Ethiek zet architectuur op zijn plek

Transcriptie

1 DYA dag 2018

2 Ethiek zet architectuur op zijn plek DYA dag 2018 Ton Eusterbrock 9 maart 2018 Dya dag Architectuur en ethiek 2

3 De centrale vraag? Wat maakt een architectuur een ethisch verantwoorde architectuur? Dya dag Architectuur en ethiek 3

4 Onstaansgeschiedenissen confucius socrates Chinese Filosofie Westerse Filosofie Rig Veda s Indische Filosofie 1987 Ontstaan van de mens ± 1500 v Chr ± 500 v Chr ± 600 v Chr Zachman framework Dya dag Architectuur en ethiek 4

5 Definities Ethiek: De kritische bezinning over het juiste handelen. Ethiek probeert de criteria vast te stellen om te kunnen beoordelen of een handeling als goed of fout kan worden gekwalificeerd, en om de motieven en consequenties van deze handeling te kunnen evalueren. Moraal : het samenhangend geheel van normen en waarden dat een persoon of groep personen als leidraad hanteert om als mens goed (samen) te leven of juist te handelen. moraal is het handelen zelf, terwijl ethiek de studie ervan is. Dya dag Architectuur en ethiek 5

6 Voorbeeld 1 Dya dag Architectuur en ethiek 6

7 Ander voorbeeld Dya dag Architectuur en ethiek 7

8 Hoe ontstaan morele vraagstukken wanneer ervaring of opvattingen op de proef worden gesteld. wanneer de zaken anders gaan dan we graag gezien zouden hebben. Waarden & Normen Dya dag Architectuur en ethiek 8

9 Robotisering in de zorg Dya dag Architectuur en ethiek 11

10 AI in de rechtspraak Trouw: Dya dag Architectuur en ethiek 12

11 AI en het verlies van banen Dya dag Architectuur en ethiek 13

12 Aanleidingen 1. Angst voor het verlies van privacy zelfbeschikking 2. Wat doet men nog meer met mijn data eigenaarschap en waarde van persoonlijke data 3. Angst voor het verlies van banen werkgelegenheid 4. Zorgen om de grenzen van het mens zijn robotisering vs mens 5. En meer Dya dag Architectuur en ethiek 14

13 2017 DYA principes Klantwaarde boven interne efficiëntie Technologie gedreven Innovatie boven consolidatie Ethisch afgewogen Technologie wordt verantwoord toegepast Dya dag Architectuur en ethiek 15

14 DYA principe: Verantwoorde architectuur Een architectuur kan pas verantwoord zijn als de rationale van de architectuur is getoetst aan de moraal in de organisatie en(!) is getoetst aan de maatschappij Dya dag Architectuur en ethiek 16

15 Diversiteit van moraal Moraal Universeel Ethiek Moraal Moraal Maatschappij Enterprise Architectuur moet over de grenzen van de moraal heen kunnen kijken Moraal Individu Dya dag Architectuur en ethiek 17

16 DYA Uitbreiding op ISO/IEC/IEEE The Core of Architecture Description: Dya dag Architectuur en ethiek 18

17 DYA Uitbreiding op ISO/IEC/IEEE The Core of Architecture Description: Enterprise moral Society moral Checked against Dya dag Architectuur en ethiek 19

18 Had de architect nog niet genoeg uitdaging? Als ik dat pakket maar krijg, vind ik alles best De moraal is van ons allemaal! Graag een Beetje tempo In de cloud is dit al opgelost! Maar wij Werken Agile! Dya dag Architectuur en ethiek 20

19 De invloed van moraal op een Enterprise universeel Moraal Maatschappij Moraal Enterprise Moraal Missie & Visie Enterprise Architectuur Business Informatie Strategie & Planning Ambitie & Strategie Solution Architectuur Stuur op toegevoegde waarde Doelstellingen Solutions Beheer & implementeer wijzigingen Dya dag Architectuur en ethiek 21

20 Herijking DYA raamwerk Dya dag Architectuur en ethiek 22

21 Enterprise Architectuur Moraal Missie, Visie, Ambitie Business Informatie Technologie Security Principes Modellen Beleid Dya dag Architectuur en ethiek 23

22 Solution Architectuur Enterprise Architectuur Business Doelstellingen Business Informatie Technologie Security Principes Modellen Beleid Dya dag Architectuur en ethiek 24

23 DYA Governance Ethische Dialoog Ontwikkelen zonder Architectuur Businessoplossingen Nieuwe ontwikkelingen Strategische Dialoog Ontwikkelen onder Architectuur Businessoplossingen Architectuur Services DYA processen Dynamische Architectuur Businessperspectief Informatiepersectief Technisch perspectief Dya Security dag Architectuur en ethiek 25 perspectief

24 TODO Dya dag Architectuur en ethiek 26

25 Wat is dan ethisch verantwoord? Framework voor het maken van ethische besluiten geeft 3 invalshoeken 1. Gevolgenethiek: welke effecten van het besluit zijn wenselijk? 2. Plichtsethiek: Is het besluit wenselijke tegenover de verplichtingen die je hebt? 3. Deugdethiek: Hoe past het besluit bij de waarden en deugden die je nastreeft Sheila Bonde et al, mei 2013, product of dialogue and debate in the seminar Making Choices: Ethical Decisions at the Frontier of Global Science Dya dag Architectuur en ethiek 27

26 Hoe vinden we antwoorden op morele vragen? Nationale Dialoog Dya dag Architectuur en ethiek 28

27 Samenvatting 1 Een architectuur is verantwoord als deze is getoetst tegen de moraal 2 Architectuur moet over de grenzen van de moraal heen kijken 3 Enterprise en solution architectuur gaan daar anders mee om 4 Participeer in een nationale dialoog over ethiek en architectuur Dya dag Architectuur en ethiek 29

28 Dank u voor uw aandacht! Dya dag Architectuur en ethiek 30