Agendapunt 4. Vergadering : Bestuurlijk Overleg Verkeer & Vervoer Datum : 12 april 2018 Onderwerp : Spoorcorridor Utrecht Harderwijk Bijlagen : 2

Transcriptie

1 Agendapunt 4 Vergadering : Bestuurlijk Overleg Verkeer & Vervoer Datum : 12 april 2018 Onderwerp : Spoorcorridor Utrecht Harderwijk Bijlagen : 2 Ter informatie is het persbericht en de concept-brief aan de Tweede Kamer over de Spoorcorridor Utrecht Harderwijk bijgevoegd. Deze worden 17 april aanstaande aan GS voorgelegd. Pagina 1 van 1

2 Persbericht n.a.v. rapport Royal Haskoning DHV Vervolgstap MIRT-onderzoek Utrecht Amersfoort Harderwijk Vernieuwing spoorsysteem tussen Utrecht en Harderwijk hard nodig Als er geen structurele vernieuwingen op het spoor plaatsvinden komt de bereikbaarheid van de regio s Utrecht, Amersfoort en Noord-Veluwe in gevaar. Dat concluderen de bestuurders van de provincies Utrecht en Gelderland en de regiogemeenten op basis van het onderzoek dat adviesbureau Royal Haskoning DHV heeft uitgevoerd naar de mogelijkheden om het treinenaanbod op de corridor Utrecht - Amersfoort - Harderwijk te vergroten. De regio's Utrecht, Amersfoort en Noord-Veluwe maken een sterke groei door. De huidige spoorverbinding tussen Utrecht en Harderwijk kan de groeiende reizigersstromen niet goed verwerken. Reizigers zijn relatief lang onderweg en de treinen raken steeds voller. Voor de lange termijn wordt verwacht dat er op diverse plekken op de verbinding tussen Utrecht en Harderwijk nog grotere capaciteitsproblemen gaan ontstaan. De regio s zijn al jaren met het Rijk, ProRail en NS in gesprek over verbetering van het treinenaanbod tussen Utrecht, Amersfoort en Harderwijk. Keer op keer blijkt de capaciteit van het spoor het struikelblok. De regio s willen daarom met het Rijk en de spoorpartijen om de tafel om na te denken over de toekomst van het spoor met nieuwe treinproducten, nieuwe concepten zoals lightrail en betere en slimmere infrastructuur. Die vernieuwingen zouden vervolgens zo snel mogelijk moeten worden toegepast op de verbinding tussen Utrecht en Harderwijk. De regio s vinden dat deze spoorverbinding een volwaardig alternatief zou moeten zijn voor de steeds meer dichtslibbende A28 tussen Zwolle en de Randstad. Dat is nu niet het geval en hierdoor blijft de reiziger in de kou staan. Uit het onderzoek van Royal Haskoning DHV blijkt dat het huidige spoorsysteem zijn grenzen heeft bereikt. Het inpassen van nieuwe treinverbindingen lukt niet, alleen verlenging van bestaande verbindingen is nog mogelijk. Dat kan door de Sprinters tussen Amsterdam Centraal en Amersfoort Vathorst door te trekken naar Harderwijk met een tussenstop in Nijkerk of de Intercity van Den Haag Centraal naar Amersfoort Schothorst door te trekken naar Harderwijk met tussenstops in Bilthoven, Amersfoort Vathorst, Nijkerk, Putten en Ermelo. Het laten stoppen van Intercity s tussen Amersfoort en Zwolle in Harderwijk is volgens het rapport geen haalbare oplossing. De baten van zo n extra stop voor reizigers die in Harderwijk in- of uitstappen wegen volgens de NS niet op tegen de reistijdverliezen voor doorgaande reizigers tussen Amersfoort en Zwolle. Bovendien leidt zo n extra tussenstop voor aansluitingsproblemen in Utrecht, Amersfoort en Zwolle. Om bestaande treinverbindingen door te kunnen trekken naar Harderwijk is het noodzakelijk om voor 15 tot 20 miljoen euro een keervoorziening aan te leggen bij station Harderwijk en extra investeringen te doen bij tussengelegen stations. Daarnaast zal de NS bereid moeten worden gevonden de treinen door te laten rijden naar Harderwijk. Dat kost immers extra inzet van materieel en personeel. De regiobestuurders vinden het niet zinvol om op dit moment bij het Rijk te pleiten voor geld voor een keervoorziening in Harderwijk die veel geld kost en pas over enkele jaren gereed is. Het is bovendien twijfelachtig of een sluitende exploitatie van de doorgetrokken treinverbindingen wel haalbaar is. Het is nu tijd om het gesprek aan te gaan over structurele maatregelen, bijvoorbeeld door in de netwerkuitwerking voor het Toekomstbeeld Openbaar Vervoer te zoeken naar verbeteringen voor deze spoorcorridor. Daarnaast willen de regio s graag afspraken maken met de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat voor het inrichten van een pilot voor het toepassen van een lightrailconcept op de verbinding tussen Utrecht en Harderwijk. Het rapport is te vinden op Het rapport is ook ter kennisname aan de Tweede Kamer gezonden.

3 Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag DATUM 17 april 2017 TEAM MOB NUMMER?????? REFERENTIE R.O. Haakma UW BRIEF VAN DOORKIESNUMMER UW NUMMER ADRES BIJLAGE rapportage ONDERWERP Eindrapport Vervolgstap MIRTonderzoek Utrecht Amersfoort Harderwijk Geachte dames en heren, Adviesbureau Royal Haskoning DHV heeft in opdracht van de provincies Gelderland en Utrecht onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden om het openbaarvervoeraanbod op de corridor Utrecht Amersfoort Harderwijk te verbeteren. Bij deze zenden wij u mede namens de provincie Gelderland de eindrapportage Vervolgstap MIRT-onderzoek Utrecht Amersfoort Harderwijk toe. Achtergrond van het onderzoek Op de corridor Utrecht Amersfoort Harderwijk doen zich de volgende bereikbaarheidsknelpunten voor: De bereikbaarheid van de regio Utrecht per openbaar vervoer vanuit het noordoosten blijft achter. In de ochtendspits staat de capaciteit van de Sprinters vanuit Harderwijk richting Utrecht onder druk. 1 Vanaf 2025 ontstaan er capaciteitsproblemen op en rondom het OV-knooppunt Utrecht Centraal en op de Uithoflijn (tram). Regiopartijen, NS, ProRail en het toenmalige ministerie van I&M (nu I&W) zijn al zo n 15 jaar met elkaar in gesprek over de aanpak van de bereikbaarheidsknelpunten. In MIRT-onderzoek dat in 2015 is uitgevoerd is hiervoor een breed palet aan mogelijke maatregelen (met daarin aandacht voor zowel trein, hoogwaardig openbaar vervoer als oplossingen buiten het openbaar vervoer) geïnventariseerd. Als vervolg op dit MIRTonderzoek is door Royal Haskoning DHV gezocht naar mogelijkheden om vanuit dit brede palet aan maatregelen te komen tot een nader uit te werken voorkeursalternatief. Hierbij zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: een breed palet aan mogelijke oplossingen; een taakstellend budget van maximaal 35 miljoen (echter nog geen budget gereserveerd bij betrokken partijen), uiteenvallend in: o spoorse investeringen: 25 miljoen; o maatregelen hoogwaardig openbaar vervoer: 4 miljoen; o ondersteunende maatregelen: 6 miljoen; op relatief korte termijn realiseerbaar (planhorizon circa 2025, bij voorkeur maatregelen die ook bij de werkzaamheden aan knooppunt Hoevelaken gereed/te implementeren zijn); spoorse maatregelen inpasbaar in dienstregeling 2018 (eventuele dienstregelingsaanpassingen voor latere jaren zijn nog onvoldoende bekend). 1 Op dit moment voldoet de NS echter nog wel aan de vereisten die hieromtrent in de spoorconcessie voor het hoofdrailnet zijn opgenomen. College van Gedeputeerde Staten Archimedeslaan 6 Postbus 80300, 3508 TH Utrecht T

4 Uitkomsten van het onderzoek Uit het onderzoek van Royal Haskoning DHV blijkt dat het huidige spoorsysteem zijn grenzen heeft bereikt. Het inpassen van nieuwe treinverbindingen lukt niet meer. Op basis van inpasbaarheid, vervoerwaarde, investeringskosten en exploitatielasten lijkt het inpassen van extra treinen tussen Amersfoort en Harderwijk door het verlengen van bestaande verbindingen de meest kansrijke verbetering. Voorwaarde voor deze oplossing is wel het realiseren van een keervoorziening in de vorm van een passeerspoor bij Harderwijk. Qua exploitatie zijn er twee modellen mogelijk: 1. Alternatief B: verlenging van de Sprinter Amsterdam CS Amersfoort naar Harderwijk met haltering in Nijkerk; 2. Alternatief C: verlenging van de Intercity Den Haag CS Amersfoort Schothorst naar Harderwijk met haltering in Bilthoven, Amersfoort Vathorst, Nijkerk, Putten en Ermelo. Het laten stoppen van Intercity s tussen Amersfoort en Zwolle in Harderwijk is volgens het rapport geen haalbare oplossing. De baten van zo n extra stop voor reizigers die in Harderwijk in- of uitstappen wegen volgens de NS niet op tegen de reistijdverliezen voor doorgaande reizigers tussen Amersfoort en Zwolle. Bovendien leidt zo n extra tussenstop voor aansluitingsproblemen in Utrecht, Amersfoort en Zwolle. Royal Haskoning DHV adviseert om in aanvulling op de spoorse maatregelen in te zetten op versterking van buslijn 31 tussen Utrecht Science Park en station Bilthoven, mogelijk in combinatie met infrastructurele maatregelen om de snelheid en betrouwbaarheid op de route te vergroten. Verbeteringen aan het fietsnetwerk zijn in het specifieke kader van dit project niet nodig, hiervoor lopen reeds diverse projecten. De regiopartijen wordt geadviseerd om op basis van de uitkomsten van het onderzoek een business case op te stellen voor de benodigde infrastructurele maatregelen in samenwerking met het ministerie van I&W, ProRail en de NS. Hierbij zal ook bepaald moeten worden in welke mate de regiopartijen financieel kunnen en willen bijdragen. Versterking van buslijn 31 valt binnen de bevoegdheden van de provincie Utrecht. Business case op dit moment niet zinvol De uitkomsten van het onderzoek zijn op 10 januari 2018 door bestuurders van de provincies Gelderland en Utrecht, de gemeenten Utrecht, Amersfoort, Harderwijk, Putten en Ermelo en de regio s Amersfoort en Nood- Veluwe met elkaar besproken. Zij zijn met elkaar tot de conclusie gekomen dat het opstellen van een business case op dit moment niet zinvol is. Hieraan liggen de volgende argumenten ten grondslag: Het is twijfelachtig of de spoorse maatregelen daadwerkelijk binnen het gestelde budget van 25 miljoen gerealiseerd kunnen worden. Ook is allerminst zeker dat de meest kansrijke exploitatiemodellen daadwerkelijk zonder exploitatieverliezen kunnen worden uitgevoerd. De oplossingen leveren een (te) beperkte bijdrage aan het oplossen van de gesignaleerde bereikbaarheidsknelpunten. Hierdoor wegen de kosten waarschijnlijk niet op tegen het verwachte rendement. In het kader van het Toekomstbeeld OV wordt er op dit moment nagedacht over de toekomst van het spoorsysteem in Nederland. Uitkomst van dit proces zou kunnen zijn dat het verstandiger is om in andere maatregelen te investeren dan de maatregelen die in het kader van deze Vervolgstap MIRT-onderzoek Utrecht Amersfoort Harderwijk zijn voorgesteld. Snel structurele vernieuwingen nodig De regio s Utrecht, Amersfoort en Noord-Veluwe maken een sterke groei door. Het mobiliteitssysteem in het algemeen en het openbaarvervoersysteem in het bijzonder dreigen hierbij achter te blijven. Reizigers zijn relatief lang onderweg en de treinen, trams en bussen raken steeds voller. De spoorverbinding tussen Utrecht en Harderwijk is momenteel geen volwaardig alternatief voor de steeds meer dichtslibbende A28. Als er geen structurele maatregelen worden genomen komt de bereikbaarheid steeds verder onder druk te staan. Dit zal ook nadelige gevolgen hebben voor de rest van het land gezien de functie van de regio Utrecht-Amersfoort als draaischijf van het totale netwerk. In dat kader spreken we de verwachting uit dat het Toekomstbeeld OV concrete perspectieven oplevert voor verbeteringen op de corridor Utrecht Amersfoort Harderwijk. Voor de kortere termijn zien we kansen voor de toepassing van lightrail op deze corridor. De inzet van snelle, lichte treinen op het spoor die vaak op relatief korte afstanden stoppen en vervolgens een goede aansluiting hebben op regionaal busvervoer achten we juist in dit gebied rondom het Utrecht Science Park (USP / De Uithof) kansrijk. Als regiopartijen willen we graag met de staatssecretaris van I&W nadere afspraken maken voor het inrichten van een pilot voor het toepassen van een lightrailconcept op deze verbinding. De tijd is rijp voor een investeringsprogramma voor de metropoolregio Utrecht (U Ned), we kunnen de reizigers niet in de kou laten staan. 2

5 Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Utrecht, Voorzitter, Secretaris, 3