Kerkgebouwen, wereldwijd gezien

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Kerkgebouwen, wereldwijd gezien"

Greta de Groot
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Kerkgebouwen, wereldwijd gezien Per werelddeel en ook tussen landen onderling bestaan grote verschillen over de plaats van religie en geloofsbeleving in de samenleving.

3 Kerkgebouwen, wereldwijd gezien Per werelddeel en ook tussen landen onderling bestaan grote verschillen over de plaats van religie en geloofsbeleving in de samenleving. En daarmee ook de waardering voor de kerkgebouwen waarin de diensten en geloofsoefeningen worden gehouden. Globaal kan worden gesteld dat in landen waar het Protestantisme en de Rooms Katholieke Kerk samen tussen de 30 en 40% van de bevolking nog aan leden heeft, de kerkgebouwen vanzelfsprekend uitsluitend ten dienste van religie (mogen) worden gebruikt. Om dit in stand te kunnen houden wordt in veel landen een kerkbelasting geind. In Noord-Amerika en binnen Europa zien we dat de al eeuwenlang bestaande kerken (de Protestantse en Rooms Katholieke Kerk) in toenemende mate een teruggang in aantal leden kennen. Een toenemend aantal mensen in de westerse wereld zijn op zoek naar geestelijke vernieuwing en verandering. Naarmate dit aantal toeneemt zal er een teruggang in kennis en waarden van de Christelijke tradities en een verminderd religieus gebruik van kerkgebouwen waar te nemen zijn. 4 5

Op Europees niveau In Duitsland, wat zo n 45.000 kerkgebouwen telt, eigendom van de Lutherse en Rooms Katholieke Kerk, zijn de afgelopen 10 jaar zo n 800 kerkgebouwen dicht gegaan.

4 Op Europees niveau In Duitsland, wat zo n kerkgebouwen telt, eigendom van de Lutherse en Rooms Katholieke Kerk, zijn de afgelopen 10 jaar zo n 800 kerkgebouwen dicht gegaan. De verwachting is dat ca (ruim 22%) hun sacrale functie voorgoed zullen verliezen. In de Belgische provincie Vlaanderen gaan locale Rooms Katholieke parochies op in 400 regionale parochies, wat inhoudt dat er één kerkgebouw open blijft en 4.5 zullen sluiten. De Church of England die kerkgebouwen in haar bezit heeft, moest alleen al in 2015, ca. 200 kerkgebouwen buiten gebruik stellen. Frankrijk telt zo n kerkgebouwen. Officiële cijfers over de leegstand van Franse kerkgebouwen zijn niet beschikbaar. Schattingen variëren tussen de 10 tot kerkgebouwen dicht 6 7

Behoud Kerkgebouwen Door het op internationaal niveau actieve platform Future for Religious Heritage (FRH) is in zeven West-Europese landen (w.o. Duitsland, België, Frankrijk, Groot Brittannië en Nederland) onderzoek gedaan naar het belang van kerk- en andere religieuze gebouwen.

5 Behoud Kerkgebouwen Door het op internationaal niveau actieve platform Future for Religious Heritage (FRH) is in zeven West-Europese landen (w.o. Duitsland, België, Frankrijk, Groot Brittannië en Nederland) onderzoek gedaan naar het belang van kerken andere religieuze gebouwen. Per land gaven gemiddeld vier van de vijf inwoners aan kerkgebouwen belangrijk te vinden voor het gemeenschapsleven. En ca. 80% van de ondervraagden gaf daarbij aan het conserveren en restaureren van deze categorie erfgoed van belang te vinden voor de gemeenschap van nu én in de toekomst. 8 9

Toekomst Kerkgebouwen De meest waardevolle kerkgebouwen die vrij komen zullen nadrukkelijker om een invulling vragen dan kerkgebouwen die als minder waardevol worden beschouwd.

6 Toekomst Kerkgebouwen De meest waardevolle kerkgebouwen die vrij komen zullen nadrukkelijker om een invulling vragen dan kerkgebouwen die als minder waardevol worden beschouwd. Het voor toeristen open stellen van kerkgebouwen zeker die met een waardevol interieur kan een opstap zijn voor meer of ook andere (commerciële en niet-commerciële) activiteiten. Echter niet ieder kerkgebouw is voldoende aantrekkelijk voor het toerisme. Andere acceptabele functies kunnen in het verlengde van de pastorale functie van een kerkgemeenschap liggen. De mogelijkheden hiervoor hangen sterk af van haar onafhankelijkheid en relatie met de burgerlijke overheid. Per land verschilt dit nogal. Herbestemming? Zolang kerkgebouwen hun religieuze functie behouden, zullen ze door de kerkelijke gemeenschap en burgerlijke overheid wel in stand worden gehouden. Valt deze functie weg dan hangt het van de kerkelijke en burgerlijke regel- en wetgeving af of een kerkgebouw met een nieuwe functie kan voort bestaan of niet. Is een nieuwe functie toegestaan, maar kan deze niet gevonden worden, vindt de samenleving -doordat men los staat van de originele religieuze functie- het dan nog wel de moeite waard, om het kerkgebouw in stand te houden? In meer geseculariseerde landen zal daar in toenemende mate de nadruk op komen te liggen. In Duitsland betalen leden van de Lutherse en Rooms Katholieke Kerk via de overheid kerkbelasting in de vorm van een percentage van het inkomen. Dit geld is bestemd voor beheer, onderhoud en restauratie. In België worden de Rooms Katholieke kerkgebouwen door het kerkbestuur onderhouden, maar bij een tekort springt de overheid bij, zo is wettelijk bepaald. In Engeland is de Church of England eigenaar van veruit de meeste kerken. Tussen kerk en staat zijn wel nauwe banden. De aartsbisschop en bisschoppen hebben zitting in het Hogerhuis en alle kerkelijke wetten moeten worden goedgekeurd door het parlement. In Nederland zijn de kerkgebouwen eigendom van de plaatstelijke kerkgemeenten, parochies of kerkgenootschappen

In Nederland Volgens de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed zijn er in 2020 nog ca. 2.200 kerkgebouwen die hun religieuze functie zullen hebben behouden. In totaal ca. 4.

7 In Nederland Volgens de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed zijn er in 2020 nog ca kerkgebouwen die hun religieuze functie zullen hebben behouden. In totaal ca kerkgebouwen kennen dan geen religieus gebruik meer en zijn of worden anders gebruikt, herbestemd of desnoods gesloopt. Nederland kent scheiding van kerk en staat wat inhoudt dat de overheid geen zeggenschap of invloed heeft over beheer, onderhoud, restauratie of een andere bestemming van een kerkgebouw. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) spant zich in om zoveel mogelijk religieus erfgoed in Nederland een nieuwe toekomst te bieden. Zij heeft daartoe het project de Agenda Toekomst Religieus Erfgoed op gezet met als kernpunt:: het behouden van kerkgebouwen, wat zijn religieuze functie is kwijt geraakt, door het bieden van een nieuwe toekomst, middels herbestemming. In landen met een vergaand geseculariseerde samenleving krijgt een nieuwe toekomst voor een kerkgebouw pas dan een kans, nadat het in een andere eigendomsvorm binnen de samenleving is terug gekomen. Vervolgens kunnen inspanningen gegenereerd en financiële middelen gezocht worden, waardoor een toekomst gewaarborgd kan worden. Voorwaarde is wel dat de samenleving het waard vindt om zich daarvoor in te spannen. Hoe komt het dat mensen zich juist voor het behoud van een kerkgebouw willen inzetten? Een kerkgebouw refereert aan het leven: geboren worden, trouwen en het overlijden. Een plaats waar het gaat om de verbinding tussen het innerlijk van de mens met het goddelijke. Deze veel al diepgaande emoties komen naar boven bij mensen die het geloof zijn trouw gebleven. Maar het brengt ook mensen in beweging die het vertrouwde beeld van een bijzonder gebouw niet willen kwijtraken. Een kerkgebouw bezit men principieel gezien- niet om het gebouw, maar om als geloofsgemeenschap kerkdiensten te houden. Het bezit brengt wel verplichtingen met betrekking tot onderhoud en beheer met zich mee. Als de aard en opkomst van de samenkomsten verandert kan herinrichting als bezinning op andere, meer eigentijds opvattingen over de liturgie, de geloofsgemeenschap een positieve impuls geven. Al of niet in combinatie met onderhoud. Vergaand noodzakelijk onderhoud kan eveneens leiden tot aanpassing van het interieur of herinrichting. Waarbij ook mogelijkheden voor meer of ander gebruik afgestemd op de kwaliteiten van het kerkgebouw. betrokken kunnen worden. Het samenbrengen van wel kerkelijk en kerkelijk niet-meelevende inwoners met dezelfde wens, namelijk: het kerkgebouw behouden is aan de orde, wanneer de geloofsgemeenschap het kerkgebouw niet meer in bezit kan houden en leeg dreigt komen te staan. Van belang is dan dat er een groepje mensen met verschillende achtergronden en kennis aan de slag gaat met de vraag: Hoe kunnen we het kerkgebouw behouden? De respons op die vraag is een indicatie voor de toekomst van het kerkgebouw. We spreken dan over herbestemmen. Het kerkgebouw blijft - met een andere functie- in de samenleving

WOONPROJECT ZUIDERKERK GRONINGEN Kerkgebouw: Zuiderkerk Ligging: Stationsstraat Groningen De Zuiderkerk dateert uit 1901.

8 WOONPROJECT ZUIDERKERK GRONINGEN Kerkgebouw: Zuiderkerk Ligging: Stationsstraat Groningen De Zuiderkerk dateert uit In 1985 werd ze in opdracht van de Christelijke Woningstichting Patrimonium volledig verbouwd tot woonkerk, naar ontwerp van OVING Architecten. Ze huisvest nu een 25-tal woningen van 2 à 3 kamers, voornamelijk huurwoningen voor studenten en starters. De voorgevel bleef nagenoeg integraal behouden. De zijgevels ondergingen grote verandering. De gezamenlijke toegang bevindt zich in de rechter entreeboog. Het gebouw is geklasseerd als rijksmonument. ZUIDERKERK ENKHUIZEN Kerkgebouw: Zuiderkerk of St. Pancraskerk Ligging: Zuiderkerksteeg HJ Enkhuizen De Zuiderkerk Enkhuizen is gebouwd tussen 1443 en Om de kerk in tact te laten zijn bij de herinrichting door Van Hoogevest Architecten in multifunctionele ruimten in de zijbeuken gekomen. Zowel op de begane grond als op de verdiepingsniveau. In het kerkschip vinden nog steeds kerkdiensten plaats

WEESP DENTAL CLINIC Kerkgebouw: Maarten Lutherkerk Ligging: Nieuwstad 36-38 1381 CC Weesp De Maarten Lutherkerk dateert uit 1819.

9 WEESP DENTAL CLINIC Kerkgebouw: Maarten Lutherkerk Ligging: Nieuwstad CC Weesp De Maarten Lutherkerk dateert uit Toen de hervormde, gereformeerde en lutherse kerkgenootschappen plaatselijk fuseerden, werd ze overbodig. Een projectontwikkelaar besloot er in 2010 een tandartsenpraktijk te vestigen die de kerkruimte geheel intact liet. De behandelruimten zijn in glas, naar ontwerp van Van Dijl Architecten. Ze geven zicht op het interieur, het orgen en de glas-in-lood ramen WOONPROJECT OPSTANDINGSKERK Kerkgebouw: Opstandingskerk Ligging: Burgemeester Honnerlage Gretelaan 502 Schiedam De Opstandingskerk uit 1957 naar ontwerp van Van den Broek-Bakema heeft een bijzondere architectuur. Toen het gebouw bestemd werd voor sloop, redde een renovatieplan van Architecten Geluk-Treurniet het van verdwijning. Zij transformeerden het tot 6 gezinswoningen. Uitzonderlijk aan het ontwerp is dat er nauwelijks geraakt werd aan het origineel gebouw. Ook de omgeving, met de vijver,werd in ere hersteld

MiVo Kerkgoed Kopeind 6 2411 WG Bodegraven www.

10 MiVo Kerkgoed Kopeind WG Bodegraven info@mivonederland.nl tel:

Vergelijkbare documenten

Zuiderkerk Groningen. Groningen adres Stationsstraat 12 kerkgemeenschap gereformeerd gebouwd 1901 architect. plaats

Zuiderkerk Groningen. Groningen adres Stationsstraat 12 kerkgemeenschap gereformeerd gebouwd 1901 architect. plaats Zuiderkerk Groningen plaats Groningen adres Stationsstraat 12 kerkgemeenschap gereformeerd gebouwd 1901 architect Tjeerd Kuipers verbouwd 1985 architect Sijpkes en Oving, Groningen eigenaar 25 aantal wooneenheden