is een goed basaal insuline?
Nieuwe langwerkende insulines Na het uitkomen van de laatste NHG-Standaard zijn er 3 nieuwe langwerkende insulines op de markt gekomen. Daarnaast hebben we nog de oude NPH insuline en de oude detemir en
Nadere informatieCasusschetsen astma/copd
Casusschetsen astma/copd 7 augustus 2000 Casusschets 1 Mevr. N, is een 26 jarige adipeuze Surinaamse vrouw die sinds 1994 in Nederland woonachtig is. Sinds haar komst naar Nederland heeft zij in wisselende
Nadere informatieCasus. PrevalenOe OSAS 17-04-16. Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS. Disclosures
170416 Disclosures Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS Geen (potentiële) belangenverstrengeling Bedrijfsnamen Voor bijeenkomsten mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieAstma monitoring & E-health anno 2012. TRENDS XXII, Garderen
Astma monitoring & E-health anno 2012 TRENDS XXII, Garderen Eric de Groot, ISALA Zwolle Rijn Jöbsis, MUMC + Maastricht Leerdoelen monitoring astma Mate van astmacontrole staat centraal Eén ideaal instrument
Nadere informatieWorkshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007
Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l en inleiding idi Presentatie van regionale voorschrijfcijfers
Nadere informatieCover Page. Author: Kruis, Annemarije Title: The effectiveness of integrated disease management in COPD patients Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29980 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Kruis, Annemarije Title: The effectiveness of integrated disease management in
Nadere informatieMDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB
MDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB B. J. Snel AIOS anesthesiologie Rowland MJ, Hadjipavlou G. Delayed cerebral ischemia after subarachnoid haemorrage: looking beyond vasospasm. Br J
Nadere informatie