Nummer 35 februari 2012

Transcriptie

1 Informatieblad over het Trésor Natuurreservaat in Frans-Guyana Nummer 35 februari 2012 Natuurbeschermingsjaar Trésor 2011 pag. 3 Peperpot: onze zuster-organisatie in Suriname pag. 8 Nieuwe cursus enthousiast ontvangen pag. 13

2 Vijko Lukkien en Eric Augusteijn Van de redactie Een nieuwjaarswens en een datum voor uw agenda. Op deze plaats wil de redactie u namens het bestuur van de Stichting Trésor en de medewerkers van de Association Trésor in Frans-Guyana een heel goed 2012 toewensen. Graag spreken wij de hoop uit dat wij samen met u ook in 2012 kunnen bijdragen aan het behoud van de regenwouden voor de toekomst. Vermeld u vooral de nieuwe datum van de donateursdag 2012 alvast in uw agenda. Deze zal plaatsvinden op 2 juni a.s. in samenwerking met het Wereld Natuur Fonds Nederland. U zult door de medewerkers van de Stichting en de Association Trésor uitgebreid worden geïnformeerd over het werk voor en achter de schermen. Ook zult u uitgebreid kennismaken met het nieuwe natuurbeschermingsproject in Suriname, dat in samenwerking met Stichting en Association Trésor en het Wereld Natuur Fonds in 2011 tot stand is gekomen. Uw adres kan Trésor geld schelen. Wanneer we naast de toezending van Trésor Nieuws u tussentijds willen informeren over activiteiten als bijvoorbeeld de donateursdag en dit per zou kunnen doen dan bespaart dat porto- en papierkosten. Mocht u van deze mogelijkheid gebruik willen maken dan kunt u ons mailen op: bio.tresor@uu.nl. Wilt u van deze mogelijkheid geen gebruik maken dan blijven we u natuurlijk via de post tijdig op de hoogte stellen. Inmiddels is de donateursreis 2012 naar Suriname, Frans-Guyana en natuurlijk het Trésor reservaat volgeboekt. 2 Colofon Inhoudsopgave Trésor Nieuws verschijnt 3 x per jaar en wordt gratis toegezonden aan de donateurs van de Stichting Trésor. Redactie Vijko Lukkien en Eric Augusteijn Redactie-adres Universiteit Utrecht, dep. biologie Postbus 80084, 3508 TB Utrecht Tel. (030) Fax (030) bio.tresor@uu.nl Op dit adres kunt u ook adoptie-vierkante meters en cadeaucertificaten aanvragen. Gaat u verhuizen? Geef uw adreswijziging door aan ditzelfde adres. Bank Bankrekening t.n.v. Stichting Trésor, Utrecht. IBAN NL44 TRIO BIC: TRIO NL 2U - Triodos Bank Zeist Website Webmaster: Eric Augusteijn eric@augusteijn.net Vormgeving Conny Groenendijk Communicatie & Vormgeving Universiteit Utrecht Omslag Galeandra dives Foto: Foto Natura Druk Zuidam Uithof Oplage 1900 exemplaren Dit blad is gedrukt op Evolve. K.v.K. Utrecht De Association Trésor was in 2011 actief op vele 3 terreinen Peperpot Nature Park...bijna twee jaar oud 8 Grote belangstelling voor botanische cursus 13 Middelen en taken in 2010 in evenwicht 15 Dank u wel! 17 Allemaal gericht op één doel 18 Interview Jhr L. de Geer van Oudegein Hoe kunt u Trésor steunen 20

3 Een kort jaaroverzicht 2011 aan de hand van voorbeelden uit het dagelijkse werk in het reservaat en een woord van dank Vijko Lukkien De Association Trésor was in 2011 actief op vele terreinen foto: Olivier Tostain/Vincent Pelletier Ondanks de vaak sombere economische berichten en de gevolgen daarvan hebben onze mensen in het Trésor reservaat hun natuurbeschermingswerk in het afgelopen jaar goed kunnen doen. Dit is vooral te danken geweest aan uw niet aflatende steun in de vorm van de adoptie van vierkante meters reservaat en door uw bijzondere giften. Wij van de Stichting en onze medewerkers van de Association Trésor zijn u daarvoor bijzonder erkentelijk. Van velen in Frans-Guyana en in Nederland ontvingen wij ook immateriële steun. Reden voor ons om met een bijzonder woord van dank u een overzicht te geven van al diegenen die steeds weer klaar staan om ons ter plaatse en op afstand te steunen (zie pagina 4): 3 Daarnaast zijn de Stichting Trésor en medewerkers van de Association Trésor, gesteund door het WWF, in 2011 een zeer inspirerende samenwerking aangegaan met een nieuw natuurbeschermingsinitiatief in Suriname: het Peperpot Nature Park, een nieuw reservaat aan de Surinamerivier. Kennis en ervaring, opgedaan met het Trésor initiatief, worden op deze wijze verzilverd tot over de grenzen van Frans-Guyana. Dit alles met als gezamenlijk doel om tenminste een deel van de natuurlijke rijkdom van regenwouden voor de komende generaties te bewaren. Over het Peperpotproject kunt u in dit nummer meer lezen in een artikel van mevrouw Ilonka Shak-Shie, secretaris en projectleider van de Stichting Peperpot Nature Park. De dagelijkse natuurbeschermingsactiviteiten in het Trésor reservaat in 2011 Onderhoud Het steeds weer terugkerende werk van onze beide boswachters, Jean François Szpigel en Benoît Villette, samen met vele vrijwilligers, bestaat uit het onderhoud aan de educatieve route. Daaronder valt het regelmatig schoonmaken van de bebording, het opruimen van gevallen takken en soms bomen op de route en het onderhoud van het entreegebouw, zowel binnen als buiten. De aanleg van een eenvoudige watervoorziening voor het toilet en de keuken is op deze plaats in het oerwoud een zeer tijdrovende taak, die nu bijna

4 Dank aan Alain Alcide, Luciana Aliker, Eric Augusteijn, Antoine Baglan, Christopher Baroloto, Sébastien Barrioz, Aurélien Bertran, Lilian Blanc, Michel Boudrie, Charlotte Briand, Olivier Broussard, Olivier Brunaux, Hélène Bruniquel, Julien Cambou, Clément Cambrézy, Yesenia Cervignon, Céline Charlec, Maxime Cobigo, Leticia Collado, Isabelle Delafosse, Marguerite Delaval, Maël Dewynter, Julien Engel, Renske Ek, Guillaume Feuillet, Olivier Fortune, Laurent Garnier, Elodie Gault, Pascal Gombault, Jean Jacques de Granville, Stéphane Guitet, Antoine Hauselmann, Benoît Hurpeau, Patrick Ingremeau, Géraldine Jaffrelot, Pipasi Jeurissen, Laurent Kelle, Damien Laversanne, Guillaume Léotard, Sébastien Linares, Thomas Luglia, Vijko Lukkien, Sophie Maillé, Stéphane Maillard, Christian Marty, Petrus Naisso, Vincent Pelletier, Bernard Perrin, Pascal Petronelli, Kevin Pineau, Nyls de Pracontal, Valérie Pontana, Laetitia Proux, Hervé Quezel, Alize Ricardou, Rémy Ruiz, Anna Rey, Vincent Rufray, Jean Luc Sibille,Marjolaine Sirre, Romain Taravella, Johan Tascon, Benoît de Thoisy, Olivier Tostain, Sylvian Uriot, Alexandre Vinot, Aurore Vogel, Ombeline Vrignaud. 4 voltooid is. Al deze zaken zijn belangrijk om op elk moment bezoekers en groepen schoolkinderen goed te kunnen ontvangen. Ook het verwijderen van zogenaamde ongewenste invasieve plantensoorten, langs de weg naar het reservaat is een steeds weer terugkerend gevecht voor onze mensen. Voorbeelden van dergelijke door de mens aangevoerde soorten die niet in het reservaat thuishoren en daar schade aan de natuurlijke vegetatie kunnen veroorzaken zijn Kruidje-roer-mij-niet (Mimosa pudica), Wisselbloem Lantana camara en Borreria latifolia, een ver familielid van het bij ons voorkomende walstro en de Vergeet- mij-nietjes. Controle op de naleving van de toegangsregels van het reservaat Ook tot de dagelijkse werkzaamheden behoort het toezien op de naleving van de regels voor bezoekers van het reservaat. In een gebied van in totaal veertig vierkante kilometer is dit een zeer omvangrijke en niet makkelijk uit te voeren taak. Gelukkig worden onze mensen daarbij geholpen door medewerkers van het Franse Staatsbosbeheer (ONF) en reservaatmedewerkers van het aangrenzende Kawmoeras. Dank zij de steun van u als donateur in Nederland kon het afgelopen jaar een kleine boot met motor worden aangeschaft om deze controles ook vanaf de rivier de Orapu te kunnen uitvoeren. Belangrijk voor het succes op de naleving van de regels door bezoekers is het op uitgebreide schaal geven van voorlichting aan bezoekers en inwoners van de dorpen in de buurt van het reservaat. Het Franse Wereld Natuur Fonds is ons hierbij zeer behulpzaam en geeft de nodige financiële steun voor het maken van voorlichtingsmateriaal. Tenslotte kon ook weer dankzij uw steun en met steun van de lokale overheid de oude dienstauto worden Dankzij de steun van u als donateur kan het Trésorteam nu beschikken over een boot voor de controles vanaf de rivier de Orapu. Foto: RNR Trésor vervangen door een nieuwere, waardoor alle taken nu goed kunnen worden uitgevoerd. Zonder auto is het Trésor reservaat onbereikbaar. Voorlichting Naast de rondleidingen, die verzorgd worden door onze boswachters, bijgestaan door vele vrijwilligers en specialisten op verschillend terrein, is er in 2011 veel werk verzet om de educatieve route in het reservaat geheel te voorzien van een nieuwe bebording. Eerder heeft u in dit blad kunnen lezen over de grote informatieborden, de totems, die al eerder voor het reservaat zijn gerealiseerd en nu ook voor andere reservaten als voorbeeld dienen als zeer informatief en als zeer weerbestendig. Volgens hetzelfde procedé zijn nu tachtig kleine borden ontworpen en van prachtige illustraties voorzien om langs de route de bezoeker te informeren over alles wat er te zien valt.

5 Voorzichtig uit het net gehaald, wordt deze Witpluim-miervogel (Pithys a. albifrons) op de aanwezigheid van een pootring gecontroleerd. Foto s: Patrick Ingremeau Dit project is gefinancierd vanuit het Frans Energiebedrijf EDF, de Fondation du Patrimonie en de lokale overheid (de Regionale Raad) van Frans-Guyana. De Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht hebben geheel om niet in de borden voor de routeaanduidingen voorzien. Dankzij de steun van het Remco Maas Geesteranus Fonds konden door het Musée d Histoire Naturelle in Parijs zes prachtige modellen worden gemaakt van dieren ten behoeve van het kinderprogramma in het reservaat. Naast het scholenprogramma met voorlichting in de klas zijn in totaal door onze boswachters dertig speciale rondleidingen in het reservaat gehouden. In 2011 verscheen ook een fraai verzorgd wetenschappelijk rapport over de vissen die in het Trésor reservaat voorkomen. 5 Naast bovengenoemde taken, die een essentiële bijdrage leveren aan het maatschappelijk draagvlak voor natuurbescherming van regenwouden in Frans-Guyana, draagt Trésor bij aan de kennisvermeerdering over regenwouden. In het systeem van beken die ontspringen op de zuidhellingen van de Kawheuvels, waarop het Trésor reservaat ligt, zijn nu in totaal 56 verschillende vissensoorten vastgesteld. Wetenschappelijk onderzoek In de vorige uitgave van Trésor Nieuws (TN34) berichtte ik u al over het onderzoek (onder leiding van mevrouw Renske Ek en Olivier Tostain) aan de voorkomende plantensoorten op de geïsoleerde heuvels in het savannegebied van het reservaat en de oeverbossen langs de rivier de Orapu. Dit onderzoek heeft ons veel inzicht gegeven in deze bijzondere biotopen en het totaal aantal gevonden plantensoorten gebracht op 1233, waarvan 55 soorten endemisch (alleen in het Kawgebied voorkomend), zeldzaam of beschermd zijn! Ook het eindrapport (zie voor het volledige rapport de Trésor website, van het al eerder (eveneens in TN34) genoemde vissenonderzoek is nu in druk verschenen. Deze reuzengarnaal (Macrobrachium carcinus) is slechts op één andere plaats in Frans-Guyana aangetroffen. Foto: RNR Trésor

6 Ook in 2012 zal dit team voor het doorlopende ringonderzoek van vogels van Trésor actief zijn. Foto: Hélène Guillen 6 Het vogelringonderzoek dat in 2007 is gestart en vervolgens periodiek heeft plaatsgevonden, heeft een schat aan nieuwe gegevens opgeleverd, die binnenkort zullen worden gepubliceerd. In de maand juli 2011 heeft een controleonderzoek plaatsgevonden, waarbij in totaal 107 vogels zijn gevangen; 90 exemplaren zijn geringd, terwijl 17 vogels al een ring uit eerder onderzoek droegen. Dit onderzoek zal ook in 2012 worden voorgezet met twee vangsessies. Het onderzoek door Utrechtse masterstudenten aan de koolstofcyclus van de bossen in het Kawgebied in het kader van het Guyana Shield REDD-programma zal ook in 2012 worden voortgezet. Bij dit onderzoek, waarin samengewerkt wordt met WWF, het Franse Staatsbosbeheer (ONF) en het Onderzoeksinstituut CIRAD, dient het reservaat letterlijk als een openluchtlaboratorium en worden belangrijke gegevens verzameld over de functie van bossen in relatie tot de mondiale klimaatveranderingen. Op het nog bijna braakliggende terrein van de kennis over het voorkomen van de verschillende aardwormensoorten (waaronder ware reuzen) in het gebied van het Trésor reservaat wordt nu door Tomas Pavlicek onderzoek gedaan. Over de waarschijnlijk belangrijke rol die wormen in de bodem van het bos spelen bij allerlei omzettingprocessen zijn nog maar nauwelijks gegevens bekend. Dit terwijl nog lang niet alle soorten zijn beschreven. Natuurbescherming door samenwerking De Association Trésor werkt op vele terreinen samen met andere organisaties voor natuurbescherming, waardoor haar taak zeker verder reikt dan alleen het Trésor reservaat. De samenwerking van de Association Trésor met het WWF in Frans-Guyana draagt er in belangrijke mate toe bij dat de natuurbeschermingsmissie van Trésor ver over de grenzen van het reservaat wordt uitgedragen en vorm krijgt. De drie speerpunten van deze samenwerking zijn het koolstofonderzoek in relatie tot klimaatverandering, regionale voorlichtingsprogramma s over natuurbescherming en gezamenlijke bijdragen aan regionale educatieve programma s, zoals Fête de la Nature, kinderprogramma s met groepen kinderen uit de hoofdstad Cayenne en de deelname aan de festiviteiten in het kader van het Eco-dorp Roura. Zo hebben onze boswachters tien dagen lang meegewerkt aan activiteiten op een groepje kleine eilanden voor de kust die vallen onder het natuurreservaat Du Connétable. Zij hebben daar samen met de reservaatmedewerkers geholpen bij de rattenbestrijding (!), het opruimen van kreupelhout op de broedplaatsen van zeevogels en tellingen gedaan aan meeuwen en Fregatvogels die daar broeden. Omgekeerd helpt het team van Du Connétable ons mee bij de bewaking van het reservaat en het onderhoud aan het entreegebouw en de educatieve route.

7 Een team bestaande uit medewerkers van het Peperpot reservaat en studenten van het herbarium van Paramaribo doen onder leiding van het Trésorteam een eerste biodiversiteitsonderzoek in Peperpot. Foto s: Olivier Tostain/Vincent Pelletier Zo wordt er samengewerkt met de organisatie GEPOC in het onderzoek naar de Oranje rotshaan in het Kawgebied, terwijl de medewerkers en vrijwilligers van GEPOC meehelpen het entreegebouw voor het publiek geopend te houden. Het afgelopen jaar heeft de Association Trésor het voorzitterschap van het overkoepelend orgaan van Verenigingen ter Bescherming van Natuurgebieden in Frans-Guyana vervuld (Conservatoire des Espaces Naturels de Guyane). Een belangrijke rol van deze organisatie is om samen vooral naar de overheid in Frans-Guyana en in Frankrijk bij te dragen aan beleid op het terrein van natuurbescherming en om financieringen voor gezamenlijke plannen te realiseren. Tetracera tigarea 7 Wanneer we dan bedenken dat inmiddels een team van Trésor zijn kennis en ervaring, opgebouwd gedurende inmiddels vijftien jaar, heeft kunnen inzetten bij het eerste onderzoek in het nieuwe reservaat Peperpot in Suriname, dan kan met recht gezegd worden dat Trésor staat voor de bescherming van regenwouden tot over de grenzen. Cassia spruceana Het onderzoek aan de geïsoleerde heuvels in het savannegebied en de oeverbossen van Trésor heeft in totaal 101 niet eerder gevonden soorten opgeleverd. Foto s: Olivier Tostain

8 Ilonka N. Sjak-Shie, M. Sc. Interim Manager Stichting Peperpot Nature Park bijna twee jaar oud 8 Peperpot Nature Park viert binnenkort zijn tweede verjaardag. Op 10 maart 2010 opende de Stichting Peperpot Nature Park officieel de langverwachte poorten voor het publiek. Vóór die tijd bezochten reeds velen, vooral toeristen uit Nederland, de prachtige natuur van Peperpot. Ook kwamen er veel toeristenboten met vogelaars naar het Peperpotgebied. Op slechts tien minuten afstand van de hoofdstad Paramaribo is het beschermd natuurpark een ideale plek om op laagdrempelige wijze kennis te maken met het bijzonder mooie natuurschoon dat Suriname te bieden heeft. Alhoewel de natuur een primaire rol speelt in het karakter van het natuurpark, verleent de historische achtergrond van hoe deze natuur zich gevormd heeft Peperpot zijn additionele charme. Als Peperpot immers geen verleden zou hebben als plantage, waar koffie en cacao verbouwd werden, dan zou het verhaal van Peperpot Nature Park hoogst waarschijnlijk veel minder boeiend zijn geweest. Karakteristiek bij de koffie- en cacaoteelt is namelijk dat deze bomen onder grote schaduwbomen werden geplant, de zgn. koffimama oftewel moeder van de koffie. De aanwezigheid van bomen van verschillende grootte, gekoppeld aan de jarenlange verwaarlozing die heeft plaatsgevonden, waren de juiste omstandigheden voor de geleidelijke vorming van een secundair bos in Peperpot. Dit bos biedt vandaag de dag een enorme rijkdom aan biodiversiteit. Vandaar het tweesporige doel van Peperpot Nature Park: zowel de biodiversiteit en het natuurlijke eco-systeem, alsook het cultureel erfgoed van Peperpot op structurele wijze duurzaam beschermen, door het ontwikkelen van natuureducatie, onderzoek en een ecotoeristisch product in Peperpot en omgeving. De Surinaamse Cultuurmaatschappij N.V., SCM (Mariënburg) die eigenaar is van o.a. de gronden van Peperpot, heeft samen met donor WWF Guianas gemeend om het bovengenoemde doel op structurele wijze te realiseren door de Stichting Peperpot Nature Park in het leven te roepen. Het gehele Peperpotgebied is onderdeel van een grootschalig ontwikkelingsplan, het Mariënburg Development Project, en is bestemd voor duurzaam ecotoerisme. Het feit dat Peperpot Nature Park, alhoewel zelfstandig opererend, deel uitmaakt van een overkoepelend ontwikkelingsproject op nationaal niveau, geeft additionele strategische waarde aan de initiatieven die worden ondernomen

9 Veel van de historie van Peperpot is nog terug te vinden, zoals deze oude koffieloods aan de oever van de Surinamerivier. Niet alleen de koffimama s maar ook veel andere soorten planten hebben bezit genomen van de oude plantage Op de oevers van de kreken vind je nog veel van de oorspronkelijke flora. door het natuurpark. Dit gezien de potentie van het gehele Peperpotgebied om als pilotproject van groene urbanisatie te fungeren, waar de natuur en ontwikkeling in balans met elkaar geschieden. In de eerste (bijna) twee jaar van operatie is veel bereikt. In het begin was een van de belangrijkste prioriteiten het investeren in de opbouw van capaciteiten van het interne team. Het team van Peperpot Nature Park bestaat vooralsnog volledig uit bewoners van de lokale kampong oftewel de historische arbeiderswoningen uit de plantagetijd. Het Peperpot vogelboekje is gepubliceerd door WWF Guianas en naast de eerste natuurpaden en educatieve borden is nu een natuurleerpad ontwikkeld in samenwerking met Suriname s meest bekende boomexpert, Frits van Troon. Het bijbehorend Peperpot Flora veldboekje is gepubliceerd door Stichting Peperpot Nature Park en een aantal learning by doing workshops zijn al met succes gehouden over de flora van Peperpot. Er is ook gewerkt aan het ontwerpen van verschillende promotieartikelen, zoals T-shirts en ansichtkaarten om de stichting geleidelijk te brengen tot een zo hoog mogelijk niveau van zelfvoorziening. Eerst wordt gestart met het opbouwen van een vrijwilligersteam, door natuurliefhebbers met goede communicatievaardigheden te trainen om zelfstandig groepen te kunnen begeleiden in Peperpot, om hun rijke kennis op boeiende wijze 9 over te kunnen dragen tijdens educatieve dagtochten. De voorbereidingen zijn allemaal volop gaande en eind januari wordt een aanvang gemaakt met een eerste train-the-trainer -cursus voor natuurgidsen voor het natuurpark. Ook gaat de eerste birdwatching -workshop voor beginnelingen vóór eind januari van start, om de interesse voor deze boeiende hobby aan te wakkeren. Hiervoor is een prachtige birdwatching flash cardset ontwikkeld door de stichting om het leren kennen van vogels in de natuur op inspirerende wijze te stimuleren. Scholen hebben het natuurpark ontdekt! Klassen vanaf kleuter-, lager, voortgezet en ook middelbaar onderwijs komen heel graag voor bezoeken naar het park. Vooralsnog zijn het grotendeels uitstapjes vanuit de school, maar het uiteindelijke doel van Peperpot Nature Park is om de bezoeken naar het natuurpark te koppelen aan het curriculumaanbod van de scholen. Hiertoe is een eerste aanzet gedaan door een pilot uit te voeren met een lokale VOJ-school, waar leerlingen op praktische wijze kennis leerden maken met het concept biodiversiteit. Thans is een projectvoorstel ingediend in samenwerking met Stichting Trésor in Frans- Guyana, waarmee nieuwe vriendschapsbanden worden opgebouwd voor de verdere uitbouw van het outdoor educational model van het natuurpark.

10 Peperpot, gelegen op korte afstand van Paramaribo, biedt alle mogelijkheden om schoolklassen buiten natuuronderwijs te geven. 10 De corridor van 700 ha is een belangrijke uitbreiding van het oorspronkelijke kleine natuurpark. Een heel grote mijlpaal die is bereikt voor het Peperpot Nature Park is de installatie van de 700 ha grote Peperpot Nature Corridor. Op 3 maart 2011 is door de Raad van Commissarissen van de Surinaamse Cultuurmaatschappij N.V. (Mariënburg) akkoord gegeven dat de Peperpot Nature Corridor als beschermd natuurbos kon worden aangemerkt. De installatie en eerste uitvoeringsfase van dit essentiële project is vervolgens gerealiseerd door de ondersteuning van WWF Guianas en Stichting Trésor. Als beschermd natuurbos geeft de Peperpot Nature Corridor het bestaansrecht aan het Peperpot Nature Park door als buffergebied voor de ter plaatse migrerende fauna (zowel vogels als zoogdieren) te fungeren. Stichting Peperpot Nature Forest (oftewel Stichting Peperpot Natuurbos) is in het leven geroepen om de Peperpot Nature Corridor op duurzame wijze te kunnen beheren. In het bestuur van deze stichting hebben personen die gelieerd zijn aan de SCM (Mariënburg), WWF Guianas, alsmede Stichting Trésor zitting om de balans tussen ontwikkeling en bescherming te bewaarborgen. Een belangrijke eerste activiteit die gerealiseerd is ten behoeve van het Peperpot Nature Corridor beschermd natuurbos, is de uitvoering van een eerste fase biodiversiteitsonderzoek, gefinancierd

11 Het biodiversiteitsonderzoek richt zich op het totale gebied, inclusief de nieuwe corridor. 11 door WWF Guianas. De resultaten van dit onderzoek zullen de basis vormen voor het opstellen van een beheerplan voor het beschermd gebied. In deze eerste fase is aandacht geschonken aan de flora en vogels binnen het Peperpot beschermd gebied. Met dit onderzoek zijn de vriendschapsbanden met Stichting Trésor wederom versterkt, door het onderzoek als eerste samenwerkingsproject uit te voeren. Met de ondersteuning van Vijko Lukkien op afstand, is onderzoeker Olivier Tostain vanuit Stichting Trésor aangetrokken om leiding te geven aan dit belangrijke eerste onderzoek voor Peperpot. Het onderzoeksteam uit Frans-Guyana is verder versterkt met botanist Guillaume Léotard. Met dit onderzoek is eveneens een krachtige samenwerkingsband gelegd met het Nationaal Herbarium van Suriname, waarbij een grote groep studenten van de Anton de Kom Universiteit van Suriname, richting milieueducatie en bosbouw, actief betrokken is geweest bij de uitvoering van het onderzoek. Ook hebben twee jachtopzieners van de afdeling Natuurbeheer van de Dienst s Lands Bosbeheer Suriname, de kans gehad om als on-thejob trainingstraject mee te lopen met het onderzoek. Alhoewel de officiële resultaten nog niet rond zijn, is een ieder reeds dik tevreden met de behaalde resultaten. Alles bij elkaar zijn naast een enorme bijdrage aan de kennisbasis van de Peperpot Nature Corridor, zeer belangrijke samenwerkingsbanden, zowel lokaal als international, gelegd door middel van dit prachtig biodiversiteitsonderzoek. Een van de belangrijke lange termijnplannen van Peperpot Nature Park is het realiseren van het Peperpot Natuureducatie & Onderzoekscentrum. Dit centrum zal een belangrijke rol spelen om het bewustzijn van het belang van het behoud van de natuurlijke ecosystemen, biodiversiteit en het culturele erfgoed van Suriname in het algemeen te verhogen. De locatie op vijf kilometer afstand van het stadscentrum van Paramaribo maakt het ideaal voor het merendeel van de Surinaamse scholen en eveneens een eenvoudig te bereiken bestemming voor toeristen, zowel nationaal als internationaal. Voor dit project is reeds een projectplan in ontwikkeling, bekostigd door WWF Guianas en initiële studies tonen aan dat de markt groot genoeg is voor een nieuw Natuur Educatie Center te Peperpot, aangezien er geen echte complementaire of concurrerende centra of faciliteiten in Suriname zijn.

12 Olivier Tostain, verbonden aan de Association Trésor, geeft leiding aan het eerste biodiversiteitsonderzoek in Peperpot. V.l.n.r.: Olivier Tostain, Karin Spong (Communications Officer WWF Guianas), Gerold Zondervan (Regional Advisor WWF Guianas), Ilonka N. Sjak-Shie en Serano Ramcharan (M. Sc. Student Conservation Biology die het vogelonderzoek heeft geleid). 12 Conclusie In conclusie zien we terug op de laatste twee jaar met een gevoel van enorme voldoening en we kijken met veel goede moed en inspiratie naar de verdere ontwikkelingen van Peperpot Nature Park en omliggend gebied. Foto s: Stichting Peperpot Nature Park Naast het nu nog bescheiden entreegebouwtje aan de oostzijde van het park hoopt men op termijn een echt voorlichtings- en onderzoekscentrum te realiseren. Krobia aff. guianensis, een cichlide die endemisch is in Frans-Guyana

13 Vijko Lukkien Deelnemers aan de eerste botanische cursus voor reservaatmedewerkers in Frans-Guyana. Foto: Bertand Gouguillon Grote belangstelling voor botanische cursus Op initiatief van de leden van de de Association Trésor is in de periode van 17 tot 25 oktober 2011 een cursus voor reservaatmedewerkers in Frans-Guyana gegeven. De titel van deze trainingscursus was: Het leren herkennen van de belangrijkste planten-families van Frans-Guyana. De belangstelling voor deze negendaagse cursus bleek bij de aanmelding zo groot dat het aantal van vijftien beschikbare plaatsen al meteen was overschreven. 13 Het doel van de cursus is om medewerkers van reservaten en natuurbeschermingsorganisaties te leren hoe je de belangrijkste plantenfamilies van Frans- Guyana kunt herkennen. Geen eenvoudige taak als u even in gedachten houdt dat alleen al in Trésor op één hectare gemiddeld meer dan 165 soorten bomen voorkomen. Daarnaast worden deelnemers getraind in het op de juiste wijze verzamelen en het op een wetenschappelijk verantwoorde wijze documenteren van levend materiaal in het veld. Ook worden cursisten wegwijs gemaakt in herbariumen literatuurgebruik. De opzet van de cursus is dat theoretische lessen worden afgewisseld met excursies in het veld, zodat theorie en verkenning optimaal gecombineerd kunnen worden. Dankzij een subsidie van het WWF INNO Fonds kon in de benodigde studiematerialen worden voorzien zoals: determinatiesleutels, handflora s, herbariummateriaal, computer, overhead apparatuur, binoculairen, snoeischaren en telescopen. Opgemerkt moet worden dat tot op heden geen enkele cursus met betrekking tot dit onderwerp voor reservaatmedewerkers in Frans-Guyana beschikbaar was. Het gevolg was dat de meeste werkzaamheden en inventarisaties op botanisch gebied door derden moesten worden gedaan, vanwege het tekort aan deskundigheid ter plaatse. De behoefte aan deze cursus was dus groot. Na afloop van de cursus is door iedere deelnemer een evaluatieformulier ingevuld. De zeer positieve evaluatie van de cursisten kan als volgt worden samengevat: Over de opzet en de inhoud van de cursus en de inrichting van het leslokaal (soms s middags wat warm) waren de deelnemers zeer tevreden. Ook over het materiaal waren de cursisten tevreden tot zeer tevreden. Voor alle deelnemers, op één uitzondering na, gold dat de cursus aan de verwachtingen voldaan heeft. Ieder vermeldt met nadruk dat deze nieuwe cursus in een behoefte voorziet en voor herhaling vatbaar is.

14 Voor het herkennen van de belangrijkste plantenfamilies van Frans-Guyana wordt niet alleen binnen, maar ook buiten onderwijs gegeven. Foto s: Benoît Villette/Bertand Gouguillon 14 Nieuwe deelnemers hebben zich inmiddels al gemeld, mocht deze cursus ook in 2012 worden gegeven. Wij hopen natuurlijk dat wij ook dit jaar voldoende financiële middelen hiervoor bijeen kunnen brengen. Onze dank gaat uit naar alle medewerkers aan deze cursus, met een speciaal woord van dank aan Eric- André Nicoline, Pascal Petronelli, Julien Engel en Pierot Delprete en de medewerkers van de Association Trésor. Het leren aanleggen van een herbariumcollectie ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek is een belangrijk onderdeel van de cursus. Foto: Benoît Villette Hoofddoel van de cursus is deelnemers kennis te laten maken met de belangrijkste plantenfamilies van Frans- Guyana. Foto: Olivier Tostain

15 Het bord bij het entreegebouw vermeldt trots de nieuwe status. Foto Olivier Tostain Frans Maas Geesteranus, penningmeester Stichting Trésor Middelen en taken in 2010 in evenwicht Ondanks het voortduren van de financieel onrustige tijden zijn de meeste sponsors en donateurs de Stichting trouw gebleven. Hiermee hebben zij het mogelijk gemaakt dat de Stichting haar financiële verplichtingen naar de Triodos bank eind 2010 weer kon voortzetten en de Association in Frans- Guyana verder kon steunen met haar werk in het reservaat. De trouwe sponsors zijn weer het Wereld Natuur Fonds, Ficus Forever, Biohorma, de Universiteit Utrecht, het Remco Maas Geesteranus Fonds en KPMG, die geheel belangenloos het financieel jaarverslag heeft gecontroleerd. De donateurs hebben in totaal gegeven. Hierin zijn meegerekend enkele grotere schenkingen met een totaal bedrag van De overige bijdragen zijn de adopties van vierkante meters. Wij zien hierbij ook een groeiend aantal cadeaucertificaten van 1 tot wel 10 m2, die familieleden, collega s of vrienden aan elkaar geven. werven nu ook lokaal fondsen, maar de bijdrage van de Stichting blijft voor hen belangrijk voor het werk in het veld en daar gaat het om. De betaalde rente van is voor de leningen bij de Triodos bank. De post werkbezoeken is voor een werkbezoek van de projecleider aan Frans-Guyana en voor een bezoek van de nieuwe conservator aan Nederland voor kennismaking en besprekingen. De in het taartpuntdiagram weergegeven accountantskosten zijn kosten gedekt door in natura sponsoring door KPMG. In 2010 is aan ons reservaat door de Regionale Raad van Frans-Guyana de bijzondere status Réserve Naturel Régional toegekend. Hierdoor is een van de belangrijkste doelstellingen van de Stichting gerealiseerd. Deze status betekent namelijk dat de bestemming reservaat vastligt en de grond niet voor andere doeleinden kan worden aangewend. Dit was de reden voor het bestuur om in overleg met KPMG de grond af te waarderen. 15 De belangrijkste uitgave is, zoals ieder jaar weer, de bijdrage aan de Association in Frans-Guyana. Zij

16 16 De inkomsten bedroegen in , de uitgaven Het netto resultaat à in de vorm van een kasreserve is in januari 2011 aan de rekening toegevoegd ten behoeve van de extra verplichtingen in 2011, met name de aflossing van de lening ten behoeve van de aankoop van het reservaat in 1995 en de eerste exploitatiebijdrage aan de Association. Clusia nemorosa, deze boomwurger(clusiaceae), één van de acht soorten die Trésor rijk is, draagt wel hele fraaie bloemen. Foto: Renske Ek

17 Pipasi Jeurrissen Dank u wel! Heliconia bihai in de ondergroei van het Peperpot Nature Park. Naar aanleiding van het verschijnen van het vorige nummer van Trésor Nieuws (TN 34) mochten wij gelukkig weer veel blijken van steun van u ontvangen in de vorm van bijzondere initiatieven en/of donaties. Juist door deze bijdragen van trouwe donateurs wordt het werk van onze Stichting voor het behoud van regenwouden mogelijk gemaakt. Wij zijn u hiervoor bijzonder erkentelijk. Daarnaast willen wij in deze rubriek personen, organisaties en bedrijven noemen en hartelijk dank zeggen voor de bijzondere giften en hulp die wij de afgelopen maanden ontvingen, zoals het bestuur en de vrijwilligers van de Utrechtse Biologen Vereniging voor het verzorgen van de verzending van Trésor Nieuws. Ook onze vertalers en onze webmaster Eric Augusteijn. Verder de organisatie Ficus Forever Sales B.V. voor haar promotionele activiteiten, waarbij zij haar relaties adoptiemeters Trésor schenkt. Het bedrijf Keukenhuys De Tweede Kamer die bij de verkoop van een keuken een cadeaucertificaat Trésor aanbieden aan hun klanten. Nog steeds zijn wij ook zeer verheugd dat steeds meer donateurs hun auto en/of hun vliegreizen CO2-neutraal maken door hun bijdrage aan het Trésor reservaat. Bijzondere donaties ontvingen wij van: Mevrouw A. Ch. Versfelt, mevrouw J. J. van T Hul-Moll, mevrouw C. Birnie, de heer en mevrouw F.R.F. van Rijswijk Loot, mevrouw J.G. van den Bosch, mevrouw B.M.J. de Kanter Loven, mevrouw M. T. J. van Galen, mevrouw T. Weststeijn, mevrouw E. Gommans en de heer F. Gielen, mevrouw T. E. F. Quax, mevrouw M. G.W. M. Peeters, mevrouw M. Reinders en de heer M. Tankink, mevr. J. Schuurman, mevrouw M. Jeurissen-Prickearts, de heer M. Huizinga, de heer W. de Groot, de heer en mevrouw M.J. Drop, de heer M.A.W. van Werven, mevrouw A. Bot, de heer of mevrouw J.J. Klute, TAN Training en Advies, de heer H.C.M. Bol, mevrouw M. Smijting en mevrouw W.E. de Savornin Lohman, de heer of mevrouw L. Th. Dercksen, de heer A. Schokker, de heer of mevrouw J.P.J. van Deemter, de heer of mevrouw A.G. Smit, mevrouw J.M.T. Reiners, de heer en mevrouw A. Roestenberg, de heer en mevrouw J.A.A. van Tienen, mevrouw J. Veenhoven, de heer P. en mevrouw M.F. Floor, de heer P. de Spoelberch, de heer en mevrouw H.G. van der Waals, mevrouw F.A. van Schaick, de heer en mevrouw T.J. Bijlsma, mevrouw S.H.G. van der Ven, de heer of mevrouw E.A.M. Verhoeven, de heer A. den Boer, de heer P. van Veldhuizen en mevrouw E. de Boer, de heer en mevrouw P. Gerritsma, de heer en mevrouw Gerritsen en de heer H.C.M. Bol. 17

18 Allemaal gericht op één doel Bestuurslid Aart de Lang in gesprek met Jonkheer Lodewijk de Geer van Oudegein Jhr. Lodewijk de Geer van Oudegein, voorzitter van Stichting Trésor. Foto: Eric Augusteijn 18 Op 10 februari 2005 volgde Lodewijk de Geer de heer Henjo Hielkema op als bestuursvoorzitter van de Stichting Trésor. Nu het moment van zijn afscheid als voorzitter nadert, kijkt hij samen met medebestuurder Aart de Lang terug op een fascinerende periode in de geschiedenis van de Stichting Trésor. Als een van de dingen die hem zeker zullen bijblijven, noemt Lodewijk de prettige sfeer in het bestuur. Hij heeft in de afgelopen tientallen jaren in heel wat besturen gezeten, maar vindt de betrokkenheid van de bestuursleden heel bijzonder. Dat komt natuurlijk ook doordat iedereen als vrijwilliger onbezoldigd werkt. Ik vind het heel goed dat je naast je werk iets doet voor de maatschappij. In ons bestuur spelen geen privébelangen. We zijn allemaal gericht op één doel. Wanneer begon je interesse voor de natuur? Eigenlijk van jongs af aan al. Mijn ouders hebben me hier op Oudegein opgevoed met het idee van natuurbescherming. Zij waren daar altijd al mee bezig, niet zozeer georganiseerd, maar privé. Ze vonden dat Oudegein een soort natuurreservaat moest zijn; ze waren toen al tegen het spuiten met gif tegen onkruid. Voor ons als kinderen organiseerden ze wedstrijdjes in bloemen determineren en bomen tellen. Op mijn 44e werd ik bestuurslid van het Utrechts Landschap. Daar ben ik, later als voorzitter, in totaal 31 jaar werkzaam geweest in de georganiseerde natuurbescherming. Als voorzitter van de Landschappen (de koepelorganisatie waarin iedere provincie vertegenwoordigd was) heb ik me beziggehouden met landelijke vraagstukken. We vergaderden met verschillende ministers over natuurbescherming in Nederland, samen met organisaties als Natuurmonumenten. Zijn er dingen die je in die tijd hebt bereikt waar je trots op bent? Als Utrechts Landschap groeiden we uit tot een serieuze partner van de provincie (met name met de gedeputeerde die natuur in portefeuille heeft); als eerste Landschap hebben we een soort projectbureau opgezet waarin veel verder werd vooruitgedacht dan het traditionele Je hebt een terrein en dat moet je beheren. Ons idee was meer: hoe kun je in Utrecht de natuur veel breder ondersteunen dan door alleen maar een terrein aan te kopen? Zo n jaar geleden hebben we een landelijk programma gepresenteerd om de natuur in heel Nederland aan elkaar te koppelen, bijvoorbeeld door te proberen verbindingen te leggen van de Hoge Veluwe of de Utrechtse Heuvelrug naar het IJsselmeer. Soms vormen gebieden waar zware landbouw wordt gepleegd dan een barrière; dan

19 moet je proberen zo n barrière te slechten door er een andere bestemming aan te geven, bijvoorbeeld een natuurvriendelijker manier van landbouw. Wat trok je aan in Trésor? De uitdaging iets aan natuurbescherming te doen buiten de Nederlandse context. Bovendien was Trésor ook qua natuur een heel interessant gebied, voor Nederlandse begrippen zelfs een vrij groot gebied van een 2500 ha, inmiddels uitgebreid tot 4000 ha. Zulke grote beschermde gebieden kennen we in Nederland niet. Wat me ook aantrok, was de gedrevenheid van mensen als Vijko Lukkien. En de betrokkenheid van de Universiteit. Waar heb je de meeste voldoening uit gehaald? Voor mij was het belangrijkste de veiligstelling onder de Franse wet. Op 12 februari 2010 stemde de Algemene Vergadering van het Conseil Régional in Frans-Guyana voor de toekenning van de status Réserve Naturelle Régionale Trésor (RNR Trésor). Hiermee werd niet alleen een voor ons reservaat belangrijk natuurbeschermingsbesluit genomen, maar ook ons natuurbeschermingsinitiatief op bijzondere wijze gehonoreerd. Een ander mooi moment was de interventie van president Sarkozy in september 2008 om de geplande goudwinning vlak naast Trésor te verbieden. Zonder die ingreep zou het gebied zeer zwaar worden aangetast. De prettige sfeer in het bestuur heb ik in het begin al genoemd. En natuurlijk de betrokkenheid van de donateurs. Die is heel anders dan in Nederland gebruikelijk is. Er is echt een grote betrokkenheid bij de activiteiten in het gebied, zonder dat veel donateurs het ooit hebben gezien. Voor een groot deel is dat denk ik te danken aan Vijko en Pipasi; zij weten met hun enthousiasme mensen echt te inspireren. Een andere belangrijke factor is de charme van de kleinschaligheid van het initiatief; iedereen kent iedereen. Dat zie je op de donateursdagen die heel goed worden bezocht. Veel donateurs kennen de bestuursleden en hebben degenen een hand gegeven die het project van het begin af hebben gedragen. Er is bijna geen natuurbeschermingsorganisatie in Nederland die dat heeft. praktisch ongerept primair oerwoud. Dat maakt het gebied echt uniek. Ik ben wel eens in het enige oerwoud in Europa geweest, dat ligt op de grens van Polen en Wit-Rusland, maar dat zijn alleen maar mooie oude bomen. Als je daar twee uur hebt gelopen en je ziet alleen maar mooie oude eiken dan denk je: Dat heb ik nou wel gezien. En dat heb je bij Trésor niet, dat wisselt voortdurend af als je daar twee uur loopt. Voor mij is ook van belang dat je zo n gebied in z n omgeving, in de samenleving een plek geeft. Ik vind het heel goed dat we via schoolprogramma s de kinderen leren er op een andere manier naar te kijken en het te gaan waarderen en daar is informatie en voorlichting heel belangrijk in, heel belangrijk. Heb je nog een boodschap voor de donateurs? Natuurlijk wil ik ze bedanken voor de steun die het mogelijk heeft gemaakt te bereiken wat er nu bereikt is. Voor de toekomst denk ik nog aan twee belangrijke ontwikkelingen. Ten eerste: de mogelijkheid tot dupliceren, dat wil zeggen de daar opgedane kennis te gebruiken voor andere projecten zoals het Peperpotproject in Suriname waar we nu contact mee hebben. Blijf ons daarom als donateur alsjeblieft steunen. Ten tweede is de taak van Trésor nog niet afgelopen. Er is veel bereikt, maar we moeten ook het vervolg in goede banen leiden. Natuurbescherming is in Nederland sterk ontwikkeld, verder dan in de andere Europese landen. Wij lopen ver voorop. Juist aan die kennis ontbreekt het in Frans-Guyana; daarom moeten wij die kennis overdragen en daar is geld voor nodig; daar spelen onze donateurs een geweldige rol in. Ik heb je in de loop der tijd leren kennen als een bedrijvige, rusteloze man die altijd bezig is. Je bent nu 71, wat ga je doen als je straks de voorzittershamer overdraagt? Ik ga een cursus huishouden doen. Ik heb nooit iets gedaan in het huishouden, helemaal nooit, en als je ouder wordt en je vrouw wordt ook ouder, dan moet je dat samen gaan doen. En dat doe ik met plezier. Daarnaast zorg ik voor Oudegein, dat moet ik ook overeind houden. En ik zal een fervente lezer van Trésor Nieuws blijven. 19 Je bent zelf in het gebied geweest; wat was je indruk, was het te vergelijken met andere tropische gebieden waar je was geweest? Helemaal niet. Het spannende van Trésor is dat je op een relatief klein gebied zoveel verschillende biotopen hebt: tropisch oerwoud op een bergrug, begrensd door een rivier en dan ook nog een stuk moeras en dat alles

20 Eric Augusteijn Hoe kunt u Trésor steunen? Petrea volubilis Foto: Olivier Tostain 20 Vierkante meters adopteren U kunt één of meer vierkante meters Trésor adopteren voor 12,50 per m². U ontvangt daarvoor een certificaat en U draagt dan bij in de beheer- en onderhoudskosten van dat stukje Trésor. Ook is het heel eenvoudig om met behulp van internet bankieren regelmatig een bedrag naar Trésor te laten overschrijven. Laat u ons in dat geval wel even weten of u daar iedere keer een certificaat van wilt ontvangen? Vierkante meters cadeau doen U kunt één of meer vierkante meters cadeau doen. Van deze mogelijkheid wordt veel gebruik gemaakt, b.v. door grootouders die voor een kleinkind een certificaat bestellen (of omgekeerd). Bedrijven en instellingen laten graag hun groene gezicht zien door certificaten cadeau te geven, in plaats van de obligate fles wijn, b.v. aan een gastspreker. Automatische incasso beschikbaar. U kunt het werk van onze stichting ook steunen door ons te machtigen periodiek een door u vast te stellen bedrag van uw rekening te incasseren. Een machtigingskaart kunt u per post aanvragen (Stichting Trésor, Postbus 80084, 3508 TB Utrecht) of per bio.tresor@uu.nl Een project sponsoren U kunt als particulier of als bedrijf een project geheel of gedeeltelijk voor uw rekening nemen. Wij hebben een lijstje van projecten, waarvan de kosten variëren van enkele honderden tot honderdduizenden euro s. Bedrijfssponsor worden U kunt het imago van uw bedrijf een groene uitstraling geven door sponsor van Trésor te worden. Van bedrijven die een substantiële schenking doen plaatsen wij het logo aan de voet van onze webpagina s, met een link naar de website van uw bedrijf. CO 2 compenseren Als u een vliegreis maakt of op andere wijze veel CO 2 - uitstoot veroorzaakt, dan kunt u deze compenseren door bij te dragen aan het onderhoud en de uitbreiding van Trésor. Zie onze website voor details over het compenseren van CO 2 -uitstoot door vliegreizen en autokilometers ( Periodieke schenking Als u notarieel laat vastleggen dat u gedurende minstens 5 jaar een vast bedrag aan Trésor schenkt, dan betaalt u over dat bedrag geen inkomstenbelasting. Schenkt u periodiek 120 of meer per jaar dan betaalt Trésor de notariskosten. Zie ook Trésor Nieuws 24. De oude nummers van Trésor Nieuws en meer informatie over deze manieren om Trésor te steunen vindt u op onze website, onder het kopje Financiën. Natuurlijk kunt u altijd contact met ons opnemen door middel van een briefje naar Stichting Trésor, Postbus 80084, 3508 TB Utrecht, een naar bio.tresor@uu.nl of een telefoontje naar [ Faculteit Bètawetenschappen Biologie]