Ontwerp norm NEN 2990

Transcriptie

1 Nederlandse Ontwerp norm NEN 2990 Lucht Eindcontrole na asbestverwijdering Publicatie uitsluitend voor commentaar Air Visual inspection and clearance sampling for control of asbestos abatement works juni 2017 ICS Commentaar vóór Zal vervangen NEN 2990:2012 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Normcommissie Asbest in lucht THIS PUBLICATION IS COPYRIGHT PROTECTED DEZE PUBLICATIE IS AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Royal Netherlands Standardization Institute. The Royal Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Royal Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Royal Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut gepubliceerde uitgaven Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) , Fax (015)

2 Inhoud Voorwoord Onderwerp en toepassingsgebied Algemene aspecten Beperkingen van de methode Normatieve verwijzingen Termen en definities Beginsel Algemeen Visuele inspectie Bepaling van de concentratie aan respirabele vezels in lucht Reagentia voor de bepaling met FCM Aceton Glyceroltriacetaat Toestellen en hulpmiddelen Benodigdheden voor visuele inspectie en het nemen van kleefmonsters Benodigdheden voor bepaling van de vezelconcentratie in de lucht met FCM Benodigdheden voor de bepaling van de vezelconcentratie in de lucht met SEM/RMA Visuele inspectie op de aanwezigheid van restanten asbesthoudend materiaal of mogelijk asbeststof Algemeen Voorbereiding en methode Visuele inspectie van een containment of afgeschermde ruimte Inspectie na een calamiteit Eindinspectie van kruipruimten Eindinspectie na een asbestsanering met glovebag Eindinspectie bij asbestsaneringen met meerdere containments Aanvullende eisen voor de eindcontrole na een risicoklasse 2A sanering Bepaling van de vezelconcentratie in de lucht Opzet en uitvoering Monsterneming FCM (risicoklasse 2 sanering en uitzonderingen op risicoklasse 2A) Scanning elektronenmicroscopie (SEM/RMA) Berekeningen Berekening van de vezelconcentratie in één enkel monster (FCM methode) Berekening van de vezelconcentratie door middeling van verschillende monsters (FCM methode) Berekening van de asbestvezelconcentratie in één enkel monster (SEM/RMAmethode) Berekening van de asbestvezelconcentratie door middeling van verschillende monsters (SEM/RMA methode) Eisen die gelden bij het berekenen van de gemiddelde (asbest)vezelconcentratie (FCM en SEM/RMA methode) Beschrijving van de meetonzekerheid Correctie van de debietmeting bij afwijkende temperatuur en druk

3 10 Kwaliteitsborging Rapportage Bijlage A (normatief) Inspectieformulier Bijlage B (informatief) Toetsingscriteria, rekenvoorbeelden en Poissonverdeling Bijlage C (normatief) Poissontabel Bijlage D (normatief) Monsterneming en analyse met FCM Bijlage E (informatief) Kenmerken van vaak voorkomende asbesthoudende materialen Bijlage F (informatief) en van complexe installaties en constructies Bibliografie

4 Voorwoord Ontwerp NEN 2990:2017 Lucht Eindcontrole na asbestverwijdering beschrijft de manier waarop een ruimte of locatie waaruit asbest is verwijderd moet worden gecontroleerd op de aanwezigheid van asbesthoudende resten. Ontwerp NEN 2990:2017 zal vervangen NEN 2990:2012. NEN 2990:2012 is herzien om een optimale afstemming te verkrijgen met de meest recente wet en regelgeving, certificatieschema's en overige normen op het gebied van asbest. De belangrijkste wijziging ten opzichte van NEN 2990:2012 is de integratie van de nieuwe risicoklasseindeling (RK 1, RK 2, RK 2A) en de Interimregeling NEN 2990 eindcontrole in risicoklasse 2A die op 1 januari 2017 in werking is getreden. Dit houdt in dat eindcontroles na saneringen in RK 2A (sanering van materialen die amfiboolasbest bevatten) worden uitgevoerd op basis van kleefmonsters en luchtmonsters die met behulp van scanning elektronenmicroscopie met röntgenmicroanalysesysteem (SEM/RMA) worden geanalyseerd. De term hoog risico saneringen is komen te vervallen. Ook zijn de aanvullende metingen buiten het containment bij een hoog risico sanering komen te vervallen. De meetduur van een luchtmeting in RK2A is verkort van zes uur naar vier uur. Verder is een aantal tekstuele verbeteringen en verduidelijkingen aangebracht. Dit normontwerp is opgesteld door de normcommissie Asbest in Lucht. Op het ogenblik van publicatie van het normontwerp was de commissie als volgt samengesteld: J. van Willigenburg (voorzittter) JVW Consult, Nieuwegein T. Buissant des Amorie TasQ, Emmeloord J. Lommelaars RWS Leefomgeving, Infomil, Rijswijk V. van der Hoeven RPS Analyse bv, Breda, Fenelab A. Holtrop Shell Health Assen, Assen, Stichting VIA J. de Jong SGS Search Ingenieursbureau BV, Heeswijk (N.Br) I. Links GGD Gelderland Zuid, Nijmegen T. Rave Kiwa compliance, Groningen S. Spaan TNO, Zeist K. Spoelstra Rijksvastgoedbedrijf, Den Haag J. Tempelman Adviesbureau Jan Tempelman, Deventer L. Warmerdam HEMA, Amsterdam J. van t Bosch (secretaris) Koninklijk Nederlands Normalisatie instituut, Delft Commentaar op dit normontwerp kan vóór 20 september 2017 worden ingediend via 4

5 Lucht Eindcontrole na asbestverwijdering 1 Onderwerp en toepassingsgebied 1.1 Algemene aspecten Deze norm beschrijft de manier waarop een containment, afgeschermde ruimte of buitenlocatie waar(uit) asbest is verwijderd volgens de geldende wettelijke voorschriften moet worden gecontroleerd op de aanwezigheid van asbesthoudende resten. Het doel van de eindcontrole is om vast te stellen dat een ruimte of buitenlocatie na asbestverwijdering of asbestsanering aan de gestelde opleveringseisen voldoet en dat de ruimten weer toegankelijk zijn voor personen zonder kans op blootstelling boven de gehanteerde toetsingswaarde. Situaties waarin deze norm toepasbaar is, zijn: verwijdering of sanering van asbest uit/in bouwwerken en objecten; verwijdering of sanering van asbest uit/in constructies; verwijdering of sanering van asbest na een calamiteit. Deze norm beschrijft uitsluitend de controle na asbestverwijdering of asbestsanering in de vermelde situaties en mag niet worden toegepast voor het bepalen van de asbestconcentratie in een niet sloopof renovatiesituatie. Deze norm bestaat uit de volgende onderdelen: visuele inspectie van een containment, afgeschermde ruimte of buitenlocatie op de aanwezigheid van asbesthoudende resten na asbestverwijdering (7.3); eindcontrole van buitenlocaties na asbestsanering, waarbij wordt volstaan met het uitvoeren van een visuele inspectie (7.3.4); bepaling van de concentratie aan respirabele asbestiforme vezels in de lucht (eindmeting met een fase contrastmicroscoop (FCM)) met het doel de vezelconcentratie in de lucht van het containment of de afgeschermde ruimte te toetsen aan de vastgestelde wettelijke toetsingswaarde (risicoklasse 2 en uitzonderingen op risicoklasse 2A); bepaling van de concentratie aan respirabele asbestvezels in de lucht (eindcontrole met een scanning elektronenmicroscoop met röntgenmicroanalysesysteem (SEM/RMA)) met het doel de asbestvezelconcentratie in de lucht van het containment te toetsen aan de wettelijke toetsingswaarde (risicoklasse 2A). De eindcontrole na asbestsanering wordt ondersteund met kleefmonsters (eindcontrole met SEM/RMA) zoals beschreven in 7.8; rapportage van de onderzoeksresultaten met daarin een uitspraak of de opgeleverde saneringslocatie voldoet aan de in deze norm gestelde eisen (conformiteitsverklaring). 1.2 Beperkingen van de methode Met een visuele inspectie zijn uitsluitend restanten asbest of asbesthoudend materiaal waar te nemen die met het blote oog zichtbaar zijn. Bij de eindcontrole van risicoklasse 2A (zie 3.42) wordt de visuele inspectie aangevuld met het nemen van kleefmonsters waarmee ook de fijne vezels die niet met het blote oog zichtbaar zijn, worden gedetecteerd door analyse met SEM/RMA. Een beschrijving van de methode voor de eindcontrole na risicoklasse 2A staat in

6 Bij vezeltelling ten behoeve van een eindcontrole na een sanering conform risicoklasse 2 en de uitzonderingen op risicoklasse 2A, is het gebruik van FCM toegelaten. 1) Met FCM is het niet mogelijk om onderscheid te maken tussen asbestvezels of andere vezelvormige bestanddelen met dezelfde vorm en afmetingen. De ondergrens bij het meten van de vezelconcentratie met deze methode (bovengrens 95 % betrouwbaarheidsinterval) bedraagt circa vezels/m 3 lucht. Voor het beschreven toepassingsgebied is aangetoond dat deze beperkingen in de meeste gevallen geen bezwaren opleveren. In de volgende situaties is de methode met FCM ook bij risicoklasse 2 saneringen niet geschikt en moet gebruik worden gemaakt van NEN ISO 14966: indien er veel andere vezelvormige bestanddelen aanwezig zijn die tot een vals positief resultaat en dus een onterechte afkeuring kunnen leiden; OPMERKING en van andere vezelvormige bestanddelen zijn gipsnaalden, glas of steenwolvezels of vezelvormige organische deeltjes. indien concentratieniveaus lager dan vezels/m 3 lucht moeten worden gemeten. Bij meting van dergelijke lage concentraties is ook altijd een identificatie van het vezeltype vereist. Bij beide microscopische methoden kan overbelading van het filter een correcte analyse onmogelijk maken (zie ook 8.2.4). 2 Normatieve verwijzingen Naar de volgende documenten wordt in de tekst zo verwezen dat de bepalingen ervan geheel of gedeeltelijk ook voor dit document gelden. Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde editie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste editie van het document (met inbegrip van eventuele wijzigingsbladen en correctiebladen) waarnaar is verwezen van toepassing. NEN 2991, Lucht Bepaling van de asbestconcentraties in de binnenlucht en risicobeoordeling in en rondom bouwwerken, constructies of objecten waarbij asbesthoudende materialen zijn verwerkt NEN 5707, Bodem Inspectie en monsterneming van asbest in bodem en partijen grond NEN 5896, Kwalitatieve analyse van asbest in materialen met polarisatiemicroscopie NEN 5898, Bepaling van het gehalte aan asbest in grond, waterbodem, bouw en sloopafval en granulaat NEN 7779, Milieu Meetonzekerheid NEN EN 12919, Workplace atmospheres Pumps for the sampling of chemical agents with a volume flow rate of over 5 l/min Requirements and test methods NEN EN ISO , Indoor air Part 7: Sampling strategy for determination of airborne asbestos fibre concentrations NEN EN ISO/IEC 17020, Conformity assessment General criteria for the operation of various types of bodies performing inspection NEN EN ISO/IEC 17025, Algemene eisen voor de bekwaamheid van beproevings en kalibratielaboratoria NEN ISO 14966, Ambient air Determination of numerical concentration of inorganic fibrous particles Scanning electron microscopy method 1) Als onderbouwing hiervoor heeft TNO een vergelijking op basis van meetresultaten uitgevoerd [1]. 6

7 NEN ISO , Indoor air Part 27: Determination of settled fibrous dust on surfaces by SEM (scanning electron microscopy) (direct method) VDI 3877 Blatt 1, Messen von Innenraumverunreinigungen Messen von auf Oberflächen abgelagerten Faserstäuben Rasterelektronenmikroskopisches Verfahren Probennahme und Analyse VDI 3877 Blatt 2, Messen von Innenraumverunreinigungen Messen von auf Oberflächen abgelagerten Faserstäuben Probenahmestrategie und Bewertung der Ergebnisse 3 Termen en definities Voor de toepassing van deze norm gelden de volgende termen en definities. 3.1 accreditatie RvA accreditatie verleend door de Raad voor Accreditatie (RvA) 3.2 accreditatie RvA inspectie accreditatie verleend door de RvA voor inspectiewerkzaamheden OPMERKING Beoordeling vindt plaats volgens NEN EN ISO/IEC Uitgangspunt is dat werkzaamheden volgens NEN 2990 worden uitgevoerd onder inspectieaccreditatie. 3.3 accreditatie RvA testen accreditatie verleend door de RvA voor laboratoriumverrichtingen OPMERKING Beoordeling vindt plaats volgens NEN EN ISO/IEC achtergrondconcentratie concentratie in de omgevingslucht waarvan mag worden verondersteld dat deze uitsluitend afkomstig is van diffuse bronnen OPMERKING 1 Een voorbeeld van een diffuse bron is buitenlucht. OPMERKING 2 Zodra er sprake is van aanwijsbare bronnen of verdachte bronnen in de directe omgeving spreekt men niet meer over achtergrondconcentratie maar over de concentratie in de omgevingslucht. 3.5 achtergrondmeting meting waarbij de achtergrondconcentratie wordt vastgesteld OPMERKING 1 Bijvoorbeeld de concentratie die in de buitenlucht van een bepaald gebied heerst. OPMERKING 2 Deze term wordt vaak ten onrechte gebruikt als verzamelnaam voor het aanduiden van alle metingen die niet in de nabijheid van een asbestsanering plaatsvinden. Zodra er sprake is van aanwijsbare bronnen of verdachte bronnen in de directe omgeving spreekt men niet meer over achtergrondmetingen maar over omgevingsluchtmetingen. 3.6 alternatieve afscherming saneringsgebied alternatieve vorm van afscherming naast de gangbare vormen van afscherming, die alleen in uitzonderingssituaties zoals omschreven in de wettelijke regels en voorschriften mag worden toegepast 7

8 OPMERKING 1 OPMERKING 2 en van gangbare vormen van afscherming zijn het containment en de glovebag. en van alternatieve vormen van afscherming zijn: afscherming gevormd door de ruimte zelf waaruit het asbest is verwijderd (bijvoorbeeld bij situaties waarin door het bevoegd gezag toestemming is gegeven om te volstaan met een beperkt regime van beschermingsmaatregelen); afscherming in besloten ruimten door afbakening (dus geen containment of andere fysieke afscherming dan uitsluitend weren (bijvoorbeeld met markering of hekken) van andere personen dan de uitvoerenden) indien dat mogelijk is. Van deze mogelijkheid kan alleen gebruik worden gemaakt indien de werkzaamheden in risicoklasse 1 zijn ingedeeld. De criteria voor indeling in risicoklassen zijn beschreven in [2] en in de geldende wet en regelgeving inzake asbest; afscherming van saneringen die in de buitenlucht plaatsvinden. Hierbij wordt het werkgebied afgezet met markeerlint en/of hekken; elke ander vorm van afscherming waarbij door validatieonderzoek is vastgesteld dat buiten het aangegeven werkgebied geen significante asbestemissie optreedt. Bij asbestsaneringswerken die op één van bovenstaande wijzen zijn afgeschermd, wordt de eindinspectie uitsluitend door visuele inspectie uitgevoerd. De methode is dan gelijk aan die bij de glovebag sanering of die van een buitensanering, al naargelang de sanering binnen of buiten is uitgevoerd. Elke alternatieve vorm van afscherming behoort slechts te worden toegepast als een containment redelijkerwijs niet mogelijk is. In het werkplan (volgens [3]) behoort adequaat te zijn gemotiveerd waarom er geen gebruik is gemaakt van een containment. 3.7 afvalsluis ruimte bestaande uit ten minste twee aaneengesloten compartimenten in onderdruk ten behoeve van het schoonmaken en afvoeren van asbesthoudend afval, waarbij er een luchtstroom in de richting van het containment heerst 3.8 amfiboolasbest amfiboolvezelvormige silicaten: actinoliet (CAS nummer ), amosiet (CAS nummer ), anthofylliet (CAS nummer ), crocidoliet (CAS nummer ) en tremoliet (CAS nummer ) 3.9 asbest vezelachtige silicaten: actinoliet (CAS nummer ), amosiet (CAS nummer ), anthofylliet (CAS nummer ), chrysotiel (CAS nummer ), crocidoliet (CAS nummer ) en tremoliet (CAS nummer ) 3.10 asbestanalyse analyse van een materiaal, lucht, stof of bodemmonster op aanwezigheid, type en percentage/concentratie asbest 3.11 asbesthoudend materiaal materiaal waarin asbest verwerkt of aanwezig is en waarvan het asbestgehalte ten minste 0,1 gewichtsprocent bedraagt 8

9 OPMERKING 0,1 gewichtsprocent is de bepalingsondergrens van de methode, zoals vastgelegd in NEN Voor materialen die zijn verontreinigd met restanten van een asbesthoudend materiaal (bijvoorbeeld grond of puingranulaat verontreinigd met stukjes asbestcement) kan een lagere grenswaarde gelden, bijvoorbeeld 100 mg/kg droge stof (gewogen, dat wil zeggen de concentratie chrysotiel vermeerderd met tienmaal de concentratie amfiboolasbest) asbestiforme vezel vezel met de morfologische kenmerken van een asbestvezel OPMERKING Om eenduidig vast te stellen of het onderzochte vezelmateriaal inderdaad asbest is en om tevens het type asbest te bepalen, is identificatie nodig, ofwel met polarisatiemicroscopie volgens NEN 5896 (materialen) ofwel met scanning elektronenmicroscopie in combinatie met röntgenmicroanalyse volgens NEN ISO (luchtmonsters), bijlage D (materialen) van NEN 5896, of NEN ISO (kleefmonsters) asbestinventarisatie inventarisatie uitgevoerd conform Asbestcertificatieschema asbestinventarisatie [2] waarbij wordt vastgesteld of en waar zich in een bouwwerk of object asbest en/of asbesthoudend materiaal bevindt, evenals de aard en de hoeveelheid daarvan (in stuks, volume, oppervlakte en/of lengte eenheden) 3.14 met asbest verontreinigd materiaal materiaal, zoals grond, afval of puingranulaat dat is verontreinigd met asbest en/of restanten van asbesthoudend bouw of constructiemateriaal 3.15 bepalingsgrens bepalingsondergrens laagste concentratie die met de gehanteerde meetmethode met een betrouwbaarheid van 95 % kan worden gemeten 3.16 blootstellingsindex B.I. factor die wordt gebruikt om ook bij een gemengde blootstelling aan chrysotiel en amfiboolasbest in de lucht de overschrijding ten opzichte van de grenswaarde vast te stellen OPMERKING Voor de bepaling van de blootstellingsindex, zie bijlage B chrysotiel serpentijnasbest vezelvormige variant van het mineraal serpentijn(cas nummer ) 3.18 concentratieniveau asbestconcentratieniveau asbestconcentratie in de lucht gemiddeld over de aangegeven referentieperiode 3.19 containment constructie waarmee de te saneren werkplek wordt afgeschermd van de omgeving en waarin een in het Asbestcertificatieschema asbest verwijderen [3] vastgelegd niveau van onderdruk en ventilatievoud in stand wordt gehouden, ter voorkoming van de verspreiding van asbestvezels naar mens en milieu 9

10 OPMERKING Zie ook de desbetreffende wet en regelgeving [3] deskundig asbestverwijderingsbedrijf bedrijf dat voldoet aan de eisen ter zake van asbestverwijdering, zoals die zijn gesteld door een door de Raad voor Accreditatie (RvA) erkende certificatie instelling 3.21 deskundig toezichthouder asbestsloop DTA toezichthouder bij asbestverwijdering met een geldig persoonscertificaat 3.22 duurzame afscherming afschermen van asbesthoudende materialen op zodanige wijze dat deze gedurende de restlevensduur van een gebouw, object, constructie of installatie niet meer kunnen bijdragen aan een verhoging van de asbestvezelconcentratie in de lucht OPMERKING In complexe installaties kunnen zich uitzonderingssituaties voordoen. Bijlage F geeft voorbeelden van dergelijke situaties eindcontrole na asbestverwijdering of sanering beoordeling na asbestverwijdering of sanering bepaling (visuele inspectie, monsterneming en analyse) uitgevoerd volgens deze norm die plaatsvindt na beroepsmatige verwijdering/sanering van asbest in een containment of afgeschermde ruimte, om vast te stellen of deze voldoet aan de opleveringseisen (3.39), zoals gesteld in deze norm 3.24 fase contrastmicroscoop FCM lichtmicroscoop met fase contrastbelichting 3.25 geaccrediteerd laboratorium geaccrediteerde inspectie instelling laboratorium dat of inspectie instelling die voor één of meer verrichtingen beschikt over een door de Raad voor Accreditatie (RvA) verleende accreditatie OPMERKING De laboratoria/inspectie instellingen die de visuele inspectie uitvoeren, worden daarbij beoordeeld volgens NEN EN ISO/IEC 17020, terwijl de laboratoria/inspectie instellingen die de luchtmetingen uitvoeren, worden beoordeeld volgens NEN EN ISO/IEC Laboratoria/inspectie instellingen die een eindcontrole uitvoeren, behoren voor beide verrichtingen te zijn geaccrediteerd. Combinaties zijn mogelijk, waarbij de gehele eindcontrole onder de accreditatie RvA Inspectie valt glovebag niet betreedbare hermetisch gesloten afscherming van beperkte omvang waarmee het te verwijderen asbesthoudende materiaal rondom wordt afgeschermd ten opzichte van de omgeving OPMERKING 1 Voor glovebag worden ook de volgende termen gebruikt: couveusezak. couveusebak en minicontainment. OPMERKING 2 Het toepassingsgebied van een glovebag is beperkt tot kleinschalige handelingen. Het werken met een glovebag behoort expliciet te zijn vastgelegd in de SMA rt bijlage van het asbestinventarisatierapport. (Asbestcertificatieschema asbestinventarisatie [2]) en in het werkplan (Asbestcertificatieschema asbest verwijderen [3]). 10

11 3.27 graticulezone deel van het filteroppervlak dat zich bij de desbetreffende vergroting binnen het oppervlak van een in het oculair van de microscoop aangebracht meetkader bevindt OPMERKING 1 Voor graticulatiezone worden ook de volgende termen gebruikt: beelveld, telveld, veld. OPMERKING 2 Bij toepassing van FCM wordt een zogenoemd Walton Beckettgraticule gebruikt, die bij een vergroting van 500 een geprojecteerde middellijn aangeeft die overeenkomt met 100 m (± 2 m) op het filteroppervlak. Andere veelgebruikte namen voor het aanduiden van een graticulezone zijn: beeldveld, telveld of kortweg veld. Bij gebruik van een SEM is de graticulatiezone dat deel van het beeld dat bij de voorgeschreven vergroting zichtbaar is grenswaarde in wet en regelgeving vastgelegd maximaal concentratieniveau voor de blootstelling aan een gevaarlijke stof, uitgedrukt als achtuurs gemiddelde OPMERKING Het bevoegd gezag kan ervoor kiezen om de toetsingswaarde na sanering (vrijgave) gelijk te stellen aan het niveau van de grenswaarde. Zie ook [4] en [5] hechtgebonden asbesthoudend materiaal asbesthoudend materiaal dat onder intensieve gebruikscondities, zelfs in een omsloten ruimte, niet kan leiden tot een asbestconcentratie in de lucht die hoger is dan de grenswaarde en/of tot verspreiding van asbest of asbesthoudend stof in de omgeving OPMERKING 1 Bijlage E geeft voorbeelden van hechtgebonden asbesthoudend materiaal. OPMERKING 2 Indeling geschiedt in eerste instantie op basis van het analyseresultaat (volgens NEN 5896). Ter plaatse wordt gecontroleerd of deze eerste inschatting overeenkomt met de toestand van het toegepaste asbesthoudende materiaal. Oorspronkelijk hechtgebonden materialen kunnen door sterke verwering en/of door beschadiging uiteindelijk in de categorie niet hechtgebonden terechtkomen. Is dat het geval, dan wordt een risicobeoordeling uitgevoerd, zoals beschreven in deze norm. Praktijkgegevens betreffende de hechtgebondenheid van asbesthoudende materialen zijn ook verwerkt in de indeling in risicoklassen zoals vastgelegd in [2] kleefmonster monster dat met dubbelzijdige koolstof tape ( C tape ) vanaf oppervlakken wordt genomen om daarop gesedimenteerd stof te verzamelen 3.31 luchtmonster monster van de omgevingslucht dat wordt verkregen door een bekend volume lucht door een filter te zuigen waardoor de in de lucht aanwezige deeltjes aan het filteroppervlak worden afgevangen 3.32 luchtmonster, omgevingslucht verzamelnaam voor alle asbestconcentratiemetingen die in de lucht buiten een afgeschermd gebied worden uitgevoerd, waarbij wel asbesthoudende materialen in de directe omgeving aanwezig zijn OPMERKING en zijn: omgevingsluchtmetingen die als onderdeel van een asbestsanering buiten een containment worden uitgevoerd om te controleren of dit containment afdoende bescherming biedt. Dergelijke metingen vormen een verplicht onderdeel van de eindcontrole van een sanering in de hoogste risicoklasse (risicoklasse 3); 11

12 omgevingsluchtmetingen die worden uitgevoerd na een calamiteit, bijvoorbeeld brand of een explosie, waarbij asbesthoudend materiaal is vrijgekomen luchtmonster, stationair (STAT) meetpunt met een vaste locatie, waarbij de aanzuigopening van de filterhouder zich op een hoogte van 1,5 m ± 0,2 m (ademhoogte) bevindt OPMERKING Stationaire metingen kunnen bijvoorbeeld worden ingezet voor het in kaart brengen van de asbestconcentratie in de lucht van een bepaalde ruimte voorafgaand aan de werkzaamheden ( nulmeting ) of het in kaart brengen van de in de ruimte heersende concentraties tijdens werkzaamheden meetstrategie strategie of meetplan met als doel een representatief beeld te krijgen van de concentratieniveaus aan asbest in de lucht die bij verschillende handelingen met of nabij asbesthoudende materialen optreden 3.35 monsterneming uit een gedefinieerde partij steekproeven nemen, zo dat een representatief beeld ontstaat van de eigenschappen van de partij OPMERKING Bij een eindcontrole kan de partij bestaan uit de lucht van het containment en/of oppervlakken waarvan kleefmonsters kunnen worden genomen niet hechtgebonden asbesthoudend materiaal asbesthoudend materiaal dat onder intensieve of zelfs normale gebruikscondities in de desbetreffende omsloten ruimte kan leiden tot een significant verhoogde asbestconcentratie in de lucht die hoger is dan de grenswaarde OPMERKING Bijlage E geeft voorbeelden van niet hechtgebonden asbesthoudend materiaal nominale meetwaarde berekende meetwaarde, bijvoorbeeld de concentratie in vezels/m 3 lucht, waarbij nog geen rekening is gehouden met de meetonzekerheid OPMERKING Bij het vergelijken van nominale meetwaarden of het toetsen aan een bepaalde asbestconcentratiegrens, bijvoorbeeld om vast te stellen of deze significant van elkaar verschillen, behoort altijd rekening te worden gehouden met de meetonzekerheid. In de voor asbestanalyse geldende normen wordt de meetonzekerheid veelal weergegeven als het 95 % betrouwbaarheidsinterval (Poissonverdeling) opdrachtgever natuurlijke persoon of rechtspersoon die de opdracht verleent tot uitvoering van een eindcontrole volgens deze norm OPMERKING De opdrachtgever van een inspectie instelling die de eindinspectie uitvoert, kan bijvoorbeeld een asbestverwijderingsbedrijf zijn. Het is ook mogelijk dat de opdrachtgever van het asbestverwijderingsbedrijf rechtstreeks opdracht verleent aan de controlerende inspectie instelling opleveringseisen eisen met betrekking tot de aanwezigheid van asbesthoudende materialen waaraan een containment na asbestsanering moet voldoen en die beschreven zijn in deze norm 12

13 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. NEN 2990:2017 Ontw. nl Lucht - Eindcontrole na asbestverwijdering T (015) F (015) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview