Burgers/ondernemers (ca 20), raadsleden en opvolgers (ca 10), leden van het college (1), ambtelijke ondersteuning (ca 15)

Transcriptie

1 PLAATS DATUM Schiedam 23 november 2009 AANWEZIG Burgers/ondernemers (ca 20), raadsleden en opvolgers (ca 10), leden van het college (1), ambtelijke ondersteuning (ca 15) ONDERWERP Het Stadserf 23 november 2009, lokatie BGS De gespreksleider, dhr. Rob Oosthof, opent om uur de vergadering. Vanwege een vergadering elders is het CDA niet aanwezig. Vanavond praten we over de beleidsnota s wijkeconomie, bedrijventerreinen en detailhandel. De al eerder vastgestelde hotelnota lift in de discussie mee. Het gaat in de discussie om de hoofdlijnen van het beleid en de ontwikkelingen, zoals de relatie van de bedrijventerreinen met de stad als geheel, met andere bedrijventerreinen en met de regio. Bereikbaarheid, A4, Rotterdam Airport, zijn zaken die daarbij ook in beeld zijn. Hebben we het over detailhandel dan gaat het bijvoorbeeld over de relatie tussen de binnenstad en de winkelcentra daarbuiten en niet over de losliggende stoeptegels. Wethouder Maarten Groene licht toe dat de gemeente zich de afgelopen tijd vooral heeft beziggehouden met praktische, uitvoerende en voorbereidende zaken waar het de stedelijke economie van Schiedam aangaat. Denk onder andere aan de Binnenstad, Mgr. Nolenslaan, Hof van Spaland, Spaanse-/ s Gravelandse Polder, herstructurering Nieuw Mathenesse. Nu is het moment rijp om ons in meer beleidsmatige zin op de economische ontwikkelingen en toekomst van Schiedam te richten. Er is hard gewerkt, binnen en buiten het gemeentehuis, om de drie nota s detailhandel, wijkeconomie en bedrijventerreinen het licht te doen zien. Vindt dat de raad een goede keuze heeft gemaakt door daaraan nu een Stadserf te wijden. Mw. Lydia Buist (clustermanager Stedelijke Ontwikkeling gemeente Schiedam) schetst via een PowerPoint presentatie hoe Schiedam er economisch voor staat. De formulering van het economische beleid heeft voor het laatst in de jaren 90 plaatsgevonden en is sterk gedateerd. De bedrijfsontwikkelingen in Schiedam hebben een sterke ontwikkeling doorgemaakt. Voor de voortgang daarvan is helder gemeentelijk beleid nodig, dat de kaders en faciliteiten markeert en het bedrijfsleven houvast geeft. Verder heeft de raad onlangs de Stadsvisie vastgesteld, waarin de toekomst van de stad op de middellange termijn wordt beschreven. Dat heeft ook betekenis voor het economisch beleid. Vervolgens gaat mw. Buist in op een aantal cijfermatige gegevens deze zijn bij de digitale versie van dit verslag gevoegd (zie onder bestuursinformatie). Enkele conclusies: - Schiedam groeit, maar vergrijst; - Schiedam is een compacte stad de ruimte is beperkt; - Schiedam is de vijfde stad als het gaat om de groei van de werkgelegenheid. Belangrijke bijdrage daaraan leveren Vijfsluizen en het nieuwe ziekenhuis; - Schiedam heeft een sterke omslag gemaakt van industrie naar dienstverlening; - De werkloosheid is sinds de jaren 90 aanzienlijk teruggedrongen; - Aan de binnenstad wordt hard gewerkt en ontwikkelt zich tot een nu al aantrekkelijk en gastvrij stedelijk gebied; - Schieveste is volop in ontwikkeling. Het Stationsplein ligt er goed bij en wordt aangetakt aan de Schieboulevard, die de verbinding met de binnenstad vormt. Alle vormen van openbaar vervoer zijn voorhanden; - De wijk Nieuwland is in opmars. De Mgr. Nolenslaan heeft een flinke upgrading gekregen;

2 - Bijna de helft van de Schiedamse werkgelegenheid en een kwart van de Schiedamse bedrijven vindt men op de bedrijventerreinen. Er zijn gemiddeld 77 arbeidsplaatsen per ha. - Vanwege de compactheid van de stad en de beperkte ruimte is het van belang dat de bedrijventerreinen worden gerevitaliseerd. Daarbij moet tevens gekeken worden naar mogelijkheden voor woningbouw en andere stedelijke functies; dit mag niet ten koste gaan van het aantal arbeidsplaatsen. - De Stadsvisie biedt creatieve oplossingen voor het mixen van functies op de Schiedamse bedrijventerreinen. Deze zijn alle verschillend en vragen dan ook om een specifieke aanpak en specifieke keuzes; - Naast op de bedrijventerreinen vindt men ook in de wijken werkgelegenheid in de vorm van kleine ondernemingen. De gemeente wil dat stimuleren in het kader van de wijkeconomie; - De gemeente streeft naar een evenwichtige ontwikkeling van de detailhandel, niet alleen naar omvang en locatie maar ook qua branchering; - Een verkenning van het regionale aanbod toont aan dat er in Schierdam ruimte is voor hotelfaciliteiten: voor de toeristische markt in de Binnenstad en voor de zakelijke markt in Schieveste; - Vier stellingen voor de discussie: 1. Herstructurering en modernisering van verouderde bedrijventerreinen is noodzakelijk om de werkgelegenheid ook op langere termijn op peil te houden; 2. Meer kleinschalige bedrijvigheid in woonwijken is ook in het belang van bewoners; 3. Winkelareaal in Schiedam is op dit moment meer gespreid dan wenselijk; 4. De creatieve en kenniseconomie bieden perspectieven voor Schiedam. Mw. Saskia Vogelaar (Kamer van Koophandel) stelt dat er veel vooroordelen en misvattingen bestaan ten aanzien van bedrijventerreinen. Ze zijn echter de belangrijkste bron van de werkgelegenheid. Ze bieden veruit de meeste werkgelegenheid voor laagopgeleiden. Een op de drie bedrijventerreinen wordt bedreigd door woningbouw. Daarnaast hebben bedrijven cq bedrijventerreinen positieve relaties met onderwijs/arbeidsmarkt, sociale en culturele voorzieningen, de wijkeconomie, leefomgeving en milieu. Er is een dreigend tekort aan ruimte voor bedrijventerreinen. Groei zit er de komende jaren al helemaal niet in. Voor bedrijven die wat minder makkelijk te combineren zijn met andere functies, zoals woningbouw, is het steeds lastiger om vestigingslocaties te vinden. De Kamer van Koophandel heeft een rekenmodel ontwikkeld om naast de economische waarde ook de sociaal maatschappelijke waarde van bedrijventerreinen te bepalen. Er zijn 4 indicatoren: werkgelegenheid(o.a. omvang, groei, afgeleide werkgelegenheid, ruimte voor starters, financieel (o.a. toegevoegde waarde per ha, productiviteit, winstgevendheid, consumentenbestedingen, aantal kapitaalintensieve sectoren) sociaal maatschappelijk (o.a. hoeveel huishoudens zijn ervan afhankelijk, sociale groepen op de arbeidsmarkt) en kwaliteit (o.a. intensiteit ruimtegebruik, leegstand, bereikbaarheid). De resultaten zijn per terrein uitgewerkt en te vinden op de website van de KvK.. Nieuw Mathenesse heeft bijvoorbeeld banen en zorgt voor 8% van de werkgelegenheid in Schiedam. De toegevoegde waarde (= opbrengst min de kosten) is 1,8 miljoen/ha, tegenover 1,6 miljoen/ha gemiddeld in Zuid-Holland. 500 werknemers met een lage opleiding en 300 werknemers met een hoge opleiding is beide bovengemiddeld. De bedrijven zijn gemiddeld al 28 jaar in dit gebied gevestigd, wat erg lang is. Kethelvaart heeft 174 directe banen en zorgt voor 170 indirecte banen. Er is relatief veel geld geïnvesteerd. 75 werknemer hebben een lage opleiding en 32 een hoge, hetgeen beide bovengemiddeld is. Het terrein is geschikt voor kleinschalige en startende bedrijven. Gemiddeld genomen heeft Schiedam prima bedrijfsterreinen. Het woon-werkverkeer is beperkt omdat de meeste werknemers afkomstig zijn uit Schiedam zelf. Dat is bovendien een belangrijk economische gegeven voor Schiedam. Er wordt een afnemende werkgelegenheid geregistreerd, maar dat houdt verband met de toenemende productiviteit. De kwaliteit van de terreinen is verhoudingsgewijs goed. Niet alle bedrijventerreinen hoeven vijf-sterren-terreinen te zijn en meer geld op te leveren door woningbouw. Ze leveren al een substantiële bijdrage aan de economie. Daar komt bij dat het realiseren van woningbouw op bedrijventerreinen voor extra woon-werkverkeer zorgt en om die reden minder wenselijk wordt geacht door de milieuorganisaties. Kantorenbouw op bedrijventerreinen is niet aan te bevelen de ruimte is nodig voor productiebedrijven. Gemeenten zijn niet enthousiast als het om de vestiging van puinbrekers, milieuparken, recyclebedrijven of betoncentrales gaat. Toch moeten die er ook zijn in de stedelijke agglomeratie om de afstanden kort te houden. Het is een misvatting dat bedrijven met hoger opgeleide werknemers beter zouden zijn voor de stadseconomie vaak is zelfs het tegendeel het geval. Als het om herstructurering gaat, is het van belang om te weten wat de ondernemers willen. Als er uitbreidingswensen 2

3 zijn, is het goed dat van te voren te weten. Een andere tip bij herstructureringsvoornemens: maak een goede doorrekening van de financiële consequenties in bijvoorbeeld een Economische Effect Rapportage. Vraag (hr. Dekkers): Waar ligt de grens lager-hoger opgeleid? Antwoord (mw. Vogelaar): Bij HEAO/HBO. Vraag (hr. Rose): Het hebben van eigen grond of erfpacht welk effect heeft dat op bedrijven? Antwoord (mw. Vogelaar): Dat wordt in het algemeen niet echt leuk gevonden, maar maakt anderszins geen merkbaar verschil. Dhr. Aart van Bochove (oud wethouder Leiden) merkt op dat Schiedam het in de Rotterdamse regio goed doet. Hij heeft een hand-out (bijlage) meegenomen waarop Schiedam als conversiestad wordt vergeleken met andere steden. Een conversiestad is een stad die van een industriële status converteert naar een kennis-/dienstenstatus. Dat is een van de meest belangwekkende ontwikkelingen die we in het westen hebben doorgemaakt of nog doormaken. Schiedam zit daar nog steeds in. Het is opvallend dat voor werk dat uit gemeenten verdwijnt niet altijd werk terug komt, zoals bijvoorbeeld in Vlaardingen dat daardoor te maken heeft met een enorme uitgaande pendel. Nieuw werk wordt ontwikkeld in gemeenten als Haarlemmermeer, die daardoor een gigantische inkomende pendel heeft. Op den duur gaan bovendien mensen achter het werk aan dus leidt dat tot groei van de bevolking. Wat werkloosheid betreft zitten de conversiesteden bijna allemaal nog in de zwakke hoek. Leiden heeft daar weinig last van gehad omdat het een universiteitsstad is en omdat er veel gebouwd is voor hogere inkomensgroepen. Ook valt op dat conversiesteden veel van hun maak-industrie hebben verloren. Dat is jammer, want de moderne maak-industrie is een verdiener van jewelste omdat er relatief veel gerelateerde werkgelegenheid aan vast zit. Je kunt beter kiezen voor kleine moderne maak-industrie dan voor veel dienstverlenende bedrijven. In steden met relatief veel industriële werkgelegenheid blijft de startende ondernemer achter. Daarom is het goed om startend ondernemerschap in de woongebieden te stimuleren. De aanwezigheid van veel 65plussers is nadelig voor de stadseconomie. Een dergelijke situatie ziet er na zo n 12 jaar weer anders uit. Vervolgens gaat dhr. Van Bochove in op de ontwikkeling van een aantal buitenlandse conversiesteden. Een interessante conclusie is dat wijzigingen in belangrijke stedelijke structuren niet moeten worden geforceerd en zeker niet via een taakstelling om het in één generatie geregeld te hebben. Vasthoudendheid en geleidelijkheid dienen hierbij hand in hand te gaan. Het is tevens van zeer groot belang als partners in veranderingstrajecten, waaronder gemeente, ondernemingen en ook investeerders, werken in onderlinge consensus en vertrouwen. Na de pauze nodigt de gespreksleider de aanwezigen uit tot het stellen van vragen of het aangaan van een discussie. Dhr. Rose (ondernemer): in hoeverre moet Harga een bedrijventerrein worden? Wethouder Groene antwoordt dat dat niet zo wordt aangegeven. Het college vindt dat Schiedam het moet kunnen doen met twee sportparken, waaronder Harga. Door realisering van kunstgrasvelden wordt de capaciteit vergroot waardoor er meer verenigingen kunnen worden gehuisvest. Als er dan ruimte overblijft, wordt bezien of deze kan worden benut voor bijvoorbeeld economische doelen. Ook woningbouw is een optie. Dhr. Oosthof vraagt naar de ontwikkelingsopties voor het gebied rond het station Kethel. Wethouder Groene antwoordt dat station Kethel een van de knooppunten op Randstedelijk niveau is. Er liggen twee problemen: 1. De veiligheidscontour van Zestienhoven, waarover nog geen duidelijkheid is en 2. De bestaande hoogspanningsleiding. We streven naar een intensieve bebouwing, als daarvoor deze knelpunten worden opgelost. Dhr. Mostert (VVD) wil graag weten of de 4,6 ha onbebouwd gebied binnen de veiligheidscontour en onder de hoogspanningsleiding daar al of niet in is meegenomen. Wil graag een reactie van de wethouder op de suggestie van mw. Vogelaar om bedrijven van de bedrijventerreinen te verhuizen naar de stad. Wethouder Groene antwoordt dat de 4,6 ha voortvloeit uit het bestemmingsplan s Gravelandse Polder waarin het hele gebied ten oosten van de spoorbaan wordt meegerekend. Daar zit die 4,6 ha in. Het gebied ten westen van de spoorbaan zit er niet bij omdat het buiten het bestemmingsplan valt. Dat is het gebied waar de keerlus wordt aangelegd en het jongerencentrum. Vindt het verder een goede zaak als bedrijven vanaf de bedrijventerreinen naar de stad verhuizen. 3

4 Dhr. Bregman vraagt of in de visie ook aandacht wordt gegeven aan glasvezel. Dhr. Driehuis (beleidsadviseur economische zaken, gem. Schiedam) heeft van de KPN begrepen dat glasvezel niet rendabel te krijgen is en dat de realisering van huisaansluitingen is gestopt. Bedrijven gaan wel op het glasvezelnet. Natuurlijk zijn huisaansluitingen technisch wel mogelijk, maar dat is dan een kwestie van organisatie en van geld. Dhr. Boon (fractie Hamerslag) vraagt of er een relatie bestaat tussen leegstand van bedrijfspanden en erfpacht op die locaties in het land waar van een aanzienlijke leegstand sprake is. Mw. Vogelaar moet het antwoord schuldig blijven. Leegstand doet zich overigens vooral voor in het oosten van het land. Erpachtsituaties zijn er vooral in de Randstad. Dhr Van der Eijk (makelaar) merkt op dat sommige bedrijfslocaties in Spaanse Polder en s Gravelandse Polder erg verouderd en vervuild zijn. Dat staat een positieve ontwikkeling van de bedrijventerreinen in de weg. Erfpacht maakt bovendien het relatief eenvoudig dat minder gewenste bedrijven zich tijdelijk vestigen. Dhr. Oosthof stelt vast dat hiermee een duidelijk signaal is afgegeven. Dhr. Van der Hoeven (PvdA) constateert dat herstructurering van bedrijven noodzakelijk is. Is bij de door mw. Vogelaar aangehaalde waardebepaling ook rekening gehouden met eventuele vervuilde grond? Mw. Vogelaar antwoordt dat zaken als deze in het nieuwe model de economische effectrapportage worden opgenomen. In de huidige waardebepaling is dat nog niet meegenomen. Dhr. Mostert (VVD) vindt dat het begrip verdichting, als het gaat om intensiever ruimtegebruik van de bedrijventerreinen en vergroting van de werkgelegenheid, wat stringenter zou moeten worden beschreven. Mw. Vogelaar wijst erop dat verdichting ook op beperkte schaal kan en niet hoeft te betekenen dat er zoveel mogelijk gebouwd moet worden. Vergroten van werkgelegenheid en verdichting zijn niet noodzakelijk aan elkaar verbonden. Een high-tec onderneming met weinig werknemers kan een geweldige afgeleide werkgelegenheid op gang brengen. Reken je niet rijk met verdichting. Op een vraag van dhr. Oosthof antwoordt mw. Vogelaar dat industriezones van Rotterdam, die nu in de veiligheidscontour liggen, gerealiseerd zijn in een andere periode. In de loop van de jaren zijn er zoveel eisen en voorwaarden gesteld en aangescherpt dat dat nu niet meer op dezelfde manier zou kunnen. Dhr. Van Bochove reageert op de discussieonderwerpen die aan het slot van de inleiding van mw. Buist aan de orde werden gesteld. De bedrijventerreinen behoeven permanent zorg en aandacht om werkgelegenheid te behouden. Er is een duidelijke tendens dat kantoren, productiebedrijven, woningen, winkels, allerlei functies naar elkaar toe groeien. Daar moet je rekening mee houden. Kleinschalige bedrijven in woonwijken is een maatschappelijke ontwikkeling waarop je moet inspelen door er ruimte en faciliteiten voor te creëren. Dhr. Homan (Wijk Ontwikkelings Maatschappij Rotterdam) werkt momenteel in Oost. Constateert dat daar veel kleinschalige bedrijvigheid is. Die moet je goed faciliteren. Bedrijfsverzamelgebouwen zijn heel geschikt om met name startende ondernemers kansen te bieden. Het zijn een soort microbedrijventerreinen. Dhr. Tolsma vindt dat dat uitstekend past in het thema wijkeconomie. Wethouder Groene stelt dat facilitering ook inhoudt dat bestemmingsplannen worden aangepast aan de wenselijke ruimtelijke bestemmingen dat bijvoorbeeld een woonbestemming wordt gewijzigd in een bedrijfsbestemming, zoals dat in het verleden ook wel omgekeerd gebeurde. Dhr. Antonissen vreest dat bedrijfsactiviteiten in woongebieden op gespannen voet kunnen staan met het gewenste woongenoegen. Dhr. Van Bochove en Dekkers vinden dat tot een zekere tolerantie wel mag worden gevraagd. Dhr. Dekkers leest bij één van de discussiepunten dat het winkelareaal in Schiedam momenteel meer gespreid is dan wenselijk. In de discussie rond het bevorderen van de bedrijvigheid in de wijken past juist een spreiding van winkels! Dhr. Van Doggenaar begrijpt dat iedereen wel een slager, bakker of groenteboer op de hoek van de straat wil. Het is echter niet haalbaar. Winkels moeten worden geclusterd dan profiteren ze van elkaars aanwezigheid en de klanten die ze trekken. Winkels zijn uit de wijken verdwenen omdat ze niet zijn geclusterd. Dhr. Dekkers merkt op dat ze zijn verdwenen door de concurrentie van het grootwinkelbedrijf. Dhr. Rose vindt dat t Goed (kringloopwinkel) niet in s Graveland maar in de Hoogstraat thuishoort. Dhr. Doggenaar ziet de grootte van dit bedrijf als een belemmering voor een dergelijke locatie. 4

5 Dhr. Dekkers vindt dat concurrentie tussen winkels in de binnenstad en winkels daarbuiten vooral wordt bepaald door de branchering. En die is weer afhankelijk van de koopkracht. Voor winkels in het duurdere segment is de binnenstad geschikt het gebrek aan koopkracht doet dergelijke winkels echter verdwijnen. Dhr. Rose meent dat winkels uit de binnenstad verdwijnen als winkelcentra daarbuiten worden vergroot. Dhr. Gloudi meent dat als in de binnenstad hoogwaardige producten worden verkocht, de mensen daar komen kopen. Dhr. Antonissen ziet niet zoveel in een discussie over wie waarom en waar in Schiedam zijn boodschappen doet. Als het om de binnenstad gaat, gaat het om het totaalproduct, inclusief winkels, café s, restaurants, galeries, musea, et cetera, dat de aantrekkelijkheid bepaalt. Dat trekt koperspubliek aan, ook van buiten Schiedam. Dhr. Holierook (directeur Novotel) Vindt dat dat samengestelde aantrekkelijke product nodig is, wil het zin hebben om op Schieveste een hotel met 150 kamers te realiseren. Dhr. Coppens (Centrummanagement) maakt onderscheid tussen boodschappen doen en shoppen. Voor het shoppen zoekt men een aantrekkelijk gebied op met een verscheidenheid aan winkels met aantrekkelijke producten, zoals het stadscentrum. Het verschil is de beleving. Wethouder Groene merkt op dat er geen aparte aandacht is gegeven aan het hotelbeleid omdat dat immers al in 2008 is vastgesteld. Uiteraard speelt het wel een rol in de totale breedte van de economische discussie. We moeten ten aanzien daarvan niet te defensief zijn. Schiedam heeft potentie voor het hotelwezen. Dat moeten we benutten. Dhr. Brouwer (Economische Zaken gem. Schiedam) merkt op dat de wijze van presenteren heel veel invloed heeft op de aantrekkelijkheid van het product. De mantelpakjesavond in de Grote Kerk was een doorslaand succes. De wijze waarop dat is ingestoken, geeft aan dat stijl en ambiance buitengewoon worden gewaardeerd. Dhr. Oosthof vraagt om aandacht voor de impact van de economische ontwikkelingen bij de Vierhavenstraat in Rotterdam op de ontwikkelingen in Schiedam, Merwestad. Wethouder Groene antwoordt dat de projectontwikkelaar van Vierhavenstraat graag alle vrijheid had gehad. Maar toen twee jaar geleden de ideeën werden voorgelegd aan de regio. Deze club heeft wel aangegeven dat de Vierhavenstrip moet kunnen, maar wel onder strikte voorwaarden: bijvoorbeeld geen ruimte voor een XL of zelfs een maatje kleiner. Een bezoeker: Schieveste ligt als station het dichtst bij de Vierhavenstraat. Bezoekers die Schiedam passeren kunnen worden geïnteresseerd om ook Schiedam aan te doen. Dhr. Coppens vindt dat Schiedam het nooit kan winnen van projecten als de Vierhavenstraat. Dat moeten we ook niet willen. Wij hebben een historische binnenstad met een aantrekkelijke kleinschaligheid waarmee we ons eigen publiek moeten kunnen trekken. Dat is van een geheel andere orde. Dhr. Van Bochove vindt dat Schiedam haar binnenstad moet koesteren. De upgrading van de detailhandel moet niet als speerpunt worden gekozen. Daar maak je de stad niet mee. Kennis- en maakindustrie zijn wel goede speerpunten. Het in huis halen van onderwijsinstellingen is lastig omdat die op nationaal niveau al goeddeels zijn verdeeld. Zoek het in congressen, seminars, ontmoetingseconomie, zakelijk toerisme. Dhr. Oosthof meent dat de discussie nog niet voorbij is. Deze avond heeft al wel het nodige bijgedragen en inspiratie opgeleverd, waaraan de inleiders beslist de nodige voeding hebben gegeven. Dank gaat uit naar allen, die er een interessante avond van hebben gemaakt. De bijeenkomst wordt om uur gesloten Verslag Balth de Winter 5

6 De economische toekomst van Schiedam plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Het Stadserf - 23 november 2009

7 Agenda plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Aanleiding economische visie De staat van de stad Het belang van bedrijventerreinen Werken in de wijk De winkelstructuur Mogelijkheden voor hotels Discussie Overzichtskaart Bron: Google Maps

8 Aanleiding economische visie Bestaand economisch beleid sterk gedateerd (midden jaren 90) Economische crisis Nieuwe visie dient als: Afwegingskader voor gemeente Richtinggevend kader voor potentiële investeerders Invulling door middel van: Stadsvisie Integrale economische agenda (o.m. bedrijventerreinen, detailhandel, wijkeconomie, hotelnota) Basis voor uitvoeringsprogramma s: Keuzes maken uit bestaande projecten en programma s Nieuwe projecten

9 Economische stand van zaken plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Staat van de stad

10 Ontwikkeling bevolking Bron: GBA / O&S Staat van de stad

11 Schiedam, compacte stad met weinig ruimte Rangorde stedelijkheid (441 gemeenten) 1. Amsterdam 2. Den Haag 3. Rotterdam 4. Delft 5. Schiedam Omgevingsadressendichtheid adr./km² adr./km² adr./km² adr./km² adr./km² Bron: CBS, 2009 Staat van de stad

12 Werkgelegenheid groeit gestaag plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Bron: Bedrijvenregister ZH Staat van de stad 7

13 45% 40% Economie: van industrie naar dienstverlening Ontwikkeling aandeel in werkgelegenheid per sector (in %) Ontwikkeling arbeidsplaatsen > % 30% 35% 33% 34% 33% Industrie Bouw, handel, transp > > % 20% 15% 24% 21% Zakelijke dienstverl. Overige dienstverl. (o.m. zorg en welzijn) > > % 5% 8% 12% 0% Bron: Bedrijvenregister ZH Staat van de stad

14 Ontwikkeling aantal werkzoekenden Van extreem hoog (verleden) tot gemiddeld (heden) plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Bron: UWV Staat van de stad 9

15 Schiedam loopt inkomensverschil langzaam in (maar ligt nog wel onder landelijk gemiddelde) Netto besteedbaar inkomen Gemeente Nederland Schiedam Rotterdam Vlaardingen per huishouden In veel andere grote steden is inkomen lager dan in Schiedam Heerlen Groningen Enschede Arnhem Maastricht Nijmegen Amsterdam Bron: CBS/RIO, ultimo 2007 Staat van de stad

16 Projecten: afgerond of in ontwikkeling plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden

17 Schieveste plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden

18 Revitalisering Lange Haven en Museumkwartier plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden

19 Vijfsluizen plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden

20 Vlietlandziekenhuis plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden

21 Aanpak Hoogstraat, Grote Markt, Lange Kerkstraat plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden

22 Station Schiedam-Centrum plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden

23 Mgr Nolenslaan plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden

24 Het belang van de bedrijventerreinen plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Bedrijventerreinen

25 Bedrijven en arbeidsplaatsen (2009) Bedrijventerreinen 649 (22%) Vestigingen Arbeidsplaatsen (54%) Gem. bedrijfsgrootte Arbeidspl. per ha 26,3 77 Overig Schiedam (78%) (46%) 6,1 8 Totaal (100%) (100%) 10,5 16 Bron: Bedrijvenregister ZH Bedrijventerreinen

26 Beleidskader bedrijventerreinen Bijdrage aan stedelijke opgave werkgelegenheid Inbedding in regionale opgave bedrijventerreinen Keuzes voor revitalisering, herstructurering, verdichting Uitvoeringsprogramma s en juridische verankering Spin-off van bedrijventerreinen op lokale bestedingen Bedrijventerreinen

27 Vijfsluizen Aantal bedrijven 123 Aantal arbeidsplaatsen Gem. aantal arbeidsplaatsen per bedrijf 44 Gem. aantal arbeidsplaatsen per ha 360 Nog uitgeefbaar terrein (ha) 0,8 Bron: Google Maps Bedrijventerreinen

28 Wilhelminahaven Aantal bedrijven 86 Aantal arbeidsplaatsen Gem. aantal arbeidsplaatsen per bedrijf 29 Gem. aantal arbeidsplaatsen per ha 32 Nog uitgeefbaar terrein (ha) 0,9 Toekomst: Herstructurering (intensivering werkgelegenheid) en deels transformatie tot woongebied Bron: Google Maps Bedrijventerreinen

29 Nieuw-Mathenesse / Nieuwe Maas Aantal bedrijven 114 Aantal arbeidsplaatsen Gem. aantal arbeidsplaatsen per bedrijf 17 Gem. aantal arbeidsplaatsen per ha 71 Nog uitgeefbaar terrein (ha) 3,7 Toekomst: Herstructurering tot gebied met bedrijvigheid en grootstedelijke functies Bron: Google Maps Bedrijventerreinen

30 s Graveland / Spaanse Polder Aantal bedrijven 288 Aantal arbeidsplaatsen Gem. aantal arbeidsplaatsen per bedrijf 24 Gem. aantal arbeidsplaatsen per ha 99 Nog uitgeefbaar terrein (ha) 4,6 Toekomst: Herstructurering / modernisering tot gebied geheel bestemd voor bedrijven Bron: Google Maps Bedrijventerreinen

31 Doel van de Bedrijventerreinennota Een toekomstperspectief bieden voor de afzonderlijke bedrijventerrein. Binnen de context van beperkte ruimte, worden per bedrijventerrein de mogelijkheden in kaart gebracht en keuzes gemaakt uit functies die er een plaats zouden kunnen krijgen Bron: Google Maps Bedrijventerreinen

32 Werkgelegenheid in de wijken plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Wijkeconomie

33 Zien werken is doen werken Bevorderen ondernemerschap Verbeteren van vestigingsklimaat in de wijk voor kleinschalige bedrijvigheid Investeren in de wijk Vertrek van bedrijven uit wijken naar bedrijventerreinen tegengaan (mede vanwege schaarste aan bedrijventerrein) Steun aan startende bedrijven Overige instrumenten inzetten (o.a. Mentor, ondernemersloket, microkrediet) Wijkeconomie

34 Bedrijvigheid in woonwijken Spal./Sveap. Nieuwland Woudhoek Oost Groenoord Kethel West Zuid Noordelijk stadsdeel Zuidelijk stadsdeel Wijkeconomie

35 Doel van de nota Wijkeconomie Instrumenten aanreiken waarmee gunstige voorwaarden worden gecreëerd voor het behoud en uitbreiden van werkgelegenheid in wijken Wijkeconomie

36 De winkelstructuur plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Detailhandel

37 Winkels, horeca en dienstverlening Goede ruimtelijke ordening Duidelijke detailhandelstructuur: heldere verdeling tussen binnenstad, grote en kleine wijk- en buurtwinkelcentra Toetsingskader voor nieuwe ontwikkelingen Handhaving van het beleid Behoud en aantrekken van koopkracht Detailhandel

38 Opgave Revitalisering en uitbreiding Hof van Spaland Detailhandel

39 Opgave Aantrekkingskracht binnenstad vergroten, aanpakken van leegstand, aantrekken grote winkelketens Detailhandel

40 Doel van de Detailhandelsnota Te komen tot een structuur van winkelvoorzieningen met aandacht voor voldoende winkels in de wijk. Tegelijkertijd wordt gestreefd naar clustering en voldoende volume om de aantrekkelijkheid voor publiek en investeerders te vergroten Detailhandel

41 Mogelijkheden voor meer hotels in Schiedam plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Hotelnota

42 Hotelmogelijkheden Onderscheid toeristische en zakelijke markt (incl. longstay) Stimuleren van het ontwikkelen van beide segmenten voor Schiedam Inbedding in regionale hotelmarkt Locaties: bv. Binnenstad, Schieveste Hotelnota

43 Overnachtingen in het kader van toerisme en cultuur (OntdekSchiedam.nu) plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Hotelnota

44 Markt voor zakelijke overnachtingen De regio telt vele internationale bedrijven waaronder diverse in Schiedam plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Hotelnota

45 Doel van de hotelnota Handleiding voor gemeente en investeerders om op de juiste plek het beste hotel neer te zetten Hotelnota

46 Discussie Herstructurering en modernisering van verouderde bedrijventerreinen is noodzakelijk om werkgelegenheid ook op langere termijn op peil te houden plaats hier uw foto: de guidelines helpen om de juiste afmeting te maken gebruik schaal en crop mogelijkheden Meer kleinschalige bedrijvigheid in woonwijken is ook in het belang van bewoners Winkelareaal in Schiedam is op dit moment meer gespreid dan wenselijk De creatieve en kenniseconomie bieden perspectieven voor Schiedam

47 Bron: Google Maps Het economisch beleid in vogelvlucht Focus op winkelstructuur Modernisering t.b.v. bedrijven Stimuleren wijkeconomie Focus op winkelstructuur Potentiële hotellocatie Benutten toerist. mogelijkheden Bedrijven en sted. functies Bedrijven en wonen

48 Bedrijventerreinen: Waardeloos of waardevol? Schiedam, 23 november 2009 Saskia Vogelaar Kamer van Koophandel Rotterdam Sociaal Economische Adviesraad Schiedam

49 Dit is wat u meestal leest over bedrijventerreinen

50 U leest eigenlijk nooit dat

51 Bedrijventerreinen(beleid) overal mee verbonden Milieubeleid Wijkeconomie Onderwijs& Arbeidsmarkt Bedrijventerreinen Leefomgeving: detailhandel, leisure en woningbouw Sociale en Culturele voorzieningen

52 Bedrijventerreinen echter onder grote druk 1 op 3 bedrijventerreinen wordt bedreigd door oprukkende woningbouw (onderzoek Ecorys) Tekort aan bedrijventerreinen en uitbreidingsmogelijkheden, idi d met name HMC Nodig tot 2020: 150 ha transformatie ha groei Aanbod hard tot 2020: 154 ha Aantal hectare bedrijventerrein in Zuid Holland sinds 2004 afgenomen! (Natuur- en milieuplanbureau) Weinig leegstand, onder frictieniveau (2%) Verkleuring van bedrijventerreinen: steeds meer lagere hindercategorieën Negatieve imagocampagne bedrijventerreinen

53 Bedrijventerreinen: waardeloos of waardevol? Kamer van Koophandel Rotterdam heeft door de Stec Groep een rekenmodel laten ontwikkelen In samenwerking met een denktank/stuurgroep van ondernemers Het model bestaat uit vier hoofdindicatoren: Werkgelegenheid Financieel Sociaal-Maatschappelijk Kwaliteit Resultaten per terrein zijn uitgewerkt in een factsheet, incl. schouw en kwalitatieve resultaten

54 Onderverdeling hoofdindicatoren Werkgelegenheid Aandeel in totale werkgelegenheid Afgeleide werkgelegenheid Aantal starters Groei werkgelegenheid Sociaal maatschappelijk Aantal afhankelijke huishoudens Aantal ouderen en jongeren Aantal lager opgeleiden Aantal hoger opgeleiden Financieel Ruimte productiviteit Winstgevendheid bedrijven Aandeel terrein in consumentenbestedingen Aandeel kapitaalintensieve sectoren Kwaliteit Binding bedrijven Leegstand Intensiteit ruimtegebruik Veiligheid Modaliteit Toegankelijkheid

55 Wat denkt u dat dit terrein waard is?

56 Wat denkt u dat dit terrein waard is? Goed voor 2375 banen (8% van de werkgelegenheid) Toegevoegde g waarde: 1,9 miljoen euro/hectare (terrein is 20 hectare groot) Werkgelegenheid voor 500 werknemers met een lage opleiding (2x zoveel als gemiddeld) Werkgelegenheid voor 300 werknemers met een hoge opleiding (bovengemiddeld) Bedrijven zijn er gemiddeld 28 jaar gevestigd

57 Wat denkt u dat dit terrein waard is?

58 Wat denkt u dat dit terrein waard is? Goed voor 174 directe banen en 170 indirecte banen Bovengemiddelde ruimteproductiviteit en kapitaalintensiteit t Werkgelegenheid g voor 65 werknemers met een lage opleiding (drie keer zoveel als gemiddeld) Werkgelegenheid voor 32 werknemers met een hoge opleiding (bovengemiddeld) Belangrijk terrein voor kleinschalige en startende ondernemers

59 Waarde bedrijventerreinen Schiedam (1): Alle bedrijventerreinen in Schiedam zijn doorgerekend. Mede betaald door de Sociaal Economische Adviesraad Onderzochte terreinen vertegenwoordigen (cijfers 2009): 271 hectare 663 bedrijven/vestigingen werknemers 52 % van de directe werkgelegenheid in Schiedam Gemiddelde omvang bedrijven: 23 medewerkers Grote binding: gemiddeld 21 jaar gevestigd (op de oudere terreinen) Met name in de sectoren handel, reparatie en industrie Milieucategorie 3, 4 en 5

60 Waarde bedrijventerreinen Schiedam (2): Alle terreinen scoren op bijna alle indicatoren bovengemiddeld: behoren tot top in de regio! Alle terreinen: (zeer) grote sociaal-maatschappelijke betekenis! Gemiddeld 2 keer zoveel banen voor laagopgeleidenl Gemiddeld 2 keer zoveel banen voor hoogopgeleiden: onze kenniseconomie! Gemiddeld 65% van de werknemers uit Schiedam of direct naastgelegen gemeente Financieel van grote waarde Zeer grote ruimteproductiviteit gemiddeld 3,2 miljoen/hectare Zeer groot aandeel in consumentenbestedingen: gemiddeld per hectare Bovengemiddeld aandeel kapitaalintensiteit (47% t.o.v. 34%)

61 Waarde bedrijventerreinen Schiedam (3): Grote bijdrage aan de werkgelegenheid Groot aandeel terrein in werkgelegenheid van gemeente (gemiddeld 11 % per terrein) Groot aandeel indirecte werkgelegenheid (multiplier: 0,61) Op meerderheid terreinen wel afname werkgelegenheid Effect van toename productiviteit Kwaliteit terreinen goed Ontsluiting voldoende (openbaar vervoer kan beter) USP: water Intensiteit ruimtegebruik goed, bovengemiddeld Achterstallig onderhoud openbare ruimte Ontbreken van voorzieningen, zoals collectieve beveiliging Beeldkwaliteit voldoende, maar voor toekomstbestendigheid investeren noodzakelijk

62 Tenslotte een aantal overwegingen bij bedrijventerreinenbeleid (1) Bedrijventerreinennota: Goed onderbouwd dat we in deze regio altijd bedrijventerreinen nodig hebben Helder aangegeven dat niet alle terreinen ***** hoeven te hebben Ook milieuorganisaties tegen transformatie bedrijventerreinen Onderzoek Stichting Natuur&Milieu: in stedelijk gebied woon-werkafstand door transformatie toegenomen Conclusie congres Provinciale Milieufederaties juni 2009: transformatie tegengaan M l kt l i S hi d Maasvlakte geen oplossing voor Schiedam Ander economisch profiel Werknemers verhuizen niet mee Schiedamse opgave wijkt niet af van regionale opgave

63 Tenslotte een aantal overwegingen bij bedrijventerreinenbeleid (2) Bedrijventerreinen veranderen niet in kantoorlocaties: In een high tech kenniseconomie blijven productielocaties noodzakelijk Er blijft lokaal ruimte nodig voor puinbrekers, milieuparken, recyclebedrijven, betoncentrales, etc. Bedrijven met veel laagopgeleide werkgelegenheid veranderen automatisch ti in bedrijven met hoog opgeleide werkgelegenheid Schroothandel wordt hoogwaardig recyclebedrijf! Vergis u niet: Hoogwaardig Lage milieucategorie! Bij revitalisering en herstructureren: weet de wensen van de ondernemers!

64 Tenslotte een aantal overwegingen bij bedrijventerreinenbeleid (3) Gemeente cruciale rol in duurzaamheid terreinen: verantwoordelijk voor de openbare ruimte Reken een transformatie of herstructurering ggoed door: voer een Economische Effectrapportage uit! Schiedam staat niet bol van bedrijven, zeker de wijken niet! Stimuleren Bedrijf als Buur Verhouding inwoners-bedrijven in Schiedam: 4,0 In Zuid Holland: 5,1 Barendrecht: 4,9 / Capelle a/d IJssel: 4,4 / Brielle: 5,2 / Westvoorne: 5,8 Werk aan imago van bedrijventerreinen en economie in z n geheel!

65 Bedrijventerreinen: Waardeloos of Waardevol? Zeer Waardevol! Zie voor meer info:

66 Totaal overzicht uitkomsten Bedrijventerreinen: waardeloos of waardevol? (Cijfers 2007 en 2008) Gemiddelde onderzochte terreinen Schiedam Gemiddelde onderzochte terreinen Gemiddelde onderzochte terreinen Stadsregio Onderwerp Onderzochte bedrijventerreinen Aantal hectare onderzochte bedrijventerreinen Aantal vestigingen Gemiddelde Zuid Holland (alle soorten terreinen) Aantal arbeidsplaatsen onderzochte bedrijventerreinen Omvang bedrijven Bijdrage terrein directe werkgelegenheid in gemeente 8% (11%) Totaal: 47% 13,2% 14,3% 5% Multiplier terrein indirecte werkgelegenheid 0,61 0,65 0,59 0,5 Ruimteproductiviteit/hectare (verdiencapaciteit terrein) 3,2 miljoen 2,4 miljoen 3,1 miljoen 1,6 miljoen Aantal huishoudens h afhankelijk van bedrijventerrein/hectare Aandeel terrein in concumentenbestedingen/hectare Aantal ouderen per hectare Aantal jongeren per hectare Aantal lager opgeleiden/hectare Aantal hoger opgeleiden/hectare Ruimteintensiteit (#werknemers/m2) 101 (190) Aandeel kapitaalintensieve sectoren op terrein 47% 46% 44% 34%