GYNAECOLOGIE EN PSYCHOSOMATIEK

Transcriptie

1 GYNAECOLOGIE EN PSYCHOSOMATIEK WAT IEDERE GYNAECOLOOG MOET WETEN P T M Weijenborg MD PhD Gynaecoloog - seksuoloog NVVS LUMC

2 DISCLOSURE (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk nvt nvt nvt nvt Geen Bedrijfsnamen

3 ONDERWERPEN Historie Het biopsychosociale perspectief binnen de Gynaecologie WPOG-ISPOG Leiden Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten chronisch buikpijn, chronisch fluor, chronisch jeuk, chronische vulvaire klachten, PMS aanpak Take home messages Multidisciplinaire richtlijn SOLK en somatoforme stoornissen 2010

4 HISTORIE-ICONEN Hector Treub Eylard van Hall 1934 Aletta Jacobs De gynaecoloog De vrouw als patiënte De vrouw als arts Aandacht voor bio- psycho- sociale aspecten

5 HISTORIE- ISPOG EN WPOG (1962)1972 ISPOG 1979 landelijke werkgroep POG (WPOG) 1982 J Psychosomatic Obstetrics and Gynaecology 1989 The Free Woman (9e ISPOG congres)

6 HISTORIE- LEIDEN De dokter dat ben ik! ( VNVA congres 1977) Zwartboek gynaecologen, aandacht voor seksueel geweld, vrouwenhulpverlening : opleiding tot gynaecoloog AZL/LUMC/Lucas Zh ( van Hall/Honnebier) Empowerment van vrouwen

7 HISTORIE-POLI PSYCHOSOMATISCHE GYNAECOLOGIE EN SEKSUOLOGIE LUMC Sinds 1992 Chronisch lichamelijke klachten Seksuele problematiek

8 SOLK- WAT IEDERE GYNAECOLOOG MOET WETEN? Wees nieuws gierig! Een gestructureerde anamnese volgens het gevolgenmodel SOLK (pijn) is slecht nieuws voor de dokter en de patiënt(e)

9 SOLK-CHRONISCH BUIKPIJN 6 (3) mnd klachten van pijn in de onderbuik, niet alleen aan cyclus (dysmenorroe) of seksuele activiteit (dyspareunie)gebonden, (nog) geen oorzaak gevonden Williams et al, Obstet Gynecol 2004;103:686-91

10 SOLK- KENNIS OVER CBP Vaak overlap met andere chronische (pijn)syndromen Bij laparoscopie: geen duidelijke relatie tussen (mate van) pijn en (ernst van) de bevindingen QOL laag Effectieve behandeling? Nimnuan, 2001; Howard, 1993; Weijenborg, 2009; Cochrane Rev,2010

11 CONCLUSIES CBP STUDIES. CBP is een chronische aandoening Weinig herstel Verminderde QOL Enige verbetering in de loop van de tijd Geen voorspellers voor herstel Minder catastroferen hangt samen met een betere uitkomst 1:3 vrouwen houdt pijn na acute buikpijn Weijenborg, 2009

12 KLINISCHE IMPLICATIE Patiënte S 43 jaar oud, getrouwd, twee meisjes (11 and 9 jaar) Sinds 2 jaar buikpijn na een episode met terugkerende blaasontstekingen Onderzoek: bloed en urine, diverse echo s, coloscopy, gastroscopy, CTscan, MRI MDLZ, uroloog, gynaecoloog Antibiotica, pijn medicatie (paracetamol, NSAID, tramal)

13 DE KENNISMAKING, HET 1 E GESPREK het ligt niet op mijn vakgebied Help me!!! Ik wil hulp bieden, maar hoe? specialist CB patiënt

14 STAP 1: DIMENSIES VAN PIJN Pijn Duur, soort pijn, lokalisatie, uitstraling Beloop, pijnvrije dagen, huidige pijn (VAS) Mictie, defecatie, menstruatie, seksualiteit en pijn Pijn coping Reactie op toename/afname van de pijn Idee over de (oorzaak van de)pijn Eerder onderzoek en behandeling Effect op pijn

15 STAP 2: GEVOLGENMODEL Chronisch buikpijn Coping met & idee over de klacht Gevolgen cognitief - emotioneel gedrag lichamelijk sociaal

16 STAP 2: DE GEVOLGEN

17 STAP 2: GEVOLGEN MODEL Chronisch buikpijn Coping met & idee over de klacht Gevolgen cognitief emotioneel gedrag lichamelijk sociaal Wanhopig, verdrietig Waarom ik? Wat als het niet over gaat? Inactiviteit pijnstillers nemen moe, uitgeput, afzien van seks Minder leuke dingen doen

18 VICIEUZE CIRKEL NIET ACCEPTERENDE GEDACHTEN (toename van) pijn OVER PIJN Gaat te lang door of Stopt te laat Ik kan niet doen wat ik wil doen spierspanning frustratie/boos

19 ANDERE VICIEUZE CIRKELS ik laat me niet kennen -> overactief -> gaat te lang door -> te weinig hersteltijd Vanwege de pijn sport ik niet meer -> conditieverlies -> iedere inspanning leidt tot meer pijn (-> overgewicht) Tegenzin om pijnstillers te nemen -> steeds nagaan of pijn nog aanwezig is -> hyper vigilant -> pijn blijft bestaan Aanhoudende pijn -> falen als moeder, partner, werknemer, vriendin -> negatief zelfbeeld -> eenzaam, depressieve gedachten, moedeloos, hopeloos etc

20 STAP 2: GEVOLGENMODEL Een gestructureerde anamnese Helpt bij het inventariseren van cognitieve, emotionele, gedragsmatige, lichamelijke en sociale gevolgen van een(chronische) klacht, Maakt de impact van de klacht duidelijk En de vicieuze cirkel tussen klacht en gevolgen De patiënte voelt zich serieus genomen en de arts begrijpt waar het over gaat

21 STAP 3: SLECHT NIEUWS Ik wil u helpen! Help me! specialist CBP patiënt

22 STAP 3: SLECHT NIEUWS

23 TRANSITIE Dualistisch: biomedisch Multidimensionaal: bio psycho sociaal

24 TRANSITIE Pijn is een subjectieve ervaring Geen samenhang met somatische bevindingen Geen verder (somatisch) onderzoek Gevolgen van pijn beïnvloeden (de mate van ) pijn

25 In Leiden STAP 4: LEREN OMGAAN MET PIJN Verwijzing naar CBP team voor nadere diagnostiek Ingrediënten medisch (pijnmedicatie), fysiotherapeutisch, dieet, psycholoog Aanpak op maat Doel: impact van chronisch pijn op dagelijks leven verminderen Doelen stellen, probleem aanpakken Ontspanningstraining, graded exposure Ontwikkeling effectieve coping strategieën Verandering niet helpende gedachten over pijn

26 VOOR PATIËNTE EN DOKTER Loes Swaan, Chronische pijn en revalidatie Weijenborg et al, J Psychosom Obstet Gynaecol ;30(4):262-8.

27 VOOR IEDERE PATIËNT GESCHIKT? Patiënte wil een somatische verklaring -> laparoscopie? Geen last Geruststelling, rust Wist het al -> aanpak op maat

28 Wees nieuws gierig! WAT IEDERE GYNAECOLOOG MOET WETEN? Het gevolgenmodel Helpt bij het inventariseren van cognitieve, emotionele, gedragsmatige, lichamelijke en sociale gevolgen van een( chronische) klacht, Maakt de impact van de klacht duidelijk Biedt aanknopingspunten voor behandeling Het feit dat de pijn lang blijft bestaan bij vrouwen met chronisch buikpijn is slecht nieuws De dokter moet afzien van verdere diagnostiek en (operatieve) behandeling De patiënte moet leren omgaan met chronisch (buik) pijn

29 DANK VOOR UW AANDACHT Tijd voor vragen en discussie!