Vlaamse. Profielschets. Vlaamse profielschets. juni jaargang 18 nr maart 2013 VLAAMSE GEMEENTEN IN KAART GEBRACHT

Transcriptie

1 Vlaamse Profielschets Vlaamse profielschets juni 2014 jaargang 18 nr maart 2013 VLAAMSE GEMEENTEN IN KAART GEBRACHT Pofielschets - juni

2 Raadpleeg ook de gemeentelijke profielschetsen Naast de Vlaamse profielschets bestaat er voor elke individuele Vlaamse gemeente en haar OCMW een gemeentelijke profielschets (GPS+). In tegenstelling tot de Vlaamse profielschets die een zicht geeft op de lokale en provinciale besturen in Vlaanderen in hun totaliteit, biedt de GPS+ individuele cijfergegevens voor elke gemeente en haar OCMW. Deze gegevens worden afgezet colofon Vlaamse profielschets is een uitgave van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur Vlaamse overheid bestemd voor o.m. de gemeentebesturen, de intergemeentelijke verenigingen, de gemeentebedrijven, de provinciebesturen en de OCMW s verantwoordelijke uitgever Guido Decoster, administrateur-generaal Boudewijnlaan 30 bus 70, 1000 Brussel eindredactie Katie Heyse lay-out Sylvie Van de Waeter coördinatie en eindredactie staf beleid druk Mechelse Drukkerijen, Mechelen tegen het Vlaamse gemiddelde en tegen het gemiddelde van de Belfiuscluster waartoe de betrokken gemeente behoort. Naast bestuurskundige gegevens vindt u er ook gegevens over de verschillende beleidsdomeinen waarmee een gemeente in aanraking komt. De GPS+ is een realisatie van het samenwerkingsverband lokale statistieken, waar de Studiedienst van de Vlaamse Regering, het Agentschap voor Binnenlands Bestuur en nog andere partners deel van uitmaken. bij de rubriek projecten Afgiftekantoor Mechelen X

3 Voorwoord Voor u ligt de profielschets 2013 van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur. Deze publicatie biedt een selectie van kengetallen inzake het binnenlands bestuur, de steden en de inburgering in Vlaanderen. Aan de hand van een beperkt aantal indicatoren krijgt u een zicht op de werking van de gemeente-, OCMW- en provinciebesturen in Vlaanderen. Hoe ziet de financiële situatie van die besturen eruit? Hoeveel personeelsleden kunnen de besturen inzetten om de dienstverlening aan de bevolking te verzekeren? Met welke omgevingsfactoren moeten ze rekening houden? In een apart deel komen het inburgerings- en integratiebeleid aan bod. Vanaf het boekjaar 2014 werken de lokale besturen (gemeenten, OCMW s, provincies, autonome gemeentebedrijven en provinciebedrijven en publiekrechtelijke OCMW-verenigingen, die geen ziekenhuis zijn) met de beleids- en beheerscyclus (BBC). BBC is het nieuwe systeem van plannen (budgetteren), registreren (boekhouden), evalueren en rapporteren (jaarrekening) dat de besturen moeten gebruiken. De juridische basis ligt in de organieke regelgeving van de lokale en provinciale besturen (gemeentedecreet, provinciedecreet en OCMW-decreet) en in het besluit van de Vlaamse Regering van 25 juni De lokale en provinciale besturen moeten al hun beleidsrapporten (jaarrekeningen, budgetten en meerjarenplannen) voortaan ook op digitale wijze bezorgen aan het Agentschap voor Binnenlands Bestuur. Dat maakt het voor de eerste keer mogelijk om in deze profielschets niet alleen financiële cijfers te verstrekken voor het verleden maar ook een blik te werpen op de verwachte financiële toestand van de besturen, op basis van een analyse van de digitaal ingestuurde meerjarenplannen voor de periode De gemeenten en OCMW s worden voor een aantal indicatoren ingedeeld in 4 categorieën: zeer kleine gemeenten, kleine gemeenten, middelgrote gemeenten en centrumsteden. Dit laat een iets genuanceerder beeld zien van de gemiddelde Vlaamse gemeente. De groep van de centrumsteden wordt verder opgesplitst in twee deelgroepen, namelijk de 13 centrumsteden (inclusief Antwerpen en Gent) en de 11 centrumsteden (zonder Antwerpen en Gent). Op deze manier kunnen we een mogelijke invloed van deze twee grote steden op de cijfers van de groep van de centrumsteden beter in kaart brengen. De publicatie bestaat uit de volgende onderdelen: de Vlaamse lokale en provinciale besturen het bestuurskrachtprofiel van de gemeenten het bestuurskrachtprofiel van de OCMW s het bestuurskrachtprofiel van de provincies de inburgering en de integratie Naast deze Vlaamse profielschets bestaat er ook een profielschets voor elke individuele gemeente en haar OCMW. Deze kreeg de naam GPS+ (GPS staat voor gemeentelijke profielschets). Ze zijn uitsluitend online te raadplegen op de site van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur ( bij de rubriek statistieken) of op onder de knop projecten. Guido Decoster Administrateur-generaal Profielschets - juni

4 Enkele bemerkingen vooraf Hier komen enkele bemerkingen aan bod, die het lezen van de profielschets moeten vergemakkelijken. Bestuurskrachtprofiel De profielschets illustreert de bestuurskracht van de gemeenten, OCMW s en provincies aan de hand van cijfers. Steeds worden eerst indicatoren opgenomen over de omgeving waarbinnen het bestuur functioneert. Dit is bijvoorbeeld het aantal inwoners die het bestuur moet bedienen. Daarna komen financiële gegevens aan bod, bijvoorbeeld welke financiële middelen het bestuur ter beschikking heeft om zijn dienstverlening uit te bouwen. Tot slot wordt ingezoomd op de personele middelen waarover het bestuur beschikt. Inwonerscategorieën Voor de meeste cijfers krijgt u naast het Vlaamse gemiddelde ook een gemiddelde voor vier inwonerscategorieën. De Vlaamse gemeenten worden hierbij ingedeeld in zeer kleine gemeenten (tot inwoners), kleine gemeenten (van tot inwoners) en middelgrote gemeenten (meer dan inwoners en toch geen centrumstad). De vierde categorie zijn de centrumsteden, zoals bepaald in het decreet op het Vlaams Stedenfonds 1. De centrumsteden zijn: Aalst Antwerpen Brugge Genk Gent Hasselt Kortrijk Leuven Mechelen Oostende Roeselare Sint-Niklaas Turnhout De cijfers voor de 11 centrumsteden (dus zonder Antwerpen en Gent) worden ook apart opgenomen. Dit om ervoor te zorgen dat een mogelijke invloed van deze twee grote steden op de cijfers van de groep van de centrumsteden beter in kaart wordt gebracht. Financiële gegevens De veralgemeende invoering van de beleids- en beheerscyclus en de eraan gekoppelde digitale rapportering laten ons voor de eerste keer toe om voor de komende jaren (2014 tot 2019) een uitgebreid aanbod aan financiële gegevens voor de gemeenten, OCMW s en provincies op te nemen. Pofielschets - juni 2014 Op 1 januari 2014 beschikten 285 van de 308 Vlaamse gemeenten (= 92,5%) over een door de gemeenteraad goedgekeurd meerjarenplan en budget 2014, opgemaakt volgens de nieuwe regels van de beleids- en beheerscyclus. Vandaag beschikken alle gemeenten hierover. In de mate dat de gegevens in de BBC-databank op 17 maart 2014 beschikbaar waren, worden tijdsreeksen opgenomen van 2006 tot De gegevens van 2006 tot 2012 komen uit de digitale jaarrekeningen, de gegevens van 2014 tot 2019 komen uit de digitale meerjarenplanning van de betrokken besturen. De cijfers voor het jaar 2013 zijn niet vermeld: enerzijds zijn de rekeningen voor dat jaar nog niet beschikbaar, anderzijds had de grote meerderheid van de besturen nog niet gebudgetteerd in het BBC-systeem. 1 Decreet van 13 december 2002 tot vaststelling van de regels inzake de werking en de verdeling van het Vlaams Stedenfonds 4

5 De in deze profielschets opgenomen tijdsreeksen voor de gemeenten voor de boekjaren 2006 tot 2019 zijn gebaseerd op een constant staal van 295 besturen, omdat nog niet voor alle gemeenten de cijfers van de jaarrekening 2011 en 2012 op 17 maart 2014 in de databank verwerkt waren. De rekeningen van de gemeenten die nog werden opgesteld volgens het schema van de nieuwe gemeentelijke boekhouding (NGB), werden omgezet naar BBC-terminologie. De gegevens per inwonerscategorie zijn gebaseerd op alle gemeentebesturen die op 17 maart 2014 in de databank verwerkt waren. Het gaat om 308 besturen voor de boekjaren 2006 tot en met 2010, om 304 besturen voor het boekjaar 2011, om 299 besturen voor 2012, om 308 besturen voor 2014 en 307 besturen voor de boekjaren 2015 tot en met 2019 (1 gemeente diende een meerjarenplan in met alleen maar gegevens voor het boekjaar 2014). Voor de OCMW s en de provincies is een vergelijking van de cijfers uit de meerjarenplanning met de rekeningcijfers niet mogelijk, omdat de digitaal beschikbare informatie over de rekeningen van die besturen niet bruikbaar is voor een gelijkaardige vergelijkingsoefening. De OCMW-cijfers in deze profielschets zijn voornamelijk gebaseerd op de meerjarenplanning van 299 OCMW-besturen. De cijfers van de vijf provincies komen hoofdzakelijk uit hun meerjarenplanning De cijfers over de financiële schuld van gemeenten, OCMW s en provincies komen uit de jaarrekeningen 2006 tot 2012 van die besturen. Voor een juiste interpretatie van de cijfergegevens op basis van de meerjarenplanning van de besturen voor de periode , moet men er rekening mee houden dat het hier ramingen betreft. Het uitgangspunt van de BBC-regels is een zo realistisch mogelijke manier van ramen. De ervaringen met de pilootbesturen wijzen echter uit dat ook in de BBC-context nog altijd sprake is van een overraming van de uitgaven en een onderraming van de ontvangsten, zeker naarmate verder in de toekomst gekeken wordt. Die afwijking bedraagt gemiddeld 2 tot 3% en is dus wel beperkter dan in de vroegere boekhoudstelsels (NGB, NOB, NPB). Daarnaast wordt de kwaliteit van de data mee bepaald door de concrete omstandigheden (nieuwe boekhoudregels, nieuwe software, ). Daardoor zijn niet alle registraties in de aangeleverde datasets helemaal volledig. De globale cijfers worden daardoor niet vertekend, maar op meer specifieke analyses kunnen daardoor wel afwijkingen zitten. Een juiste opsplitsing van de toegestane werkingssubsidies veronderstelt bijvoorbeeld een correcte registratie van de economische sectorcode en het beleidsveld. Individuele profielschetsen GPS+ De Vlaamse profielschets geeft u een zicht op de lokale en provinciale besturen in Vlaanderen, in hun totaliteit. Daarnaast zijn er ook de gemeentelijke profielschetsen (GPS+). Het Agentschap voor Binnenlands Bestuur maakt, in samenwerking met de Studiedienst van de Vlaamse Regering, voor elke Vlaamse gemeente een aparte profielschets op. Daarin worden de individuele cijfergegevens van elke gemeente afgezet tegen het gemiddelde van Vlaanderen en van de clustergroep waartoe de gemeente behoort. Voor het indelen van gemeenten in clusters van gelijkaardige gemeenten wordt de clusterindeling, ontwikkeld door Belfius, gebruikt. In de individuele profielschetsen worden naast de bestuurskundige gegevens over de gemeente en haar OCMW ook gegevens opgenomen over de verschillende beleidsdomeinen waarmee een lokaal bestuur in aanraking komt. De GPS+ zijn uitsluitend online te raadplegen op de website van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur ( vlaanderen.be, bij de rubriek statistieken) en van de Studiedienst van de Vlaamse Regering ( bij de knop projecten). Dit laat de besturen toe om met de gegevens van de profielschets zelf verder aan de slag te gaan. Profielschets - juni

6 Inhoudstafel Pofielschets - juni 2014 Voorwoord... 3 Enkele bemerkingen vooraf... 4 Overzicht tabellen en grafieken De Vlaamse lokale en provinciale besturen Overzicht lokale en provinciale besturen Lokale samenwerking Bestuurskrachtprofiel gemeenten Omgevingsfactoren Inwoners Bevolkingsdichtheid Samenstelling bestuursorganen Financiën Ontvangsten en uitgaven Resultaten en financiële evenwichten Financiële schuld Personeel Totaal aantal personeelsleden Gemiddeld aantal personeelsleden per gemeente Bestuurskrachtprofiel OCMW s Omgevingsfactoren Samenstelling bestuursorganen Financiën Ontvangsten en uitgaven Resultaten en financiële evenwichten Financiële schuld Personeel Totaal aantal personeelsleden Gemiddeld aantal personeelsleden per OCMW Bestuurskrachtprofiel provincies Omgevingsfactoren Inwoners Bevolkingsdichtheid Samenstelling bestuursorganen Financiën Ontvangsten en uitgaven Resultaten en financiële evenwichten Financiële schuld Personeel Totaal aantal personeelsleden Aantal personeelsleden per provincie Inburgering en integratie Organisaties van inburgering en integratie Vreemdelingen Inburgeraars Woonwagenbewoners

7 Overzicht tabellen en grafieken 1 Lokale samenwerking Grafiek: Lokale samenwerkingsverbanden naar categorie (in %) Gemeenten Inwoners Grafiek: Gemiddeld aantal inwoners per gemeente naar inwonerscategorie (in 2013) Grafiek: Gemiddeld aantal inwoners naar inwonerscategorie van 1983 tot 2013 (relatief) Tabel: Gemiddeld aantal inwoners naar inwonerscategorie van 1983 tot 2013 (absoluut) Tabel: Aantal gemeenten naar inwonerscategorie van 1983 tot 2013 (absoluut) Tabel: Grootte van de gemeenten in Vlaanderen (in 2013) Grafiek: Gemiddelde bevolkingsdichtheid per gemeente naar inwonerscategorie (in 2013) Financiën Grafiek: Totale ontvangsten en uitgaven van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Tabel: Exploitatie-ontvangsten, investeringsontvangsten, overige ontvangsten en totale ontvangsten van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) Tabel: Exploitatie-uitgaven, investeringsuitgaven, overige uitgaven en totale uitgaven van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) Exploitatie Grafiek: Totale exploitatie-ontvangsten en -uitgaven van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Tabel: Totale fiscale ontvangsten en boetes, waaronder ontvangsten uit opcentiemen op de onroerende voorheffing (OOV), aanvullende belasting op de personenbelasting (APB) en andere belastingen; totale werkingssubsidies, waaronder het Gemeentefonds en specifieke werkingssubsidies, van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten).19 Grafiek: Fiscale ontvangsten en boetes en werkingssubsidies van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Grafiek: Ontvangsten uit de opcentiemen op de onroerende voorheffing (OOV), aanvullende belasting op de personenbelasting (APB) en andere belastingen van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Grafiek: Gemiddelde aanslagvoet APB naar inwonerscategorie in 2014 (in %) (308 gemeenten) Grafiek: Gemiddelde aanslagvoet APB van 2006 tot 2014 (in %) (308 gemeenten) Grafiek: Gemiddelde aanslagvoet OOV naar inwonerscategorie in 2014 (308 gemeenten) Grafiek: Gemiddelde aanslagvoet OOV van 2006 tot 2014 (308 gemeenten) Grafiek: Top 15 van de belastingen, met de grootste opbrengst in 2012 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Grafiek: Ontvangsten uit het Gemeentefonds en specifieke werkingssubsidies van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Tabel: Ontvangsten per inwoner uit opcentiemen op de onroerende voorheffing, aanvullende belasting op de personenbelasting, andere belastingen, Gemeentefonds en andere werkingssubsidies naar inwonerscategorie voor 2006, 2012 en 2019 (in euro) Tabel: Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen; toegestane werkingssubsidies, waaronder de bijdrage aan de politiezone, aan het OCMW en aan de besturen van de eredienst en overige toegestane werkingssubsidies (in euro) (295 gemeenten) Grafiek: Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen en toegestane werkingssubsidies van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Grafiek: Gemeentelijke bijdrage aan de politiezone, aan het OCMW en aan de besturen van de eredienst en overige toegestane werkingssubsidies van 2006 tot 2019 (295 gemeenten) Tabel: Uitgaven inzake bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen, bijdrage aan de politiezone, het OCMW en de besturen van de erediensten per inwoner en naar inwonerscategorie in 2006, 2012 en 2019 (in euro) Profielschets - juni

8 Investeringen Grafiek: Totale investeringsontvangsten en -uitgaven van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Tabel: Totale investeringsontvangsten en -uitgaven van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) Grafiek: Verkoop van financiële vaste activa (FVA) en materiële vaste activa (MVA); investeringssubsidies en -schenkingen, van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Tabel: Totale investeringsontvangsten, waaronder ontvangsten uit de verkoop van financiële en materiële vaste activa en ontvangsten uit investeringssubsidies en -schenkingen van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) Grafiek: Investeringen in financiële vaste activa (FVA), materiële vaste activa (MVA) en immateriële vaste activa (IVA) en toegestane investeringssubsidies van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Tabel: Totale investeringsuitgaven, waaronder investeringen in financiële, materiële en immateriële vaste activa en toegestane investeringssubsidies van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) Tabel: Investeringsontvangsten en -uitgaven per inwoner en naar inwonerscategorie voor 2006, 2012 en 2019 (in euro) Resultaten en financiële evenwichten Grafiek: Budgettair resultaat van het boekjaar van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Tabel: Budgettair resultaat van het boekjaar van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) Grafiek: Autofinancieringsmarge (AFM) van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Tabel: Autofinancieringsmarge van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) Tabel: Autofinancieringsmarge per inwoner en naar inwonerscategorie voor 2006, 2012 en 2019 (in euro) Financiële schuld Grafiek: Financiële schuld van 2006 tot 2012 (in 1000 euro) Grafiek: Financiële schuld per inwoner en naar inwonerscategorie in 2012 (in euro) Personeel Tabel: Totaal aantal personeelsleden in koppen Grafiek: Man-vrouwverhouding naar prestatieregime (in %) Grafiek: Man-vrouwverhouding naar statuut (in %) Tabel: Totaal aantal personeelsleden in VTE Tabel: Gemiddeld aantal personeelsleden per gemeente Grafiek: Personeelsleden per gemeente naar niveau en naar aantal inwoners (in %) Tabel: Personeelsleden per gemeente naar niveau en naar aantal inwoners (in absolute cijfers) OCMW s Pofielschets - juni 2014 Financiën Grafiek: Totale ontvangsten en uitgaven van 2014 tot 2019 (in 1000 euro) Tabel: Totale ontvangsten, exploitatie-ontvangsten, investeringsontvangsten en overige ontvangsten van 2014 tot 2019 (in euro) Tabel: Totale uitgaven, exploitatie-uitgaven, investeringsuitgaven en overige uitgaven van 2014 tot 2019 (in euro) Tabel: Totale ontvangsten en uitgaven, exploitatie-ontvangsten en -uitgaven en investeringsontvangsten en -uitgaven per inwoner en naar inwonerscategorie van 2014 tot 2019 (in euro) Resultaten en financiële evenwichten Grafiek: Budgettair resultaat van het boekjaar van 2014 tot 2019 (in 1000 euro) Tabel: Budgettair resultaat van het boekjaar van 2014 tot 2019 (in euro) Grafiek: Autofinancieringsmarge van 2014 tot 2019 (in 1000 euro) Tabel: Autofinancieringsmarge van 2014 tot 2019 (in euro) Tabel: Autofinancieringsmarge per inwoner en naar inwonerscategorie van 2014 tot 2019 (in euro)

9 Financiële schuld Grafiek: Financiële schuld van 2006 tot 2012 (in 1000 euro) Grafiek: Financiële schuld per inwoner en naar inwonerscategorie in 2012 (in euro) Personeel Tabel: Totaal aantal personeelsleden in koppen Grafiek: Man-vrouwverhouding naar prestatieregime (in %) Grafiek: Man-vrouwverhouding naar statuut (in %) Tabel: Totaal aantal personeelsleden in VTE Tabel: Gemiddeld aantal personeelsleden per OCMW Provincies Inwoners Grafiek: Aantal inwoners per provincie in Grafiek: Aantal inwoners per provincie van 1983 tot Tabel: Aantal inwoners per provincie van 1983 tot Grafiek: Bevolkingsdichtheid per provincie (in 2013) Financiën Totale ontvangsten en uitgaven Grafiek: Totale ontvangsten en uitgaven van 2014 tot 2019 (in 1000 euro) Tabel: Totale ontvangsten, exploitatie-ontvangsten, investeringsontvangsten en overige ontvangsten van 2014 tot Tabel: Totale uitgaven, exploitatie-uitgaven, investeringsuitgaven en overige uitgaven van 2014 tot 2019 (in euro) Resultaten en financiële evenwichten Grafiek: Budgettair resultaat van het boekjaar van 2014 tot 2019 (in 1000 euro) Tabel: Budgettair resultaat van het boekjaar van 2014 tot 2019 (in euro) Grafiek: Autofinancieringsmarge van 2014 tot 2019 (in 1000 euro) Tabel: Autofinancieringsmarge van 2014 tot 2019 (in euro) Financiële schuld Tabel: Financiële schuld per provincie van 2006 tot 2012 (in euro) Personeel Tabel: Totaal aantal personeelsleden in koppen Tabel: Man-vrouwverhouding naar prestatieregime (in %) Grafiek: Man-vrouwverhouding naar statuut (in %) Tabel: Totaal aantal personeelsleden in VTE Tabel: Aantal personeelsleden per provincie Inburgering en integratie Grafiek: Aantal vreemdelingen in Vlaanderen, ingedeeld in categorieën van huidige nationaliteit van 2009 tot Tabel: Aantal inburgeraars dat voor het eerst een inburgeringscontract ondertekent van 2007 tot Tabel: Aantal woonwagenterreinen en aantal standplaatsen op die terreinen van 2006 tot Kaart: Gemeenten met residentiële en/of doortrekkersterreinen in Vlaanderen Profielschets - juni

10 1. De Vlaamse lokale en provinciale besturen 1.1 Overzicht lokale en provinciale besturen 308 gemeenten 9 stadsdistricten in Antwerpen 308 OCMW s 5 provincies 291 intergemeentelijke samenwerkingsverbanden 28 dienstverlenende verenigingen 62 opdrachthoudende verenigingen 151 interlokale verenigingen (geregistreerd in de inventaris regioscreening) 50 projectverenigingen (geregistreerd in de inventaris regioscreening) 97 OCMW-verenigingen 304 verzelfstandigde agentschappen 13 gemeentelijke intern verzelfstandigde agentschappen 87 gemeentelijke extern verzelfstandigde agentschappen in privaat rechterlijke vorm 165 autonome gemeentebedrijven 6 provinciale intern verzelfstandigde agentschappen 9 provinciale extern verzelfstandigde agentschappen 24 autonome provinciebedrijven 117 politiezones, waarvan 33 eengemeentezones en 84 meergemeentezones 1879 erkende eredienstinstellingen waarvan: 1781 rooms-katholieke 44 protestantse 7 anglicaanse 6 israëlitische 13 orthodoxe 28 islamitische 1.2 Lokale samenwerking Pofielschets - juni 2014 De laatste jaren zit de lokale samenwerking in de lift. Het aantal samenwerkingsverbanden waar gemeenten aan deelnemen is sinds 2000 exponentieel toegenomen. In het kader van het uitvoeren van de doorbraak gebiedsdekkende regioscreening uit het Witboek Interne Staatshervorming is in Vlaanderen de lokale samenwerking in kaart gebracht. Daartoe is een inventaris opgemaakt van alle samenwerkingsverbanden waar Vlaamse gemeenten aan deelnemen. Het is een uitgebreide en gevarieerde inventaris geworden. Meer dan 2200 samenwerkingsverbanden zijn opgelijst. Het gaat om zwaar juridisch verankerde structuren zoals intercommunales tot informele samenwerkingsverbanden tussen ambtenaren van enkele gemeenten. Sommige samenwerkingsverbanden zijn geïnitieerd door de Vlaamse of federale overheid om eigen beleid op het lokale niveau te laten uitvoeren, zoals de politiezones. In de inventaris zijn ook gebiedsafbakeningen opgenomen, zoals de zorgregio s. Met de inventaris als vertrekpunt is in 2013 de evaluatie van de bestaande lokale samenwerking van start gegaan. De gemeenten zijn samengebracht in een aantal regiotafels. Op de website van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur kunt u per provincie een synthesenota van de regiotafels raadplegen ( bij de rubriek interne staatshervorming/regioscreening). De inventaris van de lokale samenwerkingsverbanden is te raadplegen op de website van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur ( bij de rubriek interne staatshervorming/regioscreening). 10

11 In onderstaand taartdiagram vindt u een overzicht van hoe de samenwerkingsverbanden verdeeld zijn over de verschillende categorieën. Lokale samenwerkingsverbanden naar categorie (in %) Leeswijzer Bron: de gegevens komen uit de inventaris regioscreening, opgemaakt door het Agentschap voor Binnenlands Bestuur (op 24 april 2014). De volgende groepen worden onderscheiden: lokaal: opgericht op initiatief van een lokaal bestuur, met de bedoeling tegemoet te komen aan problemen, knelpunten die gedetecteerd zijn binnen het eigen bestuur, gemeente provinciaal: samenwerkingsverband opgericht door de provincie Vlaams, federaal: opgericht op initiatief van een ander bestuursniveau met de bedoeling te helpen bij het uitvoeren van beleid van dat andere bestuursniveau. Dit kan zijn de Vlaamse, de provinciale of de federale overheid. gebiedsafbakening: indeling van gemeenten in groepen, er worden in dergelijke initiatieven geen activiteiten ontwikkeld belangenorganisatie die de belangen van de lokale besturen met betrekking tot een bepaalde thema verdedigt grensoverschrijdend: samenwerkingsverband met partners uit verschillende landen (bijvoorbeeld Europese groeperingen voor territoriale samenwerking) grensoverschrijdend 0,8 1,4 belangenorganisatie gebiedsafbakening 21,5 40,7 lokaal federaal 6,8 Vlaams 25,4 3,4 provinciaal Profielschets - juni

12 2. Bestuurskrachtprofiel gemeenten 2.1 Omgevingsfactoren Inwoners Leeswijzer Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Data: 1 januari 2013 Aantal inwoners in Vlaanderen: (in 2013) Gemiddeld aantal inwoners in Vlaanderen: (in 2013) Mediaan aantal inwoners in Vlaanderen: (in 2013) Gemiddeld aantal inwoners per gemeente naar inwonerscategorie (in 2013) zeer klein klein middelgroot centrumstad centrumstad zonder Antwerpen en Gent Vlaanderen Inwoners in: Antwerpen: (+1,1% t.o.v. 2012) Gent: (+0,2% t.o.v. 2012) Pofielschets - juni 2014 Gemiddeld aantal inwoners naar inwonerscategorie van 1983 tot 2013 (relatief) Leeswijzer Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Data: 1 januari van het betreffende jaar De tabel geeft de relatieve toename van het gemiddeld aantal inwoners per inwonerscategorie weer. De cijfers geven weer in welke mate het gemiddeld aantal inwoners per gemeente voor een bepaalde inwonerscategorie gestegen is ten opzichte van het referentiejaar Het jaar 1983 krijgt telkens als waarde 100. Een voorbeeld kan dit verder verduidelijken. Stel dat de waarde in is, dan betekent dit dat de bevolking ten opzichte van 1983 met 10% is toegenomen in

13 Om te bepalen of een gemeente tot de categorie zeer klein, klein of middelgroot behoort, wordt gekeken naar het aantal inwoners in dat betreffende jaar. Naast de evolutie in de verschillende inwonerscategorieën is ook de evolutie voor Vlaanderen opgenomen zeer klein ,4 106,7 107,6 104,8 106,9 103,1 klein ,3 101,4 101,9 101,9 103,5 103,6 middelgroot ,7 101,2 102,0 103,1 105,2 107,1 centrumstad ,6 98,0 96,6 97,6 100,5 105,5 zonder Gent en Antwerpen ,6 100,2 100,1 101,3 103,3 106,8 Vlaanderen ,7 103,0 104,6 106,0 109,0 112,9 Gemiddeld aantal inwoners naar inwonerscategorie van 1983 tot 2013 (absoluut) zeer klein klein middelgroot centrumstad centrumstad zonder Antwerpen en Gent Vlaanderen Duiding De voorbije 20 jaar is de bevolking in Vlaanderen toegenomen met bijna 13%. Als we kijken naar de inwonerscategorieën zien we dat de zeer kleine en de kleine gemeenten gemiddeld gezien een iets kleinere stijging van de bevolking kennen (ongeveer 3%). De middelgrote gemeenten stijgen het meest met ongeveer 7%. De centrumsteden sluiten daar nauw bij aan (met 5 à 6%). De laatste 10 jaar merken we de grootste aangroei van inwoners in de centrumsteden (zonder Antwerpen en Gent). Profielschets - juni

14 Aantal gemeenten naar inwonerscategorie van 1983 tot 2013 (absoluut) Leeswijzer Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Data: 1 januari van het betreffende jaar De tabel geeft het aantal gemeenten per inwonerscategorie weer. zeer klein klein middelgroot Duiding Bij de interpretatie van de tabel moeten we er rekening mee houden dat de centrumsteden buiten beschouwing gelaten worden. De centrumsteden worden in de Vlaamse regelgeving nominatum bepaald en de noemer centrumstad is niet enkel afhankelijk van het aantal inwoners. Uit de tabel blijkt dat het aantal grotere gemeenten de voorbije 20 jaar is toegenomen. Het aantal middelgrote gemeenten is met 32 gemeenten gestegen. In Vlaanderen zijn er de voorbije jaren minder en minder kleinere gemeenten. Het aantal kleine gemeenten (tussen de vijf- en tienduizend inwoners) is met 31 gemeenten gedaald (ruim 30%). Het aantal zeer kleine gemeenten is met 1 gemeente afgenomen. Grootte van de gemeenten in Vlaanderen (in 2013) Leeswijzer: De tabel geeft aan hoeveel gemeenten in een bepaalde inwonerscategorie zitten, zowel het absolute aantal als uitgedrukt in %. Het cumulatief aantal gemeenten geeft aan hoeveel van de gemeenten in de betrokken categorie aantal inwoners zit of in een lagere categorie aantal inwoners. Een voorbeeld kan dit verduidelijken. Het cumulatief % aantal gemeenten van de categorie aantal inwoners van tot is 53,9%. Dit betekent dat iets meer dan de helft van de Vlaamse gemeenten minder dan inwoners tellen. Pofielschets - juni 2014 aantal inwoners aantal gemeenten cumulatief aantal gemeenten absoluut in % absoluut in % 0 tot ,2 13 4, tot , , tot , , tot , , tot , , tot , , tot , , tot , ,0 meer dan ,

15 Bevolkings- en huishoudensprojecties De Studiedienst van de Vlaamse Regering biedt op haar website cijfers aan over de verwachte evolutie (van 2009 tot 2030) van het aantal inwoners en het aantal huishoudens in de Vlaamse gemeenten. Meer info vindt u op Bevolkingsdichtheid Leeswijzer: De bevolkingsdichtheid is het aantal inwoners per km². Bron: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie De gegevens geven de toestand weer op 1 januari Gemiddelde bevolkingsdichtheid per gemeente naar inwonerscategorie (in 2013) zeer klein klein middelgroot centrumstad centrumstad zonder Antwerpen en Gent Vlaanderen Samenstelling bestuursorganen Op de website van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur kunt u de mandatendatabank raadplegen. Daar vindt u info over wie deel uitmaakt van de gemeenteraad, wie de schepenen en burgemeester van uw gemeente zijn. Profielschets - juni

16 2.2 Financiën Ontvangsten en uitgaven Leeswijzer: De gegevens komen uit de jaarrekeningen 2006 tot 2012 (gerealiseerde ontvangsten en uitgaven) en de meerjarenplannen (ramingen) van 295 gemeenten. Totale ontvangsten en uitgaven Totale ontvangsten en uitgaven van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Leeswijzer De linkeras heeft betrekking op de totale ontvangsten en uitgaven, de rechteras op de index van de consumptieprijzen Pofielschets - juni 2014 totaal ontvangsten totaal uitgaven index der consumptieprijzen 16

17 Exploitatie-ontvangsten, investeringsontvangsten, overige ontvangsten en totale ontvangsten van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) exploitatieontvangsten investeringsontvangsten overige ontvangsten totaal ontvangsten rekening meerjarenplan Exploitatie-uitgaven, investeringsuitgaven, overige uitgaven en totale uitgaven van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) exploitatieuitgaven investeringsuitgaven overige uitgaven totaal uitgaven rekening meerjarenplan Profielschets - juni

18 Exploitatie a) Totale exploitatie-ontvangsten en uitgaven Totale exploitatie-ontvangsten en -uitgaven van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Leeswijzer De linkeras heeft betrekking op de cijfers inzake exploitatie, de rechteras op de index der consumptieprijzen ontvangsten uitgaven saldo index der consumptieprijzen Pofielschets - juni

19 b) Exploitatie-ontvangsten Totale fiscale ontvangsten en boetes, waaronder ontvangsten uit opcentiemen op de onroerende voorheffing (OOV), aanvullende belasting op de personenbelasting (APB) en andere belastingen; totale werkingssubsidies, waaronder het Gemeentefonds en specifieke werkingssubsidies, van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) Leeswijzer Voor het Gemeentefonds gaat het om het gemeentelijke aandeel zoals ingeschreven in de gemeentelijke rekeningen en meerjarenplannen van 295 gemeenten, exclusief het OCMW-aandeel in het fonds en inclusief het gemeentelijke aandeel in de Eliacompensatie (aanvullende dotatie Gemeentefonds) totaal fiscale ontvangsten en boetes OOV APB andere belastingen totaal werkingssubsidies Gemeentefonds specifieke werkingssubsidies rekening meerjarenplan Profielschets - juni

20 Fiscale ontvangsten en boetes en werkingssubsidies van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Leeswijzer De linkeras heeft betrekking op de betreffende ontvangsten, de rechteras op de index der consumptieprijzen fiscale ontvangsten en boetes werkingssubsidies index der consumptieprijzen Ontvangsten uit de opcentiemen op de onroerende voorheffing (OOV), aanvullende belasting op de personenbelasting (APB) en andere belastingen van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Leeswijzer De linkeras heeft betrekking op de betreffende ontvangsten, de rechteras op de index der consumptieprijzen Pofielschets - juni opcentiemen op de onroerende voorheffing aanvullende belasting op de personenbelasting andere belastingen index der consumptieprijzen

21 Gemiddelde aanslagvoet APB naar inwonerscategorie in 2014 (in %) (308 gemeenten) Leeswijzer Vermits er nog geen bevolkingscijfers voor 2014 beschikbaar zijn, worden de gemeenten ingedeeld in inwonerscategorieën op basis van de bevolkingscijfers van 1 januari , , , ,52 7,5 7,45 7,4 7,3 7,27 7, ,16 7,1 7,0 6,9 zeer klein klein middelgroot centrumstad centrumstad zonder Antwerpen en Gent Vlaanderen Gemiddelde aanslagvoet APB van 2006 tot 2014 (in %) (308 gemeenten) 7,35 7,30 7,27 7,25 7,20 7,17 7,17 7,18 7,17 7,16 7,20 7,15 7,10 7,12 7,10 7,05 7, Profielschets - juni

22 Gemiddelde aanslagvoet OOV naar inwonerscategorie in 2014 (308 gemeenten) Leeswijzer Vermits er nog geen bevolkingscijfers voor 2014 beschikbaar zijn, worden de gemeenten ingedeeld in inwonerscategorieën op basis van de bevolkingscijfers van 1 januari zeer klein klein middelgroot centrumstad centrumstad zonder Antwerpen en Gent Vlaanderen Gemiddelde aanslagvoet OOV van 2006 tot 2014 (308 gemeenten) Pofielschets - juni

23 Top 15 van de belastingen, met de grootste opbrengst in 2012 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Drijfkracht Tweede verblijven Algemene gemeentebelasting Jaarlijkse milieubelasting Parkeren Profielschets - juni Afgifte identiteitsbewijzen, paspoorten, trouwboekjes, uittreksels Afgifte zakken, klevers, recipiënten Diftar/ophaalronde Andere bedrijfsbelastingen Verspreiding kosteloos reclamedrukwerk Algemene bedrijfsbelasting Krotten, verwaarloosde en ongeschikte woningen en gebouwen Plaatsrecht markten Andere belastingen op het gebruik van het openbaar domein Bouwen 23

24 Ontvangsten uit het Gemeentefonds en specifieke werkingssubsidies van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) Leeswijzer De linkeras heeft betrekking op de betreffende ontvangsten, de rechteras op de index der consumptieprijzen Gemeentefonds specifieke werkingssubsidies index der consumptieprijzen Ontvangsten per inwoner uit opcentiemen op de onroerende voorheffing, aanvullende belasting op de personenbelasting, andere belastingen, Gemeentefonds en andere werkingssubsidies naar inwonerscategorie voor 2006, 2012 en 2019 (in euro) Leeswijzer De cijfers voor 2006 zijn gebaseerd op de jaarrekeningen van 308 gemeenten, de cijfers voor 2012 op de jaarrekeningen van 299 gemeenten en de cijfers voor 2019 op de meerjarenplannen van 307 gemeenten Voor het bevolkingsaantal van 2019 werd gebruik gemaakt van de ramingen van de Studiedienst van de Vlaamse Regering Pofielschets - juni 2014 inwonerscategorie OOV APB andere belastingen Gemeentefonds andere werkingssubsidies 2006 zeer klein klein middelgroot centrumstad centrumstad zonder Antwerpen en Gent Vlaanderen

25 inwonerscategorie OOV APB andere belastingen Gemeentefonds andere werkingssubsidies 2012 zeer klein klein middelgroot centrumstad centrumstad zonder Antwerpen en Gent Vlaanderen zeer klein klein middelgroot centrumstad centrumstad zonder Antwerpen en Gent Vlaanderen c) Exploitatie-uitgaven Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen; toegestane werkingssubsidies, waaronder de bijdrage aan de politiezone, aan het OCMW en aan de besturen van de eredienst en overige toegestane werkingssubsidies (in euro) (295 gemeenten) bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen toegestane werkingssubsidies bijdrage politiezone bijdrage erediensten overige toegestane werkingssubsidies bijdrage OCMW rekening meerjarenplan Profielschets - juni

26 Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen en toegestane werkingssubsidies van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen toegestane werkingssubsidies index der consumptieprijzen Gemeentelijke bijdrage aan de politiezone, aan het OCMW en aan de besturen van de eredienst en overige toegestane werkingssubsidies van 2006 tot 2019 (295 gemeenten) Leeswijzer De linkeras heeft betrekking op de betreffende uitgaven, de rechteras op de index der consumptieprijzen Pofielschets - juni bijdrage politiezone bijdrage OCMW bijdrage erediensten overige toegestane werkingssubsidies index der consumptieprijzen

27 Uitgaven inzake bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen, bijdrage aan de politiezone, het OCMW en de besturen van de erediensten per inwoner en naar inwonerscategorie in 2006, 2012 en 2019 (in euro) Leeswijzer De cijfers voor 2006 zijn gebaseerd op de jaarrekeningen van 308 gemeenten, de cijfers voor 2012 op de jaarrekeningen van 299 gemeenten en de cijfers voor 2019 op de meerjarenplannen van 307 gemeenten Voor het bevolkingsaantal van 2019 werd gebruik gemaakt van de ramingen van de Studiedienst van de Vlaamse Regering. inwonerscategorie bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen bijdrage aan de politiezone bijdrage aan het OCMW bijdrage aan de besturen van de erediensten 2006 zeer klein klein middelgroot centrumstad centrumstad zonder Antwerpen en Gent Vlaanderen zeer klein klein middelgroot centrumstad centrumstad zonder Antwerpen en Gent Vlaanderen zeer klein klein middelgroot centrumstad centrumstad zonder Antwerpen en Gent Vlaanderen Profielschets - juni

28 Investeringen a) Totale investeringsontvangsten en -uitgaven Totale investeringsontvangsten en -uitgaven van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) uitgaven ontvangsten saldo Totale investeringsontvangsten en -uitgaven van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) Pofielschets - juni 2014 investeringsuitgaven investeringsontvangsten saldo rekening meerjarenplan

29 b) Investeringsontvangsten Verkoop van financiële vaste activa (FVA) en materiële vaste activa (MVA); investeringssubsidies en -schenkingen, van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) verkoop financiële vaste activa verkoop materiële vaste activa investeringssubsidies en -schenkingen Totale investeringsontvangsten, waaronder ontvangsten uit de verkoop van financiële en materiële vaste activa en ontvangsten uit investeringssubsidies en -schenkingen van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) verkoop financiële vaste activa verkoop materiële vaste activa investeringssubsidies en -schenkingen totale ontvangsten rekening meerjarenplan Profielschets - juni

30 c) Investeringsuitgaven Investeringen in financiële vaste activa (FVA), materiële vaste activa (MVA) en immateriële vaste activa (IVA) en toegestane investeringssubsidies van 2006 tot 2019 (in 1000 euro) (295 gemeenten) financiële vaste activa materiële vaste activa immateriële vaste activa toegestane investeringssubsidies Totale investeringsuitgaven, waaronder investeringen in financiële, materiële en immateriële vaste activa en toegestane investeringssubsidies van 2006 tot 2019 (in euro) (295 gemeenten) Pofielschets - juni 2014 totale uitgaven financiële vaste activa materiële vaste activa immateriële vaste activa toegestane investeringssubsidies rekening meerjarenplan