Een leerling zwanger en dan?

Transcriptie

1 Een leerling zwanger en dan? Elk jaar raken zo n 2500 Vlaamse tienermeisjes zwanger. Wat hun toekomst ook brengt, de impact van zo n nieuws is altijd ingrijpend. Een tienerzwangerschap hoeft niet het einde van de (school)wereld te zijn. Tienerzwangerschappen zullen ook voor onze opvoeders geen onbekende realiteit zijn. Wie er mee te maken krijgt, stelt zich de vraag hoe hiermee het best wordt omgegaan. Hoe moet een school reageren als de leerling de zwangerschap wenst te onderbreken en dit niet aan haar ouders wil zeggen? Wat met de studies van een tienermoeder na de zwangerschap? En zo zou je nog een reekje vragen kunnen formuleren. Vaak worden tienermoeders in de media voorgesteld als meisjes die uit de marginaliteit terechtkomen, ofwel zijn het romantische zielen die hevig naar een kind verlangen. Er bestaat ook het beeld dat dergelijke zwangerschappen vermeden moeten worden, terwijl er wel degelijk jonge meisjes zijn die zelf kiezen om tienermoeder te zijn. Daarnaast zijn er natuurlijk de ongeplande en ongewenste zwangerschappen. Het onderwerp verdiend dus een genuanceerde kijk. Het is een hardnekkig idee dat elke zwangerschap onder de 20 ongepland is en dus moet voorkomen worden. Uit onderzoek blijkt dat een aantal jonge vrouwen hun zwangerschap plannen omdat ze geen zin meer zien om het krijgen van een kind uit te stellen. Vaak gaat het op meisjes die het minder goed doen op school of geen werk vinden. De rol van de school bij preventie Scholen werken preventief door leerlingen handvatten te geven om zich te ontplooien op het gebied van relaties en seksualiteit. De realiteit leert ons dat jongeren nood hebben aan een degelijke informatieverstrekking over contraceptie. In één op de drie gevallen vrijen jongeren op een onbetrouwbare en vaak onveilige manier. Informatie geven aan leerlingen is evenwel slechts zinvol als ze kadert in een totaalopvoeding tot relatiebekwaamheid en tot integratie van de seksualiteit. De mening van de peers speelt voor jongeren een heel belangrijke rol bij hun eigen meningsvorming. Als opvoeder/leerlingenbegeleider kan hiervan, eventueel in samenwerking met het CLB gebruik gemaakt worden om als moderator op te treden, wanneer jongeren discussiëren over waarden in verband met het seksuele of het relationele. Dit vraagt van de opvoeder/leerlingenbegeleider emotionele nabijheid en openheid ten aanzien va n de leerlingen. Aanpak via een stappenplan Elke school zou meteen moeten weten welke stappen ze kan zetten wanneer een zwangere leerling een hulpvraag stelt. In samenwerking met het CLB wordt daarin afgesproken wat de taak van de verschillende actoren is: de directie, de opvoeder/leerlingenbegeleider, de CLB-medewerkers en de

2 leraren. Onderstaand stappenplan kan inspiratie bieden voor scholen die hier nog een weg in af te leggen hebben en die niet willen wachten tot ze met een hulpvraag geconfronteerd worden. Stap 1: opvanggesprek met de leerling De meeste meisjes die met een zwangerschap geconfronteerd worden reageren vol ongeloof en raken in paniek. Hun toekomst wordt plots heel onzeker, ze zijn bang om het nieuws aan hun omgeving te vertellen. Een eerste gesprek moet voldoende veiligheid bieden aan het meisje door het probleem end e gevoelens van haar te erkennen. Gebeurt dit niet dan zal de zwangere leerling zich afgewezen voelen. Sommige leerlingen zullen de school vragen om niets aan de ouders te zeggen. Gaat de school hier best op in of niet? Aan een zwangere en minderjarige leerling een absolute geheimhouding garanderen t.a.v. de ouders kan een adequate hulpverlening soms beletten. Daarom is dit aspect vaak het eerste en belangrijkste aandachtspunt bij de begeleiding van een leerling. De ouders blijven een belangrijke partner van de school. Het is echter niet langer vanzelfsprekend om privacygevoelige informatie waarvan het kind wenst dat haar ouders niet op de hoogte gebracht worden, zonder meer uit te wisselen. In het geval de leerling dit niet wenst zal er veel tijd moeten gaan in overleg met de leerling. Je zult moeten nagaan hoe de relatie is tussen het meisje en haar ouders en peilen naar haar grootste angst om haar ouders toch te informeren. Je zult moeten bevragen hoe het meisje haar toekomst ziet evolueren zonder hulp of inbreng van haar ouders De school zal samen met het CLB moeten overwegen of er voldoende redenen zijn om de ouders niet in te lichten. Het belangrijkste criterium dat hierbij in rekening moet gebracht worden is of het in het belang van deze minderjarige leerling is dat de ouders niet worden ingelicht. Stap 2: bespreken van de schoolsituatie Het is belangrijk dat de school en CLB de leerling (en eventueel haar ouders) duidelijk maakt dat een zwangerschap haar hele toekomst niet ondermijnt. Er zijn heel wat mogelijkheden voor een school om de leerling voor en na de bevalling te begeleiden. Een zwangere leerling kan voor en na de bevalling afwezig blijven zolang hun gezondheidstoestand het regelmatig volgen van de lessen bijwonen niet toelaat. Wanneer een zwangere leerling voor een langere duur afwezig blijft, bespreekt de school op welke manier zij het best geholpen kan worden om haar studies niet al te erg in het gedrang te brengen. Hier kan een oplossing gevonden worden in het kader van een flexibel leertraject. Het is aan de klassenraad om eventuele vrijstellingen te verlenen of om het lesprogramma te spreiden met respect voor de finaliteit van de gevolgde studierichting. Een zwangere leerling kan in de klas ook positieve en negatieve reacties uitlokken. Vandaar dat het ook van belang is dat er aan deze reacties veel aandacht geschonken wordt door ze serieus te nemen. Stap 3: eventueel een gesprek met de toekomstige tienervader Soms gebeurt het dat het zwangere meisje en har vriend op dezelfde school zitten. Het is logisch dat de school zich in de eerste plaats tot het meisje richt, maar ook de jongen verdient de nodige aandacht en mag zeker niet vergeten worden.

3 Het idee van weldra vader te worden maakt de jongen bang en onzeker. Hij had de relatie met de toekomstige moeder eventueel niet zo ernstig bedoeld, hij voelt zich in het nauw gedreven Wanneer de jongen deze weerstand op een rationele manier verwoordt, komen al snel foute conclusies: hij wil er niets mee te maken hebben, hij kan het niet aan Soms kan het gebeuren dat sommige meisjes zo gefocust zijn op het krijgen van hun kind en moeder worden dat ze het cotact met de jongen verwaarlozen. Een opvoeder/leerlingenbegeleider kan haar toch aanmoedigen om met hem contact op te nemen en hem over de zwangerschap te vertellen. Dit gesprek kan in samenwerking met het CLB gebeuren en, als de vader geen leerling van de school is, ook daar plaatsvinden. Stap 4: opvang na de bevalling Eens het kindje geboren is, blijkt dat er dikwijls minder begeleidende maatregelen voorzien zijn of veronderstelt men vaak dat de leerling de draad wel weer zal opnemen. We zien echter dat veel leerlingen afhaken na de bevalling. Na de bevalling kan de school vanuit haar begrip voor de niet gemakkelijke taak als jonge moeder, de grenzen aangegeven waarbinnen ze in de toekomst een afwezigheid om persoonlijke redenen aanvaardt. En wat als abortus ter sprake komt? Het is van groot belang dat de keuze waarvoor de leerling staat, nl. het houden van de baby, het kiezen voor abortus of voor andere alternatieven zoals pleegzorg of adoptie op een weloverwogen manier gebeurt. Als je hierover met de leerling in dialoog kunt gaan, moet je bewust zijn van de verschillende factoren die een leerling onder druk kunnen zettend. Daar zijn in de eerste plaats de tijdsdruk, doordat alles zo vlug moet gaan en er dikwijls in een paniekstemming beslist wordt. Ook de druk van de ouders kan een grote rol spelen. Soms hebben ze geen oog voor wat de zwangerschap en hun reacties betekenen voor hun dochter. Vanuit de school zelf kan er ook druk komen. Die kan er bijvoorbeeld al zijn door de strakheid van de ingenomen standpunten. De jongen of man kan druk uitoefenen. Hij geeft soms meteen het nodige geld vanuit de bekommernis dat het toch best niet geweten is. En dan is er ook de druk vanuit de eigen twijfels i.v.m. de toekomst. Kan ik dit wel aan? Krijg ik met een kind nog een kans op een normaal leven? Abortus is niet altijd een vrije keuze én zeker geen gemakkelijke. Tijdens de gesprekken met de leerling kan worden ingegaan op andere mogelijkheden dan een abortus. Het is belangrijk te achterhalen of er iemand uit haar omgeving is die haar steunt en bij wie ze steeds terecht kan, ook al kiest ze voor een abortus. Voor meisjes die verwachten dat alles na een abortus snel vergeten zal zijn, is de ontnuchtering soms groot. Daarom is het goed dat de school in samenwerking met het CLB ook nadien nog een goede begeleiding biedt die erop gericht is het zelfvertrouwen van het meisje te herstellen. Ook een leerling die achteraf meldt dat ze een abortus ondergaan heeft, zonder dat de school er weet van had, heeft gepaste aandacht nodig. Er zal niet altijd sprake zijn van een verwerkingsprobleem, maar het kan wel een goed gevoel geven te weten dat ze er met iemand op de school kan over praten. Bij een problematische verwerking verwijst de school best door naar voor individuele postabortusbegeleiding of het Fara (zie bijzet) of een CAW.

4 Enkele cijfers In 2010 kregen in Vlaanderen 1228 meisjes onder de 20 jaar een of meerdere kinderen. 9 moeders waren jonger dan 15 jaar, een kleine 300 waren minderjarig. Per 1000 meisjes tussen 15 en 20 jaar werden iets minder dan 7 meisjes moeder of: een op de 150 kreeg een kind. Deze cijfers liggen lager dan de cijfers van De daling situeert zich voornamelijk bij de 19-jarige meisjes. Dit blijkt uit een analyse van Marjolijn De Wilde (onderzoeker aan de Universiteit van Antwerpen Centrum voor Sociaal Beleid - CSB). Deze analyse gaat over ouderschap in Vlaanderen. Tienerabortussen zijn niet inbegrepen (abortuscijfers voor 2010 zijn nog niet bekend), het gaat dus niet om tienerzwangerschappen. In 2007 bevielen in België 2837 meisjes jonger dan 20 jaar tieners lieten een abortus uitvoeren. In 2007 waren er dus 5545 tienerzwangerschappen bekend. Daarbij dient nog een klein percentage miskramen gerekend te worden. Als we deze cijfers vergelijken met het aantal meisjes tussen 10 en 20 in België dan werden in op de 1000 meisjes moeder, 4 op de 1000 meisjes maakten een abortus mee en 9 op de 1000 meisjes werden zwanger. De voorbije 11 jaar fluctueert het zwangerschapscijfer tussen de 8 en de 9. Er zijn sterke gewestelijke verschillen. In Vlaanderen worden 7 per 1000 meisjes zwanger, in Wallonië 10 en in het Brussels hoofdstedelijk gewest 19. In Vlaanderen kiezen tieners vaker voor het moederschap dan voor abortus. In Brussel is dat net omgekeerd en in Wallonië kiezen ze ongeveer even vaak voor geboorte als voor abortus. Meer info vind je op het blog van Marjolijn De Wilde Bron Goed gevoel 15 november 2012 In 2011 kregen in Vlaanderen meisjes onder de 20 jaar een of meerdere kinderen. Met 6,71 bevallingen per meisjes tussen 15 en 20 jaar lag het bevallingscijfer in die leeftijdsgroep de voorbije 15 jaar nooit zo laag. De daling situeert zich net als vorig jaar voornamelijk onder de meerderjarige moeders (18 of 19 jaar), wat doet vermoeden dat met betrekking tot de zeer jonge moeders een ondergrens is bereikt, aldus Marjolijn De Wilde, onderzoekster aan het Centrum voor Sociaal Beleid aan de Universiteit Antwerpen. De analyse gaat over ouderschap in Vlaanderen. Tienerabortussen zijn niet inbegrepen. Het gaat dus niet om tienerzwangerschappen, benadrukt De Wilde. Het aantal bevallingen per meisjes onder Vlaamse tieners was tussen 2001 (8,18) en 2009 (7,19) stabiel tot licht dalend. In 2010 was er voor het eerst sinds lang een eerder grote daling (6,80). Die daling heeft zich in 2011 voortgezet. Met 6,71 bevallingen per meisjes tussen 15 en 20 jaar lag het bevallingscijfer in die leeftijdsgroep de voorbije 15 jaar nooit lager. De daling is het sterkst bij de meerderjarige moeders.

5 Veertien moeders waren tussen 14 en 15 jaar. Voor het eerst sinds 1998 werden er geen meisjes jonger dan 14 jaar moeder. Het aantal minderjarigen dat een kind kreeg, bleef relatief constant op een kleine 300 moeders. Dit kan betekenen dat met betrekking tot het aantal meisjes dat op minderjarige leeftijd moeder wordt een zekere ondergrens is bereikt, aldus onderzoekster Marjolein De Wilde. Bij de meerderjarige meisjes lijkt er nog daling mogelijk. Op deze leeftijd stijgt het aandeel jongeren dat op frequente basis vrijt, wat de kans op een (ongeplande) zwangerschap verhoogt. De dalende tendens in bevallingen onder deze meisjes, die nu al enkele jaren aanhoudt, kan betekenen dat jongeren bewuster omgaan met anticonceptie of dat ze vaker voor abortus kiezen. Uitsluitsel hierover is er voorlopig niet, omdat de abortuscijfers van 2010 en 2011 pas in september bekendgemaakt worden. (Bewerkt door: Steven Peeters) In 2008 werden er in Vlaanderen 7 op meisjes jonger dan 20 zwanger. In Wallonië waren er dat 12 op en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 18 op In Vlaanderen kozen vier van de zeven meisjes voor een abortus, in Wallonië vijf en in Brussel elf. Dat blijkt uit het antwoord van Vlaams Welzijnsminister Jo Vandeurzen op een schriftelijke vraag van Peter Gysbrechts (Open Vld). Zich baserend op cijfers van het Centrum voor Relatievorming en Zwangerschapsproblemen stelt Vandeurzen dat het aantal tienerzwangerschappen in ons land in de periode in absolute cijfers steeg van tot om in 2008 te verminderen tot Ook het aantal abortussen nam toe van tot in 2007, om vervolgens te verminderen tot in 2008 en in Ook het aantal bevallingen nam toe, zij het in mindere mate, van in 2002 tot in 2007 en in In 2010 bevielen in Vlaanderen meisjes jonger dan 20 van één of meerdere kinderen. Negen meisjes waren jonger dan 15 en 300 van deze meisjes waren minderjarig. "Dit wil zeggen dat er ten opzichte van 2009 in Vlaanderen een daling heeft plaatsgevonden van het aantal bevallingen die zich vooral voordeed bij de 19-jarigen", aldus de minister. De abortuscijfers voor 2010 zijn nog niet bekend. Als deze in dezelfde lijn liggen als in 2008 en 2009, betekent dit dat het aantal tienerzwangerschappen in Vlaanderen in 2010 afnam. (Bewerkt door: Matthias Van den Bossche) Ken je Fara? Fara vzw is een het luister- en informatiepunt rond zwangerschapskeuze en heeft een ruim hulpaanbod Bij de Fara-foon ( )kun je terecht met alle vragen i.v.m. ongeplande zwangerschap. De hulplijn richt zich in de eerste plaats tot de vrouwen zelf maar biedt ook aan de omgeving (patner, ouders, leraren, ondersteunend personeel ) informatie en ondersteuning.

6 Bij de Fara-chat kunnen vrouwen, hun partner, een vriendin of een familielid in alle anonimiteit bij een gespecialiseede Fara-medewerker terecht om hun verhaal te doen rond ongeplande zwangerschap en tienderzwangerschap. Bij de Fara-begeleiding van tienerzwangerschappen, tienerouders en hun sociale omgeving Fara organiseert beslissings- en begeleidingsgesprekken voor zwangere tieners, tienerouders en hun omgeving. Er is daarbij aandacht voor het beslissingsproces, de beleving van de zwangerschap, het prille ouderschap alsook de betrokkenheid van de tienervader en ouders van tienderouders. De Fara-Jong&Moederweekends zijn er voor jonge moeders (in spe) en hun kinderen. Tijdens deze weekends steken de jonge mana s iets op over de opvoeding, het omgaan met een (nieuwe) partner, de betekenis van zwangerschap en bevalling de Fara-begeleiding na abortus, ook voor tienermeisjes is gericht op de gegeleiding van meisjes en vrouwen die verwerkingsproblemen ondervinden na hun abortus, vanaf 16 jaar. Deze begeleiding kan zowel individueel als in groep. Fara heeft ook een nieuw lespakket met als thema s ongeplande zwangerschap en tienerzwangerschap. Dit lespakket is bruikbaar voor de 2 de en de 3 de graas aso, tso en bso. 3 anonieme getuigenissen Bron 11 oktober Ik ben 3 maanden geleden heel erg geschrokken. Ik ben 17 en ik was overtijd ik werd niet meer ongesteld. En toen ik na 3 weken nog niet ongesteld was ben ik met mijn vriend na de dokter gegaan. En een test gedaan en ja ik was zwanger. Dit was voor mij, ondanks ik het eigenlijk al wist, toch een grote klap ook voor mijn vriend. Toen kwam het onderwerp wel of niet zeggen tegen onze ouders. Tot we de beslissing kwamen dat het beter was om het toch maar even te zeggen tegen onze ouders, maar hoe?? Toen zijn we naar mijn vriend s vader gegaan en het verteld. Daarna met zijn allen naar mijn ouders gegaan. Dat was het aller moeilijkste tegen wie ik het moest zeggen. Mijn ouders en de ouders van mijn vriend wilde perse dat ik het weg liet halen eigen wilde ik dat niet. Ze hadden alles geregeld in het abortus kliniek ik was het hier absoluut niet mee eens!! Maar ik luister en zei gewoon ja ik wil het ook niet ben er niet aan toe. Maar stiekem wilde ik het toch heel graag houden Ik moest een week wachten tot de afspraak. Dit was de ergste week van mijn leven! Ik ging daar naar toe en voelde me er niet goed bij. Maar ik deed het maar omdat mijn ouders zeiden dat ik het niet zou kunnen opvoeden. Toen was ik 8 weken. Ik heb met heel veel pijn in mijn hart het kindje weg laten halen Nu hoor ik jullie denken; het is toch jou keuze? Ja dat weet ik maar ik heb een heel moeilijk verleden achter de rug daardoor durf ik nu niet mijn mening te

7 zeggen en voor mezelf op te komen Dus ik heb het toch maar weg halen. Nu 3 weken later zit ik met een hele erge depressie. En ik verwijt mezelf van moord en ik kan dit helemaal niet meer aan, als ik kon terug draaien had ik het gehouden en schijt gehad aan wat de rest vond. Mensen die dit ook hebben denk heeeeeeeeeeeeeeeeeeel goed na over je beslissing en denk aan je zelf en aan het kindje en luister niet teveel naar mensen om je heen zij maken je in de war. En praat er over met je huisarts of wat dan ook praten is goed! Blijven praten! zet desnoods hier een bericht het lucht op! Ik weet zelf niet meer zo goed wat ik met mijn gevoelens moet doen. Veel succes 13 oktober Hallo allemaal ik ben een jonge mama van nu 18. Mijn verhaal begon allemaal 3 jaar geleden, ik had een hele lieve jongen ontmoet met wie ik graag een relatie aan wilde gaan. Toen wij een maand bij elkaar waren kwamen we erachter dat we zwanger waren. Het was erg moeilijk want ik was net 16 en mijn vriend 19, we kenden elkaar niet goed want we waren nog bezig met elkaar leren kennen en dan kom je erachter dat je mama en papa wordt. Ik heb het mijn moeder verteld die zelf tienermoeder is, zij was eerst erg geschrokken, maar vroeg gelijk of ik het kindje aub een kans wilde geven.ik wilde dat natuurlijk wel!! We kregen echo's echt super om te zien zo een klein wezentje dat in jou groeit, met 17 weken begon ik de schopjes te voelen en na 20 weken kon ook papa deze voelen. Ik ben niet ziek geweest het was een super zwangerschap. Tot ik met 30 weken onverwachts weeën kreeg en ik met spoed naar het ziekenhuis werd gebracht door mijn vk. Na weeënremmers mocht ik na 3 dagen weer lekker naar huis toe maar ik ging om de week terug het ziekenhuis is met weeën. Met 34 weken is onze mooie zoon geboren hij was een supermooie baby en ik kon mijn geluk niet op. na twee weken mocht hij naar huis wat was dat een super mooi moment. We wonen al drie jaar samen met onze kleine man, en nu is onze tweede wonder op komst <3! Ik hoop dat ik zo andere tienermoeders kan laten zien, dat het niet altijd makkelijk is maar dat je er echt heel veel voor terug krijgt! De liefde en de aandacht van je kindje, niks is mij meer waard!!! 17 oktober Hey meisjes, ik ben 17 jaar en kwam er 2 weken geleden achter dat ik zwanger ben. Dit was echt even een realityshock.. Ben nog maar 6 prille weekjes, maar toch dat idee wetende dat er een leven in je buik zit is echt mooi.. En ik hou ontzettend veel van mijn (garnaaltje) hoe ik hem-haar momenteel noem.

8 Het probleem bij mij is dat mijn vriendje zijn papa niet zo gemakkelijk is, en als die dat weet wordt hij gewoon terug naar zijn land gestuurd, mijn vriend is hier heel emotioneel over. Maar hij kan niets doen. Daarmee ziet hij de enige uitweg dus abortus.. Maar alleen dat idee dat ik mijn kind met opzet moet gaan vermoorden maakt me gek. Dit zijn blijkbaar mijn moeders instincten dat ze van mijn kind moeten afblijven.