Economische beschouwing waterzijdig inregelen in de bebouwde omgeving

Transcriptie

1 Economische beschouwing waterzijdig inregelen in de bebouwde omgeving eneef BV West Kinderdijk 122G 2953 XW Alblasserdam I E info@eneef.nl T KVK BTW NL B02 IBAN NL54 RABO

2 Aanleiding Binnen de te behalen doelstellingen van het Energieakkoord is de realisatie van energiebesparing in de bebouwde omgeving tot nu toe onderbelicht. Deze economische beschouwing geeft inzicht in het effect dat het dynamisch waterzijdig inregelen van verwarmingsinstallaties kan hebben op het realiseren van grote hoeveelheden besparing. Voor dit doel is in deze beschouwing gekeken naar de mogelijkheid om in één jaar een besparing van 10 PJ in utiliteitsgebouwen- en 5 PJ in woningen te bewerkstelligen. Er wordt ingegaan op het benodigd aantal monteurs om dit te realiseren. Dynamisch waterzijdig inregelen Een goed werkende verwarming levert in iedere ruimte het gewenste warmtecomfort en gebruikt hiervoor de minimale hoeveelheid energie. Theoretisch gezien is dit goed haalbaar; de praktijk wijst echter uit dat dit niet zo is. Het overgrote deel van alle verwarmingsinstallaties werkt niet efficiënt. Geen of slechte inregeling leidt tot onbalans in de verwarmingsinstallatie en zorgt voor slecht comfort en hoog energieverbruik. Zo is ruim 90% van de bestaande installaties niet of slecht ingeregeld, blijkt uit onderzoek. De inregeling van een verwarmingsinstallatie moet ervoor zorgen dat alle afgiftesystemen, zoals radiatoren, het gewenste debiet (de hoeveelheid water per seconde) krijgt. Er is sprake van onbalans in de installatie als er wordt afgeweken van dit gewenste debiet. Dit geeft warmte- en koude klachten, laag rendement en stromingsgeluiden. Dynamisch inregeling waarborgt een constant debiet over de radiatoren, ongeacht de drukschommelingen in het leidingnet. Met behulp van speciaal ontwikkelde druk gecompenseerde inregelventielen wordt het debiet constant gehouden. Het sluiten van radiatoren heeft zo geen invloed meer op de balans; de radiatoren die aan staan blijven zowel in vol- als deellast precies de gevraagde hoeveelheid warmte leveren. Het dynamisch waterzijdig inregelen kan in de meeste gevallen goed in de praktijk worden gebracht door het vervangen van bestaande radiatorventielen voor drukonafhankelijke appendages met de juiste voorinstellingen o.b.v. ontwerpspecificaties. Uiteraard vergt dit wel installatietechnische kennis.

3 1. Utiliteitsbouw 10 PJ Om een reëel beeld te geven van het benodigd aantal monteurs dat nodig is om middels dynamisch waterzijdig inregelen een besparing van 10 PJ te realiseren in de utiliteit, moet een kader worden geschetst. Voor deze berekening is het belangrijk een utiliteitssector te kiezen waar de diversiteit in gebouwgrootte en gebruik minimaal is en waarvan er betrouwbare nacalculatiegegevens voorhanden zijn. Hierom is gekozen om in dit kader te rekenen met basisscholen. Voor een goede berekening zijn de volgende parameters nodig: + Gemiddeld oppervlak; + Gemiddeld verbruik; + De besparing die dynamisch balanceren teweegbrengt; + De manuren die nodig zijn voor het balanceren; + De werkbare uren van een monteur per jaar. 1.1 Gemiddeld oppervlak J.M. Sipma hanteert in het artikel Energieverbruik in de utiliteitssector een gemiddeld bruto vloeroppervlak (BVO) van m 2 in het primair onderwijs, gebaseerd op onderzoek van Mobius en Geon (Sipma, 2014 a & b). Hier zullen wij mee rekenen. 1.2 Gemiddeld verbruik Uit artikelen van het ECN kan worden geconstateerd dat de ongewogen gemiddelde gasintensiteit per basisschool 15 m 3 per m 2 is. De gewogen gasintensiteit per basisschool ligt op 82% van de ongewogen gemiddelde gasintensiteit, inhoudend dat de gewogen gasintensiteit per basisschool 12,3 m 3 per m 2 is. (Sipma, 2016; Sipma & Rietkerk, 2016) Door gebruik te maken van de Benchmark energieverbruik dienstensector en bedrijfsgebouwen, die is gebaseerd op actuele gegevens van het CBS en statistisch zijn bewerkt door ECN, vinden wij de gemiddelde gebruiken in m 3 per m 2 per bouwjaarcategorie. (Energievastgoed, 2016) Kijkend naar deze benchmark (zie volgende pagina) is gekozen om te rekenen met de gewogen gemiddelde gasintensiteit per basisschool van 12,3 m 3 per m 2.

4 Basisonderwijs Verbruik per m2 Totaalverbruik m 2 BVO Tot ,2 m 3 per m m ,6 m 3 per m m ,4 m 3 per m m ,5 m 3 per m m 3 Benchmark basisonderwijs per bouwjaarcategorie 1.3 Besparing dynamisch waterzijdig inregelen Fabrikanten en leveranciers van druk gecompenseerde inregelventielen beloven veelal een hogere besparing, uiteenlopend van 10% tot en met 30% (vb. Oventrop, Danfoss, e.d.). De variatie tussen deze besparingen zit onder andere in toepassing in utiliteitsbouw of woningbouw, in het gebruik van drukafhankelijke (in)regelafsluiters (statisch balanceren) of drukonafhankelijke (in)regelafsluiters (dynamisch balanceren) en in het al dan niet optimaliseren van de hydronica. Aangezien het exacte besparingspotentieel afhankelijk is van het type installatie, de staat waarin deze verkeerd en de manier waarop de installatie wordt gebruikt hanteren wij in deze beschouwing voor de utiliteit een bescheiden besparingspotentieel van 20%. 1.4 & 1.5 Manuren en Werkuren Uit praktijkervaring weten wij dat het dynamisch waterzijdig inregelen van een gemiddelde basisschool, waarover in deze beschouwing gesproken, ± een week werk is voor twee monteurs. Dit komt, uitgaande van acht werkuren per monteur per dag, neer op 80 manuren per project. Wij gaan ervan uit dat een monteur jaarlijks gemiddeld werkbare uren heeft.

5 Uitgangspunten utiliteit 1. BVO van m 2 2. Verbruik van 12,3 m 3 per m 2 3. Besparing van 20% manuren per project werkbare uren per jaar Uitwerking Een te realiseren besparing van 10 PJ in één jaar. 10 PJ = ,19 m 3 (GCV = 31,65 MJ/m3) Utiliteit (10 PJ) Jaarverbruik per m 2 12,30 m 3 Oppervlak m 2 * Jaarverbruik gemiddeld gebouw ,80 m 3 Gemiddelde besparing % 20% * Gemiddelde besparing in m 3 /jaar 3.237,36 m 3 Aantal manuur per project 80 uur / Besparing per manuur 40,467 m 3 Te besparen 10 PJ ,19 m 3 Besparing per manuur 40,467 m 3 / Benodigde manuren uur Manuren per jaar uur / Benodigde monteurs Met monteurs die ieder uur per jaar werken kan in één jaar een besparing van 10 PJ worden gerealiseerd. Wij zijn ons ervan bewust dat er niet 10 PJ in het basisonderwijs alleen kan worden bespaard. Het totaalverbruik van het basisonderwijs is namelijk maar 3,62 PJ (Sipma, 2014 a & b). Dit voorbeeld geeft echter wel aan dat over de 173,76 PJ die in de utiliteit aan ruimteverwarming wordt verbruik (Sipma, 2014 a & b) een potentieel ligt om over meerdere jaren 34,75 PJ te besparen.

6 2. Woningbouw 5 PJ Naast de utiliteitsbouw kan dynamisch hydronisch balanceren ook in de woningbouw worden toegepast. Iedere nog niet gebalanceerde verwarmingsinstallatie kan namelijk dynamisch worden gebalanceerd. Voor de berekening van het aantal benodigde monteurs t.b.v. het besparen van 5 PJ in de woningbouw, rekenen wij met bekende gemiddelden. Hierbij nemen wij de volgende uitgangspunten: Uitgangspunten woningbouw Verbruik van m 3 Besparing van 12% 8 manuren per project werkbare uren per jaar Het verbruik van m 3 is gebaseerd op gegevens uit het Energietrends rapport 2016 (ECN et al., 2016). De besparing van 12% is een bescheiden schatting gebaseerd op praktijkervaring en informatie van fabrikanten en leverancier. Deze is ingezet op een lagere besparing dan voor de utiliteitsbouw, aangezien 1) besparingen in de woningbouw meer onderhevig zijn aan gedrag en 2) het installaties met kleinere volumes betreft. Naar schatting is één werkdag van acht uur nodig om een woning dynamisch waterzijdig in te regelen. Uitwerking Een te realiseren besparing van 5 PJ in één jaar. 5 PJ = ,10 m 3 (GCV = 31,65 MJ/m3) Woningbouw (5 PJ) Jaarverbruik gemiddelde woning 1.400,00 m 3 Gemiddelde besparing % 12% * Gemiddelde besparing in m 3 /jaar 168,00 m 3 Aantal manuur per project 8 uur / Besparing per manuur 21 m 3

7 Te besparen 5 PJ ,10 m 3 Besparing per manuur 21 m 3 / Benodigde manuren uur Manuren per jaar uur / Benodigde monteurs Met monteurs die ieder uur per jaar werken kan in één jaar een extra besparing van 5 PJ worden gerealiseerd in de woningbouw. Door in één jaar woningen te balanceren ( ,10 m 3 / 168 m 3 ) kan een besparing van 5 PJ worden gerealiseerd.

8 3. Conclusie Deze economische beschouwing laat zien dat monteurs ( ), die in één jaar uur utiliteitsgebouwen en woningen dynamische waterzijdig inregelen, in één jaar 15 PJ kunnen besparen. Ook al kunnen werkzaamheden over meerdere jaren worden verspreid, geeft deze beschouwing wel weer dat voor duizenden fte s werk is in de installatiebranche. Om woningen dynamisch waterzijdig in te regelen kan, gezien de eenvoud van de toepassing, gebruik worden gemaakt van werknemers die tot nu toe niet werkzaam geweest zijn in de installatietechniek. De kennis en het inzicht benodigd voor deze toepassing zou zelfs aan herintreders kunnen worden geleerd in een relatief beperkte tijd. Gezien de grootte van de woningmarkt en utiliteitssector is er een veel hogere besparing mogelijk dan de 15 PJ waarover in deze beschouwing wordt gesproken. Voor de utiliteitsbouw, waar 173,76 PJ wordt verbruikt aan ruimteverwarming (Sipma, 2014 a & b), is bij een besparing van 20% een besparing van 34,75 PJ mogelijk. Voor woningen, waar 265,86 PJ (31,65 MJ/m 3 ) wordt verbruikt aan ruimteverwarming (uitgaande van 6 miljoen geschikte woningen * m 3 gasverbruik (CBS, 2017; ECN et al., 2016)), is bij een besparing van 12% een besparing van 31,90 PJ mogelijk. Gezamenlijk ligt het potentieel dus op 66,65 PJ, waarbij tevens een toename in werkgelegenheid kan worden gerealiseerd.

9 Bronnen CBS (2017) Voorraad woningen en niet-woningen; mutaties, gebruiksfunctie, regio, geraadpleegd op 21 november 2017 via O , september Energievastgoed (2016) Benchmark Energieverbruik vergelijk uw gebouw, geraadpleegd op 21november 2017 via Sipma, J.M. (2014 a) Energieverbruik in de utiliteitssector. Energieonderzoek Centrum Nederland via Sipma, J.M. (2014 b) Verbetering referentiebeeld utiliteitssector, publicatienummer ECN-E Energieonderzoek Centrum Nederland via ECN, Energie-Nederland en Netbeheer Nederland (2016) Energietrends 2016, publicatienummer ECN- Sipma, J.M. (2016) Nieuwe benchmark energieverbruik utiliteitsgebouwen en industriële sectoren, publicatienummer E15068_artikel. Energieonderzoek Centrum Nederland via Sipma, J.M. & Rietkerk, M.D.A. (2016) Ontwikkeling energiekentallen utiliteitsgebouwen, publicatienummer ECN-E Energieonderzoek Centrum Nederland via